«Η προώθηση της εξωστρέφειας των Ελληνικών πανεπιστημίων αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού καθώς δέκα (10) από τα είκοσι τέσσερα (24) Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας μας είναι ήδη μέλη σε Συμμαχίες Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων» δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας Ανώτατης Εκπαίδευσης Οδυσσέας-Ιωάννης Ζώρας, στη συνάντηση των Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων που συντονίζουν τις Συμμαχίες της Πρωτοβουλίας Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στις 14 και 15 Σεπτεμβρίου 2023 στη Βαρκελώνη.
Τι είναι η «εξωστρέφεια»; Μήπως πρόκειται για τη συνεργασία των Πανεπιστημίων ανά τον κόσμο με κριτήρια την προώθηση της επιστήμης, της διδασκαλίας και της έρευνας, την αποδοχή και απορρόφηση από το σύνολο των ιδρυμάτων των επιτευγμάτων της επιστημονικής έρευνας που πραγματοποιείται στο πλαίσιο κάποιων εξ αυτών, με στόχο την βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης της ανθρωπότητας;
Κανένα τέτοιο περιεχόμενο δεν έχει η περίφημη «εξωστρέφεια» από τη στιγμή που η επιστήμη υποτάχθηκε στα συμφέροντα του κεφαλαίου και τα Πανεπιστήμια έγιναν θυγατρικές των καπιταλιστικών επιχειρήσεων. Τρανό παράδειγμα η διαχείριση της πανδημίας και στη χώρα μας, όπου τα επιστημονικά δεδομένα και οι οδηγίες της επιτροπής των ενσωματωμένων «εμπειρογνωμόνων» γίνονταν «λάστιχο» προκειμένου να εξυπηρετηθεί η πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη.
Η κατεύθυνση, λοιπόν, η στρατηγική επιλογή είναι τα Πανεπιστήμια να προσανατολιστούν αυστηρά στην καπιταλιστική αγορά και τις ανάγκες της, αδιαφορώντας για την προαγωγή της επιστήμης και της έρευνας που στοχεύουν στη βελτίωση της ζωής του ανθρώπου, να λειτουργούν υπό την αυστηρή επιτήρηση των ανθρώπων της αγοράς και με όρους αγοράς, να μάθουν να επιβιώνουν μόνα τους και το κράτος να αποδεσμευτεί από τη χρηματοδότησή τους, να επικρατεί μέσα σε αυτά η πειθαρχία και το κλίμα υποταγής μιας επιχείρησης (στη χώρα μας κατάργηση ασύλου, πειθαρχικά, διαγραφή «αιώνιων φοιτητών», κ.λπ.), να παραιτηθούν από κάθε προσπάθεια διαμόρφωσης συγκροτημένων επιστημόνων, σκεπτόμενων, πολιτικοποιημένων προσωπικοτήτων, αλλά να νοιάζονται για την αναπαραγωγή των απασχολήσιμων, με «μερικές» γνώσεις και δεξιότητες. Κοντολογίς, τα Πανεπιστήμια να μετατραπούν σε θυγατρικές των καπιταλιστικών επιχειρήσεων, που με όλα τα μέσα (προγράμματα και περιεχόμενο σπουδών, έρευνα και προϊόντα της, φοιτητές άρα και μελλοντικά εργαζόμενοι υποταγμένοι) θα ενισχύουν την ανάγκη τους για μέγιστη κερδοφορία.
Αυτή η στρατηγική επιλογή, η «στρατηγική προτεραιότητα» της κυβέρνησης, που χαράσσεται κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση της διεθνούς στρατηγικής του κεφαλαίου και των κυβερνήσεών του για τα ανώτατα ιδρύματα, το εναρκτήριο λάκτισμα της οποίας δόθηκε με την διακήρυξη της Μπολόνια, καλύπτεται κάτω από άχρωμους όρους όπως είναι η «διεθνοποίηση» και η «εξωστρέφεια».
Γι’ αυτό και η κυβέρνηση Μητσοτάκη φρόντισε να δημιουργήσει όλο εκείνο το θεσμικό οπλοστάσιο, που θα διευκολύνει, θα εντείνει και θα γενικεύσει αυτήν την «στρατηγική προτεραιότητα», την μετατροπή του δημόσιου Πανεπιστήμιου σε επιχείρηση ΑΕ.
Πρόκειται ιδιαιτέρως για τον εκτρωματικό νόμο-πλαίσιο και τις ρυθμίσεις για τον ΔΟΑΤΑΠ.
Θυμίζουμε ότι με τον νόμο Μητσοτάκη-Κεραμέως προβλέπονται:
- Διπλά/κοινά πτυχία και διπλά/κοινά διεπιστημονικά προγράμματα σπουδών. Δυνατότητα ίδρυσης περισσοτέρων προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών ανά Τμήμα.
- Οργάνωση προγραμμάτων σπουδών με μεθόδους εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.
- Ιδρυση διϊδρυματικών ερευνητικών κέντρων στο πλαίσιο συνεργατικών σχημάτων με Πανεπιστήμια της αλλοδαπής.
- Απασχόληση Επισκεπτών Καθηγητών και Ερευνητών από Πανεπιστήμια ή Ερευνητικά Κέντρα της αλλοδαπής για την παροχή διδακτικού και ερευνητικού έργου.
- Εισαγωγή του θεσμού της κινητικότητας ερευνητών μεταξύ ερευνητικών δομών των Πανεπιστημίων της ημεδαπής και της αλλοδαπής.
- Ιδρυση θερινών/χειμερινών προγραμμάτων σπουδών.
- Δυνατότητα ίδρυσης παραρτημάτων στο εξωτερικό.
- Κοινά ξενόγλωσσα προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών με Πανεπιστήμια του εξωτερικού.
- Ξενόγλωσσα προγράμματα σπουδών πρώτου κύκλου, με δίδακτρα. Μια μορφή ιδιωτικών πανεπιστημίων, δηλαδή, και στην Ελλάδα.
- Eπαγγελματικά μεταπτυχιακά, κατόπιν συμφώνου συνεργασίας με ιδιωτικούς φορείς, στα οποία θα μπορούν να διδάσκουν και εμπειρογνώμονες από την αγορά εργασίας.
- Bιομηχανικά διδακτορικά. Το έργο που θα παράγεται θα ορίζεται βάσει «πρωτοκόλλου συνεργασίας μεταξύ του ΑΕΙ, της συνεργαζόμενης επιχείρησης ή βιομηχανίας και του υποψήφιου διδάκτορα». Συνεπώς, το αποτέλεσμα της ερευνητικής δραστηριότητας του διδάκτορα δεν θα διαχέεται στην κοινωνία ενισχύοντας το γενικό καλό, αλλά θα αποτελεί αποκλειστικό εκμεταλλεύσιμο προϊόν της καπιταλιστικής επιχείρησης, ενώ ο ίδιος, ως μελλοντικός επιστήμονας, δεν θα μάθει να σκέπτεται ελεύθερα και δημιουργικά, αλλά κοντόφθαλμα και κατά παραγγελίαν περιορισμένα, κ.λπ.
Με τις ρυθμίσεις για τον ΔΟΑΤΑΠ καταργείται η αξιολόγηση της ατομικής έκθεσης του ενδιαφερόμενου για την ακαδημαϊκή αναγνώριση του τίτλου σπουδών του, που απονέμεται από πανεπιστήμιο του εξωτερικού, και γίνεται αυτόματη ακαδημαϊκή αναγνώριση, εφόσον το πανεπιστήμιο της αλλοδαπής είναι ενταγμένο στο Εθνικό Μητρώο Αναγνωρισμένων Ιδρυμάτων της Αλλοδαπής.
Στο Εθνικό Μητρώο εντάσσονται και ιδρύματα που οι τίτλοι σπουδών τους μπορεί να μην έχουν αντιστοιχηθεί και καταταχθεί στα επίπεδα 6, 7, και 8 του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων, αρκεί τα προγράμματα σπουδών τους να έχουν αξιολογηθεί και πιστοποιηθεί από αναγνωρισμένες αρχές πιστοποίησης προγραμμάτων ανώτατης εκπαίδευσης στη χώρα απονομής του τίτλου σπουδών.
Δεδομένου ότι ο λόγος των αρχών πιστοποίησης προγραμμάτων ανώτατης εκπαίδευσης στη χώρα απονομής του τίτλου σπουδών, είναι πάνω απ’ όλα, οδηγούμαστε στην υποβάθμιση των πανεπιστημιακών σπουδών των ελληνικών ΑΕΙ (οι σπουδές στην Ελλάδα είναι τουλάχιστον τετραετείς, ενώ στα ευρωπαϊκά ΑΕΙ κάνει θραύση η εφαρμογή της Μπολόνια με τον προπτυχιακό κύκλο τριετή) και στο συμπέρασμα ότι τα κολλέγια, που έχουν συνάψει συμφωνίες δικαιόχρησης με ξένα πανεπιστήμια, θα μπουν από την πίσω πόρτα στην ακαδημαϊκή ισοδυναμία.
Τη σημασία των διατάξεων του νόμου-πλαίσιο όσον αφορά την προώθηση της «εξωστρέφειας» τόνισε ο ΓΓ Οδυσσέας-Ιωάννης Ζώρας. Οπως αναφέρει το σχετικό δελτίο Τύπου «Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στις πρόσφατες νομοθετικές πρωτοβουλίες του ΥΠΑΙΘΑ, η οποία παρέχει περαιτέρω ελευθερία στα ελληνικά πανεπιστήμια να δημιουργήσουν ένα ευρύτερο φάσμα συνεργασιών όπως κοινά ή διπλά πτυχία, κοινά ερευνητικά κέντρα και θερινά προγράμματα, ξενόγλωσσα προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών. Επιπρόσθετα, επισημάνθηκε η δυνατότητα αυτόματης ακαδημαϊκής αναγνώρισης πτυχίων αλλοδαπής καθώς και η ενίσχυση των χρηματοδοτικών μέσων που υποστηρίζουν τον συνολικό μετασχηματισμό των Ελληνικών Πανεπιστημίων».
Στην ίδια κατεύθυνση είναι και οι «συνεργασίες» ελληνικών ΑΕΙ με τα ξένα πανεπιστήμια, οι οποίες επιπλέον θα αποτελέσουν την ομπρέλα για την ντε φάκτο ίδρυση και λειτουργία στη χώρα μας ιδιωτικών πανεπιστημίων, που αποτελεί τον μεγάλο πόθο και την επιλογή του Μητσοτάκη. Ο ίδιος εξήγησε για ποιο λόγο επιλέγεται αυτός ο τρόπος «συνεργασίας» των ελληνικών δημόσιων ΑΕΙ με τα ξένα πανεπιστήμια: «Επειδή στην Ελλάδα δεν έχουμε ακόμη ιδιωτικά πανεπιστήμια, καθώς το Σύνταγμα της χώρας εξακολουθεί να απαγορεύει τη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων». Εξ ου και η Κεραμέως άνοιξε δρόμο για τη «συνεργασία» με αμερικανικά και βρετανικά πανεπιστήμια, διοργανώνοντας με τυμπανοκρουσίες φιέστες, παρουσία του ίδιου του Κούλη. Εξ ου και η προσφάτως εξαγγελθείσα απόφαση του αδίστακτου Μητσοτάκη, που κατεδαφίζει το άρθρο 16 του Συντάγματος, να έρθουν στην Ελλάδα να κάνουν επιχειρηματικές μπίζνες πανεπιστήμια του εξωτερικού, μέσω των «διακρατικών συμφωνιών» του άρθρου 28.
Αυτές τις «συνεργασίες» που έχουν ήδη αναπτύξει τα ελληνικά πανεπιστήμια με τα ευρωπαϊκά εκθείασε και ο Ζώρας στην παρέμβασή του κατά τη Σύνοδο της Ολομέλειας της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ), με θέμα «Πρωτοβουλία Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων: Μετασχηματιστικές Δυνατότητες και Προκλήσεις για τις Εθνικές Κυβερνήσεις και τα Ιδρύματα». Πρόκειται για: «το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών στο CIVIS, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στο EPICUR, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών στο EU-CONEXUS, το Πανεπιστήμιο Κρήτης στο INGENIUM, το Πολυτεχνείο Κρήτης στο EURECA-PRO, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου στο ERUA, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας στο INVEST, το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου στο EUNICE, το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο στο ATHENA και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο στο EULIST».
ΥΓ. Ο Ζώρας αναφέρθηκε σε 24 Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας μας που είναι ήδη μέλη σε Συμμαχίες Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων. Για την ιστορία αναφέρουμε ότι στις 26 Ιούλη του 2019, η ΕΕ ανακοίνωσε τα πρώτα 17 πανεπιστήμια (έκαναν αίτηση 54) που θα «αποτελέσουν μέρος των πρώτων συνασπισμών «ευρωπαϊκών πανεπιστημίων».
Από το σχετικό δελτίο Τύπου μαθαίνουμε το ιστορικό της απόφασης: «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε αυτή τη νέα πρωτοβουλία στους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης πριν από τη διάσκεψη κορυφής του Γκέτεμποργκ για κοινωνικά θέματα τον Νοέμβριο του 2017. Η πρωτοβουλία εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Δεκέμβριο του 2017, το οποίο ζήτησε τη δημιουργία τουλάχιστον 20 ευρωπαϊκών πανεπιστημίων έως το 2024, και εντάσσεται στην προσπάθεια δημιουργίας ενός Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης έως το 2025».
Μαθαίνουμε επίσης ότι: «Τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια είναι διακρατικές συμμαχίες ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από ολόκληρη την ΕΕ, τα οποία έχουν κοινή μακροπρόθεσμη στρατηγική και προωθούν τις ευρωπαϊκές αξίες και την ευρωπαϊκή ταυτότητα. Η πρωτοβουλία αποσκοπεί στο να ενισχύσει σημαντικά την κινητικότητα των φοιτητών και του προσωπικού και να προωθήσει την ποιότητα, τη συμπεριληπτικότητα και την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης…
Τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια θα γίνουν διαπανεπιστημιακοί χώροι στους οποίους οι φοιτητές, οι υποψήφιοι διδάκτορες, το προσωπικό και οι ερευνητές θα μπορούν να μετακινούνται απρόσκοπτα. Θα συγκεντρώσουν την εμπειρογνωμοσύνη τους, τις πλατφόρμες και τους πόρους τους για να προσφέρουν κοινά προγράμματα σπουδών ή ενότητες που καλύπτουν διάφορους επιστημονικούς κλάδους. Τα εν λόγω προγράμματα σπουδών θα είναι πολύ ευέλικτα και θα επιτρέπουν στους φοιτητές να εξατομικεύουν την εκπαίδευσή τους, επιλέγοντας το αντικείμενο, τον τόπο και τον χρόνο των σπουδών τους, καθώς και να λάβουν ευρωπαϊκό πτυχίο. Τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια θα συμβάλουν επίσης στη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη των περιφερειών όπου βρίσκονται, καθώς οι φοιτητές τους θα συνεργάζονται στενά με εταιρείες, δημοτικές αρχές, πανεπιστημιακούς και ερευνητές με σκοπό την εξεύρεση λύσεων για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι περιφέρειές τους».
