«Και ποιος θα σώσει τους διασώστες του ελληνικού δημοσίου, όταν είναι μαθηματικά σίγουρο ότι και αυτή η “διάσωση” θα αποτύχει παταγωδώς ενώ, παράλληλα, θα καταρρέουν Ιταλία, Ισπανία, Βέλγιο και ίσως Γαλλία;». Στο (καθόλου) ρητορικό ερώτημα της Jutta Urpilainen, υπουργού Οικονομικών της Φινλανδίας και εκπροσώπου του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος στη συμμαχική κυβέρνηση της χώρας, συμπυκνώνεται –για όποιον έχει μάθει να σκέφτεται και όχι να καταπίνει αμάσητη την κυρίαρχη προπαγάνδα– το «ευρωπαϊκό δράμα» που βλέπουμε να εκτυλίσσεται, αρχίζοντας λίγες μέρες μετά την «ιστορική» σύνοδο κορυφής της 21ης Ι-ούλη. Για να ακριβολογούμε, πρόκειται για «παγκόσμιο δράμα» και όχι μόνο ευρωπαϊκό (αρκεί να παρακολουθήσουμε αυτά που συμβαίνουν στις ΗΠΑ), όμως η ΕΕ, λόγω των βαθύτατων αντιφάσεων που εμπεριέχει η Ευρωζώνη, κρατά το ρόλο του πρωταγωνιστή.
Τι μας είπαν μετά την 21η Ιουλίου; Οτι οι «αγορές» πήραν ένα σκληρό μάθημα. Κάποιοι μοντέρνοι λαϊκιστές, μάλιστα, δήλωναν χαιρέκακα από τα ερτζιανά, ότι κάποιοι γιάπηδες θα βρεθούν στην ανεργία. Τους τσάκισαν η Μέρκελ με τον Σαρκοζί, υπό την καθοδήγηση του… Παπανδρέου. Εχουν, όμως, η Μέρκελ και ο Σαρκοζί καμιά διάθεση (για να μη μιλήσουμε για δυνατότητα) να τσακίσουν τους γιάπηδες των «αγορών», δηλαδή τους διαχειριστές του χρηματιστικού κεφάλαιου; Αυτοί (οι γιάπηδες) μπορεί να αλληλοεξοντωθούν στον μεταξύ τους ανταγωνισμό, αλλά καμιά κυβέρνηση δεν μπορεί να τους κάνει τίποτα. Αντίθετα, με τις οικονομικές τους κινήσεις έχουν «τελειώσει» κυβερνήσεις και πολιτικούς.
Ας δούμε, όμως, τι συνέβη μετά την 21η Ιούλη. Ενώ υποτίθεται ότι το μέγα πρόβλημα ήταν το ελληνικό χρέος (άντε και το πορτογαλικό και το ιρλανδικό), οι «αγορές» χτύπησαν την Ισπανία και την Ιταλία, ενώ κατέστη σαφές ότι πλησιάζει και η ώρα της Γαλλίας. Μέσα σε λίγα 24ωρα, η συμφωνία της 21ης Ιουλίου τινάχτηκε στον αέρα. Ουδείς ενδιαφερόταν ν’ ασχοληθεί με την ελληνική περίπτωση. Ο μεν Παπανδρέου, ο υποτιθέμενος αρχιτέκτονας της συμφωνίας, εξαφανίστηκε από το κάδρο, για να μη φάει κι αυτή τη χλαπάτσα, και το ‘ριξε στις κρουαζιέρες στα νησιά, αναζητώντας κολπίσκους κατάλληλους για κανό. Ο δε Βενιζέλος έμεινε πίσω, πασχίζοντας να συμμαζέψει τ’ ασυμμάζευτα. Διότι ήταν αυτός που διαβεβαίωνε ότι μέχρι τα τέλη Αυγούστου θα ολοκληρωθεί το περιβόητο PSI, η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στο πρόγραμμα μετακύλησης των ελληνικών ομολόγων, και τώρα πάμε για μέσα Οκτώβρη (και βλέπουμε). Ηταν αυτός που διαβεβαίωνε ότι η 6η δόση θα είναι η 1η δόση του νέου δανείου και νέο δάνειο ακόμα δεν υπάρχει στον ορίζοντα, οπότε θα συνεχιστεί το παλιό. Και μέσα σ’ όλα, ήρθε το φιάσκο της διμερούς συμφωνίας με τη Φινλανδία και τον έκανε ράκος. Διότι βιάστηκε να εκδώσει πανηγυρική ανακοίνωση, στην οποία τόνιζε με νόημα, ότι η ελληνο-φινλανδική συμφωνία δεν προβλέπει εμπράγματες εγγυήσεις. Αυτό τον «έκοφτε», για να κάνει το κομμάτι του στην εσωτερική πολιτική πιάτσα, γι’ αυτό και δεν σκέφτηκε να κάνει έναν τηλεφωνικό γύρο με τους ομολόγους του της Ευρωζώνης (πρώτα-πρώτα με τον Σόιμπλε) και να διερευνήσει τις απόψεις και τις προθέσεις τους. Bέβαια, όταν η ελληνο-φινλανδική συμφωνία πήρε οριστικά την άγουσα προς τον κάλαθο των αχρήστων, το ελλαδικό μιντιακό σύστημα ύψωσε τείχος προστασίας γύρω από τον Βενιζέλο, που είχε διαπράξει μια γκάφα ολκής. Τον προστάτευσε και εξακολουθεί να τον προστατεύει, όπως έκανε και με τον Παπακωνσταντίνου, επί ενάμιση σχεδόν χρόνο. Ο Βενιζέλος έχει και μεγαλύτερο πολιτικό εκτόπισμα από τον Παπακωνσταντίνου, αποτελεί και εφεδρεία του πολιτικού συστήματος, οπότε έχουν έναν παραπάνω λόγο να τον προστατεύσουν και θα τον προστατεύουν όσο μπορούν.
Το θέμα των εμπράγματων εγγυήσεων, όμως, εξακολουθεί να παραμένει, διότι αποτελεί ρήτρα της συμφωνίας της 21ης Ιουλίου. Γι’ αυτό και η Φινλανδία επανήλθε με νέα πρόταση, ζητώντας η Ελλάδα να δημιουργήσει μια εταιρία με έδρα το Λουξεμβούργο και να διαθέσει σ’ αυτή κρατική ακίνητη περιουσία, η οποία θα παραμείνει υποθηκευμένη στο όνομα των πιστωτών. Δεν έχει σημασία να διερευνήσουμε αν αυτή η πρόταση θα υλοποιηθεί. Το πιο πιθανό είναι πως όχι, γιατί η Γερμανία αντιδρά, για τους δικούς της λόγους. Αλλωστε, η ελληνική κρατική περιουσία μπορεί και πρέπει να υποθηκευτεί μέσα από πολιτικές διαδικασίες και όχι με τον τρόπο που υποθηκεύονται περιουσιακά στοιχεία δανειοληπτών στις μεταξύ ιδιωτών σχέσεις. Διάολε, πρέπει να προστατεύσουν και την υπόληψη του κράτους-δανειολήπτη και του πολιτικού συστήματος που το διαχειρίζεται.
Η φινλανδή υπουργός Οικονομικών, όμως, έθεσε ένα γενικότερο ζήτημα. Το ζήτημα των ζοφερών προοπτικών της Ευρωζώνης. Υλοποιώντας το δόγμα «ο σώζων εαυτόν σωθήτω», ζήτησε εγγυήσεις, προεξοφλώντας όχι μόνο την παταγώδη αποτυχία του σχεδίου «διάσωσης» της Ελλάδας, αλλά και την κατάρρευση της Ισπανίας, της Ιταλίας, του Βελγίου, ίσως και της Γαλλίας.
Τι είδαμε να εκτυλίσσεται μέσα στον Αύγουστο, με τα απανωτά «κραχ» στα μεγάλα χρηματιστήρια; Μια ακόμη φάση της αξεπέραστης κρίσης του σύγχρονου καπιταλισμού, η οποία εκδηλώνεται μεν ως κρίση στη χρηματοπιστωτική σφαίρα, στην πραγματικότητα, όμως, είναι κρίση σ’ αυτό που οι αστοί οικονομολόγοι ονομάζουν «πραγματική οικονομία», δηλαδή στην παραγωγή και τη διανομή των κοινωνικών αγαθών. Ο σύγχρονος καπιταλισμός πρέπει να λύσει δυο άλυτα προβλήματα: από τη μια το σάπισμά του, λόγω της «αεριτζίδικης» δράσης του χρηματιστικού κεφάλαιου και από την άλλη τις πολύ σύντομες και εξαιρετικά αναιμικές φάσεις ανάπτυξης που περνά μετά από κάθε βαθιά ύφεση.
Ας αρχίσουμε από το τελευταίο. Ηδη, όλοι οι οικονομικοί παρατηρητές λένε πως η αναιμική ανάκαμψη τερματίζεται και βαδίζουμε προς νέα ύφεση. Μηδενικός ο ρυθμός ανάπτυξης της Γαλλίας το πρώτο εξάμηνο του 2011. Λίγο πάνω από το μηδέν της Γερμανίας, που επίσης «λαχανιάζει». Πώς να υπάρξει ανάπτυξη, όμως, όταν για να διαχειριστούν τα δημόσια οικονομικά στραγγαλίζουν τους εργαζόμενους, την πλατιά καταναλωτική μάζα; Οταν πέφτει η καταναλωτική ζήτηση, μοιραία πέφτει και η παραγωγική ζήτηση, με αποτέλεσμα όλο το σύστημα παραγωγής-διανομής να καταρρέει.
Και γιατί δεν μπορούν να διαχειριστούν τα δημόσια οικονομικά με τρόπο που να επιτρέπει κάποιες αναπτυξιακές δυνατότητες; Γιατί οι κυβερνήσεις είναι υπηρέτες του χρηματιστικού κεφάλαιου. Αυτό σημαίνει κρατικός μονοπωλιακός καπιταλισμός: υποταγή του κράτους στα μονοπώλια. Διέθεσαν τεράστια ποσά από τους κρατικούς προϋπολογισμούς για να σώσουν τις τράπεζες και τώρα αυτές οι ίδιες τράπεζες κερδοσκοπούν με τα κρατικά χρέη, τα παράγωγα και τα ασφάλιστρά τους, δημιουργώντας καινούργιες φούσκες, τις οποίες κάνουν πως δεν βλέπουν οι κυβερνήσεις.
Ο,τι αποφασίζεται είναι ημίμετρο, γιατί ο ανταγωνισμός δεν επιτρέπει μια συμφωνία ανάμεσα στα βασικά ιμπεριαλιστικά κέντρα. Η μόνη συμφωνία τους είναι πως πρέπει να «πατήσουν» κι άλλο την εργατική τάξη, δημιουργώντας συνθήκες Κίνας παντού.
Πέτρος Γιώτης