Ο Π. Γιώτης, του οποίου η κατάθεση συνεχίστηκε για δεύτερη μέρα, απάντησε σε ερωτήσεις των αναπληρωτών δικαστών, των συνηγόρων υπεράσπισης και του Χρ. Τσιγαρίδα με τις ερωτήσεις του οποίου ολοκληρώθηκε η κατάθεση του μάρτυρα.
Αρχικά, η κατάθεση περιστράφηκε γύρω από το ζήτημα της «πολιτικής αυτονομίας» και πώς αυτή αντανακλώνταν στην οργανωτική λειτουργία της έδρας.
Ο Π. Γιώτης είχε την ευκαιρία να αναπτύξει αναλυτικά την έννοια της αυτονομίας, την πολιτική καταγωγή της ως αντιδιαστολή από το λενινιστικό-τριτοδιεθνιστικό μοντέλο πολιτικής οργάνωσης και με πρακτικά παραδείγματα τον τρόπο λειτουργίας ενός πολιτικού μορφώματος, όπως ο ΕΛΑ.
Παρομοίασε αυτό το πολιτικό μόρφωμα ως μια «οιονεί ομοσπονδία» αυτόνομων ομάδων, που συνενώνονται σε μια κοινή ιδεολογική και πολιτική βάση και δρουν αυτόνομα. Για να μπορέσει, όμως, αυτό να γίνει πράξη, θα πρέπει αυτές οι ομάδες να είναι και αυτοδύναμες επιχειρησιακά. Δηλαδή, να έχουν τα μέσα να δράσουν αυτόνομα στους τομείς δράσης της οργάνωσής τους. Για παράδειγμα, να έχουν τη δυνατότητα να βγάλουν μια προκήρυξη και να κάνουν μια βίαιη ενέργεια, περιφρουρώντας την.
Από την πλευρά του αναπληρωτή εφέτη κ. Πελεκάνου, που έκανε τις σχετικές ερωτήσεις, υπήρξε επιμονή (η σχετική συζήτηση κράτησε για περισσότερο από μισή ώρα), αλλά έγινε φανερή και μια αδυναμία κατανόησης μιας λειτουργίας που δεν στηρίζεται σε ένα μοντέλο αρχηγικό ή πυραμιδικό, που είναι το κυρίαρχο μοντέλο οργάνωσης της αστικής κοινωνίας. Το γεγονός αυτό σημειώθηκε από το μάρτυρα, που χρειάστηκε να καταφύγει σε αρκετά παραδείγματα για να γίνει σαφές το ζήτημα.
Μια άλλη ενότητα ερωτήσεων αφορούσε το ερώτημα αν ο ΕΛΑ σταμάτησε τη δράση του το 1995 ή αν πρόκειται για μια αναστολή. Από τον μάρτυρα ζητήθηκε να αναλύσει ακόμα και τους λόγους που κατά τη γνώμη του οδήγησαν στη διάλυση του ΕΛΑ.
Ο Π. Γιώτης, αφού αρχικά σημείωσε ότι τη διάλυση του ΕΛΑ υποστηρίζει ακόμα και η Αντιτρομοκρατική, σε εισήγηση που κατέθεσε σε ημερίδα που οργανώθηκε για την ασφάλεια των ολυμπιακών αγώνων, έκανε μια ανάλυση της ιστορικής διαδρομής του ΕΛΑ.
Κατά την άποψή του, ο ΕΛΑ ήταν μια οργάνωση που από την ίδρυσή της εμπεριείχε το σπέρμα της διάλυσής του, αν αυτό απαιτούσαν οι κοινωνικές συνθήκες. Δεν ήταν κάποιο μιλιταριστικό μόρφωμα, αλλά μια οργάνωση κομμουνιστικής αναφοράς, που έθεσε ως στόχο τη διάχυση των επαναστατικών ιδεών μέσα στην κοινωνία και τη δημιουργία ενός μαζικού επαναστατικού κινήματος, χωρίς να βλέπει τον εαυτό του σε ρόλο καθοδηγητή αυτού του κινήματος. Πέρασε, βέβαια, και ο ΕΛΑ από διάφορα στάδια, όπως όλες οι οργανώσεις της επαναστατικής Αριστεράς, νόμιμες και παράνομες, που άνθισαν στις συνθήκες της μεταπολίτευσης, και στα μέσα της δεκαετίας του ‘90 τα μέλη του, όσα από τα μέλη του είχαν απομείνει στην οργάνωση, γιατί και ο ΕΛΑ, όπως όλες οι οργανώσεις της επαναστατικής Αριστεράς, πρέπει να είχε υποστεί συρρίκνωση από άποψη μελών, αποφάσισαν ότι έκλεισε ο ιστορικός κύκλος αυτής της οργάνωσης.
Η ένστασή μου – κατέληξε – είναι στο ότι ο ΕΛΑ δεν εξήγησε τους λόγους της διάλυσής του, όπως για παράδειγμα έκανε η RAF στη Γερμανία. Κάθε πολιτική οργάνωση, είτε αστική είτε επαναστατική, είτε νόμιμη είτε παράνομη, απευθύνεται στο σύνολο της κοινωνίας. Οπως, λοιπόν, ο ΕΛΑ απευθύνθηκε στον ελληνικό λαό το 1974, με την ίδρυσή του, έτσι έπρεπε να απευθυνθεί και το 1995 με τη διάλυσή του.
Απαντώντας σε σχετικές ερωτήσεις της συνηγόρου Μαρίνας Δαλιάνη και του Χρήστου Τσιγαρίδα, ο Π. Γιώτης αναφέρθηκε και στην απόφαση του προηγούμενου δικαστήριου, που στηρίζεται στη ναζιστικής έμπνευσης αρχή της συλλογικής ευθύνης.
Η συμμετοχή σε μια οργάνωση σαν τον ΕΛΑ -είπε- τιμωρείται πλέον ως αυτοτελές αδίκημα, ύστερα από την ψήφιση του τρομονόμου. Εκεί εξαντλείται η ποινική αντιμετώπιση της συμμετοχής. Αλλωστε, στη δίκη για την υπόθεση 17Ν αυτό εφαρμόστηκε. Χωρίς να μπαίνουμε στο ζήτημα αν υπήρχαν ή δεν υπήρχαν στοιχεία για κάθε κατηγορούμενο και κάθε κατηγορία, μπορούμε να δούμε ότι υπήρχε ένα σχέδιο που σε κάθε ενέργεια τοποθετούσε κάποιους. Ενώ στην προηγούμενη δίκη για την υπόθεση ΕΛΑ, ακριβώς επειδή δεν υπήρχαν στοιχεία, πραγματικά ή κατασκευασμένα, καταδικάστηκαν συλλήβδην όλοι για όλα. Ετσι, το αδίκημα της συμμετοχής διευρύνθηκε.
Αν αυτό καθιερωθεί, τότε η συμμετοχή δεν θα τιμωρείται μόνο αυτοτελώς, αλλά θα συνεπάγεται αυτόματα και καταδίκη τουλάχιστον για απλή συνέργεια σε όλες τις πράξεις της οργάνωσης. Αυτό επί της ουσίας δεν διαφέρει από τη γνωστή ναζιστική θεωρία της συλλογικής ευθύνης. Σημείωσε ακόμη ότι εκείνη η απόφαση καταδικάστηκε από το σύνολο σχεδόν του Τύπου και αναφέρθηκε σε αφιέρωμα της «Ελευθεροτυπίας» που φιλοξενούσε καταδικαστικές κριτικές επιφανών νομικών και πανεπιστημιακών.
Απαντώντας σε ερωτήσεις του Χρ. Τσιγαρίδα, ο Π. Γιώτης είχε την ευκαιρία να αναφερθεί στην προσπάθεια πολιτικής και κοινωνικής απονομιμοποίησης της επαναστατικής βίας, την ίδια στιγμή που η κρατική βία και το αίμα που έχει σωρεύσει νομιμοποιούνται. Κατά τον μάρτυρα, οργανώσεις όπως ο ΕΛΑ δεν μπορούν να χαρακτηρίζονται εγκληματικές.
Η τελευταία ερώτηση του Χρ. Τσιγαρίδα αφορούσε τον πόλεμο λάσπης που δέχεται ο ίδιος. Υπάρχουν δυο πλευρές, είπε ο Τσιγαρίδας. Η μία, που την ακούω και από αγωνιστές, είναι πως η ανάληψη της πολιτικής ευθύνης από εμένα λειτουργεί ενοχοποιητικά για τους άλλους κατηγορούμενους. Η άλλη είναι όλα αυτά τα συκοφαντικά που ακούγονται από ορισμένους.
Ο Π. Γιώτης χαρακτήρισε νηπιακού επιπέδου την άποψη ότι η ανάληψη της πολιτικής ευθύνης από τον Τσιγαρίδα επιβαρύνει ανθρώπους που διακηρύσσουν την αθωότητά τους και δήλωσε κατηγορηματικά ότι δεν γνωρίζει κανέναν αγωνιστή που να έχει εκφράσει αυτή την άποψη. Υπενθύμισε ότι ο Τσιγαρίδας και οι άλλοι κατηγορούμενοι έφτασαν στο δικαστήριο από διαφορετικά κανάλια, ενώ ποτέ στον Τύπο, ακόμα και την περίοδο της τρομολαγνείας, δεν χρησιμοποιήθηκε η ανάληψη της πολιτικής ευθύνης από τον Τσιγαρίδα ως ενοχοποιητικό στοιχείο για τους άλλους κατηγορούμενους. Οσο για τον πόλεμο λάσπης κατά Τσιγαρίδα, ο Π. Γιώτης απάντησε με χιούμορ: Περιμένω από τον Τσιγαρίδα να με φιλοξενήσει το καλοκαίρι στο 250 κλινών ιδιόκτητο ξενοδοχείο του, για να κάνω τζάμπα διακοπές. Χιούμορ στο οποίο συμμετείχαν και δικαστές, θέτοντας και αυτοί υποψηφιότητα για… δωρεάν διακοπές.
Περνώντας πάλι στη σοβαρότητα, ο Π. Γιώτης έκλεισε την κατάθεσή του με λίγα λόγια που -όπως είπε- είχε πει και στο προηγούμ,ενο δικαστήριο: Ο Χρήστος Τσιγαρίδας προσωποποιεί μερικές από τις καλύτερες παραδόσεις του κομμουνιστικού κινήματος και προσωπικά αισθάνομαι περήφανος ως κομμουνιστής.
Στη συνέχεια κατέθεσαν τρεις μάρτυρες υπεράσπισης του Α. Κανά, που αναφέρθηκαν στην προσωπικότητά του, τις συνήθειές του, την κοινωνικότητα και τις επαφές του με τον κόσμο, στον άτυχο γάμο του με την Κυριακίδου και στις απειλές που αυτή εκτόξευε εναντίον του. Κυκλοφορούσε στα καφενεία των Κιμωλιατών και φώναζε ότι «ο Κανάς ήταν στη 17 Νοέμβρη», κατέθεσε χαρακτηριστικά μια μάρτυρας.
Στο δικαστήριο έχει προκύψει μια εμπλοκή με τους μάρτυρες υπεράσπισης των κατηγορούμενων (πλην Τσιγαρίδα που οι τρεις μάρτυρές του ολοκλήρωσαν τις καταθέσεις τους).
Δεύτερος στη σειρά είναι ο Κ. Αγαπίου, ο οποίος με μια μακροσκελή δήλωση που διάβασε στο δικαστήριο είπε πως αρχικά επιφυλάχτηκε να καλέσει μάρτυρες, λόγω της αντιμετώπισης που είχαν από το προηγούμενο δικαστήριο, στη συνέχεια έκρινε πως αυτός ο λόγος εξέλιπε και απευθύνθηκε στους μάρτυρες που είχε καλέσει στην προηγούμενη δίκη.
Εχω -είπε- έναν κατάλογο με 20 μάρτυρες, όμως εγώ κρίνω ότι δεν υπάρχει λόγος να τους καλέσω να καταθέσουν, γιατί τα περισσότερα ζητήματα απαντήθηκαν. Παρέδωσε τον κατάλογο στους δικαστές λέγοντάς τους να τους καλέσουν αυτοί, αν το κρίνουν απαραίτητο.
Ο πρόεδρος του συνέστησε να μην απεμπολεί υπερασπιστικά του δικαιώματα, γιατί το δικαστήριο καλεί μάρτυρες μόνο αν προκύψει ανάγκη από τη διαδικασία.
Ο Γ. Σερίφης είπε πως οι δικοί του μάρτυρες θα έρθουν να καταθέσουν, όμως είναι τελευταίος στη σειρά και πρέπει να τελειώσουν πρώτα οι μάρτυρες των υπόλοιπων κατηγορούμενων, γιατί δεν είναι σωστό να ανακατεύονται οι μάρτυρες.
Για την Παρασκευή έχουν κληθεί μερικοί μάρτυρες του Κανά, όμως πρόβλημα θα υπάρξει ενδεχομένως Δευτέρα και Τρίτη και ο πρόεδρος προειδοποίησε ότι το δικαστήριο θα αναγκαστεί να διαβάσει τον κατάλογο που του παραδόθηκε και αν όλοι οι μάρτυρες είναι παρόντες θα κηρύξει το τέλος της αποδεικτικής διαδικασίας.