Δε θα μπούμε στον κόπο να περιγράψουμε την υπόθεση της ταινίας, γιατί απλούστατα… δε θα τα καταφέρουμε! Το θέμα της είναι οι μετακινήσεις παιδιών κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, τόσο από το Δημοκρατικό Στρατό, εκτός Ελλάδας, σε Ιδρύματα Πολιτικών Προσφύγων, όσο και από τον μοναρχοφασιστικό στρατό προς τις «Παιδουπόλεις» της βασίλισσας Φρειδερίκης.
Γίνεται φανερό ότι για τον Γρηγοράτο σημασία έχει το τραύμα των παιδιών αυτών σε σχέση με την απώλεια της παιδικής τους ηλικίας. Από τη μια προσπαθεί να πείσει ότι τα παιδιά που μεταφέρθηκαν με ασφάλεια στις Λαϊκές Δημοκρατίες, για να γλιτώσουν από τους βομβαρδισμούς, την πείνα, την τρομοκρατία και το παιδομάζωμα του μοναρχοφασισμού, είχαν καλύτερη τύχη από αυτά των φρικτών «Παιδουπόλεων» της Φρειδερίκης, αλλά από την άλλη, στο ερώτημα που ο ίδιος θέτει «παιδομάζωμα ή παιδοσώσιμο» δε δίνει σαφή απάντηση (μολονότι η Ιστορία έχει αποφανθεί γι’ αυτό, μέσα από τις διηγήσεις και τις τοποθετήσεις των ίδιων των παιδιών, όταν μεγάλωσαν).
Ο Δ. Γρηγοράτος (του οποίου η πιο γνωστή δουλειά είναι η ταινία «Παράσταση για ένα ρόλο», 1978) επιδιώκει στην ταινία αυτή να μπλέξει στοιχεία ντοκιμαντέρ με στοιχεία μυθοπλασίας, σπάνιο αρχειακό υλικό, με ηθοποιούς και πρόσωπα που έχουν βιώσει τα γεγονότα. Εκτός από την κεντρική ιστορία, που αφορά μια κοπέλα της οποίας η γιαγιά ήταν πολιτική πρόσφυγας στην ΕΣΣΔ και την προσπάθειά της να ξαναενώσει μια παρέα χαμένων παιδιών, έχουμε μια ερωτική ιστορία, σχόλια και σκηνές του Δεκέμβρη του 2008 και ένα σωρό ακόμη στοιχεία που δημιουργούν μικρές παράλληλες ιστορίες, ενώ ταυτόχρονα βλέπουμε και πλάνα από άλλες ταινίες που αναφέρονται στην εποχή εκείνη.
Ο Γρηγοράτος έβαλε ένα δύσκολο στοίχημα και δεν το κέρδισε. Ταυτόχρονα όμως, πρόσθεσε άλλη μια φωνή στις συντηρητικές ερμηνείες και προσεγγίσεις των γεγονότων εκείνων που σημάδεψαν την ελληνική -και όχι μόνο- ιστορία.
Ελένη Π.
