Σήμερα ζούμε μια νέα εκδοχή της απόπειρας κατεδάφισης του εμβληματικού άρθρου 16 του Συντάγματος, που λόγω ακριβώς των ρητών αναφορών του: «H ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση… Oι καθηγητές των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων είναι δημόσιοι λειτουργοί. …H σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται», είναι καρφί στο μάτι των διαχειριστών του αστικού συστήματος, που αναφανδόν προωθούν την εμπορευματοποίηση της Παιδείας.
Αυτοί που στέκονται απέναντι σε αυτήν την χυδαία αντίληψη για την Παιδεία, που εμπεριέχει το δικαίωμα στη μόρφωση και την ανάπτυξη της προσωπικότητας για όλους, είναι οι φοιτητές που για εβδομάδες τώρα δίνουν έναν δίκαιο και τιτάνιο αγώνα. Στο πλευρό τους έχουν πανεπιστημιακούς καθηγητές, εργαζόμενους στο πανεπιστήμιο και την πλειοψηφία της εργαζόμενης κοινωνίας, που ματώνει για τα παιδιά της, και απέναντι όλο τον εσμό του συστήματος, τους πληρωμένους καλαμαράδες, τις δυνάμεις καταστολής, αλλά και πρόθυμους «έγκριτους» συνταγματολόγους, που για ίδιον όφελος και ποταπά προσωπικά οφέλη έχουν συνταχθεί με τις μεθοδεύσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Εχουν να αντιμετωπίσουν ακόμη και την υπονομευτική τακτική του υψηλόβαθμου πανεπιστημιακού κατεστημένου που δεν τάσσεται καθαρά και ξάστερα κατά των ιδιωτικών πανεπιστημίων, δεν υπερασπίζεται, ως όφειλε, το άρθρο 16 και λέει μισόλογα για την υποχρέωση τάχα της Πολιτείας να στηρίξει το δημόσιο πανεπιστήμιο.
Στο πλευρό του Μητσοτάκη τάχθηκε εξ αρχής ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚΙΝΑΛ Ανδρουλάκης («δεν θα μπούμε εμπόδιο στην ίδρυση ενός ιδιωτικού Πανεπιστημίου»: συνέντευξη στην Καθημερινή 18/6/2023), για να αποστασιοποιηθεί σταδιακά στη συνέχεια (από το «δεν θα σταθούμε εμπόδιο στην ίδρυση μη κρατικών μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων που θα πληρούν πολύ αυστηρές προδιαγραφές-Οχι στο κυπριακό μοντέλο, Ναι στο Σκανδιναβικό» στο «δεν θα ψηφίσουμε το νόμο») όχι για λόγους αρχής, αλλά επειδή αντίκρυσε και πάλι στους δρόμους το φοιτητικό κίνημα να παλεύει με επιμονή και διάρκεια, την αντίθεση στην κατεδάφιση του άρθρου 16 να διογκώνεται αγκαλιάζοντας και άλλα τμήματα της πανεπιστημιακής κοινότητας, της κοινωνίας αλλά και νομικούς και αντιλήφθηκε το πολιτικό κόστος που θα πλήρωνε το κόμμα του, που ονειρεύεται κυβερνητική εξουσία.
Από τη δύναμη, την επιμονή, τη γενίκευση των καταλήψεων, την αναβάθμιση και πολυεπίπεδη ανάπτυξη των μέσων πάλης του φοιτητικού κινήματος κυρίως, τη συνέχισή του με την ίδια ένταση ακόμη και αν η κυβέρνηση ψηφίσει αυτό το έκτρωμα, θα εξαρτηθεί η έκβαση της μάχης «υπέρ βωμών και εστιών».
Η ιστορική εμπειρία αυτό το έχει αποδείξει περίτρανα, γι’ αυτό και αξίζει να τη θυμηθούμε.
Απόπειρα αναθεώρησης του άρθρου 16 το 2006-2007
Καταρχάς να σημειώσουμε δύο πολύ σημαντικές αλήθειες:
Πρώτον, το Σύνταγμα δεν είναι πολιτικό πρόγραμμα, για να διατυπώνει αυτό που πρέπει να γίνει. Το Σύνταγμα αποτελεί θεμελιακό νόμο κάθε κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού και αποτυπώνει αυτό που ήδη έχει συντελεστεί. Αυτός είναι ένας βασικός κανόνας του συνταγματικού δικαίου, η βάση πάνω στην οποία στηρίζεται. Συνεπώς, όποιος δεν συμφωνεί με την υφιστάμενη κατάσταση και επιθυμεί να την αλλάξει υποχρεούται να ακολουθήσει τον νόμιμο δρόμο της αναθεώρησης του Συντάγματος. Κάθε διάταξη του Συντάγματος έχει ισότιμη και ισοβαρή αξία με κάθε άλλη και δεν μπορεί να ισοσκελιστεί από άλλη διάταξη. Ετσι η ρητή απαγόρευση ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων του άρθρου 16 δεν μπορεί να αναιρεθεί από το άρθρο 28, ούτε από κάποιο άλλο «νομικό τρικ».
Δεύτερον, σημαντική κατάκτηση του ισχυρότατου προδικτατορικού λαϊκού κινήματος και της ηρωικής εξέγερσης των φοιτητών στο Πολυτεχνείο το 1973, ήταν η καθιέρωση των συνταγματικών επιταγών της ελευθερίας στην επιστήμη, την έρευνα και τη διδασκαλία, της ακαδημαϊκής ελευθερίας, της πλήρους αυτοδιοίκησης των ΑΕΙ, της υποχρέωσης του κράτους να χρηματοδοτεί το δημόσιο Πανεπιστήμιο, της παροχής ανώτατης παιδείας αποκλειστικά από ιδρύματα ΝΠΔΔ και της απαγόρευσης της ίδρυσης και λειτουργίας ιδιωτικών πανεπιστημίων. Η κατάκτηση αυτή αποτυπώθηκε στο άρθρο 16 του Συντάγματος, και αυτή είναι η αλήθεια όσο κι αν προσπάθησε ο ασύστολος ψεύτης Πιερρακάκης να το συκοφαντήσει ως «χουντικό κατάλοιπο».
Η αναθεώρηση του άρθρου 16 για εμάς -και για κάθε αριστερό αλλά και προοδευτικό άνθρωπο- είναι αιτία πολέμου, για όποτε και εάν αυτή επιχειρηθεί. Ομως δεν μπορούμε να μην αναφέρουμε ότι μέχρι τώρα, οι διαχειριστές της αστικής εξουσίας, επιχείρησαν να ανατρέψουν αυτήν την συνταγματική επιταγή μέσω του δρόμου της συνταγματικής αναθεώρησης. Βεβαίως, στη συνέχεια επειδή «έφαγαν τα μούτρα» τους, επιχείρησαν να την ροκανίσουν δημιουργώντας παράπλευρους μηχανισμούς, που λειτουργούν ως οιονεί ιδιωτικά πανεπιστήμια (κολέγια, αναγνώριση επαγγελματικών δικαιωμάτων ξέχωρα από τις ακαδημαϊκές σπουδές, αποδοχή της Μπολόνια, νομοθετικές ρυθμίσεις για τον ΔΟΑΤΑΠ, προπτυχιακά με δίδακτρα καταρχάς για αλλοδαπούς φοιτητές και τώρα και στα ελληνόφωνα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών, Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, κ.ά και πολύ πρόσφατα Κύρωση της Συμφωνίας Ελλάδας-Κύπρου για ακαδημαϊκή αναγνώριση των πτυχίων των ιδιωτικών πανεπιστημίων της Κύπρου). Με όλους αυτούς τους τρόπους προσπαθούν να δημιουργήσουν τετελεσμένα, κουνώντας αυτά τα «επιχειρήματα» σε μια μελλοντική αναθεώρηση του Συντάγματος. Γι’ αυτό και το φοιτητικό κίνημα πρέπει να έχει συνεχώς ανοιχτό μέτωπο με όλες αυτές τις μεθοδεύσεις και να πολεμά να τις ανατρέψει και όχι να τις αφήνει να περνούν «αβρόχοις ποσί».
Πάμε τώρα στην ιστορική διαδρομή.
Το 2006, ο Καραμανλής, άνοιξε την ιστορία αναθεώρησης του Συντάγματος, στον πυρήνα της οποίας ήταν η αναθεώρηση του άρθρου 16.
Τον Νοέμβρη του 2006 πραγματοποιήθηκε η σύσκεψη των συντονιστών του πολιτικού συμβούλιου του ΠΑΣΟΚ, που αποφάσισε ομόφωνα, παρά το σκεπτικισμό που εξέφρασαν κάποια στελέχη, μπροστά στον κίνδυνο το ΠΑΣΟΚ να βρεθεί αντιμέτωπο με πλατιά κοινωνικά στρώματα, να στηρίξει το ΠΑΣΟΚ την αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος, που θ’ ανοίξει το δρόμο για τη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων. Ο Γιωργάκης, τότε αρχηγός του ΠΑΣΟΚ, ήταν ανένδοτος σε αυτήν την κατεύθυνση και μαζί του συμπαρατάχθηκαν οι Βάσω Παπανδρέου, Μιλένα Αποστολάκη, Μαρία Δαμανάκη, Ευάγγελος Βενιζέλος, Χρήστος Παπουτσής και Θόδωρος Πάγκαλος, η υπεύθυνη της σύνταξης του προγράμματος Αννα Διαμαντοπούλου, η γραμματέας Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου και ο γραμματέας της κοινοβουλευτικής ομάδας Δημήτρης Ρέππας. Σημειώστε τα ονόματα, γιατί κάποιοι από αυτούς είναι ακόμη στο κοινοβουλευτικό παιχνίδι ή φιλοδοξούν να αναλάβουν πόστα στο πολιτικό σύστημα.
Τον Δεκέμβρη του 2006, όσο η σύγκρουση γενικευόταν και το φοιτητικό κίνημα έδειχνε τα «δόντια» του, πασόκοι άρχισαν να μαζεύουν υπογραφές κατά της αναθεώρησης του άρθρου 16, ζητώντας εσωτερικό δημοψήφισμα, επειδή θεωρούσαν ότι αυτή, η αναθεώρηση, «έχει προκαλέσει όχι μόνο σύγχυση και αμηχανία στα μέλη τα στελέχη και τους φίλους του Κινήματος, αλλά και απορία και δυσφορία στους δημοκρατικούς πολίτες». Η πρωτοβουλία των υπογραφών ξεκίνησε από μια σειρά στελέχη της νεολαίας και στη συνέχεια το κείμενο υπογράφηκε από εκατοντάδες στελέχη και μέλη του ΠΑΣΟΚ. Ανάμεσά τους ο πρόεδρος της ΑΔΕΔΥ, στελέχη της συνδικαλιστικής και αυτοδιοικητικής γραφειοκρατίας, πανεπιστημιακοί, στελέχη της νεολαίας, μέλη του εθνικού συμβουλίου, εκπαιδευτικοί κ.ά. Από αυτήν την πρωτοβουλία απουσίαζαν οι υπογραφές Βενιζέλου και Λοβέρδου, που στα όργανα δεν έκαναν καμιά αντιπολίτευση στον Γιωργάκη. Ο Γιωργάκης, σε αυτήν τη φάση, απέρριψε συλλήβδην την πρωτοβουλία και την έριξε στο καλάθι των αχρήστων.
Ετσι φτάσαμε στον Γενάρη του 2007 και οι διαδικασίες για την αναθεώρηση του άρθρου 16 μπήκαν στην τελική τους φάση. Στα μέσα του μήνα άρχισε η σχετική συζήτηση στην κοινοβουλευτική επιτροπή και το Φλεβάρη ήταν προγραμματισμένο να γίνει η συζήτηση και η πρώτη ψηφοφορία στην Ολομέλεια της Βουλής. Ενα μήνα μετά θα γινόταν η δεύτερη ψηφοφορία στην Ολομέλεια (χωρίς συζήτηση), που αν όλα πήγαιναν καλά, όπως τα σχεδίαζαν, θα είχε καθαρά τυπικό χαρακτήρα, με δεδομένο ότι είχε διαμορφωθεί ένα μαύρο μέτωπο ΝΔ και ΠΑΣΟΚ υπέρ της αναθεώρησης του άρθρου 16.
Στόχος ήταν ο μαγικός αριθμός των 180 βουλευτών. Τόσοι ήταν οι ψήφοι που απαιτούνταν για να καθοριστεί ως αναθεωρητέα η συγκεκριμένη συνταγματική διάταξη και να έχει εντελώς λυμένα τα χέρια της η επόμενη κυβέρνηση, ώστε με μια απλή πλειοψηφία 151 ψήφων να ορίσει όπως ήθελε, χωρίς να δεσμεύεται από τίποτα, το περιεχόμενο της νέας διάταξης, που θα επέτρεπε την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων.
Σε άρθρο τότε στην Κόντρα, αναφέραμε τα εξής, τα οποία επαληθεύτηκαν πλήρως στη συνέχεια:
«Ολα αυτά τα ξέρει πολύ καλά ο Γιωργάκης, γι’ αυτό και μαζί με τους συμβουλάτορές του προσπαθούν να μας αποπροσανατολίσουν, στρέφοντας τη δημόσια συζήτηση σε ανούσια ζητήματα, όπως για παράδειγμα ο εκτελεστικός του Συντάγματος νόμος, με τον οποίο θα αρχίσουν να ιδρύονται τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Κανένας εκτελεστικός νόμος, όμως, δεν είναι τόσο ισχυρός όσο το Σύνταγμα. Ενας εκτελεστικός νόμος μπορεί να αλλάξει όποτε θέλει μια κυβέρνηση, με την απλή πλειοψηφία που διαθέτει στη Βουλή. Μπορεί να αλλάξει και πολλές φορές στη διάρκεια μιας κοινοβουλευτικής περιόδου, όπως άλλωστε γίνεται με πολλούς νόμους. Ακόμα λοιπόν κι αν υποκριτικά το ΠΑΣΟΚ παρουσιάσει τις αρχές ενός τέτοιου νόμου, ακόμα και αν η κυβέρνηση (για να εξασφαλίσει την ποθητή συναίνεση της αντιπολίτευσης) δηλώσει συμφωνία σ’ αυτές τις αρχές, καμιά δέσμευση δεν θα υπάρχει στην πράξη. Αφού ολοκληρώσουν την αναθεώρηση του Συντάγματος στην επόμενη Βουλή, θα φτιάξουν στη συνέχεια έναν εκτελεστικό νόμο κομμένο και ραμμένο στα μέτρα των ‘’κολεγιαρχών’’ και των καπιταλιστών που θέλουν να φτιάξουν ιδιωτικά ‘’πανεπιστήμια’’ και θα τον τροποποιούν συνέχεια σύμφωνα με τις απαιτήσεις αυτών των ίδιων. Μόνο αφελείς θα μπορούσαν να τσιμπήσουν σ’ αυτό το δόλωμα.
Η αναθεώρηση του άρθρου 16 είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της αντιλαϊκής ‘’εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης’’. Οταν τροποποιηθεί αυτό, τα πάντα θα καταρρεύσουν σαν πύργος από τραπουλόχαρτα. Φαντάζεται κανείς ότι όλη αυτή η φασαρία γίνεται για να έρθουν το Χάρβαρντ και το Κέμπριτζ να εγκατασταθούν στην Ελλάδα; Εκείνο που θα γίνει θα είναι να αναγνωριστούν ως πανεπιστήμια τα διάφορα κολέγια και ν’ αρχίσουν να πουλάνε πτυχία με το κιλό. Οσο μεγαλύτερο πορτοφόλι διαθέτει μια οικογένεια τόσο πιο ‘’βαρύ’’ πτυχίο θα μπορεί να αγοράζει για το παιδί της. Θ’ ανοίξει ο δρόμος για τη θέσπιση της στρατηγικής της Μπολόνια, με τριετείς σχολές και δύο κύκλους σπουδών. Για μια τριτοβάθμια εκπαίδευση πολλών ταχυτήτων, με λίγες σχολές για την ελίτ και σχολές-πάρκινγκ για τους πολλούς, για την πλέμπα.
Και βέβαια, στο δρόμο αυτό θα ακολουθήσουν και τα δημόσια πανεπιστήμια, στο όνομα του ανταγωνισμού και της αξιολόγησης. Ηδη και μέσα στο καθηγητικό κατεστημένο πληθαίνουν οι φωνές υπέρ της αξιολόγησης και υπέρ του καθορισμού του αριθμού των εισακτέων από τα ίδια τα πανεπιστήμια. Σε πολύ λίγα χρόνια, με τη βοήθεια και της υποχρηματοδότησης και της εγκατάλειψης του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος, θα έχει διαμορφωθεί και στη δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση ένα τοπίο αντίστοιχο μ’ αυτό της ιδιωτικής. Οποιος έχει λεφτά θα μπορεί να περνά σε μια σχολή για την ελίτ, για λίγους κι εκλεκτούς. Οι υπόλοιποι, η μεγάλη μάζα, οι νέοι από τα φτωχά λαϊκά στρώματα, θα στοιβάζονται σε άθλιου επιπέδου και συνθηκών σχολές τριετούς φοίτησης, πιο άθλιες και από τα σημερινά ΤΕΙ της επαρχίας.
Εννοείται πως σ’ αυτή την κατάσταση θα προσαρμοστεί και το δευτεροβάθμιο εκπαιδευτικό σύστημα και το σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, έτσι που να ανακοπεί η προοδευτική τάση που ιστορικά έχει διαμορφωθεί στην ελληνική κοινωνία, να στέλνει τα παιδιά της στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Γιατί αυτή η τάση στηρίχτηκε με λαϊκούς και φοιτητικούς αγώνες, ιδιαίτερα τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, και είχε σαν αποτέλεσμα να πολλαπλασιαστούν σε σχέση με το παρελθόν οι θέσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, γεγονός που από το σύστημα θεωρείται… αντιπαραγωγικό. Γιατί το σύστημα θέλει μια εκπαίδευση εξάρτημα της αγοράς, παράρτημα των επιχειρήσεων και των αναγκών τους, και όχι μια Παιδεία που θα μορφώνει και θα απελευθερώνει.
Το διακύβευμα, λοιπόν, είναι πολύ πιο σοβαρό απ’ όσο θέλουν να μας το παρουσιάσουν. Γι’ αυτό άλλωστε το ΠΑΣΟΚ ρισκάρει ένα τόσο σημαντικό πολιτικό κόστος σε μια περίοδο εκ των πραγμάτων προεκλογική. Μπορούμε να πούμε ότι θα δώσουμε αυτή τη μάχη με μερικά συλλαλητήρια και μερικές διήμερες καταλήψεις, κάθε φορά που θα γίνεται συζήτηση στη Βουλή; Η Γιαννάκου μας το είπε καθαρά, με ύφος Μαρίας Αντουανέτας: ‘’Είναι ελεύθερος ο καθένας να δίνει συνεντεύξεις, να κάνει απεργίες, αλλά δεν θα σταματήσει η Δημοκρατία να λειτουργεί… Η Αναθεώρηση είναι αποκλειστική αρμοδιότητα της Βουλής των Ελλήνων. Κανενός άλλου’’! Ας της τρίψουμε στη μούρη αυτές τις αυτοκρατορικές δηλώσεις, όπως της τρίψαμε και το νόμο-πλαίσιο πριν μερικούς μήνες. Γιατί αν δε ματαιώσουμε τώρα την αναθεώρηση του άρθρου 16, ενδέχεται αμέσως μετά να δούμε και το νόμο-πλαίσιο να παίρνει το δρόμο της Βουλής για να γίνει νόμος του κράτους.
Για να πετύχουμε χρειαζόμαστε αγώνα σκληρό, αγώνα διάρκειας και όχι εκτονωτικές εκρηξούλες. Χρειαζόμαστε καταλήψεις που θα κλιμακώνονται από βδομάδα σε βδομάδα και θα πλαισιώνονται από άλλες μαχητικές ενέργειες.
Χρειαζόμαστε μαζικές αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες και όχι παραγοντίστικους και μικροκομματικούς σκυλοκαυγάδες. Κυρίαρχα όργανα οι συνελεύσεις και ουσιαστικός συντονισμός τους σε τοπικό και πανελλαδικό επίπεδο».
Η συνέχεια ματαίωσε τα σχέδια του Γιωργάκη και του ΠΑΣΟΚ, επειδή το φοιτητικό κίνημα δεν έδειξε αδυναμία, αλλά γιγαντώθηκε τραβώντας μαζί του και άλλα κομμάτια της εκπαιδευτικής κοινότητας και της εργαζόμενης κοινωνίας.
Βενιζέλος και Λοβέρδος συμβούλευαν τον Γιωργάκη να ακολουθήσει μια άλλη τακτική (πάντα όμως στο πλαίσιο της συνταγματικής αναθεώρησης και όχι όπως κάνει σήμερα ο Βενιζέλος με παράκαμψη του άρθρου 16 μέσω του άρθρου 28, θέση που την έβγαλε κυριολεκτικά από το καπέλο του ταχυδακτυλουργού για να ικανοποιήσει δικά του προσωπικά συμφέροντα): Να διατηρήσει ακέραια το ΠΑΣΟΚ τη θέση του για αναθεώρηση του άρθρου 16, αλλά να μην ψηφίσει σ’ αυτήν τη Βουλή και να διαπραγματευθεί με τη ΝΔ στην επόμενη που θα χρειάζονται πλέον 180 ψήφοι. Να μην αφήσει, δηλαδή, την πρωτοβουλία στα χέρια της κυβέρνησης, αλλά αυτή να έχει την ανάγκη του ΠΑΣΟΚ όταν έρθει η ώρα να διατυπωθεί η οριστική μορφή του άρθρου 16 στην αναθεωρητική Βουλή.
Ο ΓΑΠ, όμως, απέρριπτε αυτές τις τακτικιστικές συμβουλές και στη θέση της Αποστολάκη που ήταν Τομεάρχης Παιδείας έβαλε τον γνωστό σφουγγοκωλάριο yesman Χρυσοχοΐδη, ο οποίος δεν είχε κανένα πρόβλημα να εισπράττει το φτύσιμο από στελέχη του ΠΑΣΟΚ και ιδιαίτερα από νεολαίους του.
Τελικά το μαύρο μέτωπο ΝΔ-ΠΑΣΟΚ έσπασε. Το ΠΑΣΟΚ αποσύρθηκε από την αναθεώρηση του Συντάγματος, επειδή τρόμαξε από την δυναμική του κινήματος.
Ολα έδειχναν ότι και την επόμενη χρονιά να δοκίμαζε το ΠΑΣΟΚ να ψηφίσει μαζί με τη ΝΔ για την αναθεώρηση του άρθρου 16, πάλι θα έβρισκε μπροστά του το φοιτητικό κίνημα. Και επειδή δεν ήταν καθόλου αισιόδοξοι ότι θα κέρδιζαν τις εκλογές, δεν θα ήθελαν να πληρώσουν αυτοί ως αντιπολίτευση το πολιτικό κόστος, λειτουργώντας ως μαξιλάρι του Καραμανλή. Ετσι, αναγκάστηκαν να βγουν ολοκληρωτικά και οριστικά από την αναθεωρητική διαδικασία.
Ο Καραμανλής, λοιπόν, ως «μέγας μεταρρυθμιστής» υπέστη βαρύ πλήγμα. Προχώρησε σε μια «κουτσή» αναθεώρηση από την οποία έλειπε το βαρύ πυροβολικό, το άρθρο 16. Μόνοι σύμμαχοι της «επάρατης δεξιάς», σε αυτήν την διάτρητη διαδικασία, απέμειναν ΚΚΕ και ΣΥΝ (!), μαζί με το φασιστικό ΛΑΟΣ, κανονικοί θεσμολάγνοι και στυλοβάτες του συστήματος, ξεπληρώνοντας γραμμάτια νομιμοφροσύνης. Η ξεφτίλα τους ήταν μέγιστη, αν σκεφτεί κανείς ότι η συνταγματική αναθεώρηση έμεινε κενό γράμμα κάτω από τα χτυπήματα του κινήματος. Η κυβέρνηση τούς το αναγνώρισε αυτό, γι’ αυτό και τους απηύθυνε δημόσιο έπαινο μέσα στη Βουλή.
Η κυβέρνηση Καραμανλή «έφαγε χώμα», αλλά ακολούθησε πλάγιους δρόμους καταστρατήγησης του άρθρου 16
Την αποτυχία αναθεώρησης του άρθρου 16, ο Καραμανλής, δεν μπόρεσε να την καταπιεί, ειδικά επειδή αυτή ήρθε ως αποτέλεσμα της μαχαιριάς που του έδωσε το φοιτητικό κίνημα.
Σε άρθρο στην Κόντρα, τον Μάιο του 2008, γράφαμε για τις κινήσεις που έκανε στη συνέχεια ο Καραμανλής, προκειμένου να ροκανίσει διά της πλαγίας οδού το άρθρο 16:
«Πέρασε (ο Καραμανλής) τον ασφαληστρικό νόμο, ξεπούλησε τον ΟΤΕ, έθαψε μια σειρά από σκάνδαλα, χωρίς ν’ ανοίξει στην ουσία ρουθούνι κι ενώ είναι πάνω στ’ άλογο, του στραπατσάρισαν το προφίλ κάτι παλιόπαιδα, που ξεχύθηκαν στους δρόμους και κατέλαβαν τα πανεπιστήμια, για να προασπίσουν το δημόσιο χαρακτήρα τους και να μην επιτρέψουν την έφοδο των επιχειρήσεων στην ανώτατη εκπαίδευση, με την κατάργηση του άρθρου 16 του Συντάγματος. Αυτά τα ‘’παλιόπαιδα’’, τα ‘’ακραία μικροσύνολα’’, όπως τα αποκαλεί, γεμάτος χολή, ο υπουργός Παιδείας, είναι που υποχρέωσαν το ΠΑΣΟΚ σε άτακτη υποχώρηση,…
Ειδικά, όσον αφορά στο άρθρο 16, όμως, η κυβέρνηση συμπεριφέρεται ως Λερναία Υδρα. Ενα κεφάλι της έκοψαν, άλλα φυτρώνουν στη θέση του. Αγωνίζεται να ικανοποιήσει τα αφεντικά της σε Ευρωπαϊκή Ενωση και ενδοχώρα, γι’ αυτό και μέσα από πλάγιους δρόμους προσπαθεί να παρακάμψει το άρθρο 16 και να επιτρέψει την ίδρυση και λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων. Στην ουσία, αγωνίζεται να προσδώσει πανεπιστημιακό κύρος σε όλες τις κερδοσκοπικές επιχειρήσεις, τις επονομαζόμενες και ‘’κολέγια’’, που έχουν συνάψει συμφωνίες δικαιόχρησης με ‘’πανεπιστήμια’’ του εξωτερικού, ικανοποιώντας την απαίτηση των ιμπεριαλιστικών χωρών της ΕΕ (κυρίως της Βρετανίας και της Γαλλίας), των οποίων τα ‘’πανεπιστήμια’’ έχουν στην Ελλάδα μεγάλα συμφέροντα και κοντά στο βασιλικό να ποτίσει και τη γλάστρα των αμερικανικών κολεγίων, που δεν επιθυμούν να μείνουν έξω απ’ το χορό (εξ ου και οι συχνές επισκέψεις στο Στυλιανίδη μελών του αμερικανικού κογκρέσου και του αμερικανού πρέσβη). Αγωνίζεται να ανοίξει το δρόμο στα ξένα πανεπιστήμια να κάνουν ‘’αρπαχτές’’ στην ελληνική αγορά (φυσικά δεν πρόκειται για πανεπιστήμια με τη σημασία που έχουμε συνηθίσει να αποδίδουμε στον όρο, αλλά για μεμονωμένες σχολές, που δεν απαιτούν ιδιαίτερη υποδομή και έξοδα λειτουργίας, σε ειδικότητες προσφιλείς για την αγορά, που έχουν πιθανότητες να αποφέρουν τεράστια κέρδη στα μητρικά ιδρύματα), μιας και η ζήτηση στη χώρα μας είναι αυξημένη, λόγω και της καρμανιόλας των πανελληνίων εξετάσεων. Η κυβέρνηση πασχίζει να ικανοποιήσει και ντόπια κεφάλαια να αποκτήσουν κέρδη και από εκπαιδευτικές μπίζνες. Ο υπουργός Παιδείας αναφέρεται αναφανδόν στο ‘’επιχειρηματικό ενδιαφέρον’’ ‘’σοβαρών ελλήνων χορηγών, μεγάλων ιδρυμάτων, επιχειρηματιών και επιχειρήσεων’’, που με το σημερινό καθεστώς της συνταγματικής απαγόρευσης του άρθρου 16, υποχρεώνονται οι κακομοίρηδες να γίνονται ‘’υπεργολάβοι ή και υπάλληλοι ξένων ιδρυμάτων’’, χωρίς να τσεπώνουν όλο το χοντρό παραδάκι οι ίδιοι. Βεβαίως μιλάμε για ‘’πανεπιστήμια’’ του τύπου που περιγράψαμε παραπάνω. Από την πίτα θέλουν να φάνε και άλλοι ‘’θεσμοί’’, όπως το παπαδαριό και η συνδικαλιστική γραφειοκρατία. Είναι γνωστές οι επαφές του μακαριστού με το υπουργείο Παιδείας, συνάντηση όμως 2 ωρών είχε πρόσφατα και ο σημερινός Αρχιεπίσκοπος με το Στυλιανίδη, χωρίς να αποκαλύψει το ακριβές περιεχόμενό της. Τις δε προθέσεις της ΓΣΕΕ να μετεξελίξει το ‘’μαγαζί’’ της, την Ακαδημία Εργασίας, σε πανεπιστήμιο, μας τις είχε κάνει γνωστές ο πολύς Πολυζωγόπουλος.
Επωφελούμενο και από τη διαδικασία της Μπολόνια, όμως το ελληνικό αστικό κράτος (αποτίμηση των σπουδών σε πιστωτικές μονάδες, διευκόλυνση της κινητικότητας, φοιτητές-πελάτες), θέλει να δημιουργήσει τους όρους, μέσω της ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων από τη μια και ιδιωτικοποίησης του δημόσιου πανεπιστήμιου από την άλλη, για να προσελκύσει στην Ελλάδα φοιτητές-πελάτες και από τα μεσοαστικά στρώματα των χωρών της Βαλκανικής, του Ευξείνου Πόντου, της Μεσογείου κ.λπ., λειτουργώντας ως συλλογικός καπιταλιστής. Χαρακτηριστική είναι η κλάψα του Στυλιανίδη στη βουλή, κατά τη συζήτηση της αναθεώρησης του άρθρου 16, για τα καλά που πέτυχε η Βρετανία, που ‘’επένδυσε στο να γίνει διεθνές εκπαιδευτικό κέντρο’’ (αγορά πτυχίων για κάθε βαλάντιο και για όλα τα επίπεδα), με 112.000 φοιτητές από κράτη της ΕΕ και 38.000 Κινέζους.
Εχει λυσσάξει, λοιπόν, η ελληνική πλουτοκρατία, που δε μπορεί να εφορμήσει, καταρρίπτοντας όλα τα εμπόδια στην μεγάλη ‘’αγορά των πτυχίων’’. Εχει λυσσάξει που δε μπορεί να το πετύχει αυτό βατά, χωρίς να δημιουργεί τριγμούς στην ‘’εσωτερική τάξη και εσωτερική ισορροπία’’ καταπώς λέει ο ίδιος ο υπουργός Παιδείας, μέσω δηλαδή της αναθεώρησης του άρθρου 16. Από την άλλη, όμως, δεν κωλώνει να ισοπεδώσει και τους ίδιους τους ‘’θεσμούς’’, όπως είναι το Σύνταγμα, στο οποίο κατά τα άλλα η ίδια ομνύει.
Η κυβέρνηση ‘’ανακάλυψε’’ τη διασταλτική ερμηνεία του Συντάγματος, σύμφωνα με την οποία υπάρχει η δυνατότητα, ακόμη και σήμερα με το υφιστάμενο καθεστώς του άρθρου 16, να δημιουργηθεί στην Ελλάδα ένα μη κρατικό-μη κερδοσκοπικό πανεπιστήμιο, με τη μορφή του ΝΠΔΔ. Η κίνηση αυτή, όπως δήλωσε ο Στυλιανίδης, θα συνοδεύεται από εκτελεστικό νόμο που θα αναφέρεται στην οργάνωση, τη λειτουργία, τον τρόπο εισαγωγής, το διδακτικό προσωπικό κ.λπ., ενώ αυτό το εγχείρημα μπορούν να το επωμιστούν φορείς όπως η Τοπική Αυτοδιοίκηση, ο Δικηγορικός Σύλλογος, ο Ιατρικός Σύλλογος, η Εκκλησία, κ.λπ. και βεβαίως θα υπάρξουν και ‘’χορηγοί που θα συμπράξουν σε μια τέτοια προσπάθεια’’.
Το επιχείρημα αυτό προσέφερε στην κυβέρνηση το ίδιο το ΠΑΣΟΚ και μάλιστα ο ‘’ασκών και την εσωτερική αντιπολίτευση’’ (!) Βαγγέλης Βενιζέλος, που σε ανύποπτο χρόνο είχε συντάξει σχετικό επιστημονικό κείμενο ως συνταγματολόγος. Ο Στυλιανίδης δεν έχασε την ευκαιρία να στριμώξει άγρια το ΠΑΣΟΚ, να το κολλήσει στον τοίχο. Στη συζήτηση για την αναθεώρηση του άρθρου 16 στη βουλή, κατέθεσε στα πρακτικά το παραπάνω κείμενο και υπενθύμισε τις δημόσιες τοποθετήσεις υπέρ των μη κρατικών-μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων του Γιώργου Παπανδρέου και την ανάλογη παρέμβαση του στενού του συνεργάτη καθηγητή Παμπούκη. Υπενθύμισε επίσης ότι ο Γιωργάκης, ως υπουργός Παιδείας, και ο Βενιζέλος, ως υπουργός Δικαιοσύνης, είχαν θεσμοθετήσει δια νόμου στη βουλή το πρώτο μη κρατικό-μη κερδοσκοπικό ΑΕΙ το 1996, κόντρα στο άρθρο 16 και ότι ψήφισαν το νόμο 2413 στις 17 Ιουνίου του 1996, με τον οποίο ιδρύουν ‘’Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελληνικών Σπουδών’’ στην Ολυμπία, με τη μορφή μάλιστα ΝΠΙΔ, καθιερώνοντας παράλληλα και δίδακτρα για τους φοιτητές του.
Πώς απάντησε το ΠΑΣΟΚ και ο κατά τα άλλα λαλίστατος Βενιζέλος; Επί της ουσίας ‘’μούγκα στη στρούγκα’’. Η εκσυγχρονίστρια Διαμαντοπούλου, η και εκπρόσωπος για θέματα Παιδείας, ψέλλισε κάτι για δημιουργία σύγχυσης και ότι ο υπουργός δυναμιτίζει το κλίμα.
Η στάση αυτή δεν είναι τυχαία, ούτε αποτέλεσμα μόνο αμηχανίας. Το ΠΑΣΟΚ θέλει να κρατήσει ανοιχτή την πόρτα για μια μελλοντική αναθεώρηση του άρθρου 16. Γι’ αυτό και δε θέλει να φορτωθεί τώρα με μια δήλωση ανάγκης κατά της ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων…
Στέλλοντας μήνυμα στα αφεντικά, ντόπια και ξένα, το ΠΑΣΟΚ φροντίζει να κάνει σαφείς τις προθέσεις του, που κινούνται στην ίδια κατεύθυνση με αυτές της ΝΔ. Η Αννούλα άφησε το ‘’άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε’’ και επανήλθε τούτη τη φορά με ξεκάθαρη δήλωση στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία (18 Μαΐου). ‘’Εχουμε διατυπώσει τη θετική θέση μας για τα μη κρατικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα, συνοδευόμενη από τους όρους και τις προϋποθέσεις για τη λειτουργία τους. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ αναφέρθηκε στις δέκα μεγάλες προτεραιότητες που αφορούν μια προοδευτική αναθεώρηση του Συντάγματος. Μία από αυτές αφορούν την Παιδεία. Η αναθεώρηση του άρθρου 16 είναι σημαντική και πρέπει να γίνει με συναινετικό τρόπο’’ είπε.
Αποκαλυπτικότατες και στο ίδιο μήκος κύματος είναι και οι δηλώσεις του εκπροσώπου του ΠΑΣΟΚ Γιώργου Παπακωνσταντίνου. Μολονότι προσπαθεί να υπεκφύγει, λέγοντας ότι η κυβέρνηση της ΝΔ στην ουσία ηττήθηκε στην αναθεώρηση του Συντάγματος και ότι η αξία της αναθεώρησης δε μπορεί να περιορίζεται στις μεταρρυθμίσεις για την ανώτατη παιδεία, στη συνέχεια ρίχνει το κανόνι: ‘’εξάλλου είναι ένα θέμα (η μεταρρύθμιση της ανώτατης παιδείας), το οποίο ενδεχομένως να λυθεί με την υιοθέτηση των οδηγιών της ΕΕ, καθώς υπερισχύει το κοινοτικό έναντι του εθνικού δικαίου’’. Το ΠΑΣΟΚ, μέσω του Παπακωνσταντίνου, κλείνει το μάτι στη ΝΔ και δείχνει ότι συγκατατίθεται στην εξέλιξη, που συχνά πυκνά επικαλείται ο Στυλιανίδης τελευταία, σε περίπτωση που δεν υιοθετηθεί η λύση της διασταλτικής ερμηνείας του Συντάγματος. Και η εξέλιξη αυτή είναι η αναμενόμενη απόφαση του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ότι το κοινοτικό δίκαιο κατισχύει του ελληνικού Συντάγματος. Και βέβαια, μπορεί αυτή η τροπή να δημιουργεί κάποιους τριγμούς στον πολιτειακό χάρτη, όπως δήλωσε ο Στυλιανίδης (τον βρίσκει λέει απροετοίμαστο), είναι όμως μια διέξοδος, αφού η ελληνική αστική τάξη θα έχει την τύχη να το παίξει Πόντιος Πιλάτος».
Σήμερα γνωρίζουμε ήδη την κατάληξη αυτών των κινήσεων, που ακολούθησαν στη συνέχεια όλες οι μετέπειτα κυβερνήσεις και τις ύψωσε στη νιοστή η κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Γιούλα Γκεσούλη
