Μια ακόμη προεκλογική εκδήλωση του ΠΑΣΟΚ με θέμα «Μιλάμε για την Παιδεία» χρησιμοποιήθηκε ως ντεκόρ για να εμφανιστεί στο «γυαλί» ο Παπανδρέου και να προσφέρει νέα δώρα στους ιθαγενείς-ψηφοφόρους. Ως συνήθως υπήρξε γενναιόδωρος στα ταξίματά του. 5% για την Παιδεία, 2% για την έρευνα, 1 δισ. ευρώ από τον πρώτο κιόλας προϋπολογισμό. Πάρε κόσμε, τζάμπα τα βάλαμε.
Αντιπαρερχόμαστε την προεκλογική ρητορική, γιατί δεν αξίζει τον κόπο ν’ ασχοληθούμε μαζί της. Οπως ασφαλώς θυμόσαστε, και ο Καραμανλής έταζε 5% για την Παιδεία, αλλά μετά θυμήθηκε την «καμμένη γη» που του παρέδωσε το ΠΑΣΟΚ. Τα ίδια θα κάνει και ο Παπανδρέου όταν σχηματίσει κυβέρνηση. Ας επικεντρωθούμε σε ζητήματα ουσίας, αφού πρώτα θυμίσουμε πως ο Παπανδρέου είναι ο πρώτος Πασόκος που τάχθηκε υπέρ της κατάργησης του άρθρου 16 του Συντάγματος, ψηφίζοντας διαφορετικά από τους υπόλοιπους βουλευτές του κόμματός του κατά τη συνταγματική αναθεώρηση του 2001.
Αυτή τη φορά ο ΓΑΠ επικεντρώνεται σε δυο κατευθύνσεις. Η πρώτη είναι το «αυτόνομο σχολείο». Δηλαδή, ένα σχολείο στο οποίο θα υπάρχει «μεγάλο περιθώριο ανάπτυξης μαθημάτων σε περιφερειακό επίπεδο, ακόμα και σε επίπεδο σχολικής μονάδας, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε περιοχής, ανάλογα με τις ανάγκες ακόμα και κάθε μαθητή»! Δηλαδή, οραματίζεται σχολεία πολλών ταχυτήτων, που θα προσφέρουν όχι γενική και πολυτεχνική μόρφωση, αλλά μόρφωση προσαρμοσμένη στις ανάγκες της αγοράς, από τις οποίες θα εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό και τα έσοδα του «αυτόνομου» σχολείου. Η πλειοψηφία των σχολείων θα παράγει φτηνό και ευέλικτο εργατικό δυναμικό, με καθορισμένες-περιορισμένες δεξιότητες και διαπαιδαγωγημένο στην οσφυοκαμψία και την υποταγή, βεβαίως.
Η δεύτερη κατεύθυνση είναι η περιβόητη «διά βίου μάθηση». Αυτή χρωματίζεται με λαμπρά χρώματα, όμως στην πραγματικότητα είναι η παιδεία του «απασχολήσιμου», όρο που πρώτος εισήγαγε στο νεοελληνικό λεξιλόγιο ο Σημίτης. Ανθρωποι χωρίς μόρφωση, με περιορισμένες δεξιότητες, οι οποίοι θα περιπλανούνται από επάγγελμα σε επάγγελμα και από εργοδότη σε εργοδότη, περνώντας κάποια σεμιναριακή πρακτική άσκηση, ίσα-ίσα για να μπορούν να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της νέας εργασίας.
Αυτή είναι η καπιταλιστική αντίληψη για την Παιδεία. Εκπαίδευση τύπου τσίρκου, που θα παράγει ευέλικτο και προπαντός φτηνό εργατικό δυναμικό, προσαρμοσμένη στις στενές και αντικοινωνικές ανάγκες των καπιταλιστικών επιχειρήσεων και όχι στη δίψα του ανθρώπου για κατάκτηση της γνώσης και στις πραγματικές ανάγκες της εργαζόμενης κοινωνίας.
Στον αντίποδα αυτής της αντίληψης είναι η δική μας στρατηγική κατεύθυνση, το δικό μας όραμα για μια Παιδεία που θα προσφέρει ολόπλευρη μόρφωση, γενική και πολυτεχνική μόρφωση, στο πλαίσιο μιας κοινωνικής συγκρότησης που θα τείνει να καταργήσει την αντίθεση ανάμεσα στη σωματική και την πνευματική εργασία, που θα προσφέρει στα μέλη της τη δυνατότητα να μην παραμένουν εφ’ όρου ζωής στη μονοτονία του ίδιου επαγγέλματος, αλλά να μπορούν ν’ αλλάζουν επάγγελμα.
Αυτό το όραμα φαντάζει σήμερα πολύ μακρινό. Ομως μόνο αυτό μπορεί να μας οδηγήσει με ασφάλεια στους σημερινούς αγώνες ενάντια σε κάθε αντιδραστική αλλαγή, που μας πάει πίσω και από την έννοια του λαϊκού σχολείου της αστικής επανάστασης.
Π.Γ.