Ακολουθώντας την παράδοση του «κρύου» βρετανικού χιούμορ, η Τερίζα Μέι ανέβασε στο Twitter μια φωτογραφία από τη συνεδρίαση του υπουργικού της συμβούλιου με τη λεζάντα «ήταν ιδιαίτερα παραγωγικό». Είχε μόλις προηγηθεί η παραίτηση δύο κορυφαίων υπουργών της (Ντέιβιντ Ντέιβις και Μπόρις Τζόνσον) και δύο αντιπροέδρων του κυβερνώντος Συντηρητικού Κόμματος (Μπεν Μπράντλεϊ και Μαρία Κόλφιλντ).
Η παραίτηση των δύο κορυφαίων υπουργών, λόγω διαφωνίας τους με την πολιτική που ακολουθείται στο θέμα της εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ, έπεσε σαν βόμβα πάνω στην κυβέρνηση Μέι. Λίγες μέρες μετά από την αρχική τους συμφωνία με τη νέα πρόταση της κυβέρνησης για το Brexit, πρώτα ο υπουργός Brexit Ντέιβιντ Ντέιβις και στη συνέχεια ο υπουργός Εξωτερικών Μπόρις Τζόνσον υπέβαλαν τις παραιτήσεις τους, θεωρώντας ότι η κυβέρνηση βαδίζει σε λάθος δρόμο. Ο Μπόρις Τζόνσον ήταν ιδιαίτερα επιθετικός, πράγμα αναμενόμενο, αφού ήταν φανατικός υποστηρικτής ενός «σκληρού Brexit». Δήλωσε ότι αυτό που γίνεται είναι ένα «μισό Βrexit» που οδηγεί στη μετατροπή της Βρετανίας σε… αποικία της ΕΕ! Ο Ντέιβις δήλωσε ότι δεν μπορεί να συμφωνήσει με την ιδέα μίας ζώνης ελεύθερου εμπορίου ΕΕ-Βρετανίας πάνω στη βάση ενός κοινού κανονισμού, όπως αποφασίστηκε στην υπουργική συνάντηση της Παρασκευής 6 Ιούλη στο εξοχικό της πρωθυπουργού στο Τσέκερς.
Εκεί συμφωνήθηκε η Βρετανία όχι μόνο να διατηρήσει το «ελεύθερο εμπόριο» των αγαθών με την ΕΕ ακόμα και μετά από την έξοδό της από αυτήν (https://www.gov.uk/government/publications/government-statement-following-cabinet-away-day-at-chequers), αλλά και να συνάψει μία νέα τελωνειακή σχέση, σύμφωνα με την οποία δε θα υπάρχουν τελωνειακοί έλεγχοι στα σύνορα ΕΕ-Βρετανίας, αλλά η κάθε πλευρά θα επιβάλλει τους δικούς της δασμούς στα προϊόντα από τρίτες χώρες! Από την άλλη, η Βρετανία δέχεται να εφαρμόζει το ευρωπαϊκό δίκαιο σε ορισμένα θέματα (που θα καθοριστούν μετά από διαπραγματεύσεις) και να υπόκειται στον έλεγχο όσον αφορά την ερμηνεία των κανόνων του Δικαίου από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, όμως δε δέχεται να επιλύονται οι διαφορές μόνο από το δικαστήριο της μίας πλευράς. Τέλος, η Βρετανία δε δέχεται την ελεύθερη μετακίνηση των πολιτών, χωρίς όμως να ξεκαθαρίζει τι ελέγχους θα επιβάλλει και σε ποιους. Την ερχόμενη εβδομάδα, η βρετανική κυβέρνηση θα καταθέσει τη «Λευκή Χάρτα», στην οποία θα κάνει πιο συγκεκριμένες τις παραπάνω επιλογές.
Η πρόταση της κυβέρνησης Μέι (η ίδια τη χαρακτήρισε ως ένα Brexit… «φιλικό προς τις επιχειρήσεις») μπορεί να βρήκε αντιμέτωπους τους οπαδούς του σκληρού Brexit, έγινε όμως δεκτή με ικανοποίηση από τη Μέρκελ που δήλωσε ότι αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προόδου, χωρίς όμως να μπει σε λεπτομέρειες. Βέβαια, ο «διάβολος βρίσκεται στις λεπτομέρειες», όπως δήλωσαν οι βρετανοί καπιταλιστές μέσω του συνδέσμου τους (CBI), τονίζοντας για μία ακόμα φορά ότι χρειάζεται περισσότερη σαφήνεια στις βρετανικές θέσεις. Στόχος τους είναι η αποφυγή ενός «σκληρού Brexit» που θα οδηγήσει σε χάος και ενδεχόμενη επιβολή δασμών στα βρετανικά προϊόντα από την ΕΕ.
Με την παραίτηση αυτών που ζητούσαν να εφαρμοστεί κανονικά το Brexit, τα χέρια της Μέι λύνονται για να προχωρήσει στην εφαρμογή ενός Brexit τόσο «απαλού» που να μην έχει καμία σχέση με αυτό που περίμεναν οι υποστηρικτές του, προκειμένου να εξασφαλίσει στο βρετανικό κεφάλαιο μία μελλοντική σύνδεση με την ΕΕ που θα του δίνει τα μεγαλύτερα δυνατά οφέλη. Ομως και το σκύλο χορτάτο και την πίτα ολόκληρη δεν μπορεί να τα έχει η κυβέρνηση, γι’ αυτό και η Μέι κάνει τη μία υποχώρηση μετά την άλλη. Από τις απειλές για «μη συμφωνία» αντί μιας «κακής συμφωνίας», περάσαμε στη συναίνεση για ιδιότυπη τελωνειακή ένωση με την ΕΕ, ακόμα και μετά από την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ, και κοινών κανόνων με υποταγή της Βρετανίας στο ευρωπαϊκό δίκαιο έστω και εν μέρει.
Η ΕΕ θα συνεχίσει να πιέζει τη Βρετανία να υποκύψει στις απαιτήσεις της, γι’ αυτό και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ δήλωσε ότι οι παραιτήσεις των δύο υπουργών δεν αποτελούν αναγκαστικά αλλαγή βρετανικής πλεύσης, αφήνοντας όμως ανοιχτό το ζήτημα μιας ενδεχόμενης ματαίωσης του Brexit. Ετσι όπως έχουν διαμορφωθεί τα πράγματα, κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει πώς θα εξελιχθεί η ιστορία, στην οποία ρόλο δεν παίζει η ικανότητα των πολιτικών αλλά η δύναμη του κεφαλαίου, που γέρνει προς την πλευρά της ΕΕ και όχι της Βρετανίας. Ο δρόμος θα είναι μακρύς και γεμάτος αγκάθια…
ΥΓ. Η Μέι μάλλον εξασφάλισε –προς το παρόν- τη σωτηρία της κυβέρνησής της, καθώς έκλεισε «ντιλ» με υπουργούς όπως ο υπουργός Περιβάλλοντος Μάικλ Γκρόουβ, που ήταν από τους ηγέτες της καμπάνιας υπέρ του Brexit στο δημοψήφισμα του 2016, ενώ οι εσωκομματικοί της αντίπαλοι μάλλον δεν έχουν τη δύναμη να της υποβάλουν πρόταση μομφής. Ο Κόρμπιν των Εργατικών αισθάνεται ότι τώρα είναι η ευκαιρία του. Γι’ αυτό και ανεβάζει τους τόνους κατά της Μέι, ζητώντας εκλογές, με το επιχείρημα ότι η Μέι δεν είναι ικανή να οδηγήσει τη χώρα έξω από την ΕΕ με τους καλύτερους όρους. Δεν αντιδρά στην ουσία της πολιτικής Μέι, αλλά αμφισβητεί την ικανότητά της να υλοποιήσει σωστά την πολιτική του «ήπιου» Brexit.
