Αναβίωση (σε πολύ μικρότερο βαθμό) των αιματηρών γεγονότων που ακολούθησαν την εξέγερση των Αλβανών της Μακεδονίας το 2001 ήταν οι ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ των Αρχών και ομάδας ενόπλων που φέρονται να είχαν διακριτικά του UCK, το περασμένο Σαββατοκύριακο στο Κουμάνοβο (περιοχή όπου κυριαρχεί το αλβανικό στοιχείο). Ο UCK (Απελευθερωτικός Στρατός της Κοσόβας) σχηματίστηκε το 1996 με στόχο την απόσχιση της Κοσόβας και την μετέπειτα ένωσή της με την Αλβανία. Το 1998, ο στρατός αυτός είχε μαζική λαϊκή υποστήριξη από τους Κοσοβάρους και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις που οδήγησαν στην μετατροπή του Κοσόβου σε προτεκτοράτο του ΝΑΤΟ και τη μετατροπή του UCK σε σώμα μπάτσων του τελευταίου. Με την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου το 2008, ο ηγέτης του UCK Χακίμ Θάτσι έγινε ο πρώτος πρωθυπουργός της χώρας, ενώ σήμερα είναι υπουργός Εξωτερικών. Το Κόσοβο δεν έχει γίνει ακόμα μέλος του ΟΗΕ (αν και είναι μέλος άλλων οργανισμών, όπως το ΔΝΤ) κατόπιν βέτο που άσκησαν η Ρωσία και η Κίνα.
Οι συγκρούσεις και η «εξάρθρωση της πιο επικίνδυνης τρομοκρατικής ομάδας των Βαλκανίων», σύμφωνα με την κυβέρνηση της Μακεδονίας, που υποστήριξε ότι οι ένοπλοι μπήκαν από γειτονική χώρα (υπονοώντας το Κόσοβο ή την Αλβανία), με αποτέλεσμα το θάνατο 14 «τρομοκρατών» και 8 αστυνομικών, καθώς και η προφυλάκιση 30 Αλβανών (έντεκα από τη Μακεδονία, ένας από την Αλβανία και δεκαοχτώ από το Κόσοβο), ήταν η συνέχεια των αιματηρών διαδηλώσεων που έγιναν στις 5 και 6 Μάη με αποτέλεσμα έναν διαδηλωτή και 38 μπάτσους τραυματίες. Οι διαδηλώσεις έγιναν μετά από την καταγγελία του ηγέτη του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος Ζόραν Ζάεφ, ότι ο πρωθυπουργός Γκρούεφσκι προσπάθησε να συγκαλύψει τη δολοφονία ενός 22χρονου φοιτητή το 2011. Ο Ζάεφ επικαλέστηκε ακουστικό υλικό από παράνομες μαγνητοφωνήσεις, στις οποίες ακούγονται συνεργάτες του Γκρούεφσκι (ο επικεφαλής των υπηρεσιών ασφαλείας, ο υπουργός Εσωτερικών και άλλοι αξιωματούχοι) να συζητούν πώς θα συγκαλύψουν τη δολοφονία. Αποτέλεσμα αυτών των αποκαλύψεων ήταν οι συγκρούσεις της 5ης Μάη και η διαδήλωση 1000 Αλβανών έξω από τη βουλή στα Σκόπια, μία μέρα μετά.
Αμέσως μετά τα τελευταία γεγονότα, οι πρεσβευτές των ΗΠΑ, της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Βρετανίας, της Γερμανίας και της ΕΕ εξέδωσαν κοινό ανακοινωθέν στήριξης του Γκρούεφσκι, αλλά και προειδοποίησης, ταυτόχρονα, να τηρήσει τις ισορροπίες, καθώς ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού της χώρας (γύρω στο 25-30%) είναι Αλβανοί που διαμαρτύρονται για διακρίσεις σε βάρος τους. Το κοινό ανακοινωθέν, αφού εκφράσει τα συλλυπητήρια «για τους τραγικούς θανάτους των γενναίων αστυνομικών που σκοτώθηκαν μέσα και γύρω από το Κουμάνοβο» και σημειώσει τη διαθεσιμότητά τους «να βοηθήσουμε με οποιονδήποτε τρόπο μπορούμε», μπαίνει στο ζουμί: «Καλωσορίζουμε την πρωτοβουλία του Προέδρου να συναντηθεί με όλα τα πολιτικά κόμματα και καλούμε τους πολίτες να συνεχίσουν να είναι συγκρατημένοι μετά την τραγωδία του Σαββατοκύριακου και ήρεμοι σε οποιαδήποτε συνέλευση ομάδων τις επόμενες εβδομάδες (…) Εχουμε επαναλάβει τις ανησυχίες μας στον Πρωθυπουργό ειδικά για το ότι η κυβέρνησή του δεν έχει κάνει πρόοδο για να διορθώσει πολλά κυβερνητικά λάθη. Αυτή η συνεχιζόμενη απραξία προκαλεί σοβαρές αμφιβολίες για τη δέσμευση της Κυβέρνησης της Μακεδονίας στις δημοκρατικές αρχές και αξίες της Ευρω-Ατλαντικής κοινότητας. Οι συνεχιζόμενες αποτυχίες στη μετατροπή αυτής της δέσμευσης σε χειροπιαστή δράση θα υποσκάψει την πρόοδο της Μακεδονίας για την είσοδό της στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ» (από την ιστοσελίδα της αμερικάνικης πρεσβείας στα Σκόπια).
Από τη μεριά της η αλβανική κυβέρνηση καταδίκασε τη βία και υποστήριξε ότι οι απώλειες των ζωών πολιτών και αστυνομικών είναι απαράδεκτο να εξεταστούν στη βάση εθνικών προκαταλήψεων. Κάλεσε δε την κυβέρνηση Γκρούεφσκι να διαλευκάνει όλα τα περιστατικά καταστροφής περιουσιών Αλβανών στη Μακεδονία κατά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του στρατού.
Σέρβοι και ρώσοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι τα τελευταία γεγονότα σχετίζονται με τα σχέδια περί «Μεγάλης Αλβανίας» καθώς και υπόσκαψης της επέκτασης των ρωσικών αγωγών, οι οποίοι όμως δεν περνούν από το έδαφος της πρώην γιουγκοσλάβικης Μακεδονίας, αλλά της ελληνικής. Οι αναλυτές αυτοί υποστηρίζουν ότι υπάρχει σχέδιο αποσταθεροποίησης της περιοχής, όμως τα γεγονότα δεν είναι αρκετά για να στηρίξουν τους ισχυρισμούς τους.
Το σχέδιο αποσταθεροποίησης το ακούμε πολλά χρόνια (από την εποχή που οι Αλβανοί εξεγέρθηκαν στη Μακεδονία το 2001) αλλά οι δυτικοί ιμπεριαλιστές δεν εκμεταλλεύτηκαν την εξέγερση των Αλβανών για να διαμελίσουν τη Μακεδονία ή να προωθήσουν τη Μεγάλη Αλβανία. Μπορεί η αλβανική κυβέρνηση να θέλει μία τέτοια εξέλιξη, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει βρει υποστήριξη από πουθενά.
Την αιτία για τα τελευταία γεγονότα μάλλον στην αναζωπύρωση μίας παλιάς πληγής θα πρέπει να την αναζητήσουμε και στους ισχυρούς εθνικιστικούς διαχωρισμούς που εξακολουθούν να υπάρχουν στα απομεινάρια της πρώην Γιουγκοσλαβίας (κυρίως εκεί όπου ζει αλβανικό στοιχείο που εξακολουθεί να καταπιέζεται), καθώς και στη μαζική εξαθλίωση, χωρίς ταξική οργάνωση και αντίσταση.
