Ενα ακόμη αφιέρωμα από τη «NEW STAR», αυτή τη φορά στον Μπέρτολτ Μπρεχτ και στις κινηματογραφικές αναγνώσεις έργων του. Ο τίτλος του αφιερώματος είναι καθαρά παραπλανητικός, καθότι για τις τρεις από τις τέσσερις ταινίες του ο γενικός τίτλος που θα ταίριαζε θα ήταν «όταν το έργο του Μπρεχτ παραχαράσσεται» ή «ο Μπρεχτ σε χαζοχαρούμενα ευχάριστα παραμυθάκια».
Μόνο το αριστουργηματικό «Κούλε Βάμπε» φέρνει τη σφραγίδα του Μπρεχτ. Οι άλλες τρεις ταινίες που έχουν επιλεγεί για το συγκεκριμένο αφιέρωμα είναι ταινίες που όχι μόνο δεν αναδεικνύουν την ουσία του έργου και τον πυρήνα της σκέψης του μεγάλου δημιουργού του περασμένου αιώνα, αλλά και αφαιρούν από τα έργα του την οξύτητα εκείνη που τα κάνει μοναδικά, κριτικά απέναντι στους κοινωνικούς και πολιτικούς θεσμούς, εργαλεία στα χέρια αυτών που τα παρακολουθούν. Για παράδειγμα, η ταινία του Παμπστ «Η όπερα της πεντάρας» απετέλεσε την αιτία για να βρεθούν Μπρεχτ και Παμπστ στα δικαστήρια (βλ. «Κ», αρ. φ. 669, 17/12/11). Ο Μπρεχτ μπορεί να μην κατάφερε να απαγορεύσει την ταινία, κατάφερε όμως να τη στιγμάτίσει για πάντα ως εχθρική προς το έργο του. Η ταινία «Και οι δήμιοι πεθαίνουν» του Φριτς Λανγκ αποτελεί την απτή επιβεβαίωση της δραματικής εμπειρίας που είχε ο Μπρεχτ, όταν προσπάθησε να συνεργαστεί με το Χόλιγουντ. Ο Λανγκ είχε συμβιβαστεί με τους παραγωγούς και δεν δίστασε να ακρωτηριάσει το σενάριο του Μπρεχτ, φτιάχνοντας κάτι άλλο τελικά, ο Μπρεχτ όμως δεν έκανε συμβιβασμούς, γι’ αυτό και δεν κατάφερε να δουλέψει στο Χόλιγουντ. Η ταινία του Αλμπέρτο Καβαλκάντι «Ο αφέντης Πούντιλα και ο δούλος του ο Μάτι» χαρακτηρίστηκε και από τον ίδιο τον Μπρεχτ, που την είδε πριν προβληθεί στις αίθουσες, ως εκλεπτυσμένη κωμωδία για σαλόνια…
Από το τετράπτυχο του αφιερώματος μένει μόνο το «Kuhle Wampe, Σε ποιον ανήκει ο κόσμος», με τη σκηνοθεσία να την υπογράφει ο Ζλάταν Ντούντοφ, στενός συνεργάτης του Μπρεχτ επί χρόνια, και το σενάριο ο ίδιος ο Μπρεχτ. Ενα κινηματογραφικό ποίημα, αποτέλεσμα της συνεργασίας δυο σπουδαίων δημιουργών, την περίοδο που και οι δύο ήταν μάχιμα στελέχη της κομμουνιστικής τέχνης στη Γερμανία.
Είναι, λοιπόν, επιεικώς απαράδεκτο να κάνεις αφιέρωμα σε έναν δημιουργό με έργα που ο ίδιος έχει κατακρίνει, απλά μόνο και μόνο επειδή με κάποιο τρόπο εμπλέκονται με τα έργα του. Ειδικά ο Μπρεχτ είναι από τους πιο κακοπαθημένους στην Ελλάδα και αφιερώματα σαν και αυτό δεν συντελούν στην αντίθετη κατεύθυνση, αλλά επιτείνουν την άγνοια και τη σύγχυση για την ουσία του έργου του μεγάλου γερμανού δημιουργού και μαρξιστή διανοούμενου.
Ελένη Π.
