Αν η κυβέρνηση θέλει να παραμείνει στη θέση της, πρέπει να βρει τάχιστα έναν συμβιβασμό με τους δανειστές, γιατί χωρίς αυτούς δεν μπορεί να κυβερνήσει, καθότι θα της σκάσει η οικονομία στα χέρια. Αυτό είναι, σε ελεύθερη απόδοση, το συμπέρασμα της τελευταίας έκθεσης του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή (ΓΠΚΒ), που αναφέρεται στο πρώτο τρίμηνο του 2015.
«Αν ληφθούν υπόψη οι υποχρεώσεις για μετά το 2015, η χώρα θα χρειαστεί πρόσθετη βοήθεια (=νέα δανειακή σύμβαση) ύψους 20-30 δισ. ευρώ, μέχρι να διευθετηθεί το ζήτημα του χρέους. Αλλά και η βοήθεια αυτή θα δοθεί υπό όρους οικονομικής πολιτικής, όπως προβλέπεται από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας» (η έμφαση στην Εκθεση του ΓΠΚΒ, όπως και όσες ακολουθούν).
Με την ωμότητα του τεχνοκράτη, οι (κάθε άλλο παρά εχθρικοί προς τον ΣΥΡΙΖΑ) οικονομολόγοι του ΓΠΚΒ σημειώνουν τον βασικό παράγοντα που πρέπει να καθορίσει την κυβερνητική πολιτική. Παρουσιάζοντας έναν πίνακα με τις πληρωμές τοκοχρεολυσίων μέσα στο 2015 και έναν άλλο με τις πληρωμές τοκοχρεολυσίων μέχρι το 2030, σημειώνουν ότι για το 2015 υπάρχουν πόροι για την κάλυψη των τοκοχρεολυσίων «στο πλαίσιο της δανειακής σύμβασης» και καταλήγουν: «Αν καταβληθούν τα ποσά αυτά, έστω τμηματικά, τότε θα εξυπηρετηθούν κανονικά τα δάνεια, αν όχι, η χώρα θα χρεοκοπήσει, δεδομένου ότι έχει αποκοπεί από τις αγορές. Ας προσθέσουμε ότι ουσιαστικά οι πόροι αυτοί δεν εισέρχονται στην οικονομία, αλλά πηγαίνουν στους δανειστές. Ετσι, ενώ η Ελλάδα πληρώνει χρεολύσια και τόκους, το χρέος δε μειώνεται!».
Και γιατί να μην υπάρξει χρεοκοπία, ώστε μέσω αυτής να αποφευχθεί η αποστράγγιση της χώρας από πόρους και να επιτευχθεί η έξοδος από το φαύλο κύκλο του χρέους, όπως προτείνουν διάφοροι στις παρυφές του ΣΥΡΙΖΑ; Αναφερόμενοι ειδικά στο ΔΝΤ, οι οικονομολόγοι του ΓΠΚΒ προειδοποιούν ότι «ακόμα και μια αναβολή πληρωμής ληξιπρόθεσμων οφειλών απέναντί του θα είχε δυσμενείς επιπτώσεις», διότι τέτοιες αναβολές έχουν συμβεί στο παρελθόν «σε αποτυχημένα κράτη όπως η Σομαλία, το Σουδάν και η Ζιμπάμπουε, αλλά ουδείς επιθυμεί να βρεθεί η Ελλάδα, μια κατά βάση αναπτυγμένη χώρα, σε μια τέτοια θέση. Πολύ περισσότερο ανεπιθύμητη είναι μια μονιμότερη αδυναμία εξυπηρέτησης των οφειλών έναντι του ΔΝΤ και άλλων (χρεοκοπία). Οι επιπλοκές θα ήταν πολλές: η φήμη της χώρας ως αξιόπιστου δανειολήπτη, που ήδη αμφισβητείται, θα καταστρεφόταν, συνακόλουθα η πρόσβαση στις διεθνείς αγορές θα ήταν αδύνατη για πολλά χρόνια, οι ιδιώτες δανειστές θα απαιτούσαν (λόγω ρητρών) άμεση αποπληρωμή και η Ελλάδα θα αδυνατούσε να ωφεληθεί από τους νέους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς κλπ.».
Οι οικονομολόγοι του ΓΠΚΒ, μεταξύ των οποίων και το στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ Σ. Λαπατσιώρας, κοιτάζουν τα πράγματα από τη σκοπιά μιας καπιταλιστικής Ελλάδας, η οποία δεν πρέπει να βγει έξω από το διεθνή καπιταλιστικό καταμερισμό της εργασίας. Γι’ αυτό και το συμπέρασμά τους είναι μονοσήμαντο: «Το συμπέρασμα είναι ότι η χώρα δεν έχει άλλη επιλογή από το να εξυπηρετεί κανονικά το χρέος της και προς το σκοπό αυτό χρειάζεται βοήθεια» (εννοούν νέα δάνεια). Σε άλλο σημείο γράφουν: «Η κορυφαία, επίσημη και ορθή στρατηγική επιλογή είναι να κρατηθεί η χώρα εντός της Ευρωζώνης, μέσω σειράς μεταρρυθμίσεων παρά τις επιφυλάξεις ορισμένων στελεχών της κυβερνητικής παράταξης».
Παρά τη χρησιμοποίηση όσο γίνεται πιο ουδέτερης γλώσσας, οι τεχνοκράτες του ΓΠΚΒ δε χαρίζονται στη συγκυβέρνηση Τσίπρα-Καμμένου. Την κατηγορούν ότι «στη δύσκολη διαπραγμάτευση επιδίωξε ταυτόχρονα να ισορροπήσει (μέσω μιας νέας συμφωνίας-γέφυρας) ανάμεσα σε “υπάρχουσες διευθετήσεις’’ και σε προεκλογικές εξαγγελίες». Ετσι, μολονότι «ανέβαλε ορισμένες προγραμματικές υποσχέσεις ή ήταν διατεθειμένη να αναβάλει την υλοποίησή τους προκειμένου να αποκατασταθεί η σχέση εμπιστοσύνης με τους δανειστές», βύθισε τον ελληνικό καπιταλισμό σε νέα κρίση. «Η κυβέρνηση ακολούθησε σε ορισμένα ζητήματα το δύσβατο δρόμο της διαπραγματευτικής προσαρμογής αν και μένουν πολλά να γίνουν ακόμα για να γεφυρωθεί η απόσταση που τη χωρίζει από τους εταίρους», είναι το συμπέρασμά τους, που ισοδυναμεί με κάλεσμα προς την κυβέρνηση ν’ αφήσει τις τσιριμόνιες και να καλύψει γρήγορα την απόσταση με τους δανειστές, διότι ο ελληνικός καπιταλισμός δεν μπορεί να περιμένει. Την κατάστασή του την περιγράφουν με τα πιο μελανά χρώματα.
«Η αβεβαιότητα επισκιάζει την αναζήτηση διεξόδων και την ανάπτυξη» είναι ο τίτλος της Σύνοψης της Εκθεσης, ενώ το πρώτο κεφάλαιό της τιτλοφορείται χαρακτηριστικά: «Η οικονομία υποτροπιάζει». Αφού σημειώσουν ότι «η οικονομία της χώρας παρουσίαζε σημεία ανάκαμψης το 2014», τονίζουν: «Ομως, το πρώτο τρίμηνο 2015 άρχισε με πολλές αβεβαιότητες ως προς την πορεία της ελληνικής οικονομίας». Αμέσως μετά περνούν στο «κατηγορώ»: «Ο εκλογικός κύκλος και η παρατεταμένη αδυναμία συμφωνίας κυβέρνησης και θεσμών, η εκκρεμότητα γύρω από τη δημοσιονομική προσαρμογή και τις μεταρρυθμίσεις, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, όπως είναι οι αμφιταλαντεύσεις σε ζητήματα έννομης τάξης (“rule of law’’) και οι αντικρουόμενες δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών σχετικά με το ενδεχόμενο συμφωνίας ή ρήξης, ενέτειναν την αβεβαιότητα, που με τη σειρά της προκάλεσε επενδυτική υστέρηση στην αγορά και σε συνδυασμό με αντιφατικά χαρακτηριστικά της πολιτικής της προηγούμενης κυβέρνησης, είχε ως αποτέλεσμα, ήδη από το τελευταίο τρίμηνο του 2014, την επιστροφή της οικονομίας σε υφεσιακή τροχιά (…) Αρνητικός προβλέπεται να είναι και ο ρυθμός μεγέθυνσης το πρώτο τρίμηνο του 2015 (…) Φυσιολογικά, αυτή η εξέλιξη είχε ως αποτέλεσμα ότι η ανεργία παραμένει σταθερή».
Η περιγραφή της μαύρης εικόνας συνεχίζεται: «Η δραστική επιδείνωση των συνθηκών στην οικονομία τροφοδοτεί μια νέα γενιά κόκκινων δανείων. Το πρώτο τρίμηνο του 2015 ο δείκτης οικονομικού κλίματος ήταν σε έντονα πτωτική τροχιά. Οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν χρηματοδοτικές δυσκολίες και τεράστιο πρόβλημα με ξένους πελάτες και προμηθευτές. Τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο αυξήθηκαν κατά 3,47 δισ. ευρώ το πρώτο τρίμηνο του 2015. Η τρέχουσα κατάσταση δεν απειλεί μόνον όσες επιχειρήσεις βρίσκονται σε οριακό σημείο, αλλά και όσες τα χρόνια της κρίσης άντεξαν, επένδυσαν, συγκράτησαν μισθούς, κατέβαλαν φόρους και απέφυγαν απολύσεις. Απειλεί δηλαδή την υγιή επιχειρηματικότητα (…) Θεωρούμε ότι μόνον η τελική συμφωνία με τους εταίρους στην Ευρωζώνη θα εξελείψει τις αβεβαιότητες και θα δώσει νέα ώθηση στην ανάπτυξη».
Με ακόμη πιο αυστηρή γλώσσα, αλλά επικαλούμενοι την ίδια κατάσταση, άρχισαν πλέον να μιλούν και οι καπιταλιστές. Το συνδικάτο τους στη Βόρεια Ελλάδα (ΣΒΒΕ) εξέδωσε δεύτερη στη σειρά ανακοίνωση, με τίτλο «Επικείμενη καταστροφή του παραγωγικού ιστού, αν δεν εξευρεθούν άμεσα λύσεις. Η οικονομία σε απόλυτο αδιέξοδο», στην οποία τονίζουν ότι «η πραγματική οικονομία θα συνεχίσει να ασφυκτιά για πέμπτο χρόνο από την έλλειψη ρευστότητας, οι εξαγωγές θα υποχωρήσουν περαιτέρω και η ανεργία θα εκτιναχθεί σε υψηλότερα, από τα σημερινά, επίπεδα» και καταλήγουν καλώντας «το πολιτικό προσωπικό της χώρας (Κυβέρνηση και Αντιπολίτευση) να αντιληφθεί την οριακή κατάσταση και να συζητήσει ταχύτατα και με νηφαλιότητα τις λύσεις στα αδιέξοδα της χώρας μας που προτείνουν οι δημιουργικές δυνάμεις αυτού του τόπου». Και ο Ευ. Μυτιληναίος, μιλώντας στην ετήσια γενική συνέλευση του ομίλου του, την περασμένη Τετάρτη, αφού πρώτα θύμισε ότι «κατηγορήθηκε από κάποιους γιατί πολύ γρήγορα πήρε θέση υπέρ της κυβέρνησης» (με συνέντευξη στο Bloomberg μετά τις εκλογές), κατέληξε: «Πρέπει να γίνει συμφωνία με τους δανειστές πάση θυσία! Διαφορετικά η οικονομία θα συνεχίσει να παγώνει μέχρι να πάθει κρυοπαγήματα και τελικά να παγώσει εντελώς».
Τον περασμένο Δεκέμβρη, σε μια σειρά άρθρων στη στήλη υπό τον τίτλο «Το Μνημόνιο, το μετα-Μνημόνιο και ο ΣΥΡΙΖΑ» περιγράφαμε τις αδήριτες ανάγκες του ελληνικού καπιταλισμού μπροστά στις οποίες θα βρεθεί η κυβέρνηση του τότε επελαύνοντος ΣΥΡΙΖΑ και προεξοφλούσαμε την προσαρμογή του στη μνημονιακή γραμμή. Εκείνο που δεν μας απασχόλησε και δεν μπορούσαμε να προβλέψουμε τότε ήταν πως θα χρειαζόταν να περάσει σχεδόν ένα τετράμηνο για να προσαρμοστεί ο ΣΥΡΙΖΑ σ’ αυτά που απαιτεί ο ρόλος του ως πολιτική δύναμη διαχείρισης του ελληνικού αστικού κράτους. Τετράμηνο στη διάρκεια του οποίου βύθισε τον ελληνικό καπιταλισμό ξανά στην ύφεση, η οποία θα βαθύνει λόγω της υφεσιακής επίπτωσης που θα έχουν τα νέα μέτρα που θα παρθούν (ιδιαίτερα τα δημοσιονομικά).
Η διέξοδος θα είναι επαναστατική ή δε θα υπάρξει λέει ένα σύνθημα που εδώ και πολύ καιρό έχει ρίξει η «Κόντρα». Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είπε ποτέ ότι είναι επαναστατική πολιτική δύναμη…
Πέτρος Γιώτης