Hταν κάποτε ένας ήρωας… Ετσι πρέπει να άρχιζαν τις διηγήσεις στα εγγονάκια τους οι γιαγιάδες της Ουκρανίας, που έζησαν τη ναζιστική κατοχή και μετά την απελευθέρωση. Και μετά τα έπαιρναν από το χέρι και πήγαιναν ν’ αφήσουν λίγα λουλούδια στο μνημείο του ήρωα.
Ο ήρωας ήταν ο στρατηγός Νικολάι Φιοντόροβιτς Βατούτιν (1901-1944). Και το μνημείο του βρισκόταν στο πάρκο Μαριίνσκι του Κιέβου, κοντά στο Ουκρανικό Κοινοβούλιο. Ενας λιτός τάφος και ο ανδριάντας του στρατηγού με την επιγραφή: «Στον στρατηγό Βατούτιν από το λαό της Ουκρανίας». Λουλούδια, πολλά ή λιγότερα, αφημένα από τους κατοίκους του Κιέβου, υπήρχαν πάντοτε στη βάση του μνημείου. Από το 1948 που δημιουργήθηκε, ποτέ δεν έμεινε χωρίς λουλούδια το μνημείο του στρατηγού Βατούτιν.
Είχαν έναν ιδιαίτερο λόγο οι Ουκρανοί να τιμούν τον στρατηγό Βατούτιν. Δεν υπήρξε μόνο ο επικεφαλής των τμημάτων του Κόκκινου Στρατού που απελευθέρωσαν το Κίεβο. Ο στρατηγός Βατούτιν δολοφονήθηκε μετά από ενέδρα ουκρανών εθνικιστών-ναζί και άφησε την τελευταία του πνοή σ’ ένα νοσοκομείο της πόλης που είχε απελευθερώσει. Ο στρατηγός Βατούτιν δεν ήταν μόνο κομμουνιστής-διεθνιστής, αλλά και θύμα των ουκρανών ναζί, αυτής της ντροπής της σοβιετικής Ουκρανίας.
Ο Νικολάι Φιοντόροβιτς Βατούτιν γεννήθηκε το 1901 από γονείς φτωχούς αγρότες. Το 1920 κατατάχτηκε στον Κόκκινο Στρατό για να πολεμήσει τους «λευκούς» που με τη βοήθεια των ιμπεριαλιστών της Δύσης απειλούσαν τη νεαρή σοβιετική εξουσία. Το 1921 έγινε μέλος του Κόμματος των Μπολσεβίκων. Σπούδασε στη Στρατιωτική Ακαδημία Φρούνζε και στην Ακαδημία του Γενικού Επιτελείου.
Στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο ο Βατούτιν συμμετείχε ως επιτελικός αξιωματικός ή διοικητής σε πολλά μέτωπα. Τον Ιούνη του 1941 ήταν επικεφαλής του επιτελείου στο Βορειοδυτικό Μέτωπο, όπου διακρίθηκε για τις στρατιωτικές του ικανότητες. Ιδιαίτερα για το σχεδιασμό αιφνιδιαστικών επιθετικών επιχειρήσεων σε σημεία που ο εχθρός δεν ανέμενε. Διοικώντας τα σοβιετικά στρατεύματα στην περιοχή του Νόβγκοροντ, επιτέθηκε αιφνιδιαστικά στα στρατεύματα της Βέρμαχτ, κατάφερε να περικυκλώσει σημαντικές δυνάμεις των Ναζί και να τους αναγκάσει σε οποσθοχώρηση και ανασυγκρότηση, με αποτέλεσμα να μην μπορέσουν να εκμεταλλευτούν το καλοκαίρι για να επιτεθούν και να καταλάβουν το Λένινγκραντ, που ήταν ένας από τους στρατηγικούς τους στόχους. Διακρίθηκε, επίσης, στον τομέα της ανάδειξης των ηγετικών ικανοτήτων των υφισταμένων του, πράγμα στο οποίο τον βοήθησε ο προπολεμικός συνδυασμός στρατιωτικών και κομματικών καθηκόντων.
Μετά τη Μάχη της Μόσχας, τον Γενάρη του 1942, ο Βατούτιν κατάφερε να περικυκλώσει δυο γερμανικές στρατιές και μετά από απανωτές επιθέσεις να σπάσει τις γραμμές τους και να τις διαλύσει τον Απρίλη του 1942. Στη συνέχεια, με εντολή του Στάλιν, διοίκησε το Μέτωπο του Βορονιέζ και κατόπιν τοποθετήθηκε διοικητής του Νοτιοδυτικού Μετώπου και έπαιξε σημαίνοντα ρόλο στη σοβιετική αντεπίθεση και στην περικύκλωση της γερμανικής 6ης στρατιάς στο Στάλινγκραντ. Οι δυνάμεις του περικύκλωσαν και εξόντωσαν τα δύο τρίτα της ιταλικής 8ης στρατιάς (130.000 άνδρες), που συμμετείχε στην πολιορκία του Στάλινγκραντ.
Μετά τη νίκη του Κόκκινου Στρατού στο Στάλινγκραντ, το Νοτιοδυτικό Μέτωπο, υπό τη διοίκηση του Βατούτιν, εκδίωξε τους Ναζί από την Ανατολική Ουκρανία, γεγονός που διευκόλυνε την απελευθέρωση του Χάρκοβο από το Μέτωπο του Βορονιέζ υπό τον στρατηγό Φίλιπ Γκολίκοφ. Την περίοδο εκείνη ο Βατούτιν προήχθη σε στρατηγό με διάταγμα του Στάλιν και τοποθετήθηκε στο Μέτωπο του Βορονιέζ, συμμετέχοντας αποφασιστικά στην ιστορική μάχη του Κουρσκ, όπου χάρη στις «ανορθόδοξες» τακτικές του, με το συνδυασμό άμυνας και αιφνιδιαστικών αντεπίθεσεων, κατάφερε να περάσει τελικά από την άμυνα στην επίθεση και να συμβάλει στην περιφανή νίκη του Κόκκινου Στρατού.
Συνεχίζοντας την επίθεση, ο Βατούτιν άρχισε να προωθείται προς το Κίεβο, αιφνιδιάζοντας συνεχώς τους Ναζί με επιθέσεις σε σημεία που δεν περίμεναν. Στις 6 Νοέμβρη του 1943 το Κίεβο ήταν και πάλι ελεύθερο και σοβιετικό. Ο Βατούτιν συνέχισε να επιτίθεται και να σπάει τις γερμανικές άμυνες, ενώ από το βορρά συνέδραμε το 2ο Ουκρανικό Μέτωπο υπό τον στρατηγό Ιβάν Κόνιεφ. Στις 3 Φλεβάρη του 1944, οι δυνάμεις του Βατούτιν και του Κόνιεφ συναντήθηκαν, αφού προηγουμένως διέσπασαν τις γερμανικές θέσεις, έτρεψαν τους περικυκλωμένους Ναζί σε φυγή και συνέλαβαν 56.000 αιχμάλωτους.
Στις 28 Φλεβάρη του 1944, ο Βατούτιν, που ανασυγκροτούσε τις δυνάμεις του για να προωθηθεί προς τα δυτικά, κυνηγώντας τους ναζί, έπεσε σε ενέδρα του «Ουκρανικού Αντάρτικου Στρατού», παραστρατιωτικών συμμοριών της δωσιλογικής «Οργάνωσης Ουκρανών Εθνικιστών» του Στεπάν Μπαντέρα. Οι εθνικοφασίστες συνεργάτες των Ναζί, εκμεταλλευόμενοι την ουκρανική τους εθνικότητα, κατάφεραν να περάσουν καμουφλαρισμένοι στις απελευθερωμένες περιοχές και έστησαν την ενέδρα κοντά στο χωριό Μιλιάτιν, όπου κατευθύνονταν το αυτοκίνητο του στρατηγού.
Ο Βατούτιν υπέστη σηψαιμία από τα τραύματα και πέθανε έξι εβδομάδες αργότερα σε νοσοκομείο του Κιέβου. Δεν πρόλαβε να μπει νικητής στο Βερολίνο. Στη θέση του τοποθετήθηκε ο στρατηγός Γκεόργκι Ζούκοφ. Τραγική ειρωνεία: τ’ αδέρφια του, Αφανάσι και Σεμιόν Φιοντόροβιτς Βατούτιν, σκοτώθηκαν σε μάχες του Κόκκινου στρατού τον Μάρτη και τον Απρίλη της ίδιας χρονιάς. Μέσα σε δυο μήνες, η Βέρα Γεφίμοβα Βατούτινα έθαψε τρεις γιους, ήρωες του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου.
Ο στρατηγός Βατούτιν ενταφιάστηκε με κρατικές τιμές στο πάρκο Μαριίνσκι του Κιέβου. Το 1948 ανεγέρθηκε το σεμνό μνημείο στο σημείο της ταφής του. Τον ανδριάντα του στρατηγού φιλοτέχνησε ο διάσημος σοβιετικός γλύπτης Γεβγένι Βουτσέτιτς (Καλλιτέχνης του Λαού της ΕΣΣΔ, πέντε βραβεία Στάλιν, παράσημο Πατριωτικού Πολέμου β’ τάξης). Είναι ο γλύπτης που -μεταξύ πολλών άλλων έργων- φιλοτέχνησε τη διάσημη γλυπτή σύνθεση «Η Μητέρα Πατρίδα Καλεί» στο λόφο Μαμάεφ του Στάλινγκραντ, και το μνημείο για τους σοβιετικούς στρατιώτες που έπεσαν στη μάχη για τη συντριβή του ναζισμού, στο πάρκο Τρεπτόβερ στο Βερολίνο. Ενα μνημείο που έχει βανδαλιστεί ουκ ολίγες φορές από τους γερμανούς νεοναζιστές (βλέπετε, η τσακισμένη σβάστικα, που την πατά ο κόκκινος στρατιώτης, πονάει…).
Ο στρατηγός Βατούτιν θεωρείται διεθνώς στρατιωτική ιδιοφυΐα. Διδάσκεται σε όλες τις στρατιωτικές σχολές. Και των ιμπεριαλιστικών χωρών. Διότι ο τρόπος με τον οποίο κατάφερε, τουλάχιστον τρεις φορές, να περικυκλώσει αριθμητικά και τεχνικά υπέρτερα στρατεύματα της Βέρμαχτ ήταν πρωτοφανής στη στρατιωτική τέχνη και δημιούργησε θεωρία. Πολλώ δε μάλλον που επρόκειτο για έναν νεαρό αξιωματικό (μόλις 43 ετών ήταν ο Βατούτιν όταν δολοφονήθηκε μπαμπέσικα από τους ουκρανούς δωσίλογους).
O Zελένσκι, ο Κλίτσκο και οι ουκρανοί νεοναζιστές, όμως, δεν έχουν ούτε ιστορικές ούτε καλλιτεχνικές ευαισθησίες, όταν πρόκειται να ξαναγράψουν την Ιστορία. Στις 9 Φλεβάρη του 2023, το μνημείο του στρατηγού Βατούτιν «εξαφανίστηκε» μετά από απόφαση του δημοτικού συμβούλιου του Κιέβου. Το άγαλμα δεν τόλμησαν να το καταστρέψουν: το μετέφεραν στο Αεροπορικό Μουσείο (!) του Κιέβου. Ηδη, τον Ιούνη του 2017, είχε μετονομαστεί η κεντρική Λεωφόρος Στρατηγού Βατούτιν στο Κίεβο σε Λεωφόρο Ρομάν Σουκέβιτς. Τι ήταν ο Σουκέβιτς; Στρατιωτικός διοικητής των ουκρανών εθνικιστών ναζιστών! Στη θέση του ήρωα απελευθερωτή, ένας από τους δωσίλογους δολοφόνους του!
Ειρωνικά μιλώντας, θα πούμε ότι μάλλον… άργησαν να εξαφανίσουν το μνημείο του στρατηγού Βατούτιν. Εδώ δε δίστασαν να ξηλώσουν αγάλματα του Γκόρκι, του Οστρόφσκι, του Πούσκιν! Και καλά ο Γκόρκι και ο Οστρόφσκι που ήταν κομμουνιστές, αλλά του επαναστάτη δημοκράτη Πούσκιν; Αμα πρόκειται για Ρώσους, οι Ουκρανοί νεοναζιστές δεν κάνουν διακρίσεις. Ο,τι παραπέμπει σε Ρώσο, ιδιαίτερα σε σοβιετικό Ρώσο, εξαφανίζεται ή μετονομάζεται.
Παθαίνουν και «νίλες» σε κάποιες περιπτώσεις. Για παράδειγμα, πριν από μερικά χρόνια, ο Κλίτσκο οργάνωσε δημοψήφισμα για τη μετονομασία μιας κεντρικής περιοχής του Κιέβου, που ονομαζόταν Κιρόβογκραντ, προς τιμήν του μπολσεβίκου ηγέτη Σεργκέι Κίροφ. Το 82% ψήφισε υπέρ του να μην αλλάξει η ονομασία και μόνο το 14% υποστήριξε την αλλαγή της σε «Κροπινίτσκι». Ποιος νίκησε; Το 14%! Φυσικά, όλος ο κόσμος αποκαλεί την περιοχή Κιρόβογκραντ, όμως επισήμως ονομάζεται πια «Κροπινίτσκι».
Εννοείται πως δε θα μπορούσε να γλιτώσει η Λεωφόρος Μόσχας, που μετονομάστηκε σε Λεωφόρο Στεπάν Μπαντέρα. Ούτε το Βουλεβάρτο Ντρούζμπι Ναρόντοφ, που μετονομάστηκε σε Βουλεβάρτο Μίκολα Μιχνόφσκι. Ποιος ήταν αυτός; Εξέχων ιδεολόγος του ουκρανικού εθνικισμού. Οσο για την Οδό Στρατάρχη Μαλινόφσκι, μετονομάστηκε σε Οδό Ηρώων του Τάγματος Αζόφ! Μα ο Μαλινόφσκι ήταν Ουκρανός! Ε και; Πάνω απ’ όλα ήταν στρατάρχης του Κόκκινου Στρατού της ΕΣΣΔ. Οπως αντιλαμβάνεστε, δε θα μπορούσαν να παραμείνουν δρόμοι και πλατείες με τα ονόματα του Μαρξ και του Ενγκελς, οι οποίοι μπορεί να ήταν Γερμανοί, ήταν όμως οι ιδρυτές του κομμουνισμού. Και ο… δόλιος ο Λέον Τολστόι τι τους έφταιξε και τον έσβησαν από το χάρτη; Αυτός ήταν Ρώσος, όπως ο Πούσκιν.
Εχουμε γράψει (O ναζισμός ως συστατικό στοιχείο του ουκρανικού εθνικισμού), πως αν δούμε ενδελεχέστερα την ιστορία του 20ού αιώνα, θα κατανοήσουμε ότι ο ναζισμός αναδείχτηκε αναπόφευκτα σε συστατικό στοιχείο του σύγχρονου ουκρανικού εθνικισμού. Είναι εκείνη η ιδεολογία που μπορεί να στηρίξει τον αντι-ρωσισμό. ‘Η, αν θέλετε, είναι η αντιστροφή της καπηλείας του αντιφασισμού και των νικών του Κόκκινου Στρατού από το ρωσικό ιμπεριαλιστικό καθεστώς.
Για να εισβάλει η ιμπεριαλιστική Ρωσία στην Ουκρανία, ο Πούτιν προχώρησε σε μια προκλητική επίθεση ενάντια στην πολιτική των Μπολσεβίκων στο εθνικό ζήτημα, αναβιώνοντας τα πιο αντιδραστικά δόγματα του μεγαλορωσικού εθνικισμού. Ταυτόχρονα, όμως, συνδύασε αυτά τα δόγματα με έναν κάλπικο αντιφασισμό, επικαλούμενος τον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο και τον αγώνα του Κόκκινου Στρατού.
Για να συγκροτήσουν μια κρατική οντότητα-υποχείριο των ιμπεριαλιστών της Δύσης, οι καπιταλιστές της Ουκρανίας και το πολιτικό τους προσωπικό χρειάζονταν το ναζισμό. Από πού θα αντλούσαν στοιχεία ιδεολογίας για να συγκροτήσουν τον νέο ουκρανικό εθνικισμό; Σίγουρα όχι από την περίοδο της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και της πραγματικής ΕΣΣΔ. Γιατί εκείνη ήταν η μοναδική περίοδος στην Ιστορία που το ουκρανικό έθνος απέκτησε ανεξάρτητη κρατική συγκρότηση, με αναγνωρισμένα όλα τα εθνικά δικαιώματά του. Εγινε μέλος μια ένωσης ανεξάρτητων κρατών, με σοβιετική πολιτειακή συγκρότηση και με σοσιαλιστικό τρόπο παραγωγής.
Οι σύγχρονοι ουκρανοί αστοί, για να συγκροτήσουν την εθνικιστική τους ιδεολογία, ήταν αναγκασμένοι να αναγορεύσουν σε εθνικά πρότυπα την οικτρή μειοψηφία των δωσίλογων τύπου Στεπάν Μπαντέρα, που υπηρετώντας τους ναζί εισβολείς θεωρούσαν ότι θα αποκτήσουν στάτους γερμανόδουλου «ανεξάρτητου» κράτους, που θα χρησιμοποιούταν ως προκεχωρημένο φυλάκιο ενάντια στη Σοβιετική Ενωση. Εκείνη η απόπειρα είχε οικτρό τέλος. Τη συνέτριψε ο Κόκκινος Στρατός που απελευθέρωσε την Ουκρανία από το δολοφονικό ναζιστικό ζυγό, τη συνέτριψε ο ίδιος ο ουκρανικός λαός με την παλλαϊκή του αντίσταση, στο μέτωπο και στα μετόπισθεν, τη συνέτριψε η ατσάλινη ηθικοπολιτική ενότητα των εθνών της ΕΣΣΔ, που αποτέλεσε το θεμέλιο (και) της αντιφασιστικής νίκης. Αναγκαστικά, οι ουκρανοί αστοί που μετατράπηκαν σε υποχείριο της Δύσης και αποδέχτηκαν το ρόλο του προκεχωρημένου φυλάκιου ενάντια στην ιμπεριαλιστική Ρωσία, θα έπρεπε να ανατρέξουν στους ναζί για να βρουν μια ισχυρή συγκολλητική ουσία για την εθνικιστική τους ιδεολογία.
