Οι υπερασπιστές του Θωμά Σερίφη άνοιξαν τη σημερινή συνεδρίαση, με σύντομες αγορεύσεις στηριγμένες σε νομική επιχειρηματολογία. Ο Θωμάς, άλλωστε, έχει αναλάβει μόνος του όλες τις ευθύνες για τη συμμετοχή του στη 17Ν, έχει αναφερθεί στις ενέργειες στις οποίες έχει πάρει μέρος και οι συνήγοροί του είχαν να ασχοληθούν μόνο με το σωστό νομικό χαρακτηρισμό αυτής της συμμετοχής.
Ο Γιώργος Γιάνναρος, αναφερόμενος στην ένταξη του Θ. Σερίφη στη 17Ν στάθηκε στο γεγονός ότι ήταν μόλις 22 ετών, σε μια περίοδο πολιτικής αναταραχής και τα κίνητρα της ένταξής του ήταν καθαρά ιδεολογικά, χωρίς καμία ιδιοτέλεια. Για πολιτικούς και ιδεολογικούς λόγους έγινε και η αποχώρησή του από την Οργάνωση το 1990. Εφόσον πρωτόδικα του αναγνωρίστηκε το ελαφρυντικό της ειλικρινούς μεταμέλειας, πώς είναι δυνατόν να καταδικάζεται (κατά πλειοψηφία) για συμμετοχή μέχρι το 2002; Πώς είναι δυνατόν η αποδοχή της ειλικρίνειάς του να γίνεται με δυο μέτρα και δυο σταθμά; Οταν ανέλαβε πράξεις που δεν του είχαν αποδοθεί, όταν αυτοενοχοποιήθηκε, μπορεί να μην είναι ειλικρινής για το πότε αποχώρησε; Κατέληξε ζητώντας την παύση της ποινικής δίωξης για τη συμμετοχή, λόγω παραγραφής (πλημμέλημα πριν το 2001).
Για την έκρηξη σε ακατοίκητο σπίτι, ο Γ. Γιάνναρος υποστήριξε ότι ήταν η πρώτη του ενέργεια και η συμμετοχή του ήταν καθαρά συμβολική. Η πράξη είναι πλημμεληματικού χαρακτήρα και πρέπει να παραγραφεί. Η κατηγορία της προμήθειας εκρηκτικών υλών επίσης έχει παραγραφεί, λόγω της αποχώρησής του από την Οργάνωση. Στη ληστεία στην Τράπεζα Εργασίας στο Περιστέρι κακώς καταδικάστηκε ως συναυτουργός. Ο ίδιος δεν πήρε ούτε μια δραχμή, δεν είχε άμεση οπτική επαφή με το χώρο, έχουμε κλασική περίπτωση απλής συνέργειας. Για το Συκούριο αυτοενοχοποιήθηκε, όμως η συμμετοχή του δεν αφορούσε τη μέρα της αρπαγής του οπλισμού, αλλά κάποια προηγούμενη μέρα που κατόπτευαν το χώρο. Ουδείς αναφέρει συμμετοχή του την κρίσιμη μέρα, γι’ αυτό η υπεράσπιση ζήτησε την απαλλαγή του. Για την επιχείρηση στο Πολεμικό Μουσείο προτάθηκε η μετατροπή της κατηγορίας από απλή συνέργεια σε ληστεία σε απλή συνέργεια σε διακεκριμμένη κλοπή.
Ο Ανδρέας Γαβαλάς σκιαγράφησε την προσωπικότητα του Θ. Σερίφη. Μίλησε για «έναν γλυκύ και γοητευτικό άνθρωπο, ο οποίος ευθύς εξαρχής παραδέχτηκε όλα όσα έκανε». Η πρωτόδικη ποινή –είπε- ήταν αξοντωτική και άδικη, διαφορετικά ο Θωμάς δεν θα ασκούσε έφεση. Ζήτησε την επιβράβευση των ηθικών αξιών που με τη στάση του ανέδειξε ο Θ. Σερίφης.
Τον κύκλο έκλεισε με μια μεστή αγόρευση ο Σπύρος Φυτράκης, που ζήτησε από το δικαστήριο «επιεική προσέγγιση, με ανοιχτή διασταλτική ερμηνεία στους ποινικούς κανόνες οι οποίοι περιγράφουν κάθε φορά τη συμπεριφορά του Θωμά Σερίφη» και «ποινή στα σωστά πλαίσια ισορροπίας και ως προς το πρόσωπο του κατηγορούμενου και ως προς το μήνυμα που θα δώσετε στην κοινωνία». Τι προέκυψε για τον Θ. Σερίφη; Σταθερή αυτοκριτική θέση έναντι της συμμετοχής του, μικρός χρόνος συμμετοχής και περιφερειακός-βοηθητικός ρόλος, ρόλος απλός συνεργού σε όλες τις πράξεις που συμμετείχε. Δεν είχε ποτέ του αποφασιστικό ρόλο. «Πρόκειται για σημαντικά δεδομένα, ενόψει και της ιστορικότητας της υπόθεσης».
Μπορεί μια ομολογία που δίνεται μεταμεσονύκτιες ώρες, γεμάτη αντιφατικότητα, αφού έχει προηγηθεί μια πολύωρη συζήτηση με τις διωκτικές αρχές να θεωρηθεί αυθεντική, να θεωρηθεί αυτό που λέμε αξιοπρεπής ομολογία; Οταν το κράτος έχει στη διάθεσή του το μέλος της Οργάνωσης πολιτικής βίας και τον πάει μεταμεσονύκτιες ώρες στον ανακριτή για να καταθέσει, σημαίνει ότι έχει προηγηθεί μια συμφωνία. Γι’ αυτό βιάζεται τόσο. Η ομολογία του Παύλου Σερίφη είναι προϊόν συναλλαγής. Κατευθείαν στην καρδιά του ζητήματος ο Σπύρος Φυτράκης, αγορεύοντας ως συνήγορος υπεράσπισης του Νίκου Παπαναστασίου.
Χαρακτήρισε –δικαίως- προϊόν συναλλαγής την μεταμεσονύκτια ομολογία του Παύλου Σερίφη, στην οποία στηρίζεται κατά κύριο λόγο η ενοχή του Νίκου Παπαναστασίου. Αυτή η ομολογία δεν είναι επαρκές δεδομένο ούτε για να συνδυαστεί με τα άλλα, σημείωσε με έμφαση ο έμπειρος συνήγορος. Οσο για τα άλλα, αναφέρονται σε παραγεγραμμένο χρόνο και γι’ αυτό το δικαστήριο δεν τα ερεύνησε, ούτε στον πρώτο ούτε στο δεύτερο βαθμό, για να δει τι απ’ αυτά είναι αληθές και τι όχι. Επομένως, για να καταδικαστεί ο Ν. Παπαναστασίου για συμμετοχή στην Οργάνωση, έγινε μια γενίκευση σε σαθρή βάση, μια γενίκευση που στηρίζεται σε μια σαθρή ομολογία.
Ποια είναι τα άλλα στοιχεία σε βάρος του Παπαναστασίου; Ενα αποτύπωμα σ’ ένα βιβλίο και μια γραφή σε ατζέντα του μαγαζιού του, που φέρεται να ταυτίζεται με γραφή που βρέθηκε σε κρησφύγετο της 17Ν. Ο Φυτράκης δε μπήκε στη διαδικασία να αποδείξει αν είναι ή δεν είναι το αποτύπωμα του Παπαναστασίου, αν είναι αληθινό ή πλαστό. Πήγε κατευθείαν στη νομολογία, καταθέτοντας και αναλύοντας αποφάσεις, για υποθέσεις πολιτικής βίας μάλιστα, που απεφάνθησαν ότι αποτύπωμα σε κινητό αντικείμενο δε μπορεί να θεωρηθεί απόδειξη ενοχής.
Μένοντας σε αυστηρά νομικό επίπεδο, ο Σ. Φυτράκης κατέληξε ζητώντας την αθώωση του Παπαναστασίου, όχι την παραγραφή.
Ακολούθησε ο Παναγιώτης Ρουμελιώτης, ο βασικός υπερασπιστής του Παπαναστασίου, που ξεκίνησε με μια νηφάλια τοποθέτηση για την υπόθεση. Αναφέρθηκε στο κλίμα που δημιουργήθηκε την περίοδο των συλλήψεων και στην προσπάθεια αποϊδεολογικοποίησης της υπόθεσης, με στόχο να φορτιστεί συναισθηματικά το δικαστήριο και να αγνοήσει τις πολιτικοκοινωνικές διαστάσεις της, απαξιώνοντας τους κατηγορούμενους ως κοινούς εγκληματίες. Ο συνήγορος κάλεσε το δικαστήριο να καταλήξει σε μια δίκαιη απόφαση, η οποία θα γίνει σεβαστή από το κοινό περί δικαίου αίσθημα. Να γράψει ιστορία, όχι με την έννοια της καταγραφής αλλά με την έννοια της προώθησης του κράτους δικαίου και της αποδοχής της Δικαιοσύνης από το σύνολο του ελληνικού λαού.
Ποιος είναι αυτός ο Παπαναστασίου; συνέχισε ο Π. Ρουμελιώτης. Φέρεται να συμμετέχει στην Οργάνωση επί 27 χρόνια και μιλούν γι’ αυτόν μόνο ο Χριστόδουλος και ο Παύλος Σερίφης στις προανακριτικές τους απολογίες. Ουδείς άλλος τον αναφέρει, ουδείς δηλώνει ότι τον έχει δει κάπου στη διάρκεια αυτών των 27 χρόνων.
Ο συνήγορος σχολίασε αναλυτικά τις προανακριτικές ομολογίες που αναμιγνύουν τον Ν. Παπαναστασίου. Στάθηκε στην αναίρεση της «ομολογίας» του Χρ. Ξηρού, αλλά και στο περιεχόμενό της. Σε 16 χειρόγραφες σελίδες αναφέρονται 32 υποθέσεις και μόνο για την υπόθεση Τζαντ, τη χρονικά παλαιότερη αναφέρει εκπληκτικές λεπτομέρειες, που κανένας άνθρωπος δε θα μπορούσε να θυμάται. Ο Χριστόδουλος δε θυμάται τίποτα για τις πιο πρόσφατες ενέργειες στις οποίες φέρεται να πήρε μέρος και θυμάται εκπληκτικές λεπτομέρειες για την πιο παλιά. «Ολως τυχαίως», αυτή είναι η μοναδική υπόθεση στην οποία η κατηγορία εμπλέκει τον Νίκο Παπαναστασίου. «Θα πρέπει να το δείτε αυτό, κύριοι δικαστές», σημείωσε με νόημα ο Π. Ρουμελιώτης, παρά την απόφαση που έχετε πάρει για τις προανακριτικές, στην οποία δεν επανέρχομαι.
Αναφερόμενος στον τρομονόμο, βάσει του οποίου έχει καταδικαστεί ο Παπαναστασίου (μόνο για συμμετοχή, με βάση τις προανακριτικές ομολογίες), τον χαρακτήρισε ανήθικο νόμο που παράγει ανήθικα αποτελέσματα. Θύμισε ότι από τη νομοπαρασκευαστική επιτροπή παραιτήθηκαν όλοι οι καθηγητές του Ποινικού Δικαίου, μεταξύ των οποίων και ο συνήγορος πολιτικής αγωγής Η. Αναγνωστόπουλος. «Σκεφτείτε καλά, όταν θα εφαρμόζετε αυτόν τον νόμο», ήταν η προτροπή του προς τους δικαστές.
Ο συνήγορος επανήλθε αναλυτικά στην υπόθεση Τζαντ, μολονότι ο Παπαναστασίου πρωτόδικα έχει αθωωθεί κατά πλειοψηφία (ξαναδικάζεται επειδή οι εισαγγελείς άσκησαν έφεση). Μια υπόθεση στην οποία το μόνο στοιχείο είναι μια αναφορά στην προανακριτική του Χριστόδουλου. Ηταν υποχρεωμένη η υπεράσπιση Παπαναστασίου να ρίξει βάρος, γιατί οι Αμερικανοί, μέσω του εκπροσώπου τους στα έδρανα της πολιτικής αγωγής, ασκούν τεράστια πίεση ζητώντας την καταδίκη του Παπαναστασίου. Οι λεπτομέρειες στην προανακριτική του Χριστόδουλου είναι εκπληκτικές και μόνο γι’ αυτή την υπόθεση. Φέρεται να θυμάται τις μάρκες, ακόμα και τα χρώματα των μοτοσικλετών. Να θυμάται ακόμα και το δρόμο από τον οποίο η 17Ν απαλλοτρίωσε το αυτοκίνητο. Στοιχεία που θα ήταν αδύνατο να θυμάται μετά από 17 χρόνια, τα είχε όμως στη διάθεσή της η Αντιτρομοκρατική, από το φάκελο της υπόθεσης (είχαν βρεθεί και το αυτοκίνητο και οι μοτοσικλέτες). Μπήκαν όλες αυτές οι λεπτομέρειες στην προανακριτική του Χριστόδουλου, γιατί ήταν η ενέργεια που ήθελαν να «δέσουν» τον Παπαναστασίου.
Ο Π. Ρουμελιώτης διάβασε τα σχετικά αποσπάσματα από την προανακριτική του Χριστόδουλου, αποφεύγοντας να αναφέρει οποιοδήποτε από τα ονόματα που αναφέρονται σ’ αυτή (στη θέση κάθε ονόματος έλεγε «ο τάδε»). Διευκρίνισε μάλιστα, ότι θεωρεί αντιδεοντολογικό και απαράδεκτο να διαβάζονται ονόματα από μια προανακριτική που η υπεράσπιση δεν την αποδέχεται και που αυτός που φέρεται να την έχει δώσει την έχει καταγγείλει ως κατασκευασμένη. Στάση δικηγόρου στηριγμένη σε αρχές και δεοντολογία, σε ευθεία αντίθεση με κάποιους άλλους, που έγιναν «ντουντούκες» των πελατών τους, ρουφιανεύοντας για λογαριασμό τους, όχι μόνο συγκατηγορούμενους αλλά ακόμα και άσχετους με την υπόθεση ανθρώπους.
Αναλύοντας τα γραφόμενα σ’ αυτή την προανακριτική ο συνήγορος κατέδειξε ότι η συμμετοχή του Παπαναστασίου δε μπορεί να στοιχειοθετηθεί και γι’ αυτό το δέχτηκε η πρωτόδικη απόφαση. Γιατί κατά πλειοψηφία; Ηταν η συγκυρία, ήταν το κλίμα, ήταν η αντίληψη ότι δεν έχει τελειώσει η δίκη και ας ασκηθεί μια πίεση, ήταν η ευαισθησία στα θέματα που αφορούσαν Αμερικανούς. Κατά τον Π. Ρουμελιώτη αυτή η ιστορία πρέπει να τελειώσει άπαξ διά παντός.
Η δεύτερη εμπλοκή του Παπαναστασίου είναι η συμμετοχή στη ληστεία στην ΕΤΕ Πετραλώνων, όπου σκοτώθηκε ο αστυφύλακας Μάτης. Εμπλοκή που προκύπτει και πάλι από την προανακριτική του Χριστόδουλου, που περιγράφει τα σχετικά με μια άψογη αστυνομική ορολογία, που δεν ταιριάζει όχι σε μέλος επαναστατικής Οργάνωσης, σε αριστερό, αλλά ούτε σε έναν απλό άνθρωπο. Ο Π. Ρουμελιώτης αναφέρθηκε σε όλα τα δεδομένα της υπόθεσης, στις καταθέσεις των μαρτύρων, στα δημοσιεύματα των εφημερίδων της επομένης, στο άλλοθι του εντολέα του (εργαζόταν σε εταιρία με συγκεκριμένο ωράριο) και τέλος στην κατάθεση Τσελέντη, που λέει ότι δεν είδε κανένα Παπαναστασίου σ’ αυτή την ενέργεια.
Ο Π. Ρουμελιώτης έκλεισε με την κατηγορία της ένταξης και συμμετοχής για την οποία έχει καταδικαστεί ο Παπαναστασίου (έχει ήδη εκτίσει την ποινή και είναι ελεύθερος). Στηλίτευσε ως χονδροειδή ψέματα αυτά που ισχυρίζεται στην νυχτερινή προανακριτική του ο Παύλος Σερίφης. Και επικαλέστηκε τον Τσελέντη, που ήταν κατηγορηματικός, ότι ο Παπαναστασίου δεν είχε καμιά σχέση με την Οργάνωση, αλλά τον είχε δει σε κάποιες πολιτικές συζητήσεις ημιανοιχτού τύπου, στις οποίες μέλη της Οργάνωσης έπαιρναν μέρος, χωρίς ποτέ να δηλώνουν την ιδιότητά τους. Αναφέρθηκε ακόμα και στην κατάθεση Τέλιου, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η ενέργεια που αναφέρει (το χολιγουντιανού τύπου σενάριο για την προσαγωγή του ενώπιον του… κουκουλοφόρου ιερατείου της οργάνωσης) ουδέποτε έλαβε χώρα. Αλλά κι αν έλαβε, πουθενά ο Τέλιος δεν κατονομάζει τον Παπαναστασίου, δεν τον ταυτίζει με τον «Νικήτα» που λέει ότι ήταν εκεί.
Με την ίδια μεθοδικότητα ο Π. Ρουμελιώτης κονιορτοποίησε και όλα τα άλλα στοιχεία βάσει των οποίων καταδικάστηκε πρωτόδικα ο Παπαναστασίου για συμμετοχή και ζήτησε την καθαρή αθώωσή του.