ΜΙΧΑΗΛ ΡΟΜ
Ο αληθινός φασισμός
Σοβιετική ταινία του 1965 με θέμα τον ναζιφασισμό ως κοινωνικό φαινόμενο ευρέων διαστάσεων, που προκάλεσε και προκαλεί αέναες συζητήσεις για την επικράτηση και αποδοχή του από εκατομμύρια ανθρώπους την εποχή εκείνη. Η ίδια η ταινία του Μιχαήλ Ρομ συνάντησε αντιδράσεις και κριτική επειδή ακριβώς παρέκαμψε την οικονομική και ιμπεριαλιστική βάση του φασισμού, που χωρίς καμιά αμφιβολία αποτελούν την γενεσιουργό αιτία του ως μια ακόμα πλευρά της αστικής πολιτικής, και επέλεξε να ασχοληθεί με τις ψυχολογικές παραμέτρους, που επικουρικά ώθησαν μαζικά τα μικροαστικά στρώματα να στηρίξουν τη φασιστική πολιτική που μέσω της πυγμής και του κατασκευασμένου μεγαλείου τους υπόσχονταν όσα τα ίδια προσδοκούσαν για την ελλιπή ζωή τους.
Είναι αλήθεια ότι, παρά το βάσιμο αυτών των αντιδράσεων, η ταινία του Ρομ αδικήθηκε, από την άποψη ότι δεν ήταν ποτέ στις προθέσεις του δημιουργού της μια πλήρης ανάλυση του φασισμού αλλά υπήρξε περισσότερο ένας προβληματισμός πάνω στην ψυχολογική ερμηνεία του φαινομένου, στην αγωνία για το πώς εκκολάφθηκε, στην ατομική ευθύνη των ανθρώπων. Εξάλλου, ο πραγματικός τίτλος της ταινίας είναι «Ο καθημερινός φασισμός» και κακώς μεταφράστηκε διαφορετικά..
Σε κάθε περίπτωση στα έργα τέχνης κανείς δεν μπορεί να υπαγορεύσει στον καλλιτέχνη τους άξονες της δημιουργίας του, όμως όταν πρόκειται για τόσο σοβαρά ζητήματα όπως ο φασισμός, η ενασχόληση με δευτερεύουσες πλευρές μπορεί να δημιουργήσει παρερμηνείες, ακροβατικούς συνειρμούς και να αδυνατίσει το τελικό αποτέλεσμα. Πάνω απ΄ όλα, όταν μιλάμε για φασισμό, μιλάμε για μια κεφαλαιοκρατική επιλογή και επιβολή σε όλα τα επίπεδα. Το ότι πατά πάνω στη ζωώδη φύση του ανθρώπου, εξαφανίζει τη βούλησή του και παραλύει τη λογική του, ερμηνεύει πλευρές της κοινωνιοβιολογικής του συμπεριφοράς, πάνω απ’ όλα όμως είναι συνέπεια αυτής της επιβολής.
ΦΑΜΠΙΕΝ ΜΠΕΡΤΟ
Ατίθαση Λίλι
Η γαλλική αυτή ταινία βασίστηκε σε βιβλίο της ίδιας της σκηνοθέτιδας, που το διασκεύασε για τη μεγάλη οθόνη. Πρόκειται για την ιστορία μιας νεαρής, περίπου αλαφροΐσκιωτης κοπέλας που εννοεί να ζει τη ζωή της ελεύθερα, έξω από κανόνες και συμβάσεις, σε αντίθεση με τη μεγαλύτερη, παντρεμένη αδελφή της που ζει μια νοικοκυρεμένη ζωή. Η κάθε μια χώρια και οι δυο μαζί προσεγγίζουν τις αλήθειες και τα μυστικά της ζωής…
Eχουμε σχολιάσει κι άλλες φορές στο παρελθόν ανάλογες γαλλικές ταινίες με τον ίδιο τρόπο: ενδιαφέρουσες μεν, αρκετά εκτός πραγματικότητας δε. Εκτός αν εσείς γνωρίζετε πολλούς που να καταφέρνουν να ζουν μια αιθεροβάμονα ζωή στις εξοχές, χωρίς υποχρεώσεις και αναστολές. Με άλλα λόγια, η ελευθερία είναι μια πολύ παρεξηγημένη ιστορία και ας μη ξεχνάμε ότι ελεύθερος δεν είναι όποιος νομίζει ότι είναι, αλλά όποιος έχει συνείδηση των αναγκαιοτήτων γύρω του.
Ελένη Σταματίου
