Κάθε φορά που στα ευρωενωσίτικα όργανα παίρνεται μια απόφαση για το πρόβλημα του ελληνικού χρέους, η κυβέρνηση Παπανδρέου και τα έμμισθα παπαγαλάκια της ξεσπούν σε πανηγυρισμούς, προσπαθώντας να δημιουργήσουν ένα κλίμα ευφορίας. Το έχουν κάνει τρεις φορές μέχρι τώρα, με αποκορύφωμα τη συμφωνία της 25ης Μάρτη, γι’ αυτό και η τέταρτη (το απόγευμα της περασμένης Κυριακής) δεν μας εξέπληξε. Ηταν αναμενόμενη. Αλλωστε, ο επί των Οικονομικών υπουργός εξέφραζε ικανοποίηση και μετά από κάθε φορά που η κυβέρνηση έβγαινε στις «αγορές» για δανεισμό και εισέπραττε επιτόκια-χαστούκια. Ακόμα και μετά τον τελευταίο δανεισμό, της 29ης Μάρτη, ο Παπακωνσταντίνου δήλωσε «είμαι ευχαριστημένος»! Ας αφήσουμε, λοιπόν, κατά μέρος τις παπαριές κυβέρνησης και παπαγάλων και ας δούμε την ουσία.
Ας ξεκινήσουμε από την τελευταία απόφαση του Eurogroup. Οι χώρες της ευρωζώνης συμφώνησαν να δανείσουν την Ελλάδα με ποσό μέχρι 30 δισ. ευρώ το 2010, υπό τη μορφή τριετών ομολόγων, με επιτόκιο λίγο πάνω από το 5%. Γιατί η κυβέρνηση Παπανδρέου δεν έσπευσε αμέσως να κάνει χρήση αυτού του «δώρου», παίρνοντας τα 30 δισ. που χρειάζεται, αλλά άρχισε τα καλαμπουράκια με το πιστόλι που πλέον είναι γεμάτο; (Για γεμάτο πιστόλι μιλούσαν και μετά τη συμφωνία της 25ης Μάρτη, αλλά ας κάνουμε πως το ξεχάσαμε). Γιατί απλούστατα, το επιτόκιο αυτό είναι τοκογλυφικό. Μιλάμε για τριετή ομόλογα και όχι για πενταετή, δεκαετή ή επταετή, που εξέδωσε τις τρεις προηγούμενες φορές. Υπάρχει δε και μια λεπτομέρεια που πέρασε εντελώς στα ψιλά: αν η διάρκεια αποπληρωμής αυξηθεί κατά ένα χρόνο, στο επιτόκιο θα προστεθεί 1%! Με άλλα λόγια, το «δώρο» είναι με επιτόκιο 6% στην τετραετία, δηλαδή στα ίδια επίπεδα μ’ αυτά που έχουν γίνει οι τρεις προηγούμενοι δανεισμοί μέσα στο 2010!
Η ευρωζώνη, λοιπόν, δημιούργησε μια βάση για το φετινό δανεισμό της Ελλάδας από εδώ και πέρα. Το 5% στην τριετία. Αν συνυπολογίσουμε τη δήλωση της ελληνικής κυβέρνησης, ότι δεν σκοπεύει να προσφύγει στο μηχανισμό, η όλη μεθόδευση ισοδυναμεί με κλείσιμο του ματιού προς τους περιβόητους «κερδοσκόπους» να σπεύσουν να δανείσουν την Ελλάδα μ’ ένα επιτόκιο γύρω στο 5,5%, που για τριετή ομόλογα είναι μια «τρελή» απόδοση. Και επιπλέον σίγουρη απόδοση, αφού η ευρωζώνη δήλωσε ότι θα προσφέρει δάνεια στην Ελλάδα και τα επόμενα δυο χρόνια, επομένως όσοι από τις «αγορές» δανείσουν το ελληνικό κράτος σήμερα δεν διακινδυ- νεύουν να χάσουν τα λεφτά τους από μια ενδεχόμενη χρεοκοπία.
Τι θα γίνει τελικά, αν δηλαδή η κυβέρνηση Παπανδρέου θα βγει πρώτα για δανεισμό στις «αγορές» ή θα προσφύγει αμέσως στο μηχανισμό «στήριξης», ποιο επιτόκιο θα θεωρήσει «ικανοποιητικό» και τα παρόμοια ανήκουν στη σφαίρα του τζόγου. Σημασία έχει πως το ελληνικό κράτος εξακολουθεί να είναι όμηρος των πιο επιθετικών τμημάτων του διεθνούς χρηματιστικού κεφάλαιου, που –όπως σημειώνουμε εδώ και καιρό– έχει μετατρέψει την Ελλάδα σε σάκο του μποξ και τεστάρει γενικότερα σενάρια. Αυτό πρέπει να το δούμε αναλυτικότερα.
Η τρέχουσα παγκόσμια καπιταλιστική κρίση έχει δημιουργήσει νέες ανάγκες για όλες τις μερίδες του κεφάλαιου. Πρωτίστως για το χρηματιστικό, που παρασιτεί απομυζώντας αξίες που παράγονται σε όλο τον κόσμο. Τα ρίσκα είναι τεράστια, ενώ όλες οι αντιθέσεις ανάμεσα σε κράτη και ανάμεσα σε μερίδες του κεφάλαιου ακόμα και μέσα στο ίδιο κράτος «τρέχουν» και «μεταλάσσονται» καθημερινά. Αυτή την περίοδο δοκιμάζονται πράγματα, δοκιμάζονται συμμαχίες, δοκιμάζονται μέθοδοι αποκόμισης μέγιστου κέρδους στις συνθήκες της κρίσης. Η Ελλάδα έτυχε να είναι η περίπτωση που προσφέρεται για πολλές απ’ αυτές τις «δοκιμές». Στην Ελλάδα δοκιμάζεται η δυνατότητα διαχείρισης του χρέους, που δεν αφορά μόνο τον μέσης καπιταλιστικής ανάπτυξης ευρωπαϊκό «νότο», αλλά και τον ιμπεριαλιστικό βορρά. Είναι πολλοί οι αναλυτές (και μέσα στην ίδια τη χώρα) που θεωρούν, για παράδειγμα, ότι η επόμενη φούσκα του κρατικού χρέους θα σκάσει στη Γαλλία. Και μάλλον έχουν δίκιο, αν αναλογιστού-με την πρεμούρα που δείχνει η γαλλική πολιτική ηγεσία για «στήριξη» της Ελλάδας. Στην Ελλάδα δοκιμάζεται η αντοχή της ευρωζώνης. Ηδη, έχουν διαφανεί οι τεράστιες αντιθέσεις ανάμεσα στις ηγέτριες δυνάμεις, τη Γαλλία και τη Γερμανία, που δε μπορούν να συνεννοηθούν ούτε για τα αστεία (από την άποψη της οικονομικής τους δύναμης) ποσά που χρειάζονται για τη διαχείριση του ελληνικού χρέους μέσα σε «λογικά» πλαίσια.
Τέλος, στην Ελλάδα δοκιμάζονται οι αντοχές του προλεταριάτου μιας ευρωπαϊκής χώρας. Είναι άλλο πράγμα οι συνταγές του ΔΝΤ να εφαρμόζονται στη Λατινική Αμερική, την Ασία και την Αφρική και άλλο στην καρδιά της Ευρώπης. Τι θα γίνει αν το ελληνικό προλεταριάτο ξεσηκωθεί; Πώς θα διαχειριστούν πολιτικά και οικονομικά μια τέτοια κατάσταση;
Η κυβερνητική προπαγάνδα θέλει να βλέπουμε μόνο τη διακύμανση του ανοίγματος των επιτοκίων και μάλιστα λειτουργεί με τη γνωστή λογική του Χότζα. Μια δόση δανεισμού με 5,5%, για παράδειγμα, θα εμφανιστεί σαν μεγάλη επιτυχία, παραγνωρίζοντας το γεγονός ότι ένα τέτοιο επιτόκιο είναι καθαρά τοκογλυφικό. Αυτοί, όμως, θα κάνουν σύγκριση με το σχεδόν 7% που είχε δημιουργηθεί στη δευτερογενή αγορά τίτλων πριν μερικές μέρες, κρύβοντας το γεγονός ότι τα επιτόκια της δευτερογενούς αγοράς διαμορφώνονται από τα παιχνίδια που παίζουν μεταξύ τους οι διάφορες μερίδες των ραντιέρηδων και δεν αφορούν το επιτόκιο με το οποίο δανείζεται το δημόσιο. Αυτό συνέβη τη μεγάλη βδομάδα. Αμέσως μετά την έκδοση των εφταετών ομολόγων, την οποία η κυβέρνηση κάλυψε οριακά, με τη συνδρομή των ελληνικών τραπεζών που αγόρασαν το 40% των ομολόγων (σε ελκυστικότατα επιτόκια, βεβαίως), άρχισαν οι φήμες για επικείμενη χρεοκοπία, οι οποίες φούντωσαν μετά τις δηλώσεις του Παπανδρέου στο υπουργικό συμβούλιο ότι ο μηχανισμός «στήριξης» δεν είναι επαρκής και θα επιδιωχτεί επαναδιαπραγμάτευσή του και την επίσημη ανακοίνωση ότι η Ελλάδα ετοιμάζεται να δανειστεί σε δολάρια, η οποία για τους ραντιέρηδες σήμαινε ότι δε μπορεί να δανειστεί σε ευρώ και δεν προσδοκά βοήθεια από την ευρωζώνη. Οι πιο συντηρητικοί παίκτες άρχισαν να πωλούν ελληνικά ομόλογα, για να στραφούν σε άλλες «επενδύσεις», ενώ οι πιο επιθετικοί (γι’ αυτό και τους αποκαλούν vulture funds, δηλαδή κεφάλαια-γύπες) άρχισαν να αγοράζουν σε χαμηλές τιμές, εκτοξεύοντας τα επιτόκια στα ύψη. Και βέβαια, είναι ένα τεράστιο ζήτημα αν η κυβέρνηση είναι τόσο… ατζαμήδικη ή αν παίζονται παιχνίδια υπέρ της καταλήστευσης του ελληνικού δημόσιου με τη συμμετοχή και της ελληνικής κυβέρνησης. Το μόνο βέβαιο είναι πως η κυβέρνηση τοποθέτησε ως αρχιδιαχειριστή του δημόσιου χρέους έναν άνθρωπο που έχει θητεύσει επί σειρά ετών στη Goldman Sachs, χρηματοπιστωτικό μονοπώλιο που κατηγορείται διεθνώς ότι συνεργάζεται με κυβερνήσεις, μαθαίνει πληροφορίες και ενημερώνει τα πιο επιθετικά hedge funds, που είναι επίσης πελάτες της, όπως και οι κυβερνήσεις!
Η ουσία, όμως, δεν βρίσκεται στο λίγο πάνω ή λίγο κάτω από αυτό που θεωρείται «λογικό» επιτόκιο (πώς καθορίζεται άραγε αυτό;), αλλά στον ίδιο το δανεισμό και στις συνέπειές του για το παρόν και το μέλλον. Ο οικονομολόγος Δ. Καζάκης («Ποντίκι», 25.3.10), με βάση τα επίσημα στοιχεία, υπολόγισε ότι την τελευταία δεκαετία το ελληνικό δημόσιο πλήρωσε για την εξυπηρέτηση των δανείων του πάνω από 450 δισ. ευρώ και συνήψε νέα δάνεια ύψους 486 δισ. ευρώ! Δηλαδή, το ελληνικό κράτος δανείζεται για να αποπληρώνει τα παλιά του δάνεια, ενώ τα δάνεια για την κάλυψη των ελλειμμάτων αντιπροσωπεύ-ουν ένα ελάχιστο ποσοστό του δανεισμού. Τι σημαίνει αυτό; Οτι ένα τεράστιο ποσοστό του εθνικού εισοδήματος πηγαίνει για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους.
Ποιος παράγει εθνικό εισόδημα; Οι εργάτες, οι αγρότες και οι παραγωγικοί μικροαστοί. Οι καπιταλιστές αρπάζουν το μεγαλύτερο μέρος του εθνικού εισοδήματος άμεσα, στην παραγωγή και τη διανομή των προϊόντων-εμπορευμάτων. Ενα άλλο μεγάλο μέρος του εθνικού εισοδήματος συγκεντρώνεται από το κράτος και αναδιανέμεται. Το μεγαλύτερο μέρος απ’ αυτό το κομμάτι πάει κατευθείαν στα χέρια των δανειστών του ελληνικού κράτους, οι οποίοι από καταβολής ελληνικού κράτους, από τα περιβόητα δάνεια της ανεξαρτησίας ακόμη, έχουν βρει την κότα που κάνει τα χρυσά αυγά. Ποιοι είναι αυτοί οι… καταχθόνιοι τύποι που δανείζουν με τοκογλυφικούς όρους το ελληνικό κράτος; Δεν είναι μόνο το διεθνές χρηματιστικό κεφάλαιο. Είναι και οι ντόπιοι καπιταλιστές, που συνεργάζονται αρμονικότατα μαζί του (ως δευτεράντζες, βέβαια). Αν δει κανείς το ισοζύγιο εξωτερικών πληρωμών της Ελλάδας, θα διαπιστώσει ότι κάθε χρόνο φεύγουν τεράστιες μάζες κεφαλαίων, που είναι τα κέρδη που με βάση την ξενόδουλη νομοθεσία μπορούν να εξάγουν οι ξένες επιχειρήσεις που επενδύουν στην Ελλάδα. Οι έλληνες καπιταλιστές έχουν άλλους τρόπους να εξάγουν τα κέρδη τους αφορολόγητα στο εξωτερικό. Υπερτιμολογούν μηχανήματα και πρώτες ύλες και υποτιμολογούν εξαγόμενα εμπορεύ-ματα, στήνουν κομπίνες με τα royalties και το know how κ.λπ. Ετσι έχουν γεμίσει τα θησαυροφυλάκια των ελβετικών τραπεζών. Και βέβαια, αυτά τα κέρδη που εξάγονται στο εξωτερικό δε μένουν ανεκμετάλλευτα. Χρησιμοποιούνται καθαρά παρασιτικά για την απομύζηση και της τελευταίας ικμάδας της χώρας, με τη μορφή του κρατικού δανεισμού.
Και όμως, οι κυβερνήσεις και η προπαγάνδα των ΜΜΕ προσπαθούν να μας πείσουν ότι «είμαστε σπάταλοι», ότι «φάγαμε τα δανεικά» κ.λπ.
Με αυτή την υπερεκμετάλλευση και με τις προκλητικές φοροαπαλλαγές στο κεφάλαιο την τελευταία δεκαετία (ο συντελεστής φορολόγησης των καπιταλιστικών κερδών από 45% κατέβηκε στο 25%!), ήταν αναμενόμενο ότι κάποια στιγμή θα έσκαγε η φούσκα του χρέους. Η παγκόσμια κρίση απλώς επιτάχυνε το σκάσιμο ή, αν θέλετε, το σκάσιμο της φούσκας του ελληνικού χρέους ήταν μια από τις εκδηλώσεις της παγκόσμιας κρίσης του καπιταλισμού.
Η διαχείριση της κρίσης είναι κλασική. Δεν έχει σημασία αν τους κανόνες επιβάλλει το ΔΝΤ ή η ΕΕ. Το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Στραγγάλισμα των εργατικών και λαϊκών δικαιωμάτων και βύθιση της χώρας σε μια βαθιά «ύφεση». Μόνο με την περίοδο του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (μετά τον αποτυχημένο πολεμικό τυχοδιωκτισμό του 1897 και την επίσημη χρεοκοπία της χώρας) μπορεί να συγκριθεί η περίοδος στην οποία έχουμε ήδη μπει. Μήνα με το μήνα, χρόνο με το χρόνο, τα πράγματα θα χειροτερεύουν. Με ανεργία που θα ξεπερνά το 20%, με πετσόκομμα μισθών και συντάξεων, με μαζικές απολύσεις συμβασιούχων από το δημόσιο τομέα, πού θα βρεθούν οι πόροι για να πληρώνεται το υπέρογκο χρέος, που το 2012 μπορεί να φτάσει και τα 350 δισ. ευρώ, όπως λένε οικονομικοί αναλυτές; Τα αντεργατικά-αντιλαϊκά «πακέτα» θα διαδέχονται το ένα το άλλο.
Μόνο το προλεταριάτο μπορεί να βάλει φραγμό σ’ αυτή την κατρακύλα. Με τρόπο εξεγερτικό και όχι με απλές διαμαρτυρίες. Μόνο έτσι μπορεί να εξαφανιστεί η θηλιά του χρέους.
Πέτρος Γιώτης