«Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τον ιό». Μ’ ένα στόμα, μια φωνή. Κυβέρνηση, υπουργοί, υφυπουργοί, «ειδικοί επιστήμονες», τα παπαγαλάκια των ΜΜΕ σε διατεταγμένη υπηρεσία, όλοι κρώζουν ρυθμικά. Oλοι στην υπηρεσία της διαχείρισης της πανδημίας με τις μίνιμουμ οικονομικές απώλειες και όχι της προστασίας της δημόσιας υγείας, της προστασίας των ηλικιωμένων και των ευπαθών.
Στην ίδια ακριβώς λογική και η Κεραμέως (δε θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, άλλωστε). Τα όσα λέγονται απ’ το υπουργείο Παιδείας, από το καλοκαίρι ακόμα, σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας των πανεπιστημίων, αν δεν ήταν επικίνδυνα, θα ήταν αστεία.
Για όσους έχουν έστω και στοιχειώδη επαφή με την πραγματικότητα στα ελληνικά πανεπιστήμια, η 115744/Ζ1/4.9.2020 Κοινή Υπουργική Απόφαση (Β΄3707), που επαναδιατυπώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα με εγκύκλιο, η οποία απλώς την επαναλαμβάνει, φαντάζει κακόγουστο ανέκδοτο:
«Tα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (Α.Ε.Ι.) τίθενται σε πλήρη λειτουργία, μετά την προσωρινή απαγόρευση λειτουργίας τους, η οποία είχε επιβληθεί ως έκτακτο μέτρο προστασίας κατά του κινδύνου διασποράς της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19 έως την ολοκλήρωση του ακαδημαϊκού έτους 2019-2020, και εφαρμόζουν τα μέτρα αποφυγής της διάδοσης του κορωνοϊού COVID-19 που ορίζονται στην παρούσα απόφαση», με υποχρεωτική χρήση μη ιατρικής μάσκας, σε όλους τους χώρους των πανεπιστημίων. «Η εκπαιδευτική διαδικασία… πραγματοποιείται σύμφωνα με τα οριζόμενα στον κανονισμό του κάθε προγράμματος σπουδών και με φυσική παρουσία των φοιτητών, υπό την προϋπόθεση ότι ο αριθμός των εγγεγραμμένων φοιτητών σε κάθε εκπαιδευτική δραστηριότητα του προγράμματος ανέρχεται κατ’ ανώτατο όριο έως τον αριθμό πενήντα (50) ανά τμήμα» (οι εμφάσεις δικές μας).
Ο αντίστοιχος αριθμός για τα εργαστήρια είναι 30 φοιτητές ανά τμήμα, με ταυτόχρονη προτροπή για δημιουργία πολλαπλών τμημάτων, μέχρι τη συμπλήρωση του αριθμού των εγγεγραμμένων σε κάθε μάθημα.
Το πλάνο «ανοίγματος» των ΑΕΙ που περιγράφουν είναι το λιγότερο ανεφάρμοστο. Τα πανεπιστήμια, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, έχουν αριθμό εγγεγραμμένων φοιτητών ανά μάθημα πολλαπλάσιο του ορίου που θέτει η Κεραμέως. Είναι υποστελεχωμένα σε διδακτικό προσωπικό κατά 30-40%, λειτουργούν με το 20% της χρηματοδότησης σε σχέση με μια δεκαετία πριν, με τεράστιες ελλείψεις σε καθαριότητα και υποδομές και ταυτόχρονα καλούνται να καταφέρουν να λειτουργήσουν κανονικά, τηρώντας παράλληλα τα μέτρα προστασίας έναντι του ιού.
Για όσους αμφιβάλλουν και για να φανεί καλύτερα το ανεφάρμοστο του πράγματος, ας δούμε ένα πιο συγκεκριμένο παράδειγμα, αυτό της σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών (ΗΜΜΥ) του ΕΜΠ, βασισμένο σε πραγματικά στοιχεία, δημοσιευμένα την 1/10 από τη συνέλευση τμήματος των καθηγητών για την οργάνωση του νέου εξαμήνου. Δε θα κάνουμε υπολογισμούς, απλώς παραθέτουμε τα νούμερα κι ας τους κάνει καθένας μόνος του: 58 μέλη ΔΕΠ (37% μείωση την τελευταία δεκαετία), 3.900 εγγεγραμμένοι προπτυχιακοί φοιτητές, 102 μαθήματα και προϋπολογισμός 8 φορές μικρότερος σε σχέση με 10 έτη πριν.
Το συμπέρασμα απ’ όλ’ αυτά; Σύμφωνα με τη σχολή, μόνο 23/102 (22%) των μαθημάτων μπορούν να γίνουν διά ζώσης. Τα υπόλοιπα τηλεκπαιδευτικά! Οσο για τα εργαστήρια, 3 θα γίνουν διά ζώσης, διαρθρωμένα σε 1.520 τμήματα (!) και επίσης όσα έχουν μικρό αριθμό εγγεγραμμένων (λίγα). Τα υπόλοιπα, προφανώς τηλεδιασκεπτικά (εδώ ολόκληρη η ανακοίνωση της σχολής).
Με το που διαβάσει κανείς τα παραπάνω, αναρωτιέται τι απ’ όλα συμβαίνει: δεν έχουν ιδέα τι πραγματικά συμβαίνει στα ελληνικά πανεπιστήμια; Υπηρετούν απλώς φανατικά την κυβερνητική προπαγάνδα και χρησιμοποιούν την ΚΥΑ για να πουν έπειτα ότι τα πανεπιστήμια «άνοιξαν», γνωρίζοντας ότι η συντριπτική πλειοψηφία των μαθημάτων αναγκαστικά θα γίνει με μεθόδους τηλεκπαίδευσης; Ή και τα δύο;
Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν είναι καθόλου δύσκολο, ούτε και απίθανο φυσικά, να μετατραπούν τα πανεπιστήμια σε υγειονομικές βόμβες μετάδοσης του ιού. Και παρόλο που το υπουργείο και οι «ειδικοί» που εισηγούνται το ξέρουν, επιλέγουν -για λόγους εξυπηρέτησης της κυβερνητικής πολιτικής- να αγνοήσουν την κατάσταση και να ανοίξουν εν μέρει τα πανεπιστήμια.
Περί άλλα τυρβάζουν…
Κι ενώ θα περίμενε κανείς ότι απέναντι σ’ αυτή τη στάση της κυβέρνησης η απάντηση των φοιτητών -και ειδικότερα των πιο προωθημένων πολιτικά κομματιών τους- θα ήταν η διεκδίκηση των όρων για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας στην εκπαιδευτική κοινότητα συνολικά, κάποιοι επιλέγουν να παίξουν το παιχνίδι του υπουργείου.
ΚΝΕ, ΕΑΑΚ και ΑΡΕΝ ζητούν, με σχεδόν ταυτόσημο λόγο, καθολικό άνοιγμα των πανεπιστημίων και αποκλειστικά διά ζώσης εκπαίδευση! Οι όροι με τους οποίους θα μπορούσε αυτό να γίνει (γιατί δεν μπορεί) δε φαίνεται να ενδιαφέρουν κανέναν. Αρκούνται σε γενικολογίες περί τήρησης των μέτρων προστασίας, με αποστάσεις στα αμφιθέατρα (που δεν φτάνουν για να χωρέσουν παρά ένα πολύ μικρό ποσοστό των φοιτητών) και μάσκες, καθώς και σε μεγαλόστομες διεκδικήσεις περί μαζικών προσλήψεων εκπαιδευτικού προσωπικού «άμεσα».
Η μεγάλη εικόνα βρίσκεται εκτός του κάδρου που βλέπουν, για ακόμα μια φορά. Το προηγούμενο εξάμηνο, η εφαρμογή της τηλεκπαίδευσης έδειξε πρακτικά ότι στην παρούσα συγκυρία η εκπαιδευτική διαδικασία μπορεί να γίνει με αυτούς τους όρους, με ικανοποιητικά για τα δεδομένα αποτελέσματα (χάρη στην προσπάθεια διδακτικού και εργαστηριακού προσωπικού, βεβαίως, και όχι χάρη στο υπουργείο). Φυσικά, τα προβλήματα ήταν πολλά, για να προλάβουμε τυχόν αντιρρήσεις, αλλά μήπως στη διά ζώσης εκπαίδευση δεν είναι; Τα εξ αποστάσεως μαθήματα λειτούργησαν ως καθρέφτης της κανονικής εκπαιδευτικής διαδικασίας. Οταν έχεις ένα άσχημο αντικείμενο, το είδωλό του δεν μπορεί παρά να είναι άσχημο.
Ποιος ο λόγος, λοιπόν, να μην εξακολουθήσει να εφαρμόζεται η τηλεκπαιδευτική διαδικασία, αλλά να μπούμε στο πολιτικό παιχνίδι της υπουργού, που -όπως και με τα σχολεία- αλλού πατά κι αλλού βρίσκεται;
Εύλογα θα πει κάποιος: πανεπιστήμιο δε σημαίνει μόνο μόρφωση κι εκπαίδευση, αλλά και κοινωνικοποίηση, συλλογικοποίηση και πολιτική ζύμωση. Φυσικά. Στην παρούσα συγκυρία, όμως, αφού η δική τους ζυγαριά γέρνει και πάλι προς την υπεράσπιση των συμφερόντων του κεφαλαίου και της «οικονομίας», η δική μας πρέπει να γέρνει προς μία και μόνο κατεύθυνση: τη διασφάλιση της μόρφωσής μας με ταυτόχρονη προστασία της υγείας, των ζωών μας και των οικογενειών μας.
Η κοινωνικοποίηση, η συλλογικοποίηση και η πολιτική ζύμωση στα πανεπιστήμια, σε περιόδους όπως η σημερινή, που η δημόσια υγεία επιτάσσει lockdown, μπορούν να γίνουν με άλλους τρόπους, παραδοσιακά γνωστούς στο κίνημα εδώ και δεκαετίες, μέχρι ο κύκλος της πανδημίας να ολοκληρωθεί.
Και βέβαια, να μη σταματήσουμε ποτέ να διεκδικούμε το πανεπιστήμιο που χρειαζόμαστε: ολόπλευρη μόρφωση για όλους, προσλήψεις διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού, αύξηση στη χρηματοδότηση και αναβάθμιση υλικοτεχνικών υποδομών.
Ενας φοιτητής του ΕΜΠ