Το μεγαλύτερο σφάλμα που μπορεί να κάνει κάποιος αντιμετωπίζοντας τη νέα φάση της αντιασφαλιστικής επίθεσης είναι να εμπλακεί στη φιλολογία περί τα διαδικαστικά. Πότε θα δώσει πόρισμα ο Αναλυτής, αν θα δώσει πρώτα προσχέδιο και μετά ολοκληρωμένο πόρισμα, ποια μορφή θα πάρει ο «κοινωνικός διάλογος» και τα παρόμοια. Ολα αυτά αφορούν τη μεθόδευση και όχι την ουσία. Ο Αναλυτής έχει έτοιμο το προσχέδιο. Κι αν δεν το είχε, μπορεί να το ετοιμάσει μέσα σ’ ένα διήμερο με τους συνεργάτες του. Στάνταρ είναι τα πράγματα που θέλουν, αναλογιστικές αποτιμήσεις έχουν από το παρελθόν, μπορούν τάχιστα να φτιάξουν ένα σκαρίφημα. Το πότε θα το κάνουν σχετίζεται όχι με κάποια επιστημονική εργασία, αλλά με πολιτικές σκοπιμότητες.
Στην ίδια μεθόδευση ανήκει και το κόλπο των δήθεν αντιθέσεων μεταξύ κυβέρνησης και Αναλυτή. Παίζοντας το γνωστό παιχνίδι του χότζα, ο Αλογοσκούφης ψιθυρίζει στ’ αυτί των πάντα πρόθυμων «παπαγάλων» του, ότι το πόρισμα Αναλυτή είναι «στυγνό». Θα έρθει, λοιπόν, αυτός να το απαλύνει και τότε οι εργαζόμενοι θα πρέπει να αισθανθούν ανακούφιση. Με τον Μαγγίνα δεν υπάρχει λόγος ν’ ασχολούμαστε. Αυτός είναι απλώς αχυράνθρωπος. Ούτε καν υφυπουργός του Αλογοσκούφη.
Ας μην ασχολούμαστε, λοιπόν, μ’ αυτά, γιατί θα χάσουμε την ουσία. Η αντιασφαλιστική επίθεση είναι δεδομένη, όπως δεδομένοι είναι και οι βασικοί της άξονες. Διότι το Ασφαλιστικό αντιμετωπίζεται από τις κυβερνήσεις σαν ένα απλό λογιστικό πρόβλημα. Και είναι απλό στη βάση του. Τα Ταμεία εμφανίζουν αναλογιστικά ελλείμματα, τα οποία προβαλλόμενα στο μέλλον δείχνουν ότι θ’ αποκτήσουν εφιαλτικές διαστάσεις. Αυτό είναι μια πραγματικότητα. Φουσκώνουν, βέβαια, τα νούμερα, για να κάνουν κινδυνολογία, αλλά τα αναλογιστικά ελλείμματα είναι πραγματικότητα.
Πού οφείλονται τα ελλείμματα; Στη «δημογραφική γήρανση» απαντούν οι κυρίαρχοι. Δηλαδή, μας λένε καταρχήν, ότι η «γήρανση του πληθυσμού» (το ότι ο άνθρωπος ζει σήμερα περισσότερα χρόνια) είναι κατάρα και όχι ευλογία. Δεν μας λένε, όμως, πόσο έχει αυξηθεί η ανεργία τα τελευταία 20 χρόνια. Πώς αξιοποιήθηκε η αλματώδης άνοδος της παραγωγικότητας της κοινωνικής εργασίας; Με αύξηση της ανεργίας και της εκμετάλλευσης, με αποτέλεσμα να μπαίνουν λιγότεροι πόροι στο ασφαλιστικό σύστημα και να χειροτερεύει η σχέση εργαζόμενων προς συνταξιούχους. Αν μειωνόταν το ωράριο εργασίας (αίτημα υπερώριμο, λόγω της αύξησης της παραγωγικότητας και της συνακόλουθης εντατικότητας της εργασίας), αυτόματα θα βελτιωνόταν η σχέση εργαζόμενων προς συνταξιούχους στα Ταμεία. Προσθέστε εδώ τη συνεχή διόγκωση της εισφοροδιαφυγής και την για πάνω από μισό αιώνα συνεχή καταλήστευση των Ταμείων και θα καταλήξετε στο συμπέρασμα, ότι για τα ελλείμματα δεν φταίει η «γήρανση του πληθυσμού», αλλά αιτίες που έχουν να κάνουν με την ακολουθούμενη επί δεκαετίες πολιτική, που είναι σκανδαλωδώς προς όφελος της κεφαλαιοκρατίας.
Πώς θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν τα ελλείμματα; Αν υποχρεωθούν να πληρώσουν (άμεσα και έμμεσα) αυτοί που επωφελούνται απ’ αυτά: οι καπιταλιστές. Πώς αντιμετωπίζονται, όμως; Με τη συνεχή αύξηση των ορίων ηλικίας, τη μείωση των συντάξεων και τη φαλκίδευση όλων των άλλων ασφαλιστικών παροχών. Το ίδιο προετοιμάζεται και τώρα, με μια νέα φάση της διαρκούς αντιασφαλιστικής επίθεσης.
1 Σε ό,τι αφορά τη μεθόδευση, προκειμένου η νέα μεταρρύθμιση να γίνει πράξη με τις μικρότερες δυνατές ταξικές αντιστάσεις, για μια φορά ακόμη παίζεται το βρόμικο παιχνίδι του διαχωρισμού των εργαζόμενων σε νέους και ώριμους. Εδώ δεν χωρούν πολλά. Σ’ ένα ερώτημα καλείται ν’ απαντήσει κάθε εργαζόμενος/η που δεν θα θιγεί από κάποιες (όχι όλες) τις διατάξεις του νέου νόμου: θα πουλήσεις τα παιδιά σου; Αν δεν αρκεί αυτό, ας αναλογιστούμε πως, όπως δείχνει η εμπειρία, κανένας δεν μένει άθικτος από μια αντιασφαλιστική μεταρρύθμιση. Ούτε καν ο νυν συνταξιούχος. Τέλος, ας αναλογιστούμε πως το ασφαλιστικό σύστημα είναι σαν το πουλόβερ. Ετσι κι αρχίσει να ξηλώνεται, δε σταματά.
2 Σε ό,τι αφορά τα όρια ηλικίας, δεν πρόκειται να πάνε σε γενική αύξηση πάνω από τα 65, στα οποία έχουν ήδη εξισωθεί άνδρες-γυναίκες που έχουν μπει στην ασφάλιση από 1.1.1993 (νόμος Σιούφα). Θέλουν, όμως, να χτυπήσουν κάθε «πρόωρη» συνταξιοδότηση. Πρώτα και κύρια τα Βαρέα και Ανθυγιεινά και ύστερα την 35ετία χωρίς όριο ηλικίας (δημόσιο) και την 35ετία στα 58 (ιδιωτικός τομέας). Ετσι, υπολογίζουν ότι θα αυξήσουν το μέσο όρο εξόδου στη σύνταξη κατά 2 χρόνια περίπου.
3 Μιλούν, όμως, και για «εθελούσια παράταση του εργάσιμου βίου», που θα γίνει με τη χορήγηση «κινήτρων». Είναι αστείο και να το συζητάμε, ότι κάποιος/α θα παραμείνει στη δουλειά μετά τα 65 και δεν θα προτιμήσει να ζήσει με κάποια ησυχία το υπόλοιπο της ζωής του. Ο μόνος τρόπος για να λειτουργήσει οποιοδήποτε «κίνητρο» παραμονής είναι να εξαθλιωθεί παραπέρα η σύνταξη που παίρνει. Κι αυτό αφορά περισσότερο τους εργαζόμενους στο στενό και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, που παίρνουν καλύτερες συντάξεις. Πέρα απ’ αυτό, όμως, μεγάλη σημασία για το κράτος και τους καπιταλιστές έχει να σπάσει το όριο των 65 ετών. Να θεωρηθεί, δηλαδή, ότι είναι σωστό να εργάζεται κάποιος/α μέχρι τα 67. Αν επιτευχθεί αυτό, τότε αυτό που σήμερα θα θεσπιστεί ως «εθελοντικό», θα γίνει υποχρεωτικό σε μια επόμενη φάση της αντιασφαλιστικής μεταρρύθμισης, που δεν θ’ αργήσει (ο Αλογοσκούφης το λέει ανοιχτά, ότι θα απαιτηθούν συνεχείς παρεμβάσεις). Στην επόμενη φάση, θα γίνουν υποχρεωτικά τα 67 (με την ίδια ακριβώς επιχειρηματολογία, που συνδέει τα όρια ηλικίας με το προσδόκιμο επιβίωσης) και «εθελοντικά» τα 69 χρόνια. Η πείρα διδάσκει επ’ αυτού.
4 Οι συγχωνεύσεις Ταμείων προβλέπονται από το νόμο Ρέππα (όπως και η επιτροπή επανάκρισης των Βαρέων και Ανθυγιεινών) και αποτελούν στρατηγική επιλογή του συστήματος. Οχι βέβαια για αντιγραφειοκρατικούς λόγους ή για λόγους μείωσης των λειτουργικών εξόδων. Στόχος είναι να δημιουργηθούν στο χώρο των μισθωτών δύο υπερταμεία (ΙΚΑ και Δημόσιο), με στόχο να εξισωθούν προς τα κάτω οι συντάξεις και οι άλλες παροχές, όπως επίσης να χρησιμοποιηθούν τα πλεονάσματα ορισμένων Ταμείων για την κάλυψη ελλειμμάτων άλλων. Αυτή η εξίσωση τους είναι διπλά χρήσιμη. Πρώτο, γιατί θα ρίξουν γενικά τις συντάξεις και δεύτερο, γιατί θα δημιουργήσουν μια ενιαία βάση για μελλοντικές γενικές ανατροπές, στο όνομα των ενιαίων πλέον ελλειμμάτων που θα εμφανιστούν. Το επιχείρημα που χρησιμοποιούν («γιατί να μην υπάρχουν λίγα μεγάλα Ταμεία, με λιγότερα έξοδα;») είναι παγίδα για τους εργαζόμενους. Για όλους τους εργαζόμενους. Γιατί το πρόβλημα δεν είναι οργανωτικοτεχνικό, αλλά πολιτικό. Αν γινόταν δεκτές οι χρονίζουσες διεκδικήσεις των εργαζόμενων, αν η ψαλίδα ανάμεσα σε χαμηλοσυνταξιούχους (ΙΚΑ) και υψηλοσυνταξιούχους (ειδικά ταμεία) έκλεινε με εξίσωση προς τα πάνω, οι εργαζόμενοι δεν θα είχαν καμιά δουλειά ν’ ασχοληθούν με τις τεχνικές πλευρές. Από τη στιγμή, όμως, που οι συγχωνεύσεις προωθούνται ως όπλο για την εξίσωση προς τα κάτω, οι εργαζόμενοι έχουν κάθε λόγο να τις αντιπαλέψουν. Οχι μόνο οι εργαζόμενοι των ειδικών ταμείων, αλλά και οι εργαζόμενοι του ΙΚΑ, γιατί η γενική εξίσωση προς τα κάτω θα εξαφανίσει τα πάνω όρια των συντάξεων και θα γίνει εφαλτήριο για την παραπέρα εξαθλίωση και των σημερινών άθλιων συντάξεων του ΙΚΑ.
5 Η γενική μείωση των συντάξεων προωθείται μέσω του λεγόμενου «συστήματος των ασφαλιστικών μονάδων», δηλαδή του υπολογισμού του ύψους της σύνταξης με βάση το σύνολο των ασφαλιστικών εισφορών ολόκληρου του εργασιακού βίου. Ο Αναλυτής πάει να το παζαρέψει: εντάξει, ας μην είναι όλος ο παραγωγικός βίος, ας είναι τα μισά χρόνια ή μια 15ετία. Ξέρει πολύ καλά πως σε κάθε περίπτωση θα επιτευχθεί γενική μείωση του ύψους των συντάξεων. Οι παλιότεροι εργαζόμενοι θυμούνται πόσο μειώθηκαν οι συντάξεις, όταν η βάση υπολογισμού επεκτάθηκε από την τελευταία 2ετία στην τελευταία 5ετία.
Με τον τρόπο αυτό το ασφαλιστικό σύστημα μετατρέπεται από αναδιανεμητικό σε κεφαλαιοποιητικό. Εξαφανίζεται η ίδια η έννοια της κοινωνικής ασφάλισης και αντικαθίσταται από την ατομική ασφάλιση. Η κοινωνική ασφάλιση έχει ως βασικό της πυρήνα το δικαίωμα του εργαζόμενου να παίρνει μια αξιοπρεπή σύνταξη, ανεξάρτητα από τα χρόνια που έχει δουλέψει. Σ’ αυτόν τον πυρήνα στηρίζεται η κατώτερη σύνταξη του ΙΚΑ, που είναι μεν άθλια, όμως εμπεριέχει την ταξική αλληλεγγύη. Δεν είναι προνοιακό βοήθημα. Και βέβαια, αν διευρυνθεί σήμερα η βάση υπολογισμού στα μισά χρόνια, στην επόμενη φάση θα πάει σε όλα και η κοινωνικοασφαλιστική σύνταξη δεν θα διαφέρει σε τίποτα από τις «συντάξεις» των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιριών.
Την κατεύθυνση αυτή υπηρετεί και η «εθνική σύνταξη» που ετοιμάζεται να θεσμοθετήσει η κυβέρνηση Καραμανλή (το ανέφερε και μετά τις εκλογές ο Αλογοσκούφης). Αντί για εργαζόμενους που θα παίρνουν συντάξεις που θα τους επιτρέπουν να ζουν, συντάξεις που τις δικαιούνται ως εργαζόμενοι, προωθείται ένα φιλανθρωπικό βοήθημα, που θα αντικαταστήσει και την κατώτερη σύνταξη του ΙΚΑ.