Aντί να αποχωρήσει από την προσχηματική επιτροπή για τον «επανακαθορισμό» των Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων, η συνδικαλιστική γραφειοκρατία της ΓΣΕΕ επέλεξε να παραμείνει, νομιμοποιώντας την επιτροπή και προσφέροντας άλλοθι στην κυβέρνηση. Για να δικαιολογήσει αυτή τη στάση της, καλλιεργεί στους εργαζόμενους φρούδες ελπίδες, ότι με τη συμμετοχή της αγωνίζεται να πετύχει την ένταξη στα ΒΑΕ επαγγελμάτων που έχουν σχετικό αίτημα. Βάζει το τυρί που οδηγεί σε μια καλοστημένη φάκα.
Την περασμένη Τρίτη, η ΓΣΕΕ συγκάλεσε σύσκεψη Ομοσπονδιών και Εργατικών Κέντρων με αντικείμενο την προώθηση υποτίθεται των αιτημάτων για ένταξη επαγγελμάτων και εργασιών στα ΒΑΕ! Στο δελτίο Τύπου που εκδόθηκε μετά τη σύσκεψη αναφέρεται: «Επιβεβαιώθηκε για μια ακόμα φορά ότι λόγω και της πολύχρονης καθυστέρησης (από το 1984 έχει να ενταχθεί επάγγελμα στα Β.Α.Ε.) έχει συσσωρευτεί μεγάλος αριθμός επαγγελμάτων και κατηγοριών που επιβάλλεται η ένταξή τους στην ασφάλιση των Βαρέων και Ανθυγιεινών επαγγελμάτων. Η ΓΣΕΕ και τα συνδικάτα διακήρυξαν την αποφασιστικότητά τους να προωθήσουν αγωνιστικά τόσο την εξασφάλιση υγιεινών και ασφαλών συνθηκών εργασίας, για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, όσο και την ένταξη στην κατηγορία των Β.Α.Ε. όλων εκείνων των επαγγελμάτων που αποδεδειγμένα και αναμφισβήτητα έχουν δραματικές επιπτώσεις στην υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων».
Χρειάζεται μεγάλο θράσος για να γράφεις τέτοια πράγματα, αλλά το θράσος ποτέ δεν έλειψε από τους εργατοπατέρες.
♦ Ξεπούλημα
«Διαπιστώνουν» ότι έχει συσσωρευτεί μεγάλος αριθμός αιτημάτων για ένταξη στα ΒΑΕ, επειδή έχει να γίνει ένταξη από το 1974. Δε λένε, όμως, ότι κανένα επάγγελμα δε μπορεί να ενταχθεί σήμερα στα ΒΑΕ, επειδή οι επιτροπές κρίσης έχουν καταργηθεί με το νόμο 1902/90. Σ’ αυτό έχουν βάλει και οι ίδιοι το χεράκι τους με ένα σίριαλ απανωτών ξεπουλημάτων. Ιδού το σύντομο ιστορικό.
Το 1984 το ΠΑΣΟΚ δημιούργησε το «δευτεροβάθμιο συμβούλιο κρίσης βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων» (άρθρο 22 νόμου 1469/1984), στο οποίο μπορούσαν να προσφεύγουν εργαζόμενοι για να ζητήσουν επανάκριση αιτήσεων για ένταξη στα ΒΑΕ, που είχαν απορριφθεί από το πρωτοβάθμιο συμβούλιο κρίσης. Μπορούσαν, όμως, να προσφύγουν και εργοδότες ζητώντας απένταξη επαγγελμάτων. Αυτή ήταν μια κίνηση για στάχτη στα μάτια των εργατών. Ουσιαστικά, έκτοτε οι διαδικασίες ένταξης στα ΒΑΕ πάγωσαν. Είναι η περίοδος που αρχίζει να κάνει την εμφάνισή της η κρίση του ΙΚΑ και αρχίζει η ελλειμματολογία.
Τι έκανε η ΓΣΕΕ εκείνη την περίοδο; Τίποτα απολύτως. Είναι η περίοδος του Πασοκικού πραξικοπήματος, που προκάλεσε μια οιονεί διάσπαση στη ΓΣΕΕ, η οποία τερματίστηκε το 1989. Το 1990 έρχεται η κυβέρνηση Μητσοτάκη και θέτει ευθέως ζήτημα επανάκρισης των ΒΑΕ, συστήνοντας «Επιτροπή Κρίσεως Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων» (άρθ. 32 παρ. 1 νόμου 1902/90), ενώ παράλληλα καταργεί τις επιτροπές κρίσης (άρθ. 32, παρ. 9 του ίδιου νόμου), απαγορεύοντας κάθε συζήτηση για ένταξη οποιουδήποτε κλάδου στα ΒΑΕ. Πώς αντέδρασε η ΓΣΕΕ; Παζάρεψε το πούλημα των ΒΑΕ την περίοδο του «εθνικού διαλόγου» πριν την ψήφιση του νόμου (γράψαμε αναλυτικά στο προηγούμενο φύλλο) και μετά πήρε μέρος στην κακόφημη επιτροπή, συμφωνώντας στην κατάργηση των ΒΑΕ (γράφουμε αναλυτικά στη σελ. 7).
Το πόρισμα στο οποίο κατέληξε η επιτροπή του νόμου 1902/90 δεν «περπάτησε». Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έπεσε και το ζήτημα έμεινε έτσι. Η ΓΣΕΕ, έχοντας πάγια θέση την κατάργηση των ΒΑΕ, που τα θεωρούσε… αναχρονιστικό θεσμό, δεν κούνησε το δαχτυλάκι της. Δεν ζήτησε από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ την κατάργηση της σχετικής διάταξης του αντιασφαλιστικού νόμου του Μητσοτάκη και έτσι οι επιτροπές κρίσης εξακολούθησαν να μη λειτουργούν και τα σχετικά αιτήματα κλάδων να μην έχουν αποδέκτη.
Ετσι, φτάσαμε στο 2002 και το νόμο Ρέππα (νόμος 3029/ 2002). Ο νόμος αυτός προέβλεψε, ως γνωστόν, τη δημιουργία μιας επιτροπής «επανακαθορισμού» των ΒΑΕ. Και η ΓΣΕΕ συμφώνησε σ’ αυτό, μολονότι ήταν φανερό ότι στόχος ήταν η απένταξη και όχι η ένταξη. Τι έπρεπε να κάνει; Αν στοιχειωδώς στεκόταν σε θέσεις ρεφορμιστικού διεκδικητισμού, θα έπρεπε να ζητήσει την επαναλειτουργία των επιτροπών κρίσης, ώστε με επιστημονικό τρόπο να εξεταστούν τα αιτήματα για ένταξη στα ΒΑΕ. Δεν το έκανε, αλλά συμφώνησε με το νόμο Ρέππα, νομιμοποιώντας έτσι την κατάργηση των επιτροπών κρίσης και συμφωνώντας, εμμέσως πλην σαφώς, ότι εκείνο που θα εξεταστεί είναι η απένταξη επαγγελμάτων από τα ΒΑΕ. Γι’ αυτό μιλάμε για θράσος.
♦ Επιτροπή της πλάκας
Η συμπαιγνία της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας φαίνεται και από το χαρακτήρα της επιτροπής στην οποία συμμετέχει. Πρόκειται για μια επιτροπή της πλάκας, στην οποία η κυβέρνηση έχει εξασφαλισμένη την πλειοψηφία. Μια επιτροπή που παρόμοιά της ούτε ο Μητσοτάκης δεν είχε τολμήσει να δημιουργήσει.
Το δευτεροβάθμιο συμβούλιο κρίσης του 1984 αποτελούνταν από 9 μέλη. Εναν καθηγητή υγιεινής και επιδημιολογίας του πανεπιστήμιου Αθήνας, έναν καθηγητή της σχολής Μηχανολόγων του ΕΜΠ, έναν καθηγητή χημείας του πανεπιστήμιου Αθήνας ή του ΕΜΠ, έναν καθηγητή επαγγελματικής και βιομηχανικής υγιεινής, ένα γιατρό-διευθυντή της δημόσιας υγιεινής του υπουργείου Υγείας ή του κέντρου επαγγελματικών παθήσεων του ΕΚΑ, έναν ανώτατο τεχνικό ή υγειονομικό υπάλληλο του υπουργείου Εργασίας και από έναν εκπρόσωπο του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, της ΓΣΕΕ και του ΣΕΒ. Αν μη τι άλλο, ήταν μια επιτροπή επαρκώς στελεχωμένη σε επιστημονικό επίπεδο, η οποία μάλιστα είχε τη δυνατότητα να πηγαίνει η ίδια στους τόπους εργασίας και να διαπιστώνει τις συνθήκες ή να αναθέτει σε μέλη της ή ειδικούς εμπειρογνώμονες να κάνουν αυτοψίες ή πραγματογνωμοσύνες.
Ο Μητσοτάκης συγκρότησε μια επιτροπή που αποτελούνταν από 13 μέλη: ένα μέλος ΔΕΠ της Ιατρικής με ειδικότητα υγιεινής και επιδημιολογίας, ένα μέλος ΔΕΠ του ΕΜΠ, ένα μέλος ΔΕΠ από την Πολυτεχνική του ΑΠΘ, το διευθυντή του τομέα Ιατρικής του πανεπιστήμιου Αθήνας, έναν καθηγητή της Υγειονομικής Σχολής Αθηνών, έναν εκπρόσωπο του υπουργείου Εργασίας ειδικό σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας, από ένα μέλος της ΓΣΕΕ, της ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ και του ΣΕΒ, ειδικούς σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας, ένα μέλος του πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου, ένα γιατρό-διευθυντή του υπουργείου Υγείας, ένα γιατρό του ΙΚΑ ειδικό σε θέματα επαγγελματικών παθήσεων και ένα γιατρό εργασίας υποδεικνυόμενο από τον ΠΙΣ. Εφτιαξε μια επιτροπή που λόγω της επιστημονικής στελέχωσής της μπορούσε να του φτιάξει μια επιστημονικοφανή επιχειρηματολογία για την κατάργηση των ΒΑΕ.
Η σημερινή κυβέρνηση δεν τήρησε ούτε τα προσχήματα, συνεχίζοντας αυτό που ξεκίνησε επί ΠΑΣΟΚ. Ο Ρέππας φρόντισε (και η ΓΣΕΕ συμφώνησε) να μην καθορίζεται στο νόμο η σύνθεση της επιτροπής και αυτό να αποτελεί απόλυτο προνόμιο του υπουργού Εργασίας. Και ο Μαγγίνας του ‘δωσε και κατάλαβε: ο δεξιός πνευμονολόγος Π. Μπεχράκης πρόεδρος, από ένας εκπρόσωπος της ΓΣΕΕ, του ΣΕΒ, της ΓΣΕΒΕΕ και της ΕΣΕΕ (για πρώτη φορά σε παρόμοια επιτροπή οι εργοδοτικές οργανώσεις εκπροσωπούνται με τρία μέλη!), ένας καθηγητής της Ιατρικής (ειδικότητα στη διαχείριση της δημόσιας υγείας), ένας μηχανικός εκπρόσωπος του ΤΕΕ (!!!), ένας πρώην γενικός διευθυντής ΤΕΒΕ (με όντως τεράστια εμπειρία στα ασφαλιστικά), δύο γενικούς διευθυντές του υπουργείου Εργασίας, ένα γενικό διευθυντή υγειονομικών υπηρεσιών του ΙΚΑ και ένα δικηγόρο (!!!).
Για μας η σύνθεση της επιτροπής δεν είναι το κρίσιμο ζήτημα. Ομως, η συγκεκριμένη σύνθεση αποκαλύπτει ότι η κυβέρνηση έφτιαξε μια επιτροπή της πλάκας, μια επιτροπή διεκπεραιωτική, χωρίς καμιά δυνατότητα να προσφέρει μια επιστημονικοφανή έστω επιχειρηματολογία. Και όμως, η ΓΣΕΕ παίρνει μέρος σ’ αυτή την επιτροπή και προσπαθεί να παραμυθιάσει τους εργαζόμενους ότι τάχα προωθεί τα αιτήματά τους (πράγμα που δεν έκανε εδώ και 23 χρόνια!).
♦ Φρούδες ελπίδες
Στη σύσκεψη της περασμένης Τρίτης, σ’ ένα κατάμεστο αμφιθέατρο της ΓΣΕΕ, ο εκπρόσωπός της στην επιτροπή Γ. Ρωμανιάς εξηγούσε πως θα προωθηθούν τα αιτήματα για εντάξεις νέων επαγγελμάτων στα ΒΑΕ! Και φυσικά, επιστράτευσε το γνωστό στους γραφειοκράτες παραμύθι: υποχρεώσαμε την επιτροπή να θέσει ως πρώτο θέμα συζήτησης την ένταξη νέων κλάδων στα ΒΑΕ. Το δικό μας ρεπορτάζ (όπως ξέρουν οι αναγνώστες της «Κ», παρακολουθούμε στενά τα τεκταινόμενα σ’ αυτή την επιτροπή, μολονότι οι συνεδριάσεις της δεν είναι ανοιχτές) δεν αποτύπωνε κάτι τέτοιο. Μετά την τοποθέτηση Ρωμανιά το διασταυρώσαμε και το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο: ζήτημα προτεραιότητας στην ένταξη νέων κλάδων στα ΒΑΕ δεν τέθηκε, ούτε πάρθηκε καμιά απόφαση. Στη συνεδρίαση της 29ης Οκτώβρη ο Ρωμανιάς πράγματι κατέθεσε ορισμένες αιτήσεις για ένταξη στα ΒΑΕ. Τίποτ’ άλλο. Και βέβαια, κατέθεσε τις αιτήσεις χωρίς να ζητήσει να επαναλειτουργήσουν οι επιτροπές κρίσης, που λειτουργούσαν με αυτοψίες και πραγματογνωμοσύνες και τα μέλη τους είχαν άμεση επαφή με τους χώρους εργασίας.
Στη σύσκεψη της Τρίτης καλλιέργησε φρούδες ελπίδες, ενώ σε ημερίδα που οργάνωσε το σωματείο εργαζόμενων στην εταιρία αερίου, πριν μερικές μέρες, απαντώντας σε κριτική επισήμανση εργαζόμενου για τη συμμετοχή στην κακόφημη αυτή επιτροπή, είχε πει ότι ο ίδιος πήγε μόνο επειδή του το επέβαλε η ΓΣΕΕ! Σε δικό μας ερώτημα, ποια είναι η στάση της ΓΣΕΕ απέναντι στις διαφαινόμενες κυβερνητικές προθέσεις για απεντάξεις επαγγελμάτων, απάντησε: Ας μας φέρουν επιστημονικές μελέτες και τότε θα πάρουμε θέση. Ομως, και αυτός έχει συμφωνήσει να ζητήσουν τις «μελέτες» του Ελληνικού Ινστιτούτου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας, που προδιαγράφουν απεντάξεις μεγάλων κλάδων. Οταν του επισημάναμε ότι αυτές είναι μελέτες της πλάκας, εξέφρασε διαφορετική γνώμη: έχουν κάνει σοβαρές μελέτες!
♦ Διαίρει και βασίλευε
Ως γνωστόν, η ΓΣΕΕ, αποδεχόμενη το νόμο Ρέππα, αποδέχτηκε τον κοινωνικά ρατσιστικό διαχωρισμό των εργαζόμενων σε «παλιούς» και «νέους». Πέρα απ’ αυτόν τον απαράδεκτο διαχωρισμό, όμως, στη διαχείριση των ΒΑΕ υπάρχει προϊστορία. Οταν ένα επάγγελμα ή ένας κλάδος έβγαινε από τα ΒΑΕ, αυτό ίσχυε για όλους τους εργαζόμενους, εκτός από εκείνους που βρίσκονταν δέκα χρόνια πριν τη συντάξιμη ηλικία. Για τους υπόλοιπους, ο χρόνος ασφάλισης που είχαν στα ΒΑΕ προσαύξανε απλά το συντάξιμο μισθό (λογικό, αφού είχαν πληρώσει επασφάλιστρο). Πρέπει να θεωρείται βέβαιο, λοιπόν, ότι -αν όχι άμεσα, σίγουρα σε μια δεύτερη φάση που δεν θ’ αργήσει, ο αποχαρακτηρισμός θα επεκταθεί και στους «παλιούς», στο όνομα της συνταγματικής ισότητας των πολιτών.
Ας μη «μαστουρώνουν», λοιπόν, οι εργαζόμενοι με το όπιο που τους πλασάρουν οι γραφειοκράτες. Να απαιτήσουμε εδώ και τώρα να φύγει η ΓΣΕΕ από την κακόφημη επιτροπή και να επανέλθει το παλιό καθεστώς (επιτροπές κρίσης) των ΒΑΕ.