Ξεκινάει μια σκοτεινή περίοδος για το δημόσιο Πανεπιστήμιο 

Κατατέθηκε στη Βουλή το νομοσχέδιο Μητσοτάκη-Κεραμέως

Πόση κουτοπονηριά, γελοιότητα και συνάμα προκλητικότητα πια από την Κεραμέως, που τη μια μέρα δηλώνει γενικά και αόριστα ότι το νομοσχέδιο για τα ΑΕΙ θα κατατεθεί «εντός του Ιουλίου» και ακριβώς την επομένη πουρνό πουρνό σπεύδει να το καταθέσει στη Βουλή, θεωρώντας ότι έτσι μπορεί να ξεγελάσει την πανεπιστημιακή κοινότητα και να αποφύγει τη σύσσωμη εξέγερσή της, καταλαμβάνοντάς την εξαπίνης, ενώ στην πραγματικότητα εκείνο που πετυχαίνει είναι να την εξαγριώνει ακόμη πιο πολύ.

Την Τρίτη, λοιπόν, 5/7 κατατέθηκε το αισχρό νομοσχέδιο των Μητσοτάκη-Κεραμέως και ξεκίνησε μια σκοτεινή περίοδος για το δημόσιο Πανεπιστήμιο, με τελικό στόχο την πλήρη διάλυσή του. 

Εκείνο που προωθείται είναι το πανεπιστήμιο της επιχειρηματικής και όχι ακαδημαϊκής κουλτούρας, της έντασης και διεύρυνσης σε όλα τα επίπεδα της επιχειρηματικής λειτουργίας, από το μοντέλο διοίκησής του μέχρι το περιεχόμενο, τη λειτουργία, τις υπηρεσίες και τα προϊόντα που παρέχει. 

Το νομοσχέδιο συγκεντρώνει σε έναν ενιαίο νόμο-πλαίσιο προηγούμενη νομοθεσία και νέες ρυθμίσεις και αποτελείται από 464 άρθρα (!). Δόθηκαν, μάλιστα, μόλις δυο μέρες διορία για να ξεκινήσει η συζήτησή του στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής (Πέμπτη 7/7), με την όλη δρομολόγηση να φανερώνει διαδικασίες fast track, ώστε με την ψήφισή του από τον κυβερνητικό λόχο να «μπουν τα κεφάλια μέσα». Αυτό τουλάχιστον φαντάζεται η αλαζονική κυβέρνηση Μητσοτάκη, που δεν έχει πάρει μαθήματα από την ιστορία της εκπαίδευσης.

Υπερσυγκεντρωτικό μοντέλο διοίκησης – ατμομηχανή του επιχειρηματικού πανεπιστήμιου και διακοσμητικός ρόλος της Συγκλήτου 

Το νέο μοντέλο διοίκησης βάζει τέλος στα «στεγανά» και τις «προκαταλήψεις» των ακαδημαϊκών διοικήσεων που, κατά τον Μητσοτάκη, δεν βοηθούσαν τα Πανεπιστήμια να «προσαρμοστούν με την ταχύτητα που απαιτείται» στην επιχειρηματικότητα. Γι’ αυτό παραγκωνίζονται οι γνωστές Πρυτανικές Αρχές και τις αρμοδιότητές τους και τα ηνία αναλαμβάνει το Συμβούλιο Διοίκησης, στο οποίο συμμετέχουν και εξωγενείς παράγοντες, άνθρωποι της «αγοράς», εκπρόσωποι διεθνών καπιταλιστικών οργανισμών και τα ρέστα.

Το νέο Συμβούλιο Διοίκησης είναι ένα υπερσυγκεντρωτικό, αυταρχικό όργανο, που ψηφίζει και παύει τον Πρύτανη, διορίζει και παύει τον Κοσμήτορα (τον επιλέγει μεταξύ τριών υποψηφιοτήτων) και τους Αντιπρυτάνεις, ορίζει τον Πρόεδρο Τμήματος και Διευθυντή Τομέα, διορίζει τον Εκτελεστικό Διευθυντή, έχει τον απόλυτο διοικητικό και οικονομικό έλεγχο του ΑΕΙ. Ενδεικτικά: 

• εγκρίνει το τετραετές στρατηγικό σχέδιο του Α.Ε.Ι., το οποίο περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστον τη στρατηγική για την ανάπτυξη του Α.Ε.Ι. σε τοπικό, εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, 
• εγκρίνει τον ετήσιο προϋπολογισμό του Α.Ε.Ι. και τον προϋπολογισμό ΕΛΚΕ, 
• εγκρίνει το περιεχόμενο των πάσης φύσεως συμβάσεων με φυσικά ή νομικά πρόσωπα που δεσμεύουν το Α.Ε.Ι., 
• εγκρίνει την ίδρυση ή τη συμμετοχή σε εταιρίες τεχνοβλαστών ή άλλες εταιρίες και ορίζει τους εκπροσώπους του Α.Ε.Ι. στα όργανα διοίκησής τους, 
• εγκρίνει τον προγραμματισμό και απολογισμό για την αξιοποίηση της περιουσίας του Α.Ε.Ι.,
• oρίζει τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου και τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της Εταιρίας Αξιοποίησης και Διαχείρισης της Περιουσίας του Α.Ε.Ι., τους παύει από τα καθήκοντά τους, εποπτεύει τη λειτουργία της εταιρίας… 
• εγκρίνει, το σχέδιο ετήσιου και πολυετούς προγραμματισμού προσλήψεων διοικητικού προσωπικού, 
• εγκρίνει τη σύναψη προγραμματικών συμβάσεων ή συμφωνιών με άλλους φορείς του δημοσίου τομέα και προσελκύει νέες χρηματοδοτήσεις, δωρεές, οικονομικές ενισχύσεις και συνεργασίες με φορείς του εξωτερικού,
• εγκρίνει τον Οργανισμό του Α.Ε.Ι,
• ελέγχει τα Μητρώα Γνωστικών Αντικειμένων και τα Μητρώα Εσωτερικών και Εξωτερικών Εκλεκτόρων, και δύναται να τα αναπέμψει,
• ασκεί έλεγχο επί των διαδικασιών εκλογής και εξέλιξης των μελών Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού (Δ.Ε.Π.), κ.λπ.

Αποτελείται από 6 εσωτερικά μέλη που εκλέγονται από το σύνολο των μελών ΔΕΠ του ΑΕΙ και 5 επίλεκτα εξωτερικά μέλη που επιλέγονται από τα εσωτερικά μέλη, κατόπιν διεθνούς πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος. Τα εξωτερικά μέλη προέρχονται από καθηγητές Πανεπιστημίων της αλλοδαπής, φυσικά πρόσωπα με ευρεία αναγνώριση ή συμβολή στον πολιτισμό, τις τέχνες, τα γράμματα ή τις επιστήμες, την οικονομία ή την κοινωνία και εκπροσώπους διεθνών οργανισμών ή κοινωνικών εταίρων.

• Ο Πρύτανης, που έως τώρα εκλεγόταν από το σύνολο των μελών ΔΕΠ του Πανεπιστήμιου, τώρα επιλέγεται μεταξύ των 6 ήδη εκλεγμένων εσωτερικών μελών, από τα 11 μέλη του Συμβουλίου, εκ των οποίων τα 5 είναι πρόσωπα εκτός ΑΕΙ. Μιλάμε για τη δημοκρατία στο απώγειό της! Μάλιστα είναι υποχρεωμένος μαζί με την υποψηφιότητά του να ανακοινώσει και την κουστωδία των Αντιπρυτάνεων που θα τον συνοδεύουν, ώστε το Συμβούλιο να έχει εκ των προτέρων εικόνα αυτών που θα ασχολούνται αμιγώς με τα ακαδημαϊκά θέματα και θα είναι «γιουσουφάκια» του, για να κάνει τα «κουμάντα» του. Αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, τα παζάρια και τις πελατειακές σχέσεις που θα αναπτυχθούν στα παρασκήνια.

Ο Πρύτανης είναι ταυτόχρονα και ελεγκτής και ελεγχόμενος! Είναι ο επικεφαλής της Συγκλήτου, που είναι αρμόδια για τα ακαδημαϊκά θέματα και ταυτόχρονα πρόεδρος του Συμβουλίου Διοίκησης! Η επιλογή αυτή δεν είναι τυχαία. Αποτελεί το «δωράκι» προς τον Πρύτανη και την κουστωδία του -τους Αντιπρυτάνεις-, που άλλωστε δεν κοστίζει και τίποτε, αφού αυτός είναι στην ουσία δέσμιος και απόλυτα υποτελής του Συμβουλίου Διοίκησης, ενώ με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται ένας ακόμη κρίκος στην αλυσίδα-δεσμώτη της Συγκλήτου.

• Το Συμβούλιο Διοίκησης χρειάζεται, όμως, και έναν γκαουλάιτερ για να το διευκολύνει στο έργο του. Αυτός είναι ο Εκτελεστικός Διευθυντής-μάνατζερ που επιλέγεται από το Συμβούλιο Διοίκησης. Δύναται να προέρχεται και από χώρο εκτός ΑΕΙ και έχει θητεία παράλληλη με αυτή του Συμβουλίου.

Στα προσόντα επιλογής αναφέρονται και η «επαγγελματική εμπειρία τουλάχιστον τριών (3) ετών σε θέματα σχετικά με την τριτοβάθμια εκπαίδευση ή την έρευνα ή την εν γένει διοικητική εμπειρία σε ερευνητικούς οργανισμούς ή υπηρεσίες ή επιχειρήσεις του δημόσιου ή του ιδιωτικού τομέα της ημεδαπής ή της αλλοδαπής».

• Η Σύγκλητος ασκεί κυρίως ακαδημαϊκές και ερευνητικές αρμοδιότητες, που και αυτές είναι αποδυναμωμένες, καθώς, όπως προαναφέραμε, τον στρατηγικό σχεδιασμό του ΑΕΙ έχει το παντοδύναμο Συμβούλιο. Αποτελείται από τους: Πρύτανης, Κοσμήτορες, Πρόεδροι και εκπρόσωποι ΕΕΠ, ΕΔΙΠ, ΕΤΕΠ και φοιτητών. 
• Η εκπροσώπηση των φοιτητών στα όργανα γίνεται με ενιαίο ψηφοδέλτιο-αχταρμά. Πρόκειται για ένα πλειοψηφικό σύστημα που «πνίγει» τις μικρές φοιτητικές παρατάξεις και επιπλέον βάζει τέλος στις διακριτές πολιτικές και ιδεολογικές γραμμές (σ.σ. για εμάς η «συνδιοίκηση» αποτέλεσε μηχανισμό καλλιέργειας αυταπατών και συνευθύνης στις επιλογές του αστικού πανεπιστήμιου. Γι’ αυτό ανέκαθεν ταχθήκαμε εναντίον της. Πλην, όμως, δεν μπορούμε να μη σημειώσουμε τη βρόμικη τακτική του ΥΠΑΙΘ, που γίνεται τάχα στο όνομα της καταπολέμησης της διαπλοκής). 

Οι εκπρόσωποι των φοιτητών αναδεικνύονται από το Συμβούλιο Φοιτητών.  Η εκπροσώπηση στα όργανα του ΑΕΙ γίνεται με έναν πυραμιδοειδή τρόπο, ώστε να επιτυγχάνεται ο απόλυτος έλεγχος:

• Οι εκπρόσωποι των φοιτητών στη Συνέλευση του Τμήματος αναδεικνύονται από το σύνολο των φοιτητών των προγραμμάτων σπουδών πρώτου κύκλου (που δεν έχουν υπερβεί την ανώτατη διάρκεια φοίτησης), δεύτερου κύκλου (που δεν έχουν υπερβεί την ελάχιστη διάρκεια του προγράμματος σπουδών) και τρίτου κύκλου (που δεν έχουν συμπληρώσει 3 έτη από την εγγραφή τους) του Τμήματος. Η θητεία τους είναι ετήσια και η  εκλογική διαδικασία διεξάγεται αποκλειστικά ηλεκτρονικά με ενιαίο ψηφοδέλτιο.
• Οι εκπρόσωποι των φοιτητών στις Κοσμητείες των Σχολών του Α.Ε.Ι. αναδεικνύονται μεταξύ των εκπροσώπων φοιτητών που αναδείχτηκαν στις Συνελεύσεις των Τμημάτων της Σχολής με τον ίδιο τρόπο.
• Σε κάθε Α.Ε.Ι. συστήνεται Συμβούλιο Φοιτητών, το οποίο αποτελείται από το σύνολο των εκπροσώπων των φοιτητών που συμμετέχει στις Κοσμητείες των Σχολών του Α.Ε.Ι. Η θητεία του Συμβουλίου Φοιτητών είναι ετήσια.
• Η εκλογική διαδικασία για την ανάδειξη των εκπροσώπων στα όργανα διοίκησης του Α.Ε.Ι., καθώς και σε λοιπά συλλογικά όργανα και επιτροπές του Α.Ε.Ι. όπου προβλέπεται η εκπροσώπηση φοιτητών διεξάγεται αποκλειστικά ηλεκτρονικά. Δικαίωμα συμμετοχής έχουν μόνο τα μέλη του Συμβουλίου Φοιτητών.

Iδρυση – Κατάργηση – Μεταβολές ακαδημαϊκών μονάδων

Η ίδρυση, συγχώνευση, κατάτμηση, μεταβολή γνωστικού αντικειμένου, μεταβολή έδρας και η κατάργηση ακαδημαϊκής μονάδας, επιπέδου Σχολής ή Τμήματος, πραγματοποιείται με προεδρικό διάταγμα! Από τη Σύγκλητο ζητείται απλά η γνώμη!

Την ανάγκη ίδρυσης, αναδιάρθρωσης ή κατάργησης των προγραμμάτων πρώτου και δεύτερου κύκλου σπουδών των Τμημάτων της Σχολής, καθορίζουν οι εξελίξεις της επιστήμης, η εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση των προγραμμάτων, το ενδιαφέρον των υποψήφιων φοιτητών, ο δυσανάλογα μεγάλος ή μικρός ετήσιος αριθμός φοιτητών ή αποφοίτων του Α.Ε.Ι. σε σύγκριση με τον αριθμό των μελών Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (Δ.Ε.Π.), καθώς και η ιδιαίτερα χαμηλή προτίμηση για εισαγωγή στα προγράμματα σπουδών τυπικής εκπαίδευσης που παρέχει, η διασύνδεση των προγραμμάτων με την αγορά εργασίας και η συμβολή τους στη βασική και εφαρμοσμένη έρευνα. 

Αποκαλύπτεται, λοιπόν, ότι η θεσμοθέτησης της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής, η δραστική μείωση του αριθμού εισακτέων και η αξιολόγηση αποτελούν μοχλούς για την κατάργηση των Τμημάτων με ταχύτατες διαδικασίες.

Στρατηγικός σχεδιασμός, εξωστρέφεια, διεθνοποίηση, επιχειρηματικότητα

Το επιχειρηματικό πανεπιστήμιο αποτελεί τη νέα Μεγάλη Ιδέα του νεοφιλελευθερισμού. Αναπτύσσεται στο έδαφος της ελλιπούς κρατικής χρηματοδότησης και σε αυτό η ακαδημαϊκότητα αποτελεί δευτερεύον στοιχείο. Προέχουν η κατευθυνόμενη έρευνα σε συγκεκριμένους τομείς, που έχει ανάγκη κάθε φορά η καπιταλιστική αγορά, η προσέλκυση πόρων με κάθε μέσο, η στενή συνεργασία με τις επιχειρήσεις, που έχουν λόγο στα προγράμματα σπουδών και την έρευνα, και το εκπαιδευτικό και ερευνητικό του δυναμικό (όλων των τύπων εργασιακών σχέσεων) εργάζεται για την υλοποίηση των παραπάνω στόχων. Εως τώρα έχουν γίνει βήματα σε αυτήν την κατεύθυνση, ειδικά από τις λεγόμενες «παραγωγικές σχολές» -οι άλλες των ανθρωπιστικών σπουδών δεν έχουν πολλά περιθώρια και γι’ αυτό κινδυνεύουν να μαραζώσουν- (π.χ. έχουν υλοποιηθεί ή υλοποιούνται μπίζνες με ξένα πανεπιστήμια, προπτυχιακά ξενόγλωσσα προγράμματα σπουδών  με δίδακτρα), όμως το κεφάλαιο και η κυβέρνηση Μητσοτάκη απαιτούν γενίκευση και μεγάλες ταχύτητες. Γι’ αυτό, με το παρόν σχέδιο νόμου προβλέπονται: 

• • Καταρχάς έλεγχος για την εφαρμογή συστήματος παρακολούθησης/επίτευξης στόχων, μετά από εκπόνηση αναπτυξιακών σχεδίων ανά Σχολή του ΑΕΙ. Ο έλεγχος άπτεται σχεδίων ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας, της λεγόμενης εξωστρέφειας-διεθνοποίησης, αλλά και σχεδίων «εξορθολογισμού» και «αποτελεσματικότητας» του προσωπικού, «απόδοσης» και συμμόρφωσης των εργαζόμενων και των φοιτητών με αυστηρότερη δομή στα προγράμματα σπουδών, κ.λπ.
  • Αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων και ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας.  Διαδικασίες ίδρυσης start-ups φοιτητών/διδακτόρων/μεταδιδακτόρων.
  • Ταχύρρυθμα Προγράμματα σπουδών και πιστοποιήσεις για όλα τα βαλάντια με δίδακτρα, στο πλαίσιο της δια βίου μάθησης.  «Εκσυγχρονισμός του πλαισίου λειτουργίας των Κέντρων Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης» και δυνατότητα οργάνωσης επιμορφωτικών προγραμμάτων για το προσωπικό ιδιωτικών φορέων.
  • Οργάνωση προγραμμάτων σπουδών με μεθόδους εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. 
  • Ιδρυση διϊδρυματικών ερευνητικών κέντρων στο πλαίσιο συνεργατικών σχημάτων με Πανεπιστήμια της αλλοδαπής.
  • Απασχόληση Επισκεπτών Καθηγητών και Ερευνητών από Πανεπιστήμια ή Ερευνητικά Κέντρα της αλλοδαπής για την παροχή διδακτικού και ερευνητικού έργου.
  • Εισαγωγή του θεσμού της κινητικότητας ερευνητών μεταξύ ερευνητικών δομών των Πανεπιστημίων της ημεδαπής και της αλλοδαπής.
  • Ιδρυση θερινών/χειμερινών προγραμμάτων σπουδών.
  • Δυνατότητα ίδρυσης παραρτημάτων στο εξωτερικό.
  • Δυνατότητα συμμετοχής σε εταιρικά σχήματα, ίδρυση κοινών προγραμμάτων σπουδών σύντομης διάρκειας, δυνατότητα παρακολούθησης μαθημάτων και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων των κοινών προγραμμάτων σπουδών από φοιτητές των ελληνικών προγραμμάτων σπουδών, εφόσον επιτρέπεται από το πλαίσιο της συμμαχίας. 
  • Κοινά ξενόγλωσσα προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών με Πανεπιστήμια του εξωτερικού.
  • Ξενόγλωσσα προγράμματα σπουδών πρώτου κύκλου, με απόφαση της Συγκλήτου του ΑΕΙ με δίδακτρα. Μια μορφή ιδιωτικών πανεπιστημίων, δηλαδή, και στην Ελλάδα.
  • Επώνυμες έδρες.  
  • Eπαγγελματικά μεταπτυχιακά, κατόπιν συμφώνου συνεργασίας με ιδιωτικούς φορείς, στα οποία θα μπορούν να διδάσκουν και εμπειρογνώμονες από την αγορά εργασίας.
  • Bιομηχανικά διδακτορικά. Το έργο που θα παράγεται θα ορίζεται βάσει «πρωτοκόλλου συνεργασίας μεταξύ του ΑΕΙ, της συνεργαζόμενης επιχείρησης ή βιομηχανίας και του υποψήφιου διδάκτορα». Συνεπώς, το αποτέλεσμα της ερευνητικής δραστηριότητας του διδάκτορα δεν θα διαχέεται στην κοινωνία ενισχύοντας το γενικό καλό, αλλά θα αποτελεί αποκλειστικό εκμεταλλεύσιμο προϊόν της καπιταλιστικής επιχείρησης, ενώ ο ίδιος, ως μελλοντικός επιστήμονας, δεν θα μάθει να σκέπτεται ελεύθερα και δημιουργικά, αλλά κοντόφθαλμα και κατά παραγγελίαν περιορισμένα. 
  • Πλήρης απελευθέρωση των Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ). Ιδρυση ΠΜΣ με απόφαση Συγκλήτου χωρίς έγκριση ΥΠΑΙΘ με μοναδική προϋπόθεση την πιστοποίηση από ΕΘΑΑΕ. Ελευθερία στον καθορισμό των πηγών χρηματοδότησης και του ύψους των τελών φοίτησης. Κατάργηση ουσιαστικά της κρατικής χρηματοδότησης των μεταπτυχιακών σπουδών που οδηγεί στην υποχρεωτική επιβολή διδάκτρων παντού [«Οι πόροι ενός Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (Π.Μ.Σ.) δύνανται να προέρχονται από: α) τέλη φοίτησης, β) δωρεές, χορηγίες και πάσης φύσεως οικονομικές ενισχύσεις, γ) κληροδοτήματα, δ) πόρους από ερευνητικά έργα ή προγράμματα και ε) ιδίους πόρους του Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (Α.Ε.Ι.)»]. Τα μέλη ΔΕΠ ωθούνται να αναζητούν την πρόσθετη απασχόληση στα ΠΜΣ με δίδακτρα που καταβάλλουν οι φοιτητές-πελάτες, άρα και την πρόσθετη αμοιβή. Δυνατότητα αξιοποίησης εμπειρογνωμόνων και επιστημόνων από την αγορά εργασίας, ιδίως στα ΠΜΣ που έχουν αμιγώς επαγγελματικό προσανατολισμό.
  • Σε ΠΜΣ με δίδακτρα, δωρεάν μπορούν να φοιτούν μόνο φοιτητές εφόσον πληρούν τα οικονομικά ή κοινωνικά κριτήρια του παρόντος. Προϋπόθεση για τη χορήγηση του δικαιώματος δωρεάν φοίτησης λόγω οικονομικών ή κοινωνικών κριτηρίων είναι η πλήρωση προϋποθέσεων αριστείας κατά τον πρώτο κύκλο σπουδών, που αντιστοιχεί κατ’ ελάχιστον στην κατοχή βαθμού ίσου ή ανώτερου του επτάμιση με άριστα στα δέκα (7,5/10).
  • Δυνατότητα ίδρυσης Πανεπιστημιακού Κέντρου Ερευνας και Καινοτομίας σε κάθε Πανεπιστήμιο και ίδρυσης επιμέρους Ερευνητικών Ινστιτούτων με αποφάσεις του Πανεπιστημίου χωρίς να απαιτείται νομοθετική ρύθμιση ή απόφαση Υπουργού. Παροχή δυνατότητας δημιουργίας ερευνητικών συστάδων, δικτύων επιχειρήσεων και γνώσης και συστάδων επιχειρήσεων (Clusters). 
  • Δημιουργία θερμοκοιτίδων νεοφυών επιχειρήσεων (start-ups) για φοιτητές/διδάκτορες/μεταδιδάκτορες του Πανεπιστημίου. 
  • Δυνατότητα συμμετοχής των Πανεπιστημίων σε εταιρικά σχήματα – εμπορικές εταιρίες. 
  • Απλούστευση πλαισίου σύναψης δημοσίων συμβάσεων για τις ανάγκες ερευνητικών έργων.  Απλοποίηση ιδίως του πλαισίου απευθείας αναθέσεων για την προμήθεια ειδών/παροχή υπηρεσιών και εκτέλεση έργων/μελετών.

Εργασιακές σχέσεις-λάστιχο

Το επιχειρηματικό πανεπιστήμιο έχει ανάγκη από κάθε είδους προσωπικό με εργασιακές σχέσεις-λάστιχο, όπως απαιτεί πλέον ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής και συμβαίνει σε όλη την αγορά εργασίας. Γι΄αυτό και ο «πιο λειτουργικός ΕΛΚΕ» και η «πιο εύκολη καθημερινότητα για τους ερευνητές», εκτός της παραπάνω «απλούστευσης του πλαισίου» για την έρευνα, τις μελέτες και την εκτέλεση έργων, απαιτεί και απλοποίηση των διαδικασιών επιλογής πρόσθετου προσωπικού σε έργα/προγράμματα και ταχύτερες διαδικασίες και δυνατότητα πρόσθετης απασχόλησης του απασχολούμενου προσωπικού σε άλλα έργα/προγράμματα και δυνατότητα επιλογής έκτακτου προσωπικού με διάρκεια έως 5 έτη για τα έργα/προγράμματα χωρίς ημερομηνία.

Για τα μέλη ΔΕΠ προβλέπεται η κατάργηση της μονιμότητας του επίκουρου καθηγητή, η σύνδεση της εξέλιξης σε ανώτερες βαθμίδες με την αγορά εργασίας και την επιχειρηματικότητα, αφού μεταξύ άλλων προβλέπονται κριτήρια όπως η κατοχύρωση διανοητικής ιδιοκτησίας μέσω διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και η συμμετοχή στην ίδρυση ή τη διοίκηση spin off εταιριών.

Εκμαυλισμός των πανεπιστημιακών 

Επιχειρείται ο εκμαυλισμός των πανεπιστημιακών και ο προσεταιρισμός τους στο νέο μοντέλο διοίκησης και λειτουργίας μέσω κυρίως οικονομικών κινήτρων.

 Ετσι π.χ. προβλέπονται: Διευκολύνσεις στη διεξαγωγή έρευνας και την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων της. Αύξηση του ορίου πρόσθετων αποδοχών από τη συμμετοχή σε ερευνητικά έργα εθνικών πόρων και απελευθέρωση του ορίου πρόσθετων αποδοχών από ιδιωτικούς και διεθνείς πόρους. Απλούστευση του πλαισίου ακαδημαϊκών και ερευνητικών μετακινήσεων – Διευκόλυνση συμμετοχής σε επιστημονικά συνέδρια. Περισσότερα κίνητρα για συνεργασίες σε Ελλάδα και εξωτερικό –π.χ. βελτίωση του πλαισίου παράλληλης απασχόλησης σε Ιδρύματα της αλλοδαπής. Ενεργή συμμετοχή στη διαμόρφωση πολιτικής του ΑΕΙ – π.χ. συμμετοχή σε διάφορες συμβουλευτικές επιτροπές του ΑΕΙ (περισσότερα εδώ).

Προγράμματα σπουδών-σούπα 

Το εναρκτήριο λάκτισμα στη μπαχαλοποίηση των πανεπιστημιακών σπουδών το έδωσε η κακόφημη Διακήρυξη της Μπολόνια, η οποία υποβαθμίζει τις πανεπιστημιακές σπουδές ουσιαστικά σε σπουδές κατάρτισης τριετούς διάρκειας και προωθήθηκε από τα ευρωπαϊκά ιμπεριαλιστικά κράτη (πρωτοπόρος η Αγγλία) που είχαν μετατρέψει τα πανεπιστημιακά τους ιδρύματα σε οίκους εμπορίου για κάθε επίπεδο και κάθε τσέπη, προσδοκώντας να αποκτήσουν περισσότερους φοιτητές-πελάτες στον ανταγωνισμό τους με τα αμερικανικά πανεπιστήμια.

Επιπλέον η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνικής και της πληροφορικής ενσωμάτωσε μεγάλο μέρος της γνώσης στις μηχανές, μειώνοντας σημαντικά τον αριθμό των μεσαίων και ανώτατων στελεχών που απαιτούνται στην παραγωγή και τους μηχανισμούς του αστικού κράτους και αύξησε την ανάγκη για «χέρια», με γνώσεις μιας χρήσης που γρήγορα αποχτιούνται και γρήγορα χάνονται, ειδικά σε χώρες μέσου επιπέδου καπιταλιστικής ανάπτυξης, όπως η Ελλάδα.

Στην κατεύθυνση αυτή τα Πανεπιστήμια οφείλουν να οργανώνουν προγράμματα σπουδών-σούπα, προγράμματα ταχύρρυθμα, πιστοποιήσεις κ.λπ., ώστε να ανταποκρίνονται στις πρόσκαιρες και ευκαιριακές ανάγκες της αγοράς, σκορπώντας ταυτόχρονα σύγχυση για τη διάκριση μεταξύ επιστήμης και κατάρτισης.

Είναι αλήθεια (και αυτό συμβαίνει έως τώρα) πως η οργάνωση των σπουδών στο Τμήμα, ορίζεται στο πεδίο συνεκτικότητας μιας επιστήμης και συμβάλλει στην κατανόηση και κατάκτησή της (όλα αυτά με τη σχετική έννοια που έχουν στον καπιταλισμό). Αντίθετα η οργάνωση των σπουδών με βάση όχι την ενότητα της επιστήμης, που είναι απαραίτητο συστατικό για την ανάπτυξη και πρόοδό της, αλλά ένα σύστημα διδακτικών μονάδων ατάκτως ερριμμένων, που οδηγούν σε πτυχία πολλαπλών ταχυτήτων (οι φοιτητές επιλέγουν τις ατομικές τους διαδρομές, συλλέγοντας διδακτικές μονάδες, το άθροισμα των οποίων είναι απαραίτητο για το πτυχίο), σαφώς μη ισοδύναμων, με ευνόητη την κατάργηση της συλλογικής κατοχύρωσης επαγγελματικών δικαιωμάτων, μετατρέπουν τις σπουδές σε «σούπα».

Στο πλαίσιο αυτό προβλέπονται: 

• Διπλά/κοινά πτυχία και Διπλά/κοινά διεπιστημονικά προγράμματα σπουδών. Δυνατότητα ίδρυσης περισσοτέρων προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών ανά Τμήμα. 
• Δυνατότητα επιλογής μαθημάτων από άλλα Τμήματα. Εισαγωγή ιδρυματικού καταλόγου μαθημάτων με ελευθερία λήψης μαθημάτων από προγράμματα σπουδών άλλων Τμημάτων, της ίδιας ή άλλης Σχολής του ΑΕΙ, με δυνατότητα αναγνώρισης ECTS (έως 10% των συνολικών ECTS). 
• Τμήματα εφαρμοσμένων επιστημών και τεχνολογίας (ένας τρόπος επαναφοράς των ΤΕΙ). Τα προγράμματα σπουδών αυτών των Τμημάτων έχουν διάρκεια 7 ακαδημαϊκών εξαμήνων και αντιστοιχούν σε 210 πιστωτικές μονάδες. Προβλέπεται η διεξαγωγή υποχρεωτικής πρακτικής άσκησης των φοιτητών συνολικής διάρκειας 6 μηνών, που αντιστοιχεί σε 30 πιστωτικές μονάδες (ECTS). Η επιτυχής ολοκλήρωση προγραμμάτων σπουδών οδηγεί στην απονομή τίτλου σπουδών επιπέδου έξι (6) σύμφωνα με το Εθνικό και Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων, όπως ακριβώς και τα τετραετή προγράμματα σπουδών των ελληνικών ΑΕΙ (240 πιστωτικές μονάδες). Ετσι δημιουργούνται εντός των ίδιων των Πανεπιστημίων φοιτητές και καθηγητές δεύτερης κατηγορίας. 

Στα Τμήματα Εφαρμοσμένων Επιστημών και Τεχνολογίας δεν δίνεται η δυνατότητα να οργανώνουν προγράμματα τρίτου κύκλου σπουδών (διδακτορικές σπουδές). 

• • Ελληνικό «Erasmus» – δυνατότητα φοίτησης για 1 εξάμηνο σε άλλο ΑΕΙ. 
  • Προγράμματα σπουδών δευτερεύουσας κατεύθυνσης (minor degree) τουλάχιστον 1 έτους για προπτυχιακούς φοιτητές, με απονομή διακριτού τίτλου σπουδών. Προγράμματα απονομής πιστοποιητικών ψηφιακών δεξιοτήτων.
  • Χρήση σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.
  • Επέκταση του θεσμού της πρακτικής άσκησης φοιτητών σε προγράμματα σπουδών α΄ και β΄ κύκλου με κατανομή αριθμού πιστωτικών μονάδων (ECTS) ανάλογα με τη διάρκεια.

Στο νομοσχέδιο επίσης έχουν ενσωματωθεί όλες οι προηγούμενες αντιδραστικές και αντιεκπαιδευτικές ρυθμίσεις 

• για την ανώτατη διάρκεια φοίτησης (διαγραφή των «αιώνιων φοιτητών») (άρθρο 76), 
• την ένταση της καταστολής στα ΑΕΙ με την εφαρμογή μέτρων «νόμου και τάξης» (άρθρο 225) (π.χ. ηλεκτρονικά και λοιπά συστήματα ασφάλειας που καλύπτουν μέρος ή το σύνολο των εσωτερικών και εξωτερικών χώρων, εγκατάσταση «Κέντρου Ελέγχου και Λήψης Σημάτων και Εικόνων», η λειτουργία του οποίου υποστηρίζεται από το προσωπικό της Μονάδας Ασφαλείας και Προστασίας και την Πανεπιστημιακή Αστυνομία, κ.α.),
• τα πειθαρχικά για τους φοιτητές (άρθρα 195-199). Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι ως «πειθαρχικά παραπτώματα» θεωρούνται «η παρεμπόδιση της εύρυθμης λειτουργίας του Α.Ε.Ι., συμπεριλαμβανομένης τόσο της εκπαιδευτικής, ερευνητικής ή διοικητικής λειτουργίας του όσο και της λειτουργίας των μονομελών και συλλογικών οργάνων και των υπηρεσιών του, καθώς και της χρήσης των εγκαταστάσεων και του εξοπλισμού του», «η χρήση των στεγασμένων ή ανοικτών χώρων, των εγκαταστάσεων, των υποδομών και του εξοπλισμού του Α.Ε.Ι. χωρίς την άδεια των αρμόδιων οργάνων του», «η χρήση των στεγασμένων ή ανοικτών χώρων, των εγκαταστάσεων, των υποδομών και του εξοπλισμού του Α.Ε.Ι. για την εξυπηρέτηση σκοπών που δεν συνάδουν με την αποστολή του, καθώς και η διευκόλυνση τρίτων για την τέλεση της πράξης αυτής», «η υπαίτια και με οποιονδήποτε τρόπο ρύπανση των στεγασμένων ή ανοικτών χώρων του ιδρύματος, συμπεριλαμβανόμενης και της ηχορύπανσης».

Οι δε πειθαρχικές ποινές που επιβάλλονται ξεκινούν από την έγγραφη επίπληξη, την απαγόρευση συμμετοχής σε εξετάσεις ενός ή περισσοτέρων μαθημάτων, για μία ή περισσότερες εξεταστικές περιόδους και φθάνουν ως την προσωρινή αναστολή της φοιτητικής ιδιότητας από έναν (1) έως είκοσι τέσσερις (24) μήνες και την οριστική διαγραφή.

ΔΟΑΤΑΠ: ντε φάκτο εξίσωση σπουδών τριετούς διάρκειας με τις σπουδές στα ελληνικά ΑΕΙ και πανεπιστημιοποίηση των κολλεγίων

Με το επιχείρημα της ανάγκης «εκσυγχρονισμού» του Διεπιστημονικού Οργανισμού Αναγνώρισης Τίτλων Ακαδημαϊκών και Πληροφόρησης (ΔΟΑΤΑΠ), σύμφωνα «με κριτήρια διεθνή/ευρωπαϊκά», πραγματοποιείται η ντε φάκτο εξίσωση των πανεπιστημιακών σπουδών  τριετούς διάρκειας με τις σπουδές στα ελληνικά ΑΕΙ, που είναι στην πλειοψηφία τους τετραετούς διάρκειας (Πολυτεχνεία, Γεωπονικό πενταετείς σπουδές και εξαετείς στις Ιατρικές).

Δημιουργείται Εθνικό Μητρώο Αναγνωρισμένων Ιδρυμάτων της Αλλοδαπής («Αναγνωρισμένο εκπαιδευτικό ίδρυμα» είναι το ίδρυμα ανώτατης εκπαίδευσης της αλλοδαπής που αναγνωρίζεται από τα αρμόδια όργανα της χώρας του) και Μητρώο Τύπων Τίτλων Σπουδών Αναγνωρισμένων Ιδρυμάτων. Η ακαδημαϊκή αναγνώριση του τίτλου σπουδών που απονέμεται από ένα τέτοιο πανεπιστήμιο του εξωτερικού, που είναι ενταγμένο σε αυτό το Μητρώο, γίνεται πλέον αυτόματα, ενώ σε κάθε περίπτωση καταργείται η αξιολόγηση της ατομικής έκθεσης του ενδιαφερόμενου και εκείνο που αξιολογείται από τον ΔΟΑΤΑΠ είναι το πανεπιστήμιο της αλλοδαπής. Θετική αξιολόγηση σημαίνει ένταξη του πανεπιστήμιου της αλλοδαπής στο Μητρώο και αυτόματη ακαδημαϊκή αναγνώριση των τίτλων σπουδών του ενδιαφερόμενου.

Εχουμε δηλαδή διαδικασίες fast track, που σε συνδυασμό με το ποια ιδρύματα της αλλοδαπής θεωρούνται ακαδημαϊκώς αναγνωρισμένα και εντάσσονται στο Εθνικό Μητρώο, οδηγούν στην υποβάθμιση των πανεπιστημιακών σπουδών των ελληνικών ΑΕΙ.

Συγκεκριμένα στο Μητρώο εντάσσονται ιδρύματα της αλλοδαπής που απονέμουν τύπους τίτλων σπουδών πρώτου κύκλου ανώτατης εκπαίδευσης, εφόσον ο τίτλος σπουδών κατατάσσεται στο επίπεδο έξι (6) του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων και αντιστοιχεί κατ’ ελάχιστον σε 180 μονάδες του Ευρωπαϊκού Συστήματος Μεταφοράς και Σώρευσης Ακαδημαϊκών Μονάδων (αντίστοιχα για τον δεύτερο κύκλο, τον μεταπτυχιακό, επίπεδο 7, για τον διδακτορικό επίπεδο 8). 

Τον δρόμο σε αυτήν την κατεύθυνση άνοιξε η ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία της περιβόητης Οδηγίας 2005/36/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και χτίστηκε βήμα-βήμα από τον ιδρυτικό νόμο του ΔΟΑΤΑΠ (Ν.3328/2005) και δώθε (περισσότερα εδώ).

Στο Εθνικό Μητρώο εντάσσονται επίσης ιδρύματα που οι τίτλοι σπουδών τους μπορεί να μην έχουν αντιστοιχηθεί και καταταχθεί στα επίπεδα 6, 7, και 8 του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων, αρκεί τα προγράμματα σπουδών τους να έχουν αξιολογηθεί και πιστοποιηθεί από αναγνωρισμένες αρχές πιστοποίησης προγραμμάτων ανώτατης εκπαίδευσης στη χώρα απονομής του τίτλου σπουδών.

Για ξεκάρφωμα και μετά τον πολύ ντόρο που έχει γίνει για την πανεπιστημιοποίηση των κολλεγίων, στο νομοσχέδιο αναφέρεται ότι: 

Α) «Οι τίτλοι σπουδών των αναγνωρισμένων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της αλλοδαπής αναγνωρίζονται ως ακαδημαϊκά ισοδύναμοι τίτλοι σπουδών της ημεδαπής, εφόσον το σύνολο των σπουδών έχει πραγματοποιηθεί εκτός Ελληνικής Επικράτειας ή μέρος αυτού έχει πραγματοποιηθεί εντός ελληνικής επικράτειας σε δημόσιο ίδρυμα».

Β) Τα ελληνικά ΑΕΙ και τα δημόσια ερευνητικά κέντρα «προκειμένου να διαπιστώσουν εάν ένα ίδρυμα της αλλοδαπής ή ένας τύπος τίτλου ιδρύματος της αλλοδαπής είναι αναγνωρισμένα για τους σκοπούς: α) της αποδοχής αίτησης και εγγραφής για εισαγωγή σε μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών ή εκπόνησης διδακτορικής διατριβής, β) για την αποδοχή αίτησης στο πληροφοριακό σύστημα «ΑΠΕΛΛΑ» για την πρόσληψη είτε ως μέλος του τακτικού προσωπικού ή για την αποδοχή αίτησης και πρόσληψη σε θέση μόνιμου ερευνητή σε δημόσια ερευνητικά κέντρα που εποπτεύονται από τη Γενική Γραμματεία Ερευνας και Καινοτομίας, … δεσμεύονται από τα Μητρώα του παρόντος άρθρου. Το ημεδαπό πανεπιστήμιο ή ερευνητικό κέντρο της ημεδαπής, εφόσον ο τίτλος σπουδών συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο του άρθρου 307 (σ.σ. κατάλογος τύπων τίτλων σπουδών με συμφωνία δικαιόχρησης), επιπροσθέτως των λοιπών δικαιολογητικών που καθορίζει, οφείλει να ζητήσει Βεβαίωση Τόπου Σπουδών η οποία εκδίδεται και αποστέλλεται από το πανεπιστήμιο της αλλοδαπής… Αν ως τόπος σπουδών ή μέρος αυτών βεβαιώνεται η ελληνική επικράτεια, ο τίτλος σπουδών δεν αναγνωρίζεται, εκτός εάν το μέρος σπουδών που έγιναν στην ελληνική επικράτεια έγιναν σε δημόσιο Α.Ε.Ι.».

Ομως, λαμβάνοντας υπόψη ότι 

α) ο λόγος των αρχών πιστοποίησης προγραμμάτων ανώτατης εκπαίδευσης στη χώρα απονομής του τίτλου σπουδών, είναι πάνω απ’ όλα, ακόμη και στην περίπτωση που οι τίτλοι σπουδών των ιδρυμάτων της αλλοδαπής δεν έχουν αντιστοιχηθεί και καταταχθεί στα επίπεδα 6, 7, και 8 του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων

β) τα πανεπιστήμια του εξωτερικού, που έχουν συνάψει συμφωνίες δικαιόχρησης με τα εδώ κολλέγια και που είναι αυτά που τελικά χορηγούν και τα «πτυχία» και τους «τίτλους σπουδών», είναι αφύσικο να θέλουν να βγάλουν τα μάτια τους με τα ίδια τους τα χέρια, παραχωρώντας τις βεβαιώσεις τόπου σπουδών (που απαιτούνται στην περίπτωση που ο κάτοχος αυτού του τίτλου θέλει να κάνει μεταπτυχιακά ή διδακτορικά στην Ελλάδα ή να προσληφθεί σε θέση μόνιμου ερευνητή σε δημόσια ερευνητικά κέντρα), γι’ αυτό και είναι σίγουρο ότι θα χρησιμοποιήσουν πολλά τερτίπια για να αποφύγουν μια τέτοια υποχρέωση, μεταξύ των οποίων και την προσφιλή και πάγια επίκληση των «προσωπικών δεδομένων»,

οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι τα κολλέγια θα μπουν από την πίσω πόρτα στην ακαδημαϊκή ισοδυναμία. Αλλωστε, όλες αυτές οι «πρόνοιες» (οι βεβαιώσεις τόπου σπουδών), που τώρα μπαίνουν λόγω της συνταγματικής επιταγής του άρθρου 16, που απαγορεύει την ίδρυση και λειτουργία ιδιωτικών ΑΕΙ στη χώρα μας, μπορούν κάλλιστα να απαλειφθούν σε έναν μελλοντικό χρόνο. Πετραδάκι, πετραδάκι κατεδαφίζεται το άρθρο 16 και δημιουργείται εκείνη η πραγματικότητα, που σε μια μελλοντική συνταγματική αναθεώρηση θα λειτουργήσει ως πολιορκητικός κριός για την κατάργησή του (δείτε εδώ και εδώ).

Πιστοποιητικό Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας

Το νομοσχέδιο επιφυλάσσει ακόμη μια «τορπίλη» εναντίον των φοιτητών των λεγόμενων καθηγητικών σχολών, αλλά και εναντίον του δημόσιου πανεπιστήμιου, αφαιρώντας από τα πτυχία σημαντικό μέρος της «αξίας» τους, καθώς τα αποσυνδέουν από το επαγγελματικό δικαίωμα των αποφοίτων να διδάξουν και να εργαστούν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (άρθρο 99)!

Σύμφωνα, λοιπόν, με την καινούργια βόμβα που εκτοξεύεται πάνω στα κεφάλια των φοιτητών των καθηγητικών σχολών -στις οποίες, σημειωτέον, κατευθύνονται κυρίως παιδιά από μεσαία και χαμηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα, κυρίως αυτά που προσδοκούν να έχουν επαγγελματική διέξοδο στην εκπαίδευση- η παιδαγωγική και διδακτική επάρκεια αποσπάται από το πτυχίο των καθηγητικών τμημάτων των ΑΕΙ. Η επάρκεια αποτελεί ξεχωριστό προσόν που αποκτάται μόνο μετά από φοίτηση σε «ειδικό πρόγραμμα σπουδών… κατ’ ελάχιστον διάρκειας δύο (2) ακαδημαϊκών εξαμήνων», που έπεται του τυπικού προπτυχιακού προγράμματος σπουδών.

Το «ειδικό» αυτό πρόγραμμα σπουδών, που ιδρύεται και λειτουργεί σε κάθε ΑΕΙ με απόφαση της Συγκλήτου, οδηγεί στην απόκτηση πιστοποιητικού παιδαγωγικής επάρκειας, που είναι απαραίτητο στοιχείο του ατομικού «προσοντολογίου», του κυνηγητού δηλαδή απόκτησης λογιών λογιών «ακαδημαϊκών προσόντων» και «πιστοποιήσεων», προκειμένου ο απόφοιτος των καθηγητικών σχολών να αιτηθεί διορισμό στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση: «Σε κάθε Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ιδρυμα (Α.Ε.Ι.) δύναται με απόφαση της Συγκλήτου να ιδρύεται και να λειτουργεί ειδικό πρόγραμμα σπουδών παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας, η επιτυχής ολοκλήρωση του οποίου οδηγεί στη χορήγηση πιστοποιητικού παιδαγωγικής επάρκειας…».

Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι στο «ειδικό» αυτό πρόγραμμα σπουδών απόκτησης πιστοποιητικού παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας έχουν δικαίωμα πρόσβασης και οι κατέχοντες «πτυχία» προπτυχιακών σπουδών τριετούς διάρκειας (απόφοιτοι δηλαδή και κολλεγίων που έχουν συμφωνίες δικαιόχρησης με πανεπιστήμια του εξωτερικού, στους οποίους έχει δοθεί ισοτιμία επαγγελματικών προσόντων): Στο ειδικό πρόγραμμα σπουδών γίνονται δεκτοί:

«α) φοιτητές του Α.Ε.Ι., οι οποίοι είναι ήδη εγγεγραμμένοι σε προγράμματα πρώτου κύκλου σπουδών, η επιτυχής ολοκλήρωση των οποίων οδηγεί στην απόκτηση τίτλων σπουδών, που παρέχουν τα ειδικά τυπικά προσόντα διορισμού στην πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια εκπαίδευση ή το δικαίωμα άσκησης της ειδικότητας εκπαιδευτικού μεταδευτεροβάθμιας ή επαγγελματικής εκπαίδευσης, εφόσον έχουν αξιολογηθεί επιτυχώς σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες του προγράμματος σπουδών τους και συγκεντρώσει κατ’ ελάχιστον εκατόν ογδόντα (180) πιστωτικές μονάδες του προγράμματος».

Γίνονται επίσης δεκτοί «β) πτυχιούχοι προγραμμάτων σπουδών πρώτου κύκλου Α.Ε.Ι. της ημεδαπής ή αλλοδαπής, που έχουν τα ειδικά τυπικά προσόντα διορισμού στην πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια εκπαίδευση ή το δικαίωμα άσκησης της ειδικότητας εκπαιδευτικού μεταδευτεροβάθμιας ή επαγγελματικής εκπαίδευσης, οποιασδήποτε ειδικότητας εκπαιδευτικού δευτεροβάθμιας, μεταδευτεροβάθμιας ή επαγγελματικής εκπαίδευσης».

Από τα παραπάνω είναι καθαρό ότι πλέον μεταξύ πτυχίου και επαγγέλματος παρεμβάλλεται ένα ακόμη εμπόδιο, το οποίο μάλιστα δεν είναι δυνατόν να το υπερπηδήσουν όλοι, δεν αφορά δηλαδή το σύνολο των αποφοίτων του πρώτου κύκλου των καθηγητικών τμημάτων των ΑΕΙ: 

«4. Με την απόφαση ίδρυσης ειδικό πρoγράμματος σπουδών παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας, καθορίζονται τα ακόλουθα στοιχεία:…

γ) οι κατηγορίες των φοιτητών και των πτυχιούχων που γίνονται δεκτοί ανά περίπτωση,

δ) τα γενικά κριτήρια εισδοχής και η διαδικασία αξιολόγησης των αιτήσεων εισδοχής στο πρόγραμμα σπουδών, ιδίως αν ο αριθμός των θέσεων φοίτησης του προγράμματος υπολείπεται του αριθμού των αιτήσεων υποψηφίων, τα τυχόν πρόσθετα κριτήρια που αξιολογούνται, όπως η επίδοση του υποψηφίου

στα μαθήματα που έχει ολοκληρώσει ή ο συνολικός βαθμός πτυχίου, το ενδιαφέρον του υποψηφίου για το επάγγελμα του εκπαιδευτικού, όπως τεκμαίρεται από το σύνολο των προσόντων και δραστηριοτήτων που υποβάλλει με την αίτησή του ή την επίδοσή του σε δομημένη συνέντευξη, όπως ειδικότερα ορίζει η απόφαση της Επιτροπής,

ε) ο ανώτατος αριθμός εισακτέων ανά ακαδημαϊκό έτος και η ποσόστωση ανά κατηγορία εισακτέων».

Δεν είναι επίσης δωρεάν, καθώς η χρηματοδότησή του γίνεται από το ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ. Τούτο σημαίνει ότι ανοίγει ο δρόμος για την επιβολή διδάκτρων στους «τυχερούς»: «Το κόστος οργάνωσης και λειτουργίας του προγράμματος σπουδών παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας δύναται να χρηματοδοτείται από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, του Εταιρικού Συμφώνου για το πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) ή του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Η οικονομική διαχείριση της χρηματοδότησης ανά Α.Ε.Ι. πραγματοποιείται σε διακριτό έργο/πρόγραμμα μέσω του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Ερευνας (Ε.Λ.Κ.Ε.) του Α.Ε.Ι., με Επιστημονικό Υπεύθυνο τον Διευθυντή του Προγράμματος».

Για την ιστορία αναφέρουμε ότι η προσπάθεια επιβολής Πιστοποιητικού Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας χτίστηκε βήμα, βήμα. Εχει την αρχή της στο 1997, όταν με το νόμο Αρσένη (ν. 2525/1997) καταργήθηκε η επετηρίδα διορισμών-αφορμή για την επιβολή επισφαλών εργασιακών σχέσεων και στη δημόσια εκπαίδευση, και μπήκε για πρώτη φορά η έννοια του Πιστοποιητικού Παιδαγωγικής Επάρκειας. Μέχρι τότε ο νόμος-πλαίσιο 1566/1985 (που έγινε ενώ μεσορανούσε το ισχυρό διεκδικητικό μαζικό κίνημα των πρώτων χρόνων της μεταπολίτευσης), ως μοναδική προϋπόθεση για τον διορισμό στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση των αποφοίτων των καθηγητικών σχολών έθετε απλά το πτυχίο (δεν υπήρχε καν ο όρος Πιστοποιητικό Παιδαγωγικής Επάρκειας) και ήταν πολύ καθαρός για το ξεχωριστό προσόν διορισμού-πτυχίο παιδαγωγικών σπουδών της ΣΕΛΕΤΕ, που απαιτούνταν για τους αποφοίτους άλλων σχολών (π.χ. Μηχανικοί, πτυχιούχοι οικονομικού τμήματος ΑΕΙ, πτυχιούχοι τμήματος κοινωνιών επιστημών ή κοινωνικών σπουδών ΑΕΙ, κ.λπ.).

Στη συνέχεια, όταν έγινε επιτακτική ανάγκη η συντηρητική ανασυγκρότηση του ελληνικού καπιταλισμού, σε όλα τα νομοθετήματα που ακολούθησαν –νόμος 3848/2010 της Διαμαντοπούλου, νόμος 4589/2019 των Συριζαίων– μπήκε ως πρόβλεψη η κατοχή Πιστοποιητικού Παιδαγωγικής Επάρκειας για το διορισμό στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Επειδή, όμως, δεν ήταν δυνατόν να ξηλωθούν τα δικαιώματα των αποφοίτων από τη μια στιγμή στην άλλη, υπήρχε η πρόνοια αυτό να χορηγείται εκτός από τους αποφοίτους «ειδικού προγράμματος σπουδών» και σε αποφοίτους των ΑΕΙ στο πλαίσιο του προγράμματος σπουδών πρώτου κύκλου εφόσον  αυτό εξασφάλιζε την «αναγκαία θεωρητική κατάρτιση και πρακτική άσκηση».

Κατευθύνσεις για τον ξεχωρισμό του πτυχίου από το Πιστοποιητικό Παιδαγωγικής Επάρκειας έδιναν και ο Αντώνης Λιάκος, (επικεφαλής του «διαλόγου» που οργάνωσε ο ΣΥΡΙΖΑ), το ΙΟΒΕ, think tank των καπιταλιστών του ΣΕΒ («Αναδιάρθρωση της ανώτατης εκπαίδευσης και διαμόρφωση μακροπρόθεσμης στρατηγικής και προετοιμασία για την επερχόμενη μείωση του αριθμού ημεδαπών φοιτητών, με: α) αναδιάρθρωση και ανασχεδιασμό της εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών ειδικοτήτων στα πανεπιστήμια, σε δεύτερο κύκλο, λαμβάνοντας υπόψη τη μείωση της απασχόλησης στον κλάδο της δημόσιας και ιδιωτικής εκπαίδευσης και τις μελλοντικές ανάγκες για εκπαιδευτικούς»), αλλά και η επιτροπή Πισσαρίδη (για τους εκπαιδευτικούς της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης «αναμόρφωση της αρχικής τους εκπαίδευσης, κατά προτίμηση σε δεύτερο κύκλο σπουδών που να καταλήγει σε αναβαθμισμένο πιστοποιητικό παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας»).

Στόχος ήταν να μειωθεί έτσι κι αλλιώς ο αριθμός αυτών που επιδιώκουν διορισμό στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Ολες οι προσπάθειες, όμως, έπεσαν στο κενό επειδή υπήρξε μαχητική αντίδραση των φοιτητών. Το ίδιο πιστεύουμε ότι θα συμβεί και τώρα, γιατί δεν είναι τόσο απλό να χαντακώνεται το εργασιακό μέλλον των νέων ανθρώπων που υφίστανται έτσι κι αλλιώς αβάσταχτα δεινά.

Επέκταση λειτουργίας Ολοήμερου παιδοφυλακτήριου

Το νομοσχέδιο περιέχει και την επέκταση της λειτουργίας του Ολοήμερου παιδοφυλακτήριου έως τις 17.30 μ.μ., ώστε το σχολείο να προσαρμοστεί στις συνθήκες των εργασιακών συνθηκών-λάστιχο των γονιών.

Η ρύθμιση δεν γίνεται για να ικανοποιήσει τις πραγματικές ανάγκες (μαθησιακές, αναπτυξιακές) των παιδιών. Ετσι κι αλλιώς το Ολοήμερο ήταν και είναι η πλέον φθηνή λύση για το κεφάλαιο, ώστε να μπορεί να απασχολεί τους εργαζόμενους γονείς στις «γαλέρες» του, χωρίς αυτοί να έχουν την έγνοια των παιδιών τους. 

Γι’ αυτό και παρά τα μεγαλεπήβολα σχέδια και τις εξαγγελίες για προγράμματα σπουδών -που γίνονται και με το παρόν νομοσχέδιο-, το Ολοήμερο λειτούργησε και λειτουργεί πάντα ως πάρκινγκ των μικρών παιδιών. Με τμήματα μεικτά, με ελάχιστους δασκάλους, με εξαφανισμένες «ειδικότητες», με υποτυπώδη και ανύπαρκτη υποδομή δεν θα μπορούσε να είναι κάτι διαφορετικό πέρα από «φύλαξη».

Λέμε ότι η Ολοήμερη λειτουργία του σχολείου δεν ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες των παιδιών γιατί είναι φύσει αδύνατον ένα μικρό παιδί να σταθεί στο σχολείο άπειρες ώρες και να ανταποκριθεί σε οποιαδήποτε μαθησιακή διαδικασία κατάκοπο και χωρίς καθαρό μυαλό.

Η ατέλειωτη παραμονή στο σχολείο, και μάλιστα σ’ ένα σχολείο-φυλακή, που καταπνίγει τις ιδιαίτερες κλίσεις και τα χαρίσματα αντί να τα αναδεικνύει, που είναι προσανατολισμένο στις γνώσεις μιας χρήσης, την παπαγαλία, που ενισχύει τον ατομισμό, τον ανταγωνισμό αντί τη συλλογική προσπάθεια και την αλληλεγγύη φέρνει αντίθετα αποτελέσματα. Μια τέτοια ζωή για τα μικρά παιδιά, που συνεχίζεται μάλιστα επί σειρά ετών, καθόλη τη διάρκεια φοίτησης σε Νηπιαγωγείο-Δημοτικό, θα οδηγήσει τους μαθητές να μισήσουν το σχολείο, αντί να το αγαπήσουν, να απομακρυνθούν προϊόντος του χρόνου από αυτό.  

Για να μη μιλήσουμε για την έλλειψη επικοινωνίας με τους γονείς και τα άπειρα προβλήματα στις οικογενειακές σχέσεις.

«Λύση», λοιπόν, δεν είναι το Ολοήμερο σχολείο και η επέκταση του ωραρίου λειτουργίας του, αλλά η μείωση του ωραρίου των εργαζόμενων γονιών.

Γιούλα Γκεσούλη