Η μεταβατική διάταξη για το Πιστοποιητικό Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας είναι το τυράκι, ώστε οι φοιτητές και απόφοιτοι των καθηγητικών σχολών να μη δούνε τη φάκα, που είναι αυτό καθαυτό το άρθρο 99 του νόμου-πλαίσιο για τα ΑΕΙ των Μητσοτάκη-Κεραμέως (Ν. 4957/2022, ΦΕΚ 141/Α΄/21-7-2022).
Κι αυτό γιατί τον τόνο δίνει πάντα το περιεχόμενο του βασικού άρθρου, ενώ οι μεταβατικές διατάξεις μπορούν κάλλιστα να αλλάξουν στο μέλλον. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό της κατάργησης της επετηρίδας διορισμών και της καθιέρωσης του διαγωνισμού της ντροπής με το νόμο Αρσένη, που άφησε κυριολεκτικά ξεκρέμαστους και πέταξε στον κάλαθο των αχρήστων τους εκπαιδευτικούς που ανέμεναν διορισμό.
Συγκεκριμένα, η τελική μεταβατική διάταξη (που έγινε άρθρο 456 μετά τις αλλαγές και προσθήκες κατ΄άρθρο) είναι η ακόλουθη:
«Αρθρο 456
Μεταβατικές διατάξεις Κεφαλαίου Ι’
- Οσοι κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος έχουν λάβει βεβαίωση ή πτυχίο ή πιστοποιητικό που απονέμει παιδαγωγική και διδακτική επάρκεια, σύμφωνα με το άρθρο 111 του ν. 4547/2018 (Α’ 102) δεν απαιτείται να λάβουν το πιστοποιητικό του άρθρου 99 του παρόντος.
- Ειδικά προγράμματα σπουδών της περ. α) της παρ. 1 του άρθρου 111 του ν. 4547/2018 που χορηγούν βεβαίωση παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας συνεχίζουν να λειτουργούν έως την 31η. 8.2023, οπότε και καταργούνται».
Δηλαδή, οι απόφοιτοι, όσοι έχουν ήδη λάβει βεβαίωση ή πτυχίο ή πιστοποιητικό παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας, σύμφωνα με το άρθρο 111 του ν. 4547/2018 (άρθρο 111 του ν. 4547: «Η παιδαγωγική και διδακτική επάρκεια πιστοποιείται: α) Με βεβαίωση που χορηγείται από Τμήμα Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (Α.Ε.Ι.) ή από ομάδες συνεργαζόμενων Τμημάτων του ίδιου ή περισσότερων Α.Ε.Ι. σε αποφοίτους, ύστερα από παρακολούθηση ομάδας μαθημάτων που προσφέρονται στο πλαίσιο ειδικού προγράμματος σπουδών ή στο πλαίσιο του προγράμματος σπουδών πρώτου κύκλου ή και συνδυαστικά…), δεν εμπίπτουν στις διατάξεις του άρθρου 99 του νόμου-πλαίσιο Κεραμέως. Ενώ τα ειδικά προγράμματα που ήδη λειτουργούν συνεχίζουν έως 31/8/2023.
Μιλήσαμε για τελική μεταβατική διάταξη διότι η προηγούμενη, που περιλαμβανόταν στο σχέδιο νόμου, πριν αυτό ψηφιστεί από τον κυβερνητικό λόχο, ήταν η εξής:
«Αρθρο 431
Οσοι κατά τη δημοσίευση του παρόντος έχουν λάβει βεβαίωση ή πτυχίο που απονέμει παιδαγωγική και διδακτική επάρκεια, σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 2 του ν.3848/2010 (Α΄71), καθώς και όσοι έχουν εισαχθεί σε Τμήματα των περ. β) και γ) της ίδιας παραγράφου, δεν απαιτείται να λάβουν το Πιστοποιητικό του άρθρου 99».
Καταρχάς, σημειώνουμε την προχειρότητα με την οποία «σκαρώνονται» οι μεταβατικές διατάξεις. Η παρ. 3 του άρθρου 2 του ν. 3848/2010, την οποία επικαλείτο η αρχική μεταβατική διάταξη του σχεδίου νόμου δεν υφίσταται, καθώς το άρθρο 2 του ν. 3848/2010 έχει καταργηθεί εξ ολοκλήρου με το άρθρο 67 (Περ. Γ) του Ν. 4589/2019.
Γι’ αυτό και η γκάφα αποκαταστάθηκε στη μεταβατική διάταξη του ψηφισθέντος νόμου με αναφορά στο άρθρο 111 του Ν. 4547/2018.
Τέλος ας πάμε στο ίδιο το «ζουμί» της υπόθεσης, που είναι αυτό που περιγράψαμε στην εισαγωγή του σημειώματος αυτού. Οτι δηλαδή κάθε υποψιασμένος άνθρωπος πρέπει να σταθεί στο ίδιο το περιεχόμενο του άρθρου 99, ενώ οι μεταβατικές διατάξεις μπορούν κάλλιστα να γίνουν φύλλο και φτερό σε επόμενα βήματα καθιέρωσης του Πιστοποιητικού Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας.
Ας θυμηθούμε, λοιπόν, τι επιβάλλει αυτό το άρθρο-καρμανιόλα 99, σύμφωνα με το οποίο η παιδαγωγική και διδακτική επάρκεια αποσπάται από το πτυχίο των καθηγητικών τμημάτων των ΑΕΙ.
Αρθρο 99
Πιστοποιητικό Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας
- Σε κάθε Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ιδρυμα (Α.Ε.Ι.) δύναται με απόφαση της Συγκλήτου να ιδρύεται και να λειτουργεί ειδικό πρόγραμμα σπουδών παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας, η επιτυχής ολοκλήρωση του οποίου οδηγεί στη χορήγηση πιστοποιητικού παιδαγωγικής επάρκειας. Το πρόγραμμα είναι κατ’ ελάχιστον διάρκειας δύο (2) ακαδημαϊκών εξαμήνων, περιλαμβάνει μαθήματα και λοιπές εκπαιδευτικές δραστηριότητες στο γνωστικό αντικείμενο της παιδαγωγικής και αντιστοιχεί κατ’ ελάχιστον σε εξήντα (60) πιστωτικές μονάδες…
- Στο πρόγραμμα σπουδών του παρόντος δύνανται να γίνουν δεκτοί:
α) φοιτητές του Α.Ε.Ι., οι οποίοι είναι ήδη εγγεγραμμένοι σε προγράμματα πρώτου κύκλου σπουδών, η επιτυχής ολοκλήρωση των οποίων οδηγεί στην απόκτηση τίτλων σπουδών, που παρέχουν τα ειδικά τυπικά προσόντα διορισμού στην πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια εκπαίδευση ή το δικαίωμα άσκησης της ειδικότητας εκπαιδευτικού μεταδευτεροβάθμιας ή επαγγελματικής εκπαίδευσης, εφόσον έχουν αξιολογηθεί επιτυχώς σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες του προγράμματος σπουδών τους και συγκεντρώσει κατ’ ελάχιστον εκατόν ογδόντα (180) πιστωτικές μονάδες του προγράμματος,
β) πτυχιούχοι προγραμμάτων σπουδών πρώτου κύκλου Α.Ε.Ι. της ημεδαπής ή αλλοδαπής, που έχουν τα ειδικά τυπικά προσόντα διορισμού στην πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια εκπαίδευση ή το δικαίωμα άσκησης της ειδικότητας εκπαιδευτικού μεταδευτεροβάθμιας ή επαγγελματικής εκπαίδευσης, οποιασδήποτε ειδικότητας εκπαιδευτικού πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας ή μεταδευτεροβάθμιας ή επαγγελματικής εκπαίδευσης.
- Με την απόφαση ίδρυσης της παρ. 1 καθορίζονται τα ακόλουθα στοιχεία:…
γ) οι κατηγορίες των φοιτητών και των πτυχιούχων που γίνονται δεκτοί ανά περίπτωση,
δ) τα γενικά κριτήρια εισδοχής και η διαδικασία αξιολόγησης των αιτήσεων εισδοχής στο πρόγραμμα σπουδών, ιδίως αν ο αριθμός των θέσεων φοίτησης του προγράμματος υπολείπεται του αριθμού των αιτήσεων υποψηφίων, τα τυχόν πρόσθετα κριτήρια που αξιολογούνται, όπως η επίδοση του υποψηφίου στα μαθήματα που έχει ολοκληρώσει ή ο συνολικός βαθμός πτυχίου, το ενδιαφέρον του υποψηφίου για το επάγγελμα του εκπαιδευτικού, όπως τεκμαίρεται από το σύνολο των προσόντων και δραστηριοτήτων που υποβάλλει με την αίτησή του ή την επίδοσή του σε δομημένη συνέντευξη, όπως ειδικότερα ορίζει η απόφαση της Επιτροπής,
ε) ο ανώτατος αριθμός εισακτέων ανά ακαδημαϊκό έτος και η ποσόστωση ανά κατηγορία εισακτέων…
- Το κόστος οργάνωσης και λειτουργίας του προγράμματος σπουδών παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας δύναται να χρηματοδοτείται από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, του Εταιρικού Συμφώνου για το πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) ή του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Η οικονομική διαχείριση της χρηματοδότησης ανά Α.Ε.Ι. πραγματοποιείται σε διακριτό έργο/πρόγραμμα μέσω του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Ερευνας (Ε.Λ.Κ.Ε.) του Α.Ε.Ι., με Επιστημονικό Υπεύθυνο τον Διευθυντή του Προγράμματος.
- Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Παιδείας και Θρησκευμάτων καθορίζονται ειδικότερα ζητήματα σχετικά την ίδρυση, οργάνωση, λειτουργία και τους ωφελούμενους του ειδικού προγράμματος σπουδών παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας που χρηματοδοτείται από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Κοντολογίς
- Η επάρκεια αποτελεί ξεχωριστό προσόν που αποκτάται μόνο μετά από φοίτηση σε «ειδικό πρόγραμμα κατ’ ελάχιστον διάρκειας δύο (2) ακαδημαϊκών εξαμήνων», που έπεται του τυπικού προπτυχιακού προγράμματος σπουδών.
Το «ειδικό» αυτό πρόγραμμα σπουδών, που ιδρύεται και λειτουργεί σε κάθε ΑΕΙ με απόφαση της Συγκλήτου, οδηγεί στην απόκτηση Πιστοποιητικού Παιδαγωγικής Επάρκειας, που είναι απαραίτητο στοιχείο του ατομικού «προσοντολογίου», του κυνηγητού δηλαδή απόκτησης λογιών λογιών «ακαδημαϊκών προσόντων» και «πιστοποιήσεων», προκειμένου ο απόφοιτος των καθηγητικών σχολών να αιτηθεί διορισμό στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Μεταξύ πτυχίου και επαγγέλματος δηλαδή παρεμβάλλεται ένα ακόμη εμπόδιο, το οποίο μάλιστα δεν είναι δυνατόν να το υπερπηδήσουν όλοι, δεν αφορά δηλαδή το σύνολο των αποφοίτων του πρώτου κύκλου των καθηγητικών τμημάτων των ΑΕΙ (εξ ου και οι ποσόστωση, τα κριτήρια εισδοχής, η αξιολόγηση των αιτήσεων, κ.λπ.). Πρόκειται σαφώς για μέτρο-κόφτη που στοχεύει να μειωθεί δραστικά ο αριθμός των αποφοίτων των καθηγητικών σχολών που θα μπορέσει να διεκδικήσει επαγγελματική διέξοδο στην εκπαίδευση.
Αν μάλιστα σε επόμενο στάδιο καθιερωθεί επίσης νέος διαγωνισμός του ΑΣΕΠ για τους διορισμούς και τις προσλήψεις στην εκπαίδευση (ανάλογη εξαγγελία είχε κάνει στο παρελθόν η Κεραμέως), τότε το Πιστοποιητικό Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας μπορεί να αποτελέσει απαραίτητη προϋπόθεση για τη συμμετοχή σε αυτόν. Ανάλογη πρόνοια κατοχής τέτοιου Πιστοποιητικού μπορεί να υπάρξει και στην κατάρτιση των επόμενων πινάκων διοριστέων, σε περίπτωση που δεν καθιερωθεί άμεσα ο διαγωνισμός.
- Είναι χαρακτηριστικό ότι στο «ειδικό» αυτό πρόγραμμα σπουδών απόκτησης Πιστοποιητικού Παιδαγωγικής και Διδακτικής επάρκειας έχουν δικαίωμα πρόσβασης και οι κατέχοντες «πτυχία» προπτυχιακών σπουδών τριετούς διάρκειας 180 πιστωτικών μονάδων (απόφοιτοι δηλαδή και κολλεγίων που έχουν συμφωνίες δικαιόχρησης με πανεπιστήμια του εξωτερικού, στους οποίους έχει δοθεί ισοτιμία επαγγελματικών προσόντων).
- Το «ειδικό πρόγραμμα» δεν είναι δωρεάν, καθώς η χρηματοδότησή του γίνεται από το ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ. Τούτο σημαίνει ότι ανοίγει ο δρόμος για την επιβολή διδάκτρων στους «τυχερούς».
Γιούλα Γκεσούλη