Οι δηλώσεις του αρχηγού της «Αλ-Κάιντα στο Ιράκ» Αμπού Μουσάμπ Αλ-Ζαρκάουι την προηγούμενη Τετάρτη για «ολοκληρωτικό πόλεμο κατά των Σιιτών» δεν προκάλεσαν μόνο τα ποικίλα σχόλια των «ειδικών αναλυτών» του αστικού τύπου αλλά και τον προβληματισμό όλων των ανθρώπων που ενδιαφέρονται για την εξέλιξη της ιρακινής αντίστασης κατά των αμερικανοβρετανών εισβολέων. Τα ερωτήματα που γεννήθηκαν πολλά κι ίσως περισσότερα από τα δεδομένα που παρουσιάζονται στις ανά τον κόσμο φυλλάδες. Υπάρχει ο Ζαρκάουι ή είναι κατασκεύασμα των Αμερικάνων για να συσπειρώσουν τους Σιίτες στο άρμα τους; Τί νόημα είχαν οι επιθέσεις εναντίον Ιρακινών εργατών και προσκυνητών την προηγούμενη βδομάδα; Από ποιον οργανώθηκαν και πού αποσκοπούν; Τελικά πού βαδίζει το Ιράκ; Σε έναν εμφύλιο πόλεμο που θα οδηγήσει σε εσωτερική αιματοχυσία αφήνοντας στο αλώβητο τους κατακτητές ή σε δυνάμωμα της αντίστασης; Μήπως όσοι μιλούν για Ιρακινή αντίσταση υπερβάλλουν και δεν βλέπουν ότι η αντίσταση στον κατακτητή μετατρέπεται σε εμφύλια διαμάχη;
Σ’ αυτά τα ερωτήματα θα προσπαθήσουμε να δώσουμε κάποιες πρώτες απαντήσεις, όχι σαν «ειδικοί» (αυτόν τον τίτλο ποτέ δεν τον διεκδικήσαμε, άλλωστε πώς θα μπορούσε να είναι κανείς ειδικός κάνοντας ρεπορτάζ από μακριά), αλλά με βάση τα ντοκουμέντα και τις πληροφορίες που έχουμε στα χέρια μας. Απαντήσεις που δεν είναι τελεσίδικες αλλά οδηγούν σε μια πρώτη εκτίμηση της κατάστασης, την οποία και θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε στενά απ’ τις στήλες της «Κ», όπως κάνουμε δυόμιση χρόνια τώρα.
♦ Εμφύλιος πόλεμος ή Αντίσταση;
Οι πρόσφατες δηλώσεις Ζαρκάουι έδωσαν τροφή σε πολλά ΜΜΕ να ισχυριστούν ότι η κατάσταση στο Ιράκ διολισθαίνει προς έναν εμφύλιο πόλεμο. Ετσι που ο αναγνώστης ή ο θεατής να μην έχει περιθώρια αμφιβολίας. Σουνίτες κατά Σιιτών και όχι Αμερικανών είναι το συμπέρασμα που βγαίνει και θα βόλευε ιδιαίτερα όλους αυτούς που μέμφονται την ιρακινή αντίσταση. Για να ακριβολογούμε, όμως, η προοπτική του ξεσπάσματος ενός «εμφυλίου πολέμου» στο Ιράκ δεν πρωτοειπώθηκε απ’ τους δημοσιογράφους, αλλά απ’ τους ίδιους τους Αμερικάνους το Φλεβάρη του 2004. Τότε που «ανακάλυψαν» σε μία κρύπτη δισκέτα με έγγραφο του Ζαρκάουι, στο οποίο διαπίστωσαν ότι ο στόχος του είναι να προκαλέσει εμφύλιο πόλεμο στο Ιράκ.
Ετσι, όμως ,όπως τίθεται το ερώτημα, είναι εντελώς αποπροσανατολιστικό το να αναρωτιέται κανείς αν υπάρχει εμφύλιος στο Ιράκ ή αντίσταση στον κατακτητή. Γιατί εμφύλιος πόλεμος υπάρχει απ’ τη στιγμή που ένα τμήμα του πληθυσμού (άσχετα με το πόσο μικρό είναι) έχει επιλέξει να συνεργάζεται με τους κατακτητές στην καταστολή της Αντίστασης. Δεν αναφερόμαστε στους Σιίτες που αποτελούν το 60% του πληθυσμού, αλλά στις οργανωμένες δυνάμεις και κόμματα που πλαισιώνουν την ιρακινή κυβέρνηση, το στρατό και την αστυνομία (που αριθμούν κάποιες δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους).
Αυτά για τα οποία το τελευταίο μήνυμα της «Αλ-Κάιντα στο Ιράκ» έκανε καθαρή αναφορά (όπως θα αναφέρουμε παρακάτω).
Αυτά για τα οποία το τελευταίο μήνυμα της «Αλ-Κάιντα στο Ιράκ» έκανε καθαρή αναφορά (όπως θα αναφέρουμε παρακάτω).
Το γεγονός αυτό, όμως, δε μειώνει καθόλου τη δύναμη της Αντίστασης. Μια ματιά να ρίξει κανείς στον κατάλογο των επιθέσεων που γίνονται καθημερινά στο Ιράκ (και δημοσιεύονται κάθε μέρα από το διαδικτυακό τόπο https://www. albasrah.net/) αρκεί για να διαπιστώσει ότι το 99% των επιθέσεων που γίνονται είναι κατά των κατακτητών και της ιρακινής κυβέρνησης, στρατού και αστυνομίας. Επιθέσεις που έχουν ανατρέψει άρδην τα σχέδια των Αμερικανών για μια σταθερή κυβέρνηση-μαριονέτα και καταλήστευση του ιρακινού πετρελαίου. Δυόμιση χρόνια μετά το «τέλος» του πολέμου, το Ιράκ δεν έχει κατορθώσει τίποτα σ’ αυτόν τον τομέα. Η παραγωγή πετρελαίου βρίσκεται κάτω από τα προπολεμικά επίπεδα και τα συνεχή σαμποτάζ σε πετρελαιαγωγούς έχουν κοστίσει αστρονομικά ποσά στους Αμερικάνους (κάποιοι τα ανεβάζουν σε 13 δισ. δολάρια) που βλέπουν ότι ο στόχος τους να ελέγξουν την παραγωγή πετρελαίου (γι’ αυτό άλλωστε δεν έγινε ο πόλεμος;) πάει περίπατο. Αδιάψευστος μάρτυρας τα τελευταία γεγονότα στη Βασόρα με τα φλεγόμενα βρετανικά τανκς, που ανέτρεψαν το σκηνικό που ήθελαν να παρουσιάσουν οι κατακτητές και τα παπαγαλάκια τους.
Η Αντίσταση συνεχίζεται, λοιπόν, παρά τον εμφύλιο ή για να ακριβολογούμε μαζί με τον εμφύλιο. Το ζήτημα είναι αν ο εμφύλιος πόλεμος στο Ιράκ διολισθαίνει σε διαμάχη μεταξύ φυλών (Σουνίτες με Σιίτες) που θα αδυνατίσει τον αγώνα ενάντια στην κατοχή. Αυτό είναι που υπονοούν όσοι τον ανακαλύπτουν τώρα. Αυτό, όμως, δεν προκύπτει από πουθενά. Οι ηγέτες των Σιιτών δεν επιζητούν να οξύνουν την αντιπαράθεση, ενώ και μέσα στο Σιιτικό πληθυσμό δε φαίνεται να υπάρχει διάθεση για κάτι τέτοιο. Απ’ αυτή την πλευρά είναι χαρακτηριστική η ανταπόκριση των «Τάιμς της Νέας Υόρκης» της περασμένης Δευτέρας 19/9. Ο δημοσιογράφος ανέφερε ότι ακόμα και μετά τις βομβιστικές επιθέσεις κατά Σιιτών πολιτών την προηγούμενη βδομάδα, «σε καμία απ’ τις δεκάδες συνεντεύξεις (σ.σ. με σιίτες πολίτες) το Σαββατοκύριακο δεν προέκυψε η δίψα για εκδίκηση». Αντίθετα, οι περισσότεροι χρεώνουν στους κατακτητές την ευθύνη.
Τα παραπάνω δεν τα αναφέρουμε για να δικαιολογήσουμε τέτοιου είδους επιθέσεις που όντως έχουν αυξηθεί το τελευταίο διάστημα. Θα πρέπει όμως να δώσουμε στις επιθέσεις αυτές τη σωστή τους διάσταση, γιατί σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν κυρίαρχο φαινόμενο. Ούτε βρίσκουν σύμφωνες όλες τις δυνάμεις της Αντίστασης, ακόμα και τις σουνιτικές.
♦ Ενιαία η τακτική του αντάρτικου;
Την επομένη της κήρυξης του «ολοκληρωτικού πολέμου κατά των Σιιτών» από τον Ζαρκάουι, πέντε αντάρτικες δυνάμεις, μεταξύ των οποίων ο «Στρατός του Μωάμεθ», ο «Ισλαμικός Στρατός» και ο «Στρατός των Μουτζαχεντίν του Ιράκ» (δυνάμεις γνωστές για την αντιστασιακή τους δράση), διαχώρισαν τη θέση τους υπογράφοντας κοινή ανακοίνωση στην οποία δήλωσαν ότι «η Αντίσταση θέτει ως στόχο της και κατευθύνει τις επιθέσεις της κατά της κατοχής και των ανδρεικέλων της και κανενός άλλου. Η έκκληση για πόλεμο κατά των Σιιτών είναι μια φωτιά που καίει όλους τους Ιρακινούς, Σουνίτες και Σιίτες το ίδιο».
Την ίδια στιγμή ο Σύνδεσμος των Μουσουλμάνων Ουλεμάδων, η ανώτατη σουνιτική θρησκευτική αρχή (την οποία ο Ζαρκάουι κατηγόρησε για δειλία) καταδίκασε τις δηλώσεις Ζαρκάουι υποστηρίζοντας ότι δίνουν άλλοθι στην κατοχή και συσπειρώνουν τον κόσμο γύρω από την «ιρακινή» κυβέρνηση. Κατέληξε καλώντας τον «να σταματήσει αυτές τις απειλές, επειδή λερώνουν την εικόνα του Τζιχάντ και κρύβουν την επιτυχία του προγράμματος της Αντίστασης στο Ιράκ, οδηγώντας τη χώρα σε μεγαλύτερη αιματοχυσία μεταξύ αθώων Ιρακινών». Ανάλογες ήταν και οι δηλώσεις του σιίτη ηγέτη Μοκτάντα Σαντρ του οποίου η πολιτοφυλακή συγκρούστηκε δύο φορές πέρσι με τις κατοχικές δυνάμεις.
Τα παραπάνω μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η τακτική του Ζαρκάουι δεν υιοθετείται από όλες τις αντιστασιακές δυνάμεις. Το ερώτημα όμως εξακολουθεί να παραμένει. Ποιο ρόλο παίζει η ομάδα του Ζαρκάουι στο Ιράκ;
♦ Ο ρόλος του Ζαρκάουι
Εδώ και δύο χρόνια σχεδόν που εμφανίστηκε στο προσκήνιο, ο Ζαρκάουι αποτελεί κάτι σαν τον Μπιν Λάντεν του Ιράκ. Οι Αμερικάνοι χρησιμοποίησαν και εξακολουθούν να χρησιμοποιούν συχνά το όνομά του για να δικαιολογήσουν την πολιτική τους στη χώρα. Τον χρησιμοποιούν περισσότερο, όμως, για εσωτερική κατανάλωση παρά για να πείσουν τους Ιρακινούς να τους ακολουθήσουν. Ισως πριν από κάποια χρόνια να πόνταραν στον «μπαμπούλα Ζαρκάουι» για να συσπειρώσουν γύρω τους το σιιτικό πληθυσμό του Ιράκ, γι’ αυτό και έκαναν την «ανακάλυψη» περί «σχεδίων για πρόκληση εμφυλίου πολέμου» πέρσι, όπως αναφέραμε παραπάνω. Κάτι τέτοιο όμως δεν έγινε. Οι Σιίτες ψήφισαν στις εκλογές του περασμένου Γενάρη, όχι για να κάνουν το χατίρι στους Αμερικάνους αλλά με στόχο να τους διώξουν. Ετσι πίστευαν κι έτσι τους διαβεβαίωνε ο ανώτατος θρησκευτικός τους ηγέτης, ο Σιστάνι. Αυτό το είχε δηλώσει κι ο Σαντρ ο οποίος μετά τις εκλογές υποστήριξε ότι ο Σιστάνι τους ξεγέλασε και η νέα κυβέρνηση αποτελεί μαριονέτα των κατακτητών.
Από κει και πέρα, ο ίδιος ο Ζαρκάουι δεν έχει εμφανιστεί ποτέ, παρά μόνο σε βιντεοσκοπημένα μηνύματα. Επομένως, δε μπορούμε να γνωρίζουμε καμία λεπτομέρεια για το άτομό του. Ούτε μπορούμε να κρίνουμε τις δηλώσεις του Τζαουάντ αλ Χαλίζι (του ανώτατου σιίτη ιμάμη της Βαγδάτης) στη Le Monde (16/9), ότι ο Ζαρκάουι σκοτώθηκε στις πρώτες μάχες του πολέμου στο βόρειο Ιράκ και η οικογένειά του τον κήδεψε στην Ιορδανία. Το σίγουρο είναι ότι η οργάνωση που αυτοαποκαλείται «Αλ-Κάιντα στο Ιράκ» και φέρεται να τον έχει ηγέτη της υπάρχει και έχει αρκετούς οπαδούς στη χώρα.
Κάποια ΜΜΕ, όπως οι Asia Times πέρσι, έκαναν λόγο ότι αποτελείται από 1.000 άνδρες, ενώ πιο πρόσφατα οι «Ταιμς» του Λονδίνου υποστήριξαν ότι ο Ζαρκάουι κατόρθωσε να ενοποιήσει όλες τις σουνιτικές οργανώσεις έχοντας στην «ομπρέλα» του πάνω από 26.000 άνδρες. Πληροφορίες που, φυσικά, δε μπορούμε να επιβεβαιώσουμε. Ομως, και μόνο η προσεχτική απάντηση που έδωσε ο «Σύνδεσμος των Μουσουλμάνων Ουλεμάδων» στις τελευταίες δηλώσεις του Ζαρκάουι και η άρνηση των αντιστασιακών οργανώσεων να τον καταγγείλουν αρκούν για να διαπιστώσει κανείς ότι η ομάδα του έχει κάποια δύναμη στο Ιράκ.
Κάποια ΜΜΕ, όπως οι Asia Times πέρσι, έκαναν λόγο ότι αποτελείται από 1.000 άνδρες, ενώ πιο πρόσφατα οι «Ταιμς» του Λονδίνου υποστήριξαν ότι ο Ζαρκάουι κατόρθωσε να ενοποιήσει όλες τις σουνιτικές οργανώσεις έχοντας στην «ομπρέλα» του πάνω από 26.000 άνδρες. Πληροφορίες που, φυσικά, δε μπορούμε να επιβεβαιώσουμε. Ομως, και μόνο η προσεχτική απάντηση που έδωσε ο «Σύνδεσμος των Μουσουλμάνων Ουλεμάδων» στις τελευταίες δηλώσεις του Ζαρκάουι και η άρνηση των αντιστασιακών οργανώσεων να τον καταγγείλουν αρκούν για να διαπιστώσει κανείς ότι η ομάδα του έχει κάποια δύναμη στο Ιράκ.
Απ’ ό,τι φαίνεται, όμως, ο στόχος της «Αλ-Κάιντα στο Ιράκ» δεν είναι οι εθνικές εκκαθαρίσεις. Αν και το αρχικό μήνυμα Ζαρκάουι αναφέρθηκε σε ολοκληρωτικό πόλεμο κατά των Σιιτών, στη συνέχεια ήρθε δεύτερο μήνυμα που διαχώρισε τους Σιίτες που εναντιώνονται στην κατοχή (όπως η ομάδα του Σαντρ και διάφοροι ιμάμηδες), ενώ ξεκαθάρισε ότι στόχος της είναι τα κόμματα που στηρίζουν την κατοχή, μεταξύ των οποίων το κόμμα του σημερινού πρωθυπουργού Τζαφάρι, «Αλ-Ντάουα», το κόμμα του διορισμένου πρώην πρωθυπουργού Ιγιάντ Αλάουι, τα κουρδικά κόμματα των Μπαρζανί και Ταλαμπανί και το «Ανώτατο Συμβούλιο για την Ισλαμική Επανάσταση στο Ιράκ», του οποίου ηγείται ο Αμπντούλ Αζίζ Αλ Χακίμ ο οποίος διετέλεσε πρόεδρος του διορισμένου απ’ τους Αμερικάνους «ενδιάμεσου κυβερνητικού συμβουλίου» το Δεκέμβρη του 2003. Δηλαδή τα κόμματα όλων όσων στήριξαν και εξακολουθούν να στηρίζουν με διάφορους τρόπους την κατοχή στο Ιράκ.
Αυτό δε σημαίνει ότι είναι εντελώς έξω από τη λογική της ιρακινής «Αλ-Κάιντα» οι επιθέσεις κατά σιιτών πολιτών, αν και μέχρι στιγμής δεν είχε διαφανεί κάτι τέτοιο. Το τελευταίο διάστημα εμφανίζονται σε ισλαμικές ιστοσελίδες άρθρα Αράβων αναλυτών που δικαιολογούν επιθέσεις κατά σιιτών πολιτών με το ίδιο αιτιολογικό μ’ αυτό των επιθέσεων στις δυτικές χώρες. Ενώ σύμφωνα με Αραβα ανταποκριτή (στην αναφορά της 14ης Σεπτέμβρη για τα γεγονότα της Ιρακινής Αντίστασης του https://www.albasrah. net/), η «Αλ-Κάιντα» ανέλαβε την ευθύνη της μεγάλης επίθεσης της προηγούμενης Τετάρτης στη συνοικία Καντιμίγια της Βαγδάτης με προκήρυξή της που μοιράστηκε σε τζαμιά, υποστηρίζοντας ότι η περιοχή είναι προπύργιο των σιιτών μαχητών της ταξιαρχίας Μπαντρ (που συνεργάζονται με τους Αμερικάνους), ενώ οι εργάτες προορίζονταν να δουλέψουν σε αμερικάνικες βάσεις. Αυτό δεν το αναφέρουμε για να δικαιολογήσουμε την επίθεση, αλλά σαν ένα στοιχείο πληροφόρησης που δε μπορέσαμε όμως να διασταυρώσουμε.
Τα πράγματα δεν είναι λοιπόν απολύτως ξεκάθαρα. Ούτε και μπορούμε να γνωρίζουμε αν υπάρχει ομοφωνία απόψεων ακόμα και στους ίδιους τους κόλπους της «Αλ-Κάιντα του Ιράκ» σχετικά με την έκταση του «ολοκληρωτικού πολέμου κατά των Σιιτών». Ισως ορισμένοι να πιστεύουν ότι μ’ αυτόν τον τρόπο θα ωθήσουν τα πράγματα στα άκρα και θα αναγκάσουν το σιιτικό πληθυσμό να γυρίσει την πλάτη στην κυβέρνησή «του», αναγκάζοντας ταυτόχρονα τους Σιίτες που αντιτίθενται στην κατοχή να αναλάβουν πιο ενεργή δράση. Το επόμενο διάστημα θα δείξει που πάει το πράγμα. Ας μην ξεχνάμε ότι ο ιρακινός λαός πολεμάει απομονωμένος και είναι φυσικό η βαρβαρότητα της κατοχής να οδηγεί κάποιους στα άκρα, όσο και αν αυτό δεν ταιριάζει στις δικές μας αντιλήψεις και τακτικές.