Ξενύχτησαν οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ την περασμένη Κυριακή. 11 ολόκληρες ώρες χρειάστηκαν για να καταλήξουν σε μια συμφωνία υλοποίησης της κατεύθυνσης που έδωσε η σύνοδος κορυφής (δυο μέρες πριν) για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού μηχανισμού «στήριξης». Οπως αποκάλυψε ο Παπακωνσταντίνου (τηλεόραση ΣΚΑΙ), «υπήρχε μια σαφέστατη εικόνα γύρω από το τραπέζι, ότι αν δεν βγει από εδώ κάτι πολύ συγκεκριμένο και πολύ πειστικό, την επόμενη μέρα έχουμε την κατάρρευση του ευρώ». Στις 12 παρά 5 τη νύχτα «χτύπησε συναγερμός», γιατί άνοιγε το χρηματιστήριο του Σίδνεϊ. Επειδή δεν τα βρήκαν, μετέθεσαν τη dead line στις 2 τα χαράματα, που άνοιγε το Τόκιο. Κάπου εκεί κατέληξαν σε συμφωνία.
Και γιατί δεν τα εύρισκαν πιο πριν; Γιατί πέρα από τα 60 δισ. που συμφώνησαν να προέρχονται από τον κοινοτικό προϋπολογισμό, στα υπόλοιπα 440 δισ. από το ευρωπαϊκό «πακέτο» δεν συμφωνούσαν. Η Γερμανία ήθελε να συνεχιστεί το καθεστώς των διμερών δανείων, ενώ όλοι οι υπόλοιποι ήθελαν να θεσπιστεί ένα καθεστώς εγγυήσεων. Οπως είπε ο Παπακωνσταντίνου, στο παραπέντε «βρέθηκε ένα υβριδικό μοντέλο, που τα χωράει και τα δύο μέσα, άρα έχουμε 500 δισ. από την ΕΕ συν 250 δισ. από το ΔΝΤ».
Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν ήταν η Ελλαδίτσα, με το 2,5% του ΑΕΠ της ΕΕ. Η Ελλαδίτσα ήταν απλά το πειραματόζωο, για να δοκιμαστούν μέθοδοι διαχείρισης της κρίσης, άγνωστες μέχρι τώρα, όπως πολλές φορές έχει επισημανθεί από τις στήλες της «Κ». Η ΕΕ, μέσω του ελληνικού πειράματος δοκίμασε πρώτο τις αντοχές του ευρώ και δεύτερο τις αντοχές του προλεταριάτου σε μέτρα λιτότητας και εργασιακού μεσαίωνα που έως τώρα είχαν εφαρμοστεί μόνο σε χώρες του λεγόμενου τρίτου κόσμου.
Οσο οι επιθέσεις του διεθνούς χρηματιστικού κεφάλαιου κατευθύνονταν μόνο στο ελληνικό κρατικό χρέος, η ΕΕ (χάρη στη γερμανική εμμονή) έξυνε αδιάφορα τη μύτη της και αρκούνταν σε… δηλώσεις στήριξης, για τις οποίες ο Παπανδρέου με τον Παπακωνσταντίνου πανηγύριζαν, όμως οι «κερδοσκόποι» τις υποδέχονταν με νέες επιθέσεις. Οταν η ελληνική κυβέρνηση έφτασε ένα βήμα πριν την παύση πληρωμών, που θα έπληττε κυρίως ευρωπαϊκές τράπεζες (αυτές κατέχουν το μεγαλύτερο μέρος των ελληνικών ομολόγων) και θα ταρακουνούσε το ευρώ, έστησαν το μηχανισμό «στήριξης», αφού προηγουμένως η Γερμανία είχε φροντίσει να φέρει και στην ευρωζώνη το ΔΝΤ, που έχει το καλύτερο know how στη διαμόρφωση προγραμμάτων δημοσιονομικής λιτότητας και αποσάθρωσης των εργασιακών σχέσεων. Το αποτέλεσμα το έχουμε δει να αποτυπώνεται πεντακάθαρα στα δυο Μνημόνια τα οποία αποτελούν νόμο του ελληνικού κράτους, παρά τη μαζικότατη διαμαρτυρία των εργαζόμενων.
Ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Β. Σόιμπλε, λίγες μέρες πριν υπογραφεί η συμφωνία Ελλάδας-τρόικας και μολονότι το προεκλογικό κλίμα στη Γερμανία ήταν φορτισμένο σε βάρος του κυβερνώντος κόμματος, είχε σπεύσει να καθησυχάσει τους συμπατριώτες του, λέγοντας ότι με τους όρους που συμφωνήθηκαν, η αγορά ελληνικών ομολόγων είναι μια πάρα πολύ συμφέρουσα επένδυση. Αν δεν ήταν, δεν θα έσπευδαν γερμανικές τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρίες να δεσμευτούν ότι θα αγοράσουν ομόλογα ύψους 8 δισ. ευρώ από ελληνικές τράπεζες, ούτε οι γερμανικές τράπεζες θα συμφωνούσαν να αγοράσουν ελληνικά κρατικά ομόλογα από την κρατική τράπεζα KfW, που θα διεκπεραιώσει το γερμανικό μέρος της συμφωνίας «σωτηρίας» της Ελλάδας.
Πριν προλάβουν να χαρούν, όμως, οι ευρωπαίοι ιμπεριαλιστές δοκίμασαν οδυνηρή έκπληξη. Οι επιθέσεις συνεχίστηκαν στο κρατικό χρέος της Πορτογαλίας και της Ισπανίας, ενώ άρχισαν να διευρύνονται αισθητά και τα spread της Ιταλίας. Την ίδια στιγμή, η Moody’s διέρρευσε πως στις επόμενες τέσσερις εβδομάδες θα προχωρήσει σε νέα υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας, πιθανόν στην κατηγορία junk. Τι σήμαινε αυτό; Οτι για το διεθνές χρηματιστικό κεφάλαιο ο μηχανισμός «στήριξης» δεν σήμαινε απολύτως τίποτα. Μπορεί οι υπουργοί Οικονομικών της Γερμανίας και της Γαλλίας να δήλωσαν ότι πρέπει να δημιουργηθεί ευρωπαϊκός οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης, αυτό όμως ανήκει στη σφαίρα του επιθυμητού. Εν τοις πράγμασι, οι «αγορές» κινούνται μόνο με τις αξιολογήσεις που εκδίδουν οι τρεις αμερικάνικοι οίκοι (Moody’s, Standard @Poor, Fitch).
Στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες σήμανε συναγερμός. Συνειδητοποίησαν όλοι πως έπρεπε να δημιουργήσουν ένα μηχανισμό με σημαντικά κεφάλαια, για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις προσεχείς «κερδοσκοπικές» επιθέσεις των μεγάλων funds, που έχουν επιλέξει τα κρατικά χρέη ως «τόπο» ανάπτυξης της δαιδαλώδους κερδοσκοπικής δραστηριότητάς τους (με τη συνεχή δημιουργία παραγωγών και παραγώγων των παραγώγων). Ετσι, ξεκίνησε το παζάρι για τη δημιουργία του ευρέως πλέον μηχανισμού «στήριξης», με τα 500 δισ. ευρώ από την ΕΕ και άλλα 250 από το ΔΝΤ, που θα έχει και την ευθύνη της επιτήρησης (λόγω know how, όπως είπαμε).
Κάποιοι τύποι σαν τον Παπανδρέου και τον Παπακωνσταντίνου πανηγυρίζουν για τη δημιουργία του μηχανισμού, αυτοπροβαλλόμενοι σαν… πρωτοπόροι (τρομάρα τους!). Κάποιοι αναλυτές της δεκάρας φθείρουν τα πληκτρολόγιά τους γράφοντας ότι η ΕΕ άργησε, λόγω των προσωπικών εμμονών της Μέρκελ. Ομως, ο μηχανισμός δε μπορούσε παρά να αργήσει να στηθεί, για τρεις βασικούς λόγους. Πρώτο, έπρεπε να τεσταριστούν οι δυνατότητες των πιο επιθετικών από τα hedge funds του διεθνούς χρηματιστικού κεφάλαιου που «τζογάρουν» στα κρατικά ομόλογα. Δεύτερο, έπρεπε να ανέβουν τα επιτόκια, ώστε αυτοί που θα δανείσουν να έχουν μια πολύ ψηλή απόδοση. Τρίτο, έπρεπε να εξασφαλιστούν όροι αποπληρωμής, με προγράμματα τύπου Μνημονίου.
Από τη στιγμή που υπογράφηκε και ψηφίστηκε από την ελληνική Βουλή το Μνημόνιο, ουδείς ασχολήθηκε με την Ελλάδα. Αντίθετα, όλοι άρχισαν να ασχολούνται με την Ισπανία και την Πορτογαλία. Ιδού πως περιέγραψε τη δραματική συνεδρίαση του Ecofin ο Παπακωνσταντίνου: «Τα καλά λόγια για αυτά που έχουμε κάνει, ήταν σαφή. Εμείς δεν ήμασταν στο εδώλιο, είχαμε την εύκολη θέση, αν θέλετε. Ηταν μια από τις λίγες φορές, που δεν χρειάστηκε να εξηγήσουμε, να πείσουμε κτλ. Το δεύτερο ήταν ότι η πίεση που είχαμε εμείς, πέρασε σε άλλες χώρες. Ισπανία και Πορτογαλία δέχτηκαν αφόρητη πίεση να πάρουν μέτρα. Καταλάβαινα πως αισθάνονται, γιατί ήμουν εγώ εκεί τον Φεβρουάριο, έχοντας ένα πρόγραμμα με συγκεκριμένα μέτρα το οποίο είχε εγκριθεί και μου ζητούσαν και άλλα μέτρα».
Την Τρίτη, ο Θαπατέρο ανακοίνωσε δεύτερο πακέτο αντιλαϊκών-αντεργατικών μέτρων στην Ισπανία. Το ίδιο και ο Σόκρατες στην Πορτογαλία. Πίεση ασκείται και στην Ιταλία, ενώ μέτρα για το ασφαλιστικό ανακοίνωσε και η κυβέρνηση Φιγιόν στη Γαλλία. Η επιβολή του εργασιακού μεσαίωνα και η σκληρή δημοσιονομική λιτότητα είναι ο όρος για να λειτουργήσει ο μηχανισμός «στήριξης». «Αυτά τα χρήματα βρίσκονται στο τραπέζι υπό τον όρο ότι καθένας θα τεθεί υπό ένα σύστημα συλλογικής πειθαρχίας και μηχανισμού επιτήρησης», δήλωσε ο αναπληρωτής υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Γαλλίας Πιερ Λελούς. Η φράση αυτή νομίζουμε ότι τα λέει όλα.
Πέτρος Γιώτης