Kινηματογραφικά άνυδρη και αυτή η εβδομάδα, με το γελοίο «Men in black III» και την επανέκδοση ενός παλιότερου «μπλοκμπάστερ» κινούμενων σχεδίων της Disney (Αυτοκίνητα, 2006 – σκέτη αμερικανιά) ν’ αποτελούν τις προτάσεις του κυκλώματος διανομής. Ετσι, μοναδική αχτίδα ποιοτικού κινηματογραφικού φωτός αποτελεί η επαναπροβολή του «Μεγάλου Δικτάτορα» του Τσάρλι Τσάπλιν, που βλέπεται και ξαναβλέπεται με ενδιαφέρον.
ΤΣΑΡΛΙ ΤΣΑΠΛΙΝ
Ο Μεγάλος Δικτάτωρ
Πρόκειται γα επανέκδοση της κλασικής ταινίας του μεγάλου Τσάρλι Τσάπλιν, ο οποίος με αυτή του την ταινία προσπάθησε να μεταδώσει τα δικά του αντιφασιστικά-αντιναζιστικά μηνύματα χρησιμοποιώντας τα εργαλεία της κωμωδίας. Ο Τσάπλιν υποδύεται ένα φτωχό εβραίο κουρέα, ο οποίος επιστρέφει στη χώρα του έπειτα από είκοσι χρόνια, πάσχοντας από αμνησία. Στη χώρα του ο μεγάλος δικτάτορας Χίνκελ (τον οποίο υποδύεται και πάλι ο Τσάπλιν) ακολουθεί μία επεκτατική πολιτική με συνεχείς πολέμους, στηριζόμενος σε ρατσιστικές και αντισημιτικές ιδέες. Ετσι, εξαιτίας της φυσικής ομοιότητάς τους, προκύπτουν ένα σωρό κωμικές καταστάσεις, που οδηγούν στον περίφημο αντιπολεμικό-αντιφασιστικό λόγο που βγάζει στο τέλος ο Τσάπλιν ως κουρέας που τον νομίζουν για Χίνκελ.
Ο Τσάπλιν εμπνεύστηκε την ταινία, παρακινούμενος από ένα φίλο του που του επεσήμανε τη φυσική του ομοιότητα με τον Χίτλερ. Τα γυρίσματα ξεκίνησαν το 1937. Ο Τσάπλιν καταφέρνει και σατιρίζει τον Χίτλερ και το κόμμα του με τρόπο πολύ επιδέξιο, εκμεταλλευόμενος στο έπακρο τις ομοιότητές του με αυτόν. Παρουσιάζει τον Χίτλερ με τρόπο που να θυμίζει κλόουν και την πολιτική του να μοιάζει με παραλογισμό. Η ταινία ολοκληρώνεται και προβάλλεται το 1940. Φυσικά, ο Χίτλερ, ο Μουσολίνι και ο Φράνκο απαγόρευσαν την προβολή της.
Η ταινία έχει μείνει στην ιστορία για το αντιφασιστικό και αντιπολεμικό της μήνυμα. Ο λόγος του Τσάπλιν στο τέλος θεωρείται ενδεικτικός για τον ανθρωπισμό του. Δυστυχώς, όμως, δεν κατορθώνει να υπερβεί το ηθικολογικό επίπεδο. Στην ανάλυσή του κάνει λόγο για την πλεονεξία μερικών ανθρώπων, χωρίς η προσέγγισή του να έχει μια πιο βαθιά ματιά στα κοινωνικά και πολιτικά φαινόμενα της εποχής του, γι’ αυτό και καταλήγει μόνο σε ηθικές εκκλήσεις για ανθρωπιά, αλληλεγγύη, αγάπη και ελευθερία. Ο Τσάπλιν σε καμιά περίπτωση δεν είναι Μπρεχτ, που την ίδια περίοδο συνέδεε μαστορικά το ναζιφασισμό με τον καπιταλισμό, «δείχνοντας» το δρόμο της προλεταριακής επανάστασης (αξίζει να διαβαστούν οι ομιλίες του στα αντιφασιστικά συνέδρια συγγραφέων και καλλιτεχνών). Αυτό, όμως, δε στερεί από την ταινία τη μεγάλη αξία της στην ιστορία του κινηματογράφου.
Ελένη Π.
