είναι η ίδια, πάλη για την ανατροπή της αστικής τάξης,
δηλώνουμε ανοιχτά ότι σχολείο έξω από τη ζωή, έξω από
την πολιτική είναι ψέμα και υποκρισία».
Β. Ι. Λένιν
Η Παιδεία αποτελούσε ανέκαθεν πεδίο έντονων πολιτικών και κοινωνικών ζυμώσεων. Τα αστικά κράτη με τις κυβερνήσεις τους παντού στον κόσμο αντιμετωπίζουν το θέμα αυτό ως κάτι το εξαιρετικά πολιτικό, καθώς το σχολείο (κυρίως το Λύκειο) και το Πανεπιστήμιο αποτελούν προθάλαμο της παραγωγής και της ένταξης στην καπιταλιστική αγορά εργασίας. Ας μην ξεχνάμε ακόμη ότι σχολείο και Πανεπιστήμιο είναι χώροι όπου διαμορφώνεται ο τρόπος σκέψης της νεολαίας, όπου γίνεται διακριτή και αναπαράγεται η ταξική διάρθρωση της κοινωνίας. Διόλου παράξενο λοιπόν που το αστικό σύστημα προσπαθεί σταθερά και εντατικά να προσανατολίσει το περιεχόμενο της Παιδείας σ’ εκείνο το δρόμο που θα επιτρέπει τον απόλυτο έλεγχο πάνω στην ποιότητα και την πρόσβαση της νεολαίας της εργαζόμενης κοινωνίας σ’ αυτή.
Με αφορμή και τις τελευταίες κινητοποιήσεις που έλαβαν χώρα τόσο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (με το σαρωτικό τσουνάμι του Σχεδίου «Αθηνά», με τις διαθεσιμότητες-απολύσεις των διοικητικών υπαλλήλων και με τις επικείμενες διαγραφές των «αιώνιων» φοιτητών) όσο και στη δευτεροβάθμια (με την περσινή φασιστικού τύπου επιστράτευση των καθηγητών ενόψει των πανελλήνιων εξετάσεων και την επιβολή νέων ταξικών φραγμών με το νόμο για το «νέο Λύκειο»), θεωρήσαμε ότι μια μπροσούρα σχετικά με το θέμα της Παιδείας στον καπιταλισμό και στη σημερινή κοινωνία της κρίσης και της επίθεσης σε δικαιώματα και κατακτήσεις θα ήταν χρήσιμη ακόμα και ως αφορμή για συζήτηση πάνω στα ζητήματα της μόρφωσης, του επαγγέλματος, της εργασίας αλλά και της άμεσης σχέσης σχολείου – Πανεπιστημίου και πολιτικής.
Στις μέρες μας, το αστικό κράτος επιδιώκει την πλήρη υποταγή της εκπαίδευσης στην αγορά (σύνδεση με την παραγωγή υπήρξε ανέκαθεν). Το σχολείο γίνεται ακόμα πιο φθηνό και «ευέλικτο», αφυδατώνεται από κάθε ίχνος μόρφωσης και γνώσης (ούτε λόγος βεβαίως για ουσιαστική μόρφωση και ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας) και παρέχει στη νεολαία μόνον εκείνα τα ελάχιστα εφόδια (κυρίως δεξιότητες) που θα επιτρέψουν στους μελλοντικούς εργοδότες της να την εκμεταλλευτούν άγρια και να την στύψουν σα λεμονόκουπα, ώστε να αποκομίσουν το μέγιστο κέρδος από τον ιδρώτα της.
Η εκπαιδευτική διάρθρωση στη χώρα μας προκρίνει με την πρώτη ματιά το γεγονός ότι η αστική τάξη επιθυμεί να μορφώνονται όλο και λιγότερα παιδιά και ιδιαίτερα όλο και λιγότερα παιδιά που προέρχονται από χαμηλά κοινωνικά στρώματα. Ανάχωμα στην πορεία των παιδιών αυτών αποτελούν οι κάθε λογής ταξικοί φραγμοί που επιτείνουν μια λογική μόρφωσης των «λίγων και εκλεκτών». Εξετάσεις από τάξη σε τάξη ήδη από το Γυμνάσιο, πανελλαδικού τύπου εξετάσεις και στις τρεις τάξεις του Λυκείου σε όλα τα μαθήματα, πανελλήνιες για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, Λύκειο «δύο ταχυτήτων» -Ενιαίο και Επαγγελματικό-, υποχρεωτικό 9ετές σχολείο (και όχι 12ετές) και μονοετές «υποχρεωτικό» στα λόγια Νηπιαγωγείο είναι μερικά από τα στοιχεία αυτού του αποσαρθρωμένου ταξικού εκπαιδευτικού συστήματος. Είναι προφανές ότι ο στόχος της ελλιπούς και πετσοκομμένης «μόρφωσης» που παρέχεται (παροχή διάσπαρτων πληροφοριών είναι ο ακριβέστερος όρος) είναι η «μερικοποίηση» του σύγχρονου εργαζόμενου και η κάλυψη των αναγκών του καπιταλισμού για φτηνό και ανειδίκευτο εργατικό δυναμικό. Η ελίτ της εργασιακής πυραμίδας, σαφώς περιορισμένη στον σύγχρονο καπιταλισμό της αλματώδους ανάπτυξης της τεχνολογίας και της πληροφορικής, αλιεύεται από τις δομές «αριστείας» και κατά κανόνα προέρχεται από τους έχοντες και κατέχοντες. Με τους στόχους αυτούς συνδέεται κατά τρόπο άρρηκτο και η βιομηχανία της «δια βίου μάθησης» (κατάρτιση – επανακατάρτιση) .
Στην μπροσούρα αυτή σκοπεύουμε να ασχοληθούμε λοιπόν με βασικά και δομικά ζητήματα που περιστρέφονται γύρω από τον άξονα της Παιδείας. Θα μιλήσουμε, ως γενική αναφορά, για το δικαίωμα στη μόρφωση και πως αυτό αποτελεί ουτοπία μέσα στον καπιταλισμό, για το ζήτημα του επαγγέλματος και των διεκδικήσεων σχετικά μ’ αυτό και για το κατά πόσο στο υπάρχον κοινωνικοοικονομικό και πολιτικό πλαίσιο μπορεί να υπάρξει ολόπλευρη γνώση και πρόσβαση σ’ αυτή.
Ολα αυτά θα παρουσιαστούν μέσα από μια επιλεγμένη συλλογή χαρακτηριστικών άρθρων της εφημερίδας «Κόντρα».
Για μας είναι καθαρό (κι αυτό θα προσπαθήσουμε να καταδείξουμε) πως η αποκοπή του προλεταριάτου από τη γνώση (έστω και από αυτή την κουτσουρεμένη γνώση στον καπιταλισμό) και από την πρόσβαση σε αυτή σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης είναι όφελος για τα αφεντικά και χασούρα για τους εργάτες και την εργαζόμενη κοινωνία.