Μέχρι και χουντικό κατάλοιπο αποκάλεσε ο υπουργός ειδικής αποστολής Πιερρακάκης το άρθρο 16 του Συντάγματος, που απαγορεύει ρητώς την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, προκειμένου να το απαξιώσει και συκοφαντήσει:
«Να θυμίσουμε και ποια είναι η καταγωγή του άρθρου 16, είναι από το συνταγματικό, εντός πολλών εισαγωγικών, κείμενο της δικτατορίας, του 1968! Εκεί ξεκινάει, και επαναλαμβάνεται στο Σύνταγμα της Δημοκρατίας του 1975, μέσα από τις κρατικές προσλαβάνουσες της εποχής και στην πορεία γίνεται «τοτέμ» από άλλο κομμάτι ελληνικού πολιτικού συστήματος. Αλλά από πού ξεκινάει; Εκεί, αυτή είναι η καταγωγή του. Για να μην υπάρχει άλλη φωνή, πέρα από την ελεγχόμενη τότε κρατική φωνή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση» (Κυριάκος Πιερρακάκης στην Ολομέλεια της Βουλής).
Πρόκειται για μαύρη προπαγάνδα, για ένα χονδροειδέστατο ψέμα, που αποδεικνύει ότι το θράσος και η προκλητικότητα του Μητσοτάκη και του υπουργού του δεν έχουν όρια.
Καταρχάς, επισημαίνουμε ότι το Σύνταγμα του 1975, το άρθρο 16 του οποίου παραμένει ως έχει μέχρι σήμερα -αποδιδόμενο απλώς στη δημοτική γλώσσα- προέκυψε κατόπιν αναθεώρησης του Συντάγματος του 1952. Το Σύνταγμα του 1975, δηλαδή, συντάχθηκε από την πέμπτη Αναθεωρητική Βουλή, τέθηκε σε ισχύ στις 11 Ιουνίου 1975 και ισχύει έως σήμερα όπως αναθεωρήθηκε το 1986, το 2001, το 2008 και το 2019.
Αναφέρουμε, λοιπόν, κατά χρονολογική σειρά, τις αντίστοιχες διατάξεις που προβλέπονται στο άρθρο 16 (άρθρο 17 στο «Σύνταγμα» της στρατιωτικοφασιστικής δικτατορίας) για να καταδείξουμε τα ασύστολα ψεύδη του Πιερρακάκη:
Σύνταγμα του 1952
Αρθρο 16
…Τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα αυτοδιοικούνται υπό την εποπτείαν του Κράτους, οι δε καθηγηταί τούτων είναι δημόσιοι υπάλληλοι.
Επιτρέπεται, κατόπιν αδείας της αρχής, εις ιδιώτας μη εστερημένους των πολιτικών δικαιωμάτων και εις νομικά πρόσωπα η ίδρυσις εκπαιδευτηρίων λειτουργούντων κατά το Σύνταγμα και τους νόμους του Κράτους.
Παρατήρηση: Στο Σύνταγμα του 1975 δεν υπάρχει ρητή αναφορά ότι απαγορεύεται η ίδρυση και λειτουργία ιδιωτικών ΑΕΙ. Δεν υπάρχει, όμως, και καμιά αναφορά ότι αυτά επιτρέπονται.
Η ίδρυση εκπαιδευτηρίων από ιδιώτες αναφέρεται στις άλλες εκπαιδευτικές βαθμίδες και όχι στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα (σ.σ. πανεπιστήμια), για τα οποία υπάρχει χωριστή πρόβλεψη ότι αυτοδιοικούνται υπό την εποπτεία του κράτους. Η διάκριση ανάμεσα σε ΑΕΙ και εκπαιδευτήρια των λοιπών βαθμίδων είναι σαφέστατη.
«Σύνταγμα» του 1973 (στρατιωτικοφασιστική δικτατορία)
Αρθρο 17
4. Τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα είναι αυτοδιοικούμενα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, λειτουργούν υπό την εποπτείαν του Κράτους και ενισχύονται οικονομικώς υπ’ αυτού. Οι καθηγηταί των είναι δημόσιοι υπάλληλοι. Αι αρχαί των εκλέγονται παρά των τακτικών καθηγητών αυτών. Την κρατικήν εποπτείαν επί των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων ασκεί ο Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων διά Κυβερνητικού Επιτρόπου, ως νόμος ορίζει.
- Επιτρέπεται, κατόπιν αδείας της αρχής, εις ιδιώτας μη εστερημένους των πολιτικών δικαιωμάτων και εις νομικά πρόσωπα η ίδρυσις εκπαιδευτηρίων, λειτουργούντων κατά το Σύνταγμα και τους νόμους του Κράτους. Οι ιδρύοντες ιδιωτικά εκπαιδευτήρια και οι διδάσκοντες εις ταύτα δέον να κέκτηνται τα διά τους δημοσίους υπαλλήλους απαιτούμενα ηθικά και λοιπά προσόντα, ως νόμος ορίζει.
Παρατήρηση: Στο «Σύνταγμα» της χούντας των συνταγματαρχών υπάρχει η αναφορά ότι τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα είναι νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, αυτοδιοικούμενα. Δεν υπάρχει όμως, η σημαντική πρόβλεψη που υπάρχει στο άρθρο 16 του Συντάγματος του 1975, ότι είναι αποκλειστικώς νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, όπως θα δείξουμε παρακάτω.
Σύνταγμα του 1975
Αρθρο 16
5. Η ανωτάτη εκπαίδευσις παρέχεται αποκλειστικώς υπό ιδρυμάτων αποτελούντων νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, πλήρως αυτοδιοικουμένων. Τα ιδρύματα ταύτα τελούν υπό την εποπτείαν του Κράτους και δικαιούνται της οικονομικής ενισχύσεως αυτού, λειτουργούν δε επί τη βάσει των περί οργανισμών αυτών νόμων…
- Οι καθηγηταί των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων είναι δημόσιοι λειτουργοί. Το λοιπόν διδακτικόν προσωπικόν αυτών επιτελεί ωσαύτως δημόσιον λειτούργημα, υφ’ ας προϋποθέσεις νόμος ορίζει…
- Νόμος ορίζει τας προϋποθέσεις και τους όρους χορηγήσεως αδείας προς ίδρυσιν και λειτουργίαν εκπαιδευτηρίων μη ανηκόντων εις το Κράτος, τα της επ αυτών ασκουμένης εποπτείας, ως και την υπηρεσιακήν κατάστασιν του διδακτικού προσωπικού αυτών.
Η σύστασις ανωτάτων σχολών υπό ιδιωτών απαγορεύεται».
Παρατήρηση: Οπως σημειώσαμε και παραπάνω στο άρθρο 16 του Συντάγματος του 1975 υπάρχει μια σημαντικότατη διαφορά με το άρθρο 17 του «Συντάγματος» της χούντας. Πρώτα πρώτα, υπάρχει η λέξη «αποκλειστικώς», που προσδιορίζει σαφώς ποιος έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα ίδρυσης ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου. Αυτή η λέξη έχει, ως προς την σημασία της, και την συνέχειά της στην επίσης ρητή αναφορά ότι «η σύστασις ανωτάτων σχολών υπό ιδιωτών απαγορεύεται».
Οι σημαντικότατες αυτές αναφορές, μπήκαν στο Σύνταγμα του 1975, επειδή αντανακλούσαν τις λαϊκές και νεολαιίστικες διαθέσεις που πρόβαλαν δυναμικά και απαιτητικά αμέσως μετά την πτώση της χούντας. Μην ξεχνάμε ότι το εμβληματικό φοιτητικό αίτημα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, που αγκαλιάστηκε από όλη την εργαζόμενη κοινωνία ήταν το «Ψωμί-Παιδεία- Ελευθερία».
Το παλαϊκό αυτό αίτημα πρόβαλε με κατηγορηματικό και απόλυτο τρόπο το αναφαίρετο δικαίωμα στη γνώση, στη μόρφωση, για όλους και ερχόταν σε ρήξη με την αντιμετώπιση της μόρφωσης, της παιδείας, ως εμπόρευμα και επιχειρηματική δραστηριότητα με σκοπό το κέρδος που απευθύνεται σε συγκεκριμένους «πελάτες». Γι’ αυτό και ο Καραμανλής, που ήρθε ως «σωτήρας» από τα Παρίσια για να ηγηθεί της επαναφοράς της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και που δεν ήταν δα και κανένας ακραιφνής δημοκράτης (ίσα-ίσα, που ειδικά η πρώτη οκταετία διακυβέρνήσής του ήταν μια σκληρή οκταετία με διώξεις αγωνιστών, με άγρια καταστολή αγώνων και διαδηλώσεων και με διατήρηση των «σταγονιδίων» της χούντας), προσέθεσε στις προβλέψεις του άρθρου 16 την απαγόρευση ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων.
Το Σύνταγμα του 2001
Αρθρο 16 (όπως ισχύει μέχρι σήμερα)
5. H ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση. Tα ιδρύματα αυτά τελούν υπό την εποπτεία του Kράτους, έχουν δικαίωμα να ενισχύονται οικονομικά από αυτό και λειτουργούν σύμφωνα με τους νόμους που αφορούν τους οργανισμούς τους…
- Oι καθηγητές των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων είναι δημόσιοι λειτουργοί.
Tο υπόλοιπο διδακτικό προσωπικό τους επιτελεί επίσης δημόσιο λειτούργημα, με τις προϋποθέσεις που νόμος ορίζει. Tα σχετικά με την κατάσταση όλων αυτών των προσώπων καθορίζονται από τους οργανισμούς των οικείων ιδρυμάτων…
- Nόμος ορίζει τις προϋποθέσεις και τους όρους χορήγησης άδειας για την ίδρυση και λειτουργία εκπαιδευτηρίων που δεν ανήκουν στο Kράτος, τα σχετικά με την εποπτεία που ασκείται πάνω σ’ αυτά, καθώς και την υπηρεσιακή κατάσταση του διδακτικού προσωπικού τους.
H σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται.
Από τα παραπάνω προκύπτει σαφώς ότι η ρητή απαγόρευση της ίδρυσης και λειτουργίας ιδιωτικών πανεπιστημίων του άρθρου 16 ήταν δημιούργημα του αντιδικτατορικού παλλαϊκού αισθήματος και όχι δημιούργημα της στρατιωτικοφασιστικής δικτατορίας, όπως ισχυρίζεται ο αισχρός συκοφάντης υπουργός Παιδείας.
Που επειδή έχει βαλθεί, αυτός και ο αδίστακτος Μητσοτάκης να το κατεδαφίσουν, να τα ξεπατώσουν όλα, εφευρίσκοντας νομικά τρικ (π.χ. ερμηνεία του άρθρου 28), το χαρακτηρίζουν «αναχρονισμό», «ιστορική ανορθογραφία» και «τοτέμ» κάποιων «κολλημένων» με ιδεοληψίες.
Το άρθρο 16 είναι η μόνη εμβληματική διάταξη του Συντάγματος (αυτό και το άρθρο 24 του Συντάγματος για την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, την προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων), που τουλάχιστον σε διακηρυκτικό επίπεδο υπερασπίζει το μορφωτικό αγαθό της ανώτατης παιδείας -τις άλλες εκπαιδευτικές βαθμίδες τις έχουν και τυπικά-νομοθετικά υπονομεύσει-, ως αναφαίρετο δικαίωμα κάθε ατόμου, στην πρόσβαση του οποίου δεν έχει θέση η επιχειρηματική λειτουργία και η εμπορευματική διάσταση. Γι’ αυτό και είναι καρφί στο μάτι όλου του εσμού του νεοφιλελευθερισμού.
