Mε την ενσωμάτωση της οδηγίας 633/2019 στο εθνικό δίκαιο, o Βορίδης μετατρέπει τους αγρότες σε δουλοπάροικους του εμπορικού και βιομηχανικού κεφαλαίου. Η αγροτιά εδώ και δεκαετίες, εκτός των άλλων, βιώνει στο πετσί της την ατιμώρητη πρακτική των καπιταλιστών που εμπορεύονται αγροτικά προϊόντα, είτε για άμεση πούληση χωρίς μεταποίηση είτε για μεταποίηση και παραγωγή τροφίμων, η οποία συνίσταται:
Πρώτον, στην επιβολή πολύ χαμηλών τιμών στα αγροτικά προϊόντα.
Δεύτερον, στην πολύ μεγάλη καθυστέρηση της καταβολής της αξίας των πωλούμενων αγροτικών προϊόντων-εμπορευμάτων, μέσω μεταχρονολογημένων επιταγών, ή στην προφορική δήλωση των καπιταλιστών ότι θα καταβάλουν σταδιακά και σε βάθος χρόνου την αξία των εμπορευμάτων ή στη μη καταβολή ούτε ενός ευρώ.
Η κυβέρνηση των Τσιπροκαμμένων ψήφισε τον Οκτώβρη του 2017 τον περιβόητο νόμο 4492 για τα ευαλλοίωτα αγροτικά προϊόντα, ισχυριζόμενη ότι με αυτόν θα βάλει φραγμό στις πρακτικές των καπιταλιστών εμπόρων και βιομηχάνων που μεταποιούν αγροτικά προϊόντα. Η πρότερη κατάσταση, της ασυδοσίας των καπιταλιστών, συνεχίστηκε μέχρι τη λήξη της θητείας της κυβέρνησης των Τσιπροκαμμένων και συνεχίζεται μέχρι σήμερα με υπουργό ΑΑΤ τον Βορίδη. Παρακάτω θα δούμε αναλυτικά πως συνέβη αυτό.
Ο Βορίδης πήρε την σκυτάλη στο ΥΠΑΑΤ από τον Αραχωβίτη και διαιώνισε το καθεστώς της ασυδοσίας των καπιταλιστών σε βάρος της αγροτάς. Και όχι μόνον αυτό. Με νομοσχέδιο που ανέβασε στην περιβόητη διαβούλευση στις 20 Νοέμβρη (η «διαβούλευση» διήρκεσε μέχρι τις 4 Δεκέμβρη) επιδιώκει να ενσωματώσει πρόωρα στο εθνικό δίκαιο την καταστροφική οδηγία 633/2019. Είναι μία από τις λίγες φορές που υπουργός ενσωματώνει στο εθνικό δίκαιο μια κοινοτική οδηγία.
Η συγκεκριμένη, όπως θα δούμε στη συνέχεια, θα καταφέρει καταλυτικό χτύπημα συνολικά στην αγροτιά. Ο Βορίδης, όμως, θεωρώντας τους αγρότες Χαχόλους, με Δελτίο Τύπου στις 3 Δεκέμβρη διαφημίζει το αντιαγροτικό τερατούργημα γράφοντας: «Η συγκεκριμένη νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργού συνιστά ικανοποίηση της απαίτησης των Ελλήνων παραγωγών να υπάρξει μέριμνα από την πλευρά του Υπουργείου για την επί ίσοις όροις διαπραγμάτευσή τους με τις εμπορικές αλυσίδες, με στόχο την ισχυροποίηση της θέσης τους».
Σύγχρονη δουλοπαροικία
Η Οδηγία 633/2019 της ΕΕ θα προκαλέσει τεράστια ζημιά στους αγρότες προς όφελος του εμπορικού και βιομηχανικού κεφαλαίου. Για να αποδειχτεί ότι δεν κινδυνολογούμε, ούτε αυθαιρετούμε, παραθέτουμε εισαγωγικά την παράγραφο 2 του άρθρου 3 της Οδηγίας:
«Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι τουλάχιστον όλες οι ακόλουθες εμπορικές πρακτικές απαγορεύονται, εκτός εάν έχουν συμφωνηθεί προηγουμένως με σαφείς και αδιαμφισβήτητους όρους στη συμφωνία προμήθειας ή σε επακόλουθη συμφωνία μεταξύ προμηθευτή και αγοραστή.
α) ο αγοραστής επιστρέφει στον προμηθευτή γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα που δεν πωλήθηκαν, χωρίς να πληρώνει για τα εν λόγω προϊόντα ή για τη διάθεση των προϊόντων αυτών ή και για τα δύο·
β) ο προμηθευτής χρεώνεται πληρωμή ως προϋπόθεση για να αποθεματοποιήσει, να εκθέσει ή να προσθέσει στους καταλόγους γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα ή να διαθέσει τα προϊόντα αυτά στην αγορά·
γ) ο αγοραστής απαιτεί από τον προμηθευτή να βαρύνεται με το σύνολο ή με μέρος του κόστους οποιωνδήποτε εκπτώσεων σε γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα που πωλούνται από τον αγοραστή ως μέρος προώθησης·
δ) ο αγοραστής απαιτεί από τον προμηθευτή να πληρώσει για τη διαφήμιση από τον αγοραστή γεωργικών προϊόντων και τροφίμων·
ε) ο αγοραστής απαιτεί από τον προμηθευτή να πληρώσει για την εμπορία από τον αγοραστή γεωργικών προϊόντων και τροφίμων·
στ) ο αγοραστής χρεώνει τον προμηθευτή για το προσωπικό που είναι επιφορτισμένο με τη διαρρύθμιση των χώρων που χρησιμοποιούνται για την πώληση των προϊόντων του προμηθευτή».
Συμφωνία με το μαχαίρι στο λαιμό
Αρχίζοντας από το γενικό μέρος, σημειώνουμε ότι οι Κομισάριοι της ΕΕ, οι υπουργοί των ιμπεριαλιστικών κρατών (ιδιαίτερα του γαλλογερμανικού άξονα) και οι υπηρεσιακοί παράγοντες των κρατών-μελών, που ετοιμάζουν νομοτεχνικά τις διατάξεις των νομικών κειμένων της ΕΕ, στην περίπτωσή μας της Οδηγίας, για να χρυσώσουν το χάπι των διατάξεων α, β, γ, δ, ε, στ, ισχυρίζονται ότι οι εμπορικές συμφωνίες είναι σύννομες από τη στιγμή που έχουν συμφωνηθεί μεταξύ του αγοραστή (εμπόρου, μεταποιητή, ιδιοκτήτη σούπερ μάρκετ κτλ.) και του προμηθευτή. Σε ό,τι αφορά τους προμηθευτές, θα περιοριστούμε στους αγρότες, πλούσιους και φτωχούς. Οχι φυσικά γιατί μας έπιασε ο πόνος για την τύχη των πλούσιων αγροτών, αλλά επειδή θα πληγούν καίρια και αυτοί.
Είναι γνωστή η πρακτική των καπιταλιστών, εμπόρων και μεταποιητών αγροτικών προϊόντων και ιδιοκτητών σούπερ μάρκετ, να επιβάλλουν τους όρους τους στους αγρότες. Αυτό που εμφανίζεται ως ελεύθερη συμφωνία μεταξύ δύο μερών δεν είναι παρά ένας εκβιασμός απ’ αυτόν που διαθέτει το κεφάλαιο προς αυτόν που «καίγεται» να πουλήσει την παραγωγή του.
Είναι γνωστή η πρακτική τους να προμηθεύονται τα αγροτικά προϊόντα με ανοιχτές τιμές, να μη δίνουν στους παραγωγούς ούτε καν μεταχρονολογημένες επιταγές, ακόμα και μετά την παράδοση των προϊόντων, και να συνδέουν την πληρωμή με την τύχη των εμπορευμάτων που αγόρασαν από τους αγρότες-παραγωγούς γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων και προορίζονται είτε για άμεση κατανάλωση είτε για μεταποίηση προτού οδηγηθούν στην κατανάλωση.
Η κυβέρνηση των Τσιπροκαμμένων ψήφισε και δημοσίευσε στις 18 Οκτώβρη του 2017 στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης το νόμο 4492, στον οποίο εισήγαγε διάταξη για επιβολή προστίμων στους καπιταλιστές εμπόρους και μεταποιητές, όταν αυτοί δεν πληρώνουν τους αγρότες-προμηθευτές. Ομως, με συνεχή σκόπιμη κωλυσιεργία, αυτή η διάταξη δεν εφαρμόστηκε ποτέ, μέχρι τις 7 Ιούλη του 2019 που έγιναν οι εκλογές. Την ίδια κωλυσιεργία συνέχισε και ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων της κυβέρνησης Μητσοτάκη, Βορίδης. Θ’ αναφερθούμε παρακάτω σ’ αυτή την καταστροφική για τους αγρότες κωλυσιεργία.
Από το κακό στο χειρότερο
Το αρχικό σχέδιο Οδηγίας, που δημοσιεύτηκε στις 12 Απρίλη του 2018, δεν προέβλεπε μεταγενέστερη συμφωνία μεταξύ «αγοραστή» και «προμηθευτή», όπως προβλέπεται στο συμφωνηθέν κείμενο της Οδηγίας 633/2019. Αυτή η συμπλήρωση προέκυψε κατά τη διάρκεια της συζήτησης στα λεγόμενα θεσμικά όργανα της ΕΕ και επιβεβαιώνει, ότι αυτά τα όργανα και ιδιαίτερα η Κομισιόν και τα Συμβούλια των υπουργών νομοθετούν για τα συμφέροντα των καπιταλιστικών επιχειρήσεων. Από το ψάξιμο που κάναμε δεν μπορέσαμε να εντοπίσουμε το όργανο και ποιοι την επέβαλαν.
Ιδού τι προέβλεπε το αρχικό σχέδιο στην παράγραφο 2 του άρθρου 3: «Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι ακόλουθες εμπορικές πρακτικές απαγορεύονται, εάν δεν συμφωνούνται με σαφείς και αδιαμφισβήτητους όρους κατά τη σύναψη της συμφωνίας προμήθειας».
Και ιδού τι προβλέπεται στην ψηφισθείσα οδηγία: «Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι τουλάχιστον όλες οι ακόλουθες εμπορικές πρακτικές απαγορεύονται, εκτός εάν έχουν συμφωνηθεί προηγουμένως με σαφείς και αδιαμφισβήτητους όρους στη συμφωνία προμήθειας ή σε επακόλουθη συμφωνία μεταξύ προμηθευτή και αγοραστή»(η έμφαση δική μας).
Το ότι οι συμφωνίες μεταξύ των «αγοραστών» και των «προμηθευτών» αγροτών επιβάλλονται με το μαχαίρι στο λαιμό δεν το λέμε μόνο εμείς και οι εκπρόσωποι των αγροτών. Η πλειοψηφία των ευρωβουλευτών της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων, στη Γνωμοδότησή της για το σχέδιο της Οδηγίας, πρότεινε μια σειρά τροπολογιών. Απ’ αυτές κρατάμε την τροπολογία 48, στην οποία λένε με διπλωματική γλώσσα τι πρέπει να γίνει στην περίπτωση που αποδειχτεί ότι η συμφωνία προέκυψε από την οικονομική εξάρτηση του προμηθευτή:
«2. Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι ακόλουθες εμπορικές πρακτικές απαγορεύονται, εάν δεν συμφωνούνται με σαφείς και αδιαμφισβήτητους όρους κατά τη σύναψη της συμφωνίας προμήθειας, ή εάν προκύπτουν από την οικονομική εξάρτηση του προμηθευτή από τον αγοραστή, που δίνει τη δυνατότητα στον αγοραστή να επιβάλει αυτούς τους όρους:
Αιτιολόγηση
Η τροπολογία έχει στόχο να διευκρινίσει ότι οι πρακτικές που απαριθμούνται στο άρθρο 3 παράγραφος 2 θα πρέπει επίσης να απαγορεύονται στην περίπτωση που η συμφωνία μεταξύ των δύο μερών προκύπτει από την οικονομική εξάρτηση του προμηθευτή».
Αποικιοκρατικό καθεστώς
Ας δούμε τώρα τις περιπτώσεις α έως στ της παραγράφου 2 του άρθρου 3:
Περίπτωση α. Δίνεται η δυνατότητα στον καπιταλιστή έμπορο οποιουδήποτε νωπού αγροτικού προϊόντος να επιστρέψει στον αγρότη-προμηθευτή ένα μέρος της παραγωγής, με το επιχείρημα ότι δεν πουλήθηκε. Αυτό είναι μεγάλο χτύπημα για τον αγρότη-παραγωγό, γιατί δεν ορίζεται ο χρόνος μέσα στον οποίο μπορεί ο καπιταλιστής αγοραστής να επιστρέψει μέρος της παραγωγής και επίσης δεν ορίζεται αν τα επιστρεφόμενα γεωργικά προϊόντα είναι σε θέση να πουληθούν σε άλλους παραγωγούς, ούτε καν αν είναι κατάλληλα προς βρώση. Μ’ αυτή και μόνο τη διάταξη διαιωνίζεται το καθεστώς των ανοιχτών τιμών.
Περίπτωση γ. Ο αγοραστής εμφανίζει χαρτιά με τα οποία ισχυρίζεται ότι ένα μέρος της παραγωγής που προμηθεύτηκε από τον αγρότη-παραγωγό το πούλησε κάνοντας έκπτωση στην τιμή. Σ΄ αυτή την περίπτωση, έχει το δικαίωμα να απαιτήσει από τον αγρότη να επιβαρυνθεί αυτός όλη ή μέρος αυτής της έκπτωσης. Ετσι παγιώνεται η ανοιχτή τιμή στην πώληση των αγροτικών προϊόντων.
Ο αγοραστής-καπιταλιστής έχει τη δυνατότητα, αξιοποιώντας τις περιπτώσεις δ, ε, να μειώνει δραστικά τις τιμές των αγροτικών προϊόντων, απαιτώντας να πάρει πίσω τα «έξοδα» που έκανε για τη διαφήμιση των αγροτικών προϊόντων που προμηθεύτηκε από τον αγρότη, απαιτώντας χρήματα επειδή πούλησε τα γεωργικά προϊόντα κι ακόμα απαιτώντας από τον αγρότη να πληρώσει τα έξοδα που έκανε για τη διαμόρφωση των χώρων που χρειάζονται για την πώληση των προϊόντων.
Συμπερασματικά μιλώντας, με τις περιπτώσεις α έως στ της παραγράφου 2 του άρθρου 3 επιβάλλεται στους αγρότες της χώρας μας μια σύμβαση αποικιοκρατικού χαρακτήρα. Είναι αμφίβολο για πόσο χρονικό διάστημα, μετά το Νοέμβρη του 2021 που θα ισχύσει αυτή η Οδηγία, θα μπορέσουν μεγάλα τμήματα της αγροτιάς να συνεχίσουν να παράγουν και να μείνουν στο χωριό.
Χρύσωμα του χαπιού
Για να χρυσώσουν το χάπι, παρουσιάζοντας τις συμφωνίες μεταξύ αγοραστών και προμηθευτών σαν φερέγγυες και αντικειμενικές, οι Κομισάριοι, με το άρθρο 4 της Οδηγίας, προβλέπουν τη συγκρότηση σε κάθε χώρα μιας ή περισσότερων αρχών επιβολής, δηλαδή αρχών που ελέγχουν αν πράγματι οι συμφωνίες τηρούνται και δεν υποκρύπτουν αθέμιτες εμπορικές πρακτικές. Οι λεγόμενες αρχές επιβολής δέχονται καταγγελίες για αθέμιτες εμπορικές πρακτικές και τις εξετάζουν.
Για να διαπιστώσουμε ότι αυτοί οι έλεγχοι είναι της πλάκας και γίνονται για το θεαθήναι, αρκεί να ρίξουμε έστω και μια φευγαλέα ματιά στις παραγράφους 4 έως 7 και ιδιαίτερα στην 7η του άρθρου 5 της Οδηγίας:
«4. Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι η αρχή επιβολής που παραλαμβάνει την καταγγελία ενημερώνει τον καταγγέλλοντα, εντός εύλογου χρονικού διαστήματος μετά την παραλαβή της καταγγελίας, για τον τρόπο με τον οποίο προτίθεται να δώσει συνέχεια στην καταγγελία.
5. Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι, σε περίπτωση που μια αρχή επιβολής θεωρεί ότι δεν υπάρχουν επαρκείς λόγοι για να δοθεί συνέχεια σε καταγγελία, ενημερώνει τον καταγγέλλοντα σχετικά με τους λόγους εντός εύλογου χρονικού διαστήματος μετά την παραλαβή της καταγγελίας.
6. Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι, σε περίπτωση που μια αρχή επιβολής θεωρεί ότι υπάρχουν επαρκείς λόγοι για να δοθεί συνέχεια σε καταγγελία, κινεί, διενεργεί και περατώνει έρευνα της καταγγελίας εντός εύλογου χρονικού διαστήματος.
7. Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι η αρχή επιβολής, όταν διαπιστώνει ότι ένας αγοραστής έχει παραβεί τις απαγορεύσεις που προβλέπονται στο άρθρο 3, απαιτεί από τον αγοραστή να παύσει την απαγορευμένη εμπορική πρακτική».
Δεν είναι προκλητικό να «επιβάλλεται» σε έναν αγοραστή ως «ποινή» η παύση των απαγορευμένων εμπορικών πρακτικών;
Για ξεκάρφωμα, επειδή στην παράγραφο 7 δεν προβλέπεται ως «ποινή» η επιβολή προστίμων, αλλά η παύση των απαγορευμένων εμπορικών πρακτικών, οι Κομισάροι και οι υπουργοί του Συμβουλίου της ΕΕ, στο άρθρο 6 της οδηγίας, παράγραφοι 1ε και 1στ, προέβλεψαν στις εξουσίες των Αρχών Επιβολής τη δυνατότητά τους να επιβάλλουν πρόστιμα, από τη στιγμή που οι αγοραστές δε σταματήσουν τις απαγορευμένες εμπορικές πρακτικές. Από την πλευρά του ο Βορίδης, με το άρθρο 8 παρ. 1 περίπτωση δ του νομοσχεδίου, προβλέπει τη δυνατότητα οι Αρχές Επιβολής να επιβάλλουν πρόστιμα μέχρι 3% του κύκλου εργασιών, με την προϋπόθεση των περιπτώσεων ε και στ της παραγράφου 1. Στην ουσία, μόνο και μόνο για να δημιουργηθεί η αίσθηση στο «πόπολο» ότι οι Αρχές Επιβολής είναι ανεξάρτητες αρχές που δεν αλλοιθωρίζουν υπέρ των καπιταλιστών-αγοραστών. Παραθέτουμε τις περιπτώσεις δ, ε και στ:
«δ) να επιβάλει στους αγοραστές που υπέπεσαν στην παράβαση πρόστιμο που μπορεί να φτάνει μέχρι ποσοστό τρία τοις εκατό (3%) του συνολικού κύκλου εργασιών τους κατά το οικονομικό έτος που προηγείται της σχετικής απόφασης·
ε) να απειλήσει πρόστιμο κατά την περ. δ σε περίπτωση συνέχισης ή επανάληψης της παράβασης·
στ) να επιβάλει το επαπειλούμενο πρόστιμο όταν με απόφασή της βεβαιώνεται η συνέχιση ή επανάληψη της παράβασης».
Γίνεται φανερό ότι οι αγοραστές, έμποροι και μεταποιητές αγροτικών προϊόντων, όπως και οι ιδιοκτήτες σούπερ μάρκετ, θα οργιάσουν τόσο με τις λεγόμενες αθέμιτες εμπορικές πρακτικές όσο και με τις λεγόμενες θεμιτές εμπορικές πρακτικές, εκμεταλλευόμενοι ότι οι αγρότες είναι ανοργάνωτοι και δεν έχουν τη δύναμη να αντισταθούν στην αυθαιρεσία τους και ότι η κυβέρνηση του Μητσοτάκη αλλοιθωρίζει, όπως και η κυβέρνηση των Τσιπροκαμμένων, προς την πλευρά των καπιταλιστών.
Οσον αφορά δε το χρόνο πληρωμής των προϊόντων, η Οδηγία δεν προβλέπει τίποτα διαφορετικό απ’ ό,τι ο νόμος 4492/2017 για τα νωπά και ευαλλοίωτα αγροτικά προϊόντα. Δηλαδή, πληρωμή μέσα σε 60 ημέρες από την ημέρα που εκδόθηκε το τιμολόγιο, ακόμη και με μεταχρονολογημένη (συχνά ακάλυπτη) επιταγή ή με ανοιχτό λογαριασμό, που η εξόφληση στην καλύτερη των περιπτώσεων κρατάει πολύ χρόνο.
Ιστορικό της Οδηγίας
Στις 12 Απρίλη του 2018, δημοσιεύτηκε η νομοθετική πρόταση της Κομισιόν για αυτή την Οδηγία, η COM 173 final. Μετά από 35 ημέρες, στις 17 Μάη του 2018, ο τότε υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Αποστόλου εξέδωσε μια απόφαση που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 1878Β στις 24 Μάη. Παραθέτουμε απόσπασμα απ’ αυτή: «Μεταβιβάζουμε στον/ην προϊστάμενο/η του Τμήματος Πολιτικής και Νομοθεσίας Τροφίμων της Διεύθυνσης Ποιότητας και Ασφάλειας Τροφίμων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων τις ακόλουθες αρμοδιότητες: (…) ε) Τη συμμετοχή εκ μέρους του Υπουργείου στη διαβούλευση του σχεδίου οδηγίας για την αντιμετώπιση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών στην αλυσίδα εφοδιασμού των τροφίμων».
Ο Αποστόλου στην απόφασή του έγραφε «στον/στην προϊστάμενο που θα πάρει μέρος στη διαβούλευση για το σχέδιο Οδηγίας», ενώ γνώριζε ότι αυτό το πρόσωπο ήταν γυναίκα και σύμβουλός του. Ετσι, μέχρι τις 28 Αυγούστου του 2018 που ο Αποστόλου παρέμεινε υπουργός γνώριζε τόσο το περιεχόμενο του σχεδίου Οδηγίας όσο και το περιεχόμενο των παρεμβάσεων της συμβούλου του. Μετά την απομάκρυνση του Αποστόλου, η υπηρεσιακή παράγοντας συνέχισε να είναι σύμβουλος του διαδόχου του Αραχωβίτη και μετά του ανελίτη υφυπουργού Κόκκαλη. Με δυο λόγια, η συριζαίικη πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΑΤ γνώριζε και συμμετείχε ενεργά στη διαμόρφωση αυτής της κατάπτυστης καταστροφικής Οδηγίας.
Ο νόμος 4492 της 18ης Οκτώβρη του 2017 παρέμεινε μέχρι την ημέρα που αποχώρησε ο Αποστόλου ανενεργός, σε ό,τι αφορά την επιβολή προστίμων στους αγοραστές εμπόρους και μεταποιητές αγροτικών προϊόντων, που δεν πλήρωναν τους αγρότες. Προφανώς, ο Αποστόλου είχε συσχετίσει την εφαρμογή του Ν. 4492 με την ολοκλήρωση της νέας Οδηγίας και την ενσωμάτωσή της στο εθνικό δίκαιο.
Το ίδιο συνεχίστηκε και με τον Αραχωβίτη. Στην αρχή μείωσε προκλητικά το ύψος των προστίμων και στη συνέχεια ανέβαλε δύο φορές την εφαρμογή των διατάξεων του Ν. 4492 για τα πρόστιμα, με την αναβολή να φτάνει στις 30 Σεπτέμβρη του 2019.
Στη συνέχεια, ο Βορίδης, με το άρθρο 42 του νόμου 4633/2019, πάγωσε επ’ αόριστον την εφαρμογή των διατάξεων για τα πρόστιμα στους καπιταλιστές αγοραστές αγροτικών προϊόντων που δεν πληρώνουν τους αγρότες, με μια δικαιολογία που αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία: δεν είναι έτοιμη η πλατφόρμα. Προφανώς πάγωσε αυτή τη διάταξη μέχρι να ολοκληρωθεί η ενσωμάτωση της Οδηγίας στο εθνικό δίκαιο, για να μπαίνει ως «πρόστιμο» στους αγοραστές η… ηθική προτροπή να σταματήσουν τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές!
Κι ενώ έχουμε να κάνουμε με μια κατάπτυστη καταστροφική Οδηγία, 26 συριζαίοι βουλευτές με Ερώτηση πιέζουν τον Βορίδη να ενσωματώσει την Οδηγία στο εθνικό δίκαιο, πράγμα που ζήτησε επίσης ο πρώην ακροδεξιός ανελίτης και νυν ανανήψας συριζαίος Κόκκαλης!
Σε ό,τι αφορά τον περιβόητο νόμο για τα νωπά και ευαλλοίωτα αγροτικά προϊόντα, παραθέτουμε άρθρο που είχαμε δημοσιεύσει στις 25 Γενάρη του 2020, στο οποίο περιγράφαμε με αποκαλυπτικά στοιχεία τη μεθόδευση πρώτα των υπουργών της κυβέρνησης Τσίπρα και στη συνέχεια του Βορίδη, για να μην πληρώνουν πρόστιμα οι έμποροι και μεταποιητές αγροτικών προϊόντων, μολονότι αυτοί έχουν ξεσαλώσει και δεν πληρώνουν τους αγρότες που τους παραδίνουν τη σοδειά τους.
Ξεσαλωμένοι χοντρέμποροι, απελπισμένοι αγρότες, κυβερνήσεις-γιουσουφάκια
Οι αγρότες δεν πλήττονται μόνο από τη μάστιγα των εξευτελιστικών τιμών στις οποίες αναγκάζονται να πωλούν τα προϊόντα τους και των υψηλών τιμών στις οποίες αγοράζουν τα απαραίτητα εφόδια για τη συνέχιση της καλλιέργειας, αλλά πλήττονται εξίσου σοβαρά από την έλλειψη ρευστότητας, καθώς η πληρωμή τους από τους χοντρέμπορους αργεί πάρα πολύ και μπορεί να ξεπεράσει και το χρόνο. Αν μάλιστα η επιταγή που πήραν αποδειχτεί πέτσινη (ακάλυπτη) ή αν ο μεγαλέμπορος αθετήσει την προφορική υπόσχεσή του για την εξόφληση του παραγωγού, η κατάσταση γίνεται απελπιστική και ο αγρότης φτάνει σε σημείο έκρηξης.
Αυτό το αμαρτωλό καθεστώς κρατάει πολλά χρόνια τώρα και πλήττει καίρια τους αγρότες και την αγροτική παραγωγή. Οι εξαγωγείς αγροτικών προϊόντων για πολλά χρόνια τα αγόραζαν είτε δίνοντας μεταχρονολογημένες επιταγές (μεγάλης διάρκειας και πολλές φορές ακάλυπτες) είτε χωρίς να καταβάλουν τίποτα στους αγρότες και υποσχόμενοι ότι από κάποια χρονική στιγμή (πολύ μετά από την ημέρα που παρέλαβαν τα αγροτικά προϊόντα) θα αρχίσουν να καταβάλλουν τμηματικά την οφειλή τους.
Τον Οκτώβρη του 2017, η κυβέρνηση των Τσιπροκαμμένων, με υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης τον Β. Αποστόλου, ψήφισε το νόμο 4492 για τα νωπά και ευαλλοίωτα αγροτικά προϊόντα, ισχυριζόμενη ότι με αυτόν μπαίνει τέρμα στην αυθαιρεσία των χονδρεμπόρων αγροτικών προϊόντων, επειδή, σύμφωνα με το άρθρο 2 αυτού του νόμου, οι χονδρέμποροι υποχρεώνονται (λέμε τώρα) να εξοφλούν τους αγρότες δύο μήνες μετά από την ημέρα έκδοσης του τιμολογίου, όπως έλεγε κομπορρημονώντας ο Αποστόλου.
Πριν σχολιάσουμε αυτόν τον ισχυρισμό του πρώην υπουργού, είναι απαραίτητο να διευκρινίσουμε ότι το τιμολόγιο δεν εκδίδεται την ημέρα ή την επομένη της παράδοσης των αγροτικών προϊόντων. Σύμφωνα με εγκύκλιο διαταγή του υπουργείου Οικονομικών, που εκδόθηκε στις 31 Δεκέμβρη του 2014 (άρθρο 11 παρ. 2), μπορεί να εκδοθεί μέχρι τις 15 του επόμενου μήνα. Για παράδειγμα, σταφύλια παραδίδονται στις 5 Σεπτέμβρη του 2019. Ο χοντρέμπορας εξαγωγέας έχει τη δυνατότητα να εκδώσει το τιμολόγιο στις 15 Οκτώβρη. Ετσι, η προθεσμία έκδοσης της επιταγής πληρωμής από τον χοντρέμπορο δεν είναι 60 αλλά 100 ημέρες. Επιπλέον, η επιταγή εξόφλησης των αγροτικών προϊόντων δεν είναι διάρκειας δύο μηνών, αλλά περισσότερων, με αποτέλεσμα, η εξόφληση του αγρότη, αν η επιταγή δεν είναι πέτσινη, να γίνεται ακόμα και μετά από ένα χρόνο.
Οταν ο νόμος 4492/2017 είχε δημοσιευτεί ως νομοσχέδιο στη «διαβούλευση», προέβλεπε ότι απαγορεύεται η χρησιμοποίηση επιταγών για την πληρωμή των αγροτών. Οταν όμως το νομοσχέδιο εισήχθη στη Βουλή, αυτή η διάταξη αφαιρέθηκε και έτσι νομιμοποιήθηκε η πληρωμή με επιταγές (μεταχρονολογημένες προφανώς). Ο νόμος αυτός δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης στις 18 Οκτώβρη του 2017. Ομως, οι διατάξεις του για επιβολή προστίμων στους χοντρέμπορους δεν εφαρμόστηκαν στους επόμενος 14 μήνες, με το πρόσχημα ότι δεν προβλέφτηκε η συγκρότηση μιας ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων!
Ετσι, ο διάδοχος του Αποστόλου στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Στ. Αραχωβίτης προχώρησε στην τροποποίηση του νόμου, με την πρόβλεψη για συγκρότηση αυτής της υπηρεσίας, με σκοπό –υποτίθεται- να μπορεί να λειτουργήσει ένα σύστημα ελέγχου των πληρωμών των αγροτών από τους χοντρέμπορους.
Ευκαιρίας δοθείσης, με την πρώτη τροποποίηση του νόμου 4492/2017 μειώθηκαν σημαντικά τα προβλεπόμενα πρόστιμα! Συγκεκριμένα, προβλεπόταν ότι με την πρώτη παραβίαση των διατάξεων για την πληρωμή των αγροτών επιβαλλόταν πρόστιμο ίσο με το 30% της αξίας του εκδιδόμενου τιμολογίου, ενώ σε περίπτωση τρίτης παραβίασης προβλεπόταν η διαγραφή για ένα χρόνο της συγκεκριμένης εταιρίας από το Ενιαίο Μητρώο Εμπόρων Αγροτικών Προϊόντων. Στη διάρκεια της διαγραφής από το Μητρώο απαγορευόταν στην εταιρία η εμπορία αγροτικών προϊόντων. Αν παρά τη διαγραφή η εταιρία συνέχιζε να εμπορεύεται, τότε της επιβαλλόταν και πρόστιμο 100.000 ευρώ.
Με την τροποποίηση του νόμου από τον Αραχωβίτη (νόμος 4587/2018), τα πρόστιμα μειώθηκαν σε 15% της αξίας του τιμολογίου για την πρώτη φορά, 30% για τη δεύτερη φορά και 50% για την τρίτη φορά. Η μείωση είναι τόσο προκλητική που καθιστά περιττό κάθε επιπλέον σχόλιο.
Στη συνέχεια, άρχισε ένα γαϊτανάκι συνεχών παρατάσεων στη μη εφαρμογή των διατάξεων για τον έλεγχο των χονδρεμπόρων. Στις 14 Μάρτη του 2019, ο Αραχωβίτης «διαπίστωσε» ότι η ηλεκτρονική βάση δεδομένων δεν είναι ακόμη έτοιμη και με εντολή του ο γενικός γραμματέας Αντώνογλου ανέστειλε την εφαρμογή των διατάξεων για την επιβολή προστίμων μέχρι τις 15 Ιούνη του 2019. Ετσι, οι χοντρέμποροι συνέχισαν ατιμώρητα να «τρενάρουν» τις πληρωμές των αγροτών για την παραγωγή που τους παρέδωσαν.
Στις 14 Ιούνη του 2019, παραμονή της εκπνοής της προηγούμενης παράτασης, ο Αντώνογλου, πάλι με εντολή Αραχωβίτη, με νέα εγκύκλιο ανέστειλε για μια φορά ακόμη την επιβολή κυρώσεων μέχρι τις 30 Σεπτέμβρη του 2019. Το γεγονός ότι βρισκόμασταν πάνω στο φούντωμα της προεκλογικής περιόδου, δεν εμπόδισε τη συριζαίικη πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΑΤ να κάνει το καθήκον της έναντι της… συμπαθούς και… αναξιοπαθούσας «τάξης» των χονδρεμπόρων-εξαγωγέων αγροτικών προϊόντων.
Και επειδή… το κράτος έχει συνέχεια, η σκυτάλη πέρασε στα χέρια του Βορίδη. Αυτός αποφάσισε να φύγει από την πεπατημένη των προκατόχων του με τις συνεχείς παρατάσεις και προχώρησε στην κατάθεση ντροπολογίας σε άσχετο νομοσχέδιο (του υπουργείου Υγείας) που συζητήθηκε και ψηφίστηκε σε μια συνεδρίαση της Βουλής. Η ντροπολογία Βορίδη προβλέπει ότι ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων θα εκτιμήσει πότε θα μπορεί να λειτουργήσει η ηλεκτρονική βάση δεδομένων και τότε θα εκδώσει απόφαση για να λειτουργήσει αυτή η ηλεκτρονική βάση δεδομένων και να αρχίσουν να επιβάλλονται κυρώσεις στους χοντρέμπορους αγροτικών προϊόντων. Μ’ άλλα λόγια, το θέμα παραπέμφθηκε στις ελληνικές καλένδες.
Στις 15 Οκτώβρη του 2019, που ψηφίστηκε στη Βουλή η ντροπολογία Βορίδη (αποτελεί το άρθρο 42 του νόμου 4633/2019), αυτός έλειπε στις Βρυξέλλες, όπου πήρε μέρος στο Συμβούλιο των υπουργών Γεωργίας της ΕΕ, και έτσι την παρουσίασε ο υφυπουργός Σκρέκας. Συζήτηση γι’ αυτή την κατάπτυστη ντροπολογία δεν έγινε. Κανένας από τους βουλευτές των αντιπολιτευόμενων αστικών κομμάτων (μηδέ του Περισσού εξαιρουμένου) δεν πήρε το λόγο για να την αντικρούσει και να ζητήσει από τον Σκρέκα να την αποσύρει! Στη δε ψηφοφορία, υπέρ ψήφισαν η ΝΔ, η Ελληνική Λύση του Βελόπουλου και το ΜέΡΑ25 του Β(Μπ)αρουφάκη, ενώ ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ και Περισσός ψήφισαν «παρών». Κατά τα άλλα, είναι υπέρ των αγροτών που συνθλίβονται από το μεγάλο κεφάλαιο σε όλα τα επίπεδα.
Η αγροτιά, πλούσια και φτωχή, δέχεται διαχρονικά άγρια επίθεση από τους χοντρέμπορους, όχι μόνο στο ζήτημα των τιμών αλλά και στο ζήτημα των πληρωμών, με αποτέλεσμα, εκτός των άλλων σοβαρών προβλημάτων που αντιμετωπίζει, να έχει και τεράστιο πρόβλημα με τη ρευστότητα, που είναι αναγκαία για να μπορεί να καλλιεργήσει. Φυσικά, το πρόβλημα για τη φτωχή αγροτιά είναι τρομακτικό, γι’ αυτό και οδηγείται στη μαζική εγκατάλειψη της αγροτικής παραγωγής και του χωριού.
Βρισκόμαστε στον Γενάρη του 2020 και παρά την ψήφιση του νόμου 4492/2017 και των δύο τροποποιήσεών του, οι χοντρέμποροι συνεχίζουν να συνθλίβουν την αγροτιά, γιατί όλες οι κυβερνήσεις αβαντάρουν το εμπορικό κεφάλαιο που διακινεί και μεταποιεί τα αγροτικά προϊόντα. Πλευρά αυτής της προκλητικής στήριξης του εμπορικού κεφαλαίου είναι και οι δικαιολογίες που κατασκευάζουν προκειμένου να μην εφαρμοστεί έστω και ένας υποτυπώδης έλεγχος στους χοντρέμπορους.
Πώς αντιμετωπίζουν αυτή την κατάσταση οι αγροτοπατέρες που εκπροσωπούν την πλούσια αγροτιά και ενδιαφέρονται για τα προσωπικά τους συμφέροντα; Συνιστούν στους αγρότες να κάνουν αγωγές στα δικαστήρια (μια χρονοβόρα και πολυδάπανη διαδικασία) για να διεκδικήσουν τα χρήματά τους. Δε σκέφτονται, ούτε προτείνουν μαχητικούς αγώνες προκειμένου οι αγρότες να αναγκάσουν τους χοντρέμπορους να τους καταβάλλουν άμεσα τα οφειλόμενα.
Αναφερόμαστε στη στάση των αγροτοπατέρων και στις συστάσεις τους για κατάθεση αγωγών, για να τη συγκρίνουμε με την περίπτωση του Βαγγέλη Δαρδάνη αμπελοκαλλιεργητή από τη Στιμάγκα Κορινθίας, που αγνόησε τις υποδείξεις των αγροτοπατέρων και αποφάσισε το Μάρτη του 2019 να βάλει σε δοκιμασία τη ζωή του, κατεβαίνοντας σε απεργία πείνας έξω από τα κεντρικά γραφεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Και μόνο με την απειλή, χωρίς τελικά να χρειαστεί να ξεκινήσει την απεργία πείνας, ο εξαγωγέας Φραγκίστας αναγκάστηκε να του εξοφλήσει σταδιακά όλο το ποσό που του χρωστούσε. Ας προβληματιστούν και ας εξετάσουν με σοβαρότητα οι αγρότες, τώρα που το αγροτικό συνδικαλιστικό κίνημα περνάει σοβαρή κρίση, και τέτοιες μορφές πάλης.
ΥΓ1. Την άποψη ότι και ο Βορίδης πάγωσε την εφαρμογή της πλατφόρμας στην ηλεκτρονική βάση δεδομένων για να αρχίσουν να μπαίνουν τα πρόστιμα στους εμπόρους και μεταποιητές αγροτικών προϊόντων, ενόψει της ενσωμάτωσης της Οδηγίας στο εθνικό δίκαιο, την εξέφρασαν και υπηρεσιακοί παράγοντες.
ΥΓ2. Οι ιδιοκτήτες των σούπερ μάρκετ είχαν εξαιρεθεί στο νόμο 4492 από την υποχρέωση να πληρώνουν μέσα σε 60 ημέρες (εννοείται και με μεταχρονολογημένες επιταγές).
Γεράσιμος Λιόντος
