«Στη Ρωσία, οι μεταρρυθμίσεις που κάποτε υπόσχονταν να ενισχύσουν τους πολίτες έχουν εκτροχιαστεί, με προβληματικές συνέπειες για τη δημοκρατική ανάπτυξη» (Τζορτζ Μπους σε συνέδριο «για τη δημοκρατία» στην Πράγα, λίγο πριν αναχωρήσει για τη σύνοδο του G8 στη Γερμανία).
«Δημοσιογράφος: Κάποιοι λένε πως η Ρωσία δεν έχει θέση στους G8, γιατί δεν είναι αρκετά δημοκρατική.
Πούτιν: Είναι άτοπο. Η Ρωσία έχει γίνει η 9η οικονομική δύναμη στον κόσμο, ξεπερνώντας τις χώρες του G8 σε πολλούς τομείς. Οσο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, δεν θέλω να αγανακτήσω κανέναν αλλά η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας βεβαιώνει πως οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος παραβάτης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε παγκόσμια κλίμακα» (συνέντευξη Τύπου Βλαδιμίρ Πούτιν ενόψει συνόδου G8, Δευτέρα 4/6/07).
Οσο περισσότερο ακούτε από τα χείλη των ηγετών των ισχυρών χωρών του πλανήτη τη φράση ο «ψυχρός πόλεμος τέλειωσε» –κι αυτό το ακούσαμε πολλές φορές το τελευταίο διάστημα– τόσο περισσότερο σίγουροι για το αντίθετο να αισθάνεστε! Γιατί πίσω απ’ τις αβρότητες, τα χαμόγελα και τους καλούς τρόπους κρύβονται κοφτερά μαχαίρια που η κάθε πλευρά ακονίζει με επιμέλεια. Αυτά τα μαχαίρια βγήκαν ξανά ενόψει της συνόδου του G8. Με προκάλυμμα τη «δημοκρατία», που οι δύο μεγάλοι μονομάχοι, ΗΠΑ και Ρωσία, εμφανίζονται σαν οι μόνοι γνήσιοι υπερασπιστές της, η κάθε πλευρά υπερασπίζεται τα δικά της συμφέροντα που κάθε άλλο παρά με τη δημοκρατία σχετίζονται. Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που ο ένας «καρφώνει» τον άλλο με όπλο τη «δημοκρατία».
Πριν από ένα χρόνο, ο Πούτιν παρομοίαζε τις ΗΠΑ με «λύκο που αδιαφορεί για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όταν γίνεται λόγος για την υλοποίηση των δικών του συμφερόντων», ενώ ο Μπους ανησυχούσε για την πορεία της «δημοκρατίας» στη Ρωσία. Ενα περίπου μήνα πριν τη σύνοδο, ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του αμερικάνικου Κογκρέσου, Τομ Λάντος, που προέρχεται από το χώρο των «Δημοκρατικών», έκανε δήλωση με τίτλο «Ρωσία: Ξαναχτίζοντας το σιδηρούν παραπέτασμα». Πριν καταλήξει κι αυτός ότι… δεν υφίσταται ούτε σιδηρούν παραπέτασμα, ούτε ψυχρός πόλεμος, έκανε σαφή την αντίθεση της χώρας του με τη Ρωσία: «Τώρα που ο τεράστιος ενεργειακός της πλούτος της έχει δώσει νέες δυνατότητες επιρροής στις παγκόσμιες υποθέσεις, η Ρωσία απειλεί με το βάρος της την περιοχή, κόβοντας την παροχή φυσικού αερίου στο καταχείμωνο από ορισμένες πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες και ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτή τη δρακόντεια χρήση του ενεργειακού πλούτου της Ρωσίας για να δυναμώσει τις πολιτικές τις επιλογές απλά δε μπορούμε να την ανεχτούμε» (17/5/07).
Ας αφήσουμε λοιπόν τις «δημοκρατικές» κορώνες και τα μαχαιρώματα (που αποτυπώνουν ένα ψυχροπολεμικό κλίμα, αλλά δεν είναι η αιτία της φαγωμάρας) κι ας εστιάσουμε στο επίκεντρο της κόντρας που έχει ξεσπάσει μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον. Μιας κόντρας με οικονομικά και στρατιωτικά σκέλη. Τα δεύτερα κυριάρχησαν σ’ αυτή τη σύνοδο και επισκίασαν όλα τα άλλα ζητήματα. Επίκεντρο σ’ αυτά δεν ήταν παρά η αντίθεση της Ρωσίας στο αμερικάνικο πρόγραμμα ανάπτυξης αντιπυραυλικής ασπίδας στην Ευρώπη.
♦ Χτύπημα κάτω από τη ζώνη
Σύμφωνα με τα παπαγαλάκια των Αμερικανών, η εγκατάσταση ενός προηγμένου αντιπυραυλικού συστήματος στην καρδιά της Ευρώπης είναι αναγκαία για την προστασία της. Από ποιον, αναρωτιέται κανείς, αφού ο ψυχρός πόλεμος έχει «περάσει ανεπιστρεπτί» (όπως μας διαβεβαιώνουν) και οι «τρομοκράτες» έχουν άλλα μέσα (ασύμμετρη απειλή όντες) για να «χτυπήσουν τη δημοκρατία»; Οι Αμερικανοί έχουν εντοπίσει όμως τον κίνδυνο κι αυτός είναι τα πυρηνικά όπλα του Ιράν, που θα κατασκευαστούν σε… μία δεκαετία. Αν αυτά τα χάφτουν οι κυρίες του Κολωνακίου, ο κωλοπετσομένος τσάρος του Κρεμλίνου δεν παίζει με σαπουνόφουσκες. «Μας εξηγούν, πως αυτό είναι απαραίτητο για την προστασία από τους ιρανικούς πυραύλους. Ομως, οι Ιρανοί δεν διαθέτουν πυραύλους εμβέλειας 5.000 ή 8.000 χλμ. Κατά συνέπεια, δεν υπάρχει καμία αιτιολόγηση για την εξάπλωση αυτού του συστήματος», απάντησε με αφοπλιστική ειλικρίνεια ο Πούτιν, στη συνέντευξη Τύπου που αναφέραμε παραπάνω. Ποιος είναι ο στόχος, λοιπόν, αν όχι η αποδυνάμωση ή για την ακρίβεια η πλήρης εξουδετέρωση της στρατιωτικής ισχύος της Ρωσίας;
Μια αποκαλυπτική απάντηση στα παπαγαλάκια της Ουάσιγκτον δίνει η εφημερίδα «Asia Times», σε ένα άκρως ενδιαφέρον άρθρο της με τίτλο «Οι αμερικάνικοι πύραυλοι χτυπούν τη Ρωσία εκεί που πονάει» (Πέμπτη 7/6/07). Σ’ αυτό διαβάζουμε τα εξής: «Η πεποίθηση που έχει ριζώσει στη Μόσχα είναι ότι η ανάπτυξη των αμερικανικών αντιπυραυλικών συστημάτων αποσκοπεί στην καταστροφή της στρατηγικής ισορροπίας με τις ΗΠΑ. Μια πραγματεία που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Foreign Affairs” στην έκδοση Μάρτη-Απρίλη 2006 με τίτλο “Η άνοδος της αμερικάνικης πυρηνικής πρωτοκαθεδρίας” έτυχε τεράστιας προσοχής από τη ρωσική στρατηγική κοινότητα. Εξέπεμπε ένα καυτερό μήνυμα: “Η εποχή της αμοιβαίας εξασφαλισμένης καταστροφής κοντεύει στο τέλος της. Σήμερα, για πρώτη φορά σε περίπου 50 χρόνια, οι ΗΠΑ βρίσκονται στο χείλος της απόκτησης πυρηνικής υπεροπλίας. Πιθανώς θα είναι δυνατό σύντομα οι ΗΠΑ να μπορούν να καταστρέψουν τα ευρείας κλίμακας οπλοστάσια της Ρωσίας και της Κίνας με ένα πρώτο χτύπημα… Η Ρωσία και η Κίνα –και ο υπόλοιπος κόσμος– θα ζουν στη σκιά της αμερικάνικης πυρηνικής πρωτοκαθεδρίας για πολλά χρόνια ακόμα”».
Στο ίδιο δημοσίευμα αναφέρεται ότι ο περιορισμός του πυρηνικού οπλοστασίου στη μετασοβιετική εποχή, σε σχέση με τις ΗΠΑ, είναι τεράστιος. Η Ρωσία φαίνεται να έχει σχεδόν 40% λιγότερα βομβαρδιστικά μεγάλου βεληνεκούς, 60% λιγότερους διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους και 80% λιγότερα υποβρύχια εκτόξευσης βαλλιστικών πυραύλων, σε σχέση με τις ΗΠΑ. Με το νέο αντιπυραυλικό σχέδιο των Αμερικανών, ένα ραντάρ στην Τσεχία θα είναι ικανό να καθορίσει τις παραμέτρους της τροχιάς των ρωσικών βαλλιστικών πυραύλων στα πρώτα λίγα δευτερόλεπτα μετά την εκτόξευσή τους (αντί για μερικά λεπτά που χρειάζονται τα σημερινά συστήματα παρακολούθησης), αυξάνοντας δραματικά την πιθανότητα κατάρριψής τους από πυραύλους αναχαίτισης που θα εκτοξευθούν από την Πολωνία, ενώ με την «αόρατη» συγκέντρωση των ναυτικών σχηματισμών τους στη Βαλτική οι Αμερικανοί θα μπορέσουν να χτυπήσουν ταυτόχρονα τα στρατιωτικά επιτελεία, τα αντιπυραυλικά συστήματα, τα αεροδρόμια, τις ναυτικές βάσεις και τα τηλεπικοινωνιακά συστήματα του ρωσικού στρατού, σύμφωνα με εκθέσεις Ρώσων στρατιωτικών αναλυτών, που επικαλείται το δημοσίευμα. Είναι αυτό που ο Πούτιν είπε απλά: «Οι ειδικοί στρατιωτικοί μας, μας ενημερώνουν πως το αντιπυραυλικό σύστημα απειλεί το ρωσικό έδαφος μέχρι τα Ουράλια». Ετσι, οι Αμερικανοί θα είναι αλώβητοι από κάθε απειλή, ενώ πάνω απ’ τη Ρωσία θα κρέμεται η δαμόκλειος σπάθη της αμερικάνικης στρατιωτικής υπεροπλίας. Αν αυτό δεν είναι χτύπημα κάτω απ’ τη ζώνη, τι άλλο μπορεί να είναι;
♦ Η απάντηση της Ρωσίας
Η απάντηση που δίνει η Ρωσία είναι ξεκάθαρη και ο Πούτιν την εξέφρασε με τον κυνισμό που τον διακρίνει. Σε ερώτηση αν θα ξαναγυρίσουμε στην εποχή που οι πύραυλοι είχαν στόχο την Δυτική Ευρώπη, στην τελευταία του συνέντευξη Τύπου απάντησε καταφατικά, συμπληρώνοντας: «Αν μέρος του πυρηνικού εξοπλισμού των ΗΠΑ βρίσκεται στην Ευρώπη, είμαστε υποχρεωμένοι να βρούμε απάντηση. Βεβαίως, θα πρέπει να έχουμε στόχους στην Ευρώπη. Τι μέσα θα χρησιμοποιήσουμε, βαλλιστικούς πυραύλους, πυραύλους Κρουζ ή καινούρια στρατιωτικά συστήματα, είναι θέμα τεχνικής προσέγγισης. Είμαι αντίθετος σε κάθε κούρσα εξοπλισμών. Μάθαμε από την εμπειρία της ΕΣΣΔ. Δεν θα αφεθούμε σ’ αυτό. Αν οι ΗΠΑ αποφασίσουν να ξοδέψουν εκατομμύρια δολάρια, θα οικοδομήσουμε μια ασύμμετρη απάντηση, πολύ φθηνότερη αλλά αποτελεσματική».
Αυτή η απάντηση ακούει στο όνομα Τοπόλ-Μ. Πρόκειται για διηπειρωτικούς αντιβαλλιστικούς πυραύλους που είναι οι μόνοι στον κόσμο που έχουν τη δυνατότητα επιτάχυνσης σε υπερηχητικές ταχύτητες με ταυτόχρονη αλλαγή κατεύθυνσης δυο φορές το λεπτό, για να αποφεύγουν τον εντοπισμό τους από τα εχθρικά ραντάρ. Η βελτιωμένη έκδοση αυτών των πυραύλων μπορεί να μεταφέρει μέχρι 10 ανεξάρτητες κεφαλές που θα στοχεύουν σε 10 διαφορετικούς στόχους. Αυτή η βελτιωμένη έκδοση δοκιμάστηκε επιτυχώς, σύμφωνα με το ρώσικο στρατό, στα τέλη του Μάη, προκαλώντας την αμερικάνικη ανησυχία. Η ρωσική στρατηγική είναι η καταστροφή των αμερικάνικων αντιπυραυλικών συστημάτων στην Ευρώπη μέσα στα πρώτα 15 με 20 λεπτά από ενδεχόμενη αμερικάνικη πυραυλική επίθεση κατά της Ρωσίας, κάτι που οι Ρώσοι στρατηγοί πιστεύουν ότι μπορεί να γίνει.
Κατ’ αυτό τον τρόπο, θα επανέλθει η «ισορροπία του τρόμου» και η Ρωσία δεν θα βρίσκεται στο έλεος των ΗΠΑ. Ταυτόχρονα, η Ρωσία τον περασμένο Απρίλη αποφάσισε την αναστολή (όχι όμως αποχώρηση, που αρνείται κατηγορηματικά) της συμφωνίας περιορισμού των συμβατικών όπλων στην Ευρώπη που υπογράφηκε το 1990 και που οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ δεν έχουν ακόμα εγκρίνει την τροποποιημένη της έκδοση (που έγινε το 1999), με την πρόφαση ότι η Ρωσία διατηρεί ακόμα τα στρατεύματά της στη Μολδαβία και τη Γεωργία.
Ομως, δεν είναι μόνο η Ρωσία που ανησυχεί για την αμερικάνικη αντιπυραυλική ασπίδα που θα εγκατασταθεί στην Ευρώπη. Για την ακρίβεια, αυτή δεν αφορά μόνο την ευρωπαϊκή ήπειρο, αλλά σχεδιάζεται να επεκταθεί πολύ πιο μακρυά. Γι’ αυτό όμως και για τις ευρωπαϊκές αντιδράσεις στο επόμενο φύλλο.
Κώστας Βάρλας