Ο ουκρανικής καταγωγής Αλεξάντρ Πέτροβιτς Ντοβζένκο (1894-1956) υπήρξε δάσκαλος, σοβιετικός διπλωμάτης, ζωγράφος, πολεμικός ανταποκριτής, σεναριογράφος, σκηνοθέτης, παραγωγός ταινιών και μυθιστοριογράφος. Στα είκοσι χρόνια της κινηματογραφικής πορείας του, ο Ντοβζένκο σκηνοθέτησε επτά ταινίες που ήταν αρκετές για να συγκαταλεχθεί ανάμεσα στους κορυφαίους σοβιετικούς πρωτοπόρους του σινεμά, μαζί με τους Αϊζενστάιν, Βερτόφ και Πουντόβκιν, κι αυτό παρότι το έργο του είναι στην πραγματικότητα παραγκωνισμένο, αν όχι υποτιμημένο, ιδίως στη Δύση.
Η στράτευση του Ντοβζένκο στη σοβιετική επανάσταση δεν ήταν απλώς πολιτική, αλλά ριζοσπαστικά αισθητική. Οι ταινίες του καθιστούν ψευδεπίγραφη την αντίφαση μεταξύ πολιτικής προπαγάνδας και καλλιτεχνικής πρωτοπορίας. Ο γάλλος κριτικός Μπαρτελεμί Αμενγκουάλ, έγραψε κάποτε σε ένα βιβλίο του για τον Ντοβζένκο: «Οι σπουδαίες ταινίες του σοβιετικού σινεμά τεκμηριώνουν, στο μεγαλύτερο μέρος τους, τη δικαιοσύνη του σοσιαλισμού. Οι ταινίες του Ντοβζένκο μας πείθουν πρώτα για την ομορφιά του». Τα βουβά, ποιητικά φιλμικά πειράματα του Ντοβζένκο, που ενέπνευσαν μεταξύ άλλων τον μεγάλο θαυμασμό του συναδέλφου του Σεργκέι Αϊζενστάιν, συνέβαλαν καθοριστικά στην ανάπτυξη των σοβιετικών θεωριών του μοντάζ. Εγκαταλείποντας την πεπατημένη και τυποποιημένη συναρμολόγηση των εικόνων, ο Ντοβζένκο συνδέει τα πολυεπίπεδα, έτοιμα να εκραγούν πλάνα του με ρυθμικές αντιστίξεις κι αναπάντεχα άλματα, οδηγώντας το συντακτικό των λυρικών εικόνων του σε εκφραστικό και συγκινησιακό παροξυσμό.
Η γνωστή ως τριλογία του πολέμου (Σβενιγκόρα, Οπλοστάσιο, Γη) πραγματεύεται την περίοδο του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου και τη μεταμόρφωση της Ουκρανίας από μια κτηνοτροφική, φεουδαρχική κοινωνία σε βιομηχανικό σοσιαλιστικό κράτος. Οι προβολές αρχίζουν στις 8:30μμ και μετά το τέλος τους ακολουθεί συζήτηση.
Η είσοδος είναι -όπως πάντοτε- ελεύθερη.
ΓΗ
Σκηνοθεσία, Σενάριο, Μοντάζ: Αλεξάντρ Ντοβζένκο
Φωτογραφία: Ντανίλο Ντεμούτσκι
Ερμηνείες: Σεμέν Σβασένκο, Στεπάν Σκουράτ, Γιούλια Σόντσεβα, Γελένα Μαξίμοβα, Βλαντίμιρ Μιχαΐλοφ, Μίκολα Ναντέμσκι, Πέτρο Μάσοχα
Παραγωγή: VUFKU
Τελευταίο μέρος της Τριλογίας του Πολέμου και θεωρούμενη ως το κορυφαίο αριστούργημα του Ντοβζένκο, η Γη πραγματεύεται τη διαδικασία της κολεκτιβοποίησης και της εκμηχάνισης της αγροτικής παραγωγής στην Ουκρανία. Ο Ντοβζένκο έγραψε το σενάριο το 1929, απαντώντας στις εξελίξεις της κολεκτιβοποίησης που ξεκινούσε τότε σε μικρά χωριά της Ουκρανίας, την οποία ο ίδιος χαρακτήρισε ως «μια περίοδο όχι μόνο οικονομικής, αλλά και πνευματικής μεταμόρφωσης ολόκληρου του λαού». Στη Γη, ο Ντοβζένκο εστιάζει λιγότερο στις καινοτομίες του μοντάζ και τελειοποιεί την πληρότητα και υποβλητικότητα των πλάνων του. Ενα φιλοσοφικό ποίημα για τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση, για τον κύκλο της ζωής και του θανάτου, η ταινία συγκλόνισε τόσο τον σοβιετικό όσο και τον δυτικό κόσμο με την εικαστική της δύναμη, προκαλώντας ταυτόχρονα εντός της ΕΣΣΔ έντονα αρνητική κριτική από τις στήλες των εφημερίδων και συζητήσεις για το αν ανταποκρίνεται στη γενική γραμμή της σοβιετικής εξουσίας ως προς την κολεκτιβοποίηση, που οδήγησαν τον Ντοβζένκο να τη μοντάρει ξανά και ξανά. Το 1958, στην Παγκόσμια Εκθεση Βρυξελλών, η Γη ψηφίστηκε από 117 ιστορικούς του κινηματογράφου ως μία από τις δώδεκα καλύτερες ταινίες όλων των εποχών.
