Πριν λίγο καιρό επισκέφτηκε την Ελλάδα ο ισραηλινός συγγραφέας Αμος Οζ, εξέχων στέλεχος του πασιφιστικού κινήματος του Ισραήλ. Τα φώτα της δημοσιότητας έπεσαν πάνω του. Στην κεντρική εκδήλωση που μίλησε στην πρώτη σειρά καθόταν ο πρεσβευτής του Ισραήλ, μολονότι ο Οζ εμφανίζεται ως αντίθετος στην πολιτική του Σαρόν. Οι σιωνιστές, όμως, είναι έξυπνοι. Ξέρουν πολύ καλά πως η γραμμή των «ίσων αποστάσεων», η γραμμή που εξισώνει θύτες και θύματα, η γραμμή που καταδικάζει τη βία «απ’ όπου κι αν προέρχεται» είναι σύμμαχος δικός τους και όχι των Παλαιστίνιων.
Την περασμένη βδομάδα στο Half Note Jazz Club εμφανίστηκε ένας από τους καλύτερους ευρωπαίους μουσικούς της τζαζ, ο σαξοφωνίστας και συνθέτης Γκιλάντ Ατζμόν, ισραηλινός που έχει αυτοεξοριστεί από το Ισραήλ, γιατί δεν θέλει να συμβιώσει με το σιωνισμό, και έχει αφιερώσει το έργο του στην αλληλεγγύη προς τους Παλαιστίνιους. Τα φώτα της δημοσιότητας δεν έπεσαν πάνω του. Η ελληνική διανόηση τον αγνόησε προκλητικά. Μόνον ο Ζακ Σαμουήλ (εβραίος της Ελλάδας, μουσικός της τζαζ και κριτικός) του πήρε μια συνέντευξη για τα «Νέα» (28.3.05). Αντιγράφουμε το -κατά τη γνώμη μας- πιο ενδιαφέρον σημείο:
«Ερώτηση: Πρόσφατα, ο δημοφιλής συμπατριώτης σας, Αμος Οζ, έλεγε ότι στη διένεξη ανάμεσα σε Ισραηλινούς και Παλαιστίνιους δεν έχουμε ένα δίκαιο που παλεύει ενάντια σε ένα άδικο, αλλά την πάλη ανάμεσα σε δυο δίκαια. Θεωρείτε ότι είναι άποψη που απηχεί τη σιωνιστική αριστερά “που έχει διαπράξει τις χειρότερες θηριωδίες ενάντια στον παλαιστινιακό λαό”, όπως έχετε ισχυριστεί;
Γκιλάντ Ατζμόντ: Αντίθετα με τον Αμος Οζ, πιστεύω ότι ο σιωνισμός είναι το απόλυτο κακό. Είναι μια ρατσιστική και εθνικιστική θεώρηση. Για μένα ο Οζ είναι η ενσάρκωση αυτού του απόλυτου κακού. Ο αποικιοκράτης που ψάχνει για ηθική δικαίωση. Αντιθέτως, οι δεξιοί σιωνιστές ουδέποτε προσποιήθηκαν ότι είναι μεγάλοι ανθρωπιστές».
Αυτό θα πει γνήσια στρατευμένος καλλιτέχνης, μολονότι ο ίδιος -από σεμνότητα- δεν αποδέχεται τον τιμητικό χαρακτηρισμό («φτιάχνω μουσική για να περάσω πολιτικά μηνύματα», μας είπε σε μια σύντομη συζήτηση που είχαμε στο διάλειμμα μιας από τις εμφανίσεις του). Ομως εδώ δεν μας ενδιαφέρει το καλλιτεχνικό έργο του Ατζμόντ. Μας απασχολεί η συγκεκριμένη τοποθέτηση, που έχει εξ ορισμού μια σημαντική πολιτική αξία, αλλά γίνεται σημαντικότερη, επειδή εκφέρεται από έναν Ισραηλινό που μετά τη στρατιωτική του θητεία αυτοεξορίστηκε και έκτοτε δηλώνει «Παλαιστίνιος που μιλάει εβραϊκά». Από έναν άνθρωπο που ξέρει, δηλαδή.
Αυτή η άποψη μας λέει πως δεν υπάρχουν ίσες αποστάσεις, πως δεν μπορούν να ταυτιστούν θύτες και θύματα, πως δεν είναι η βία κάποιος κοινός παρονομαστής που εξισώνει το δίκαιο και το άδικο. Και έχει ιδιαίτερη σημασία αυτή η άποψη, όταν εκφέρεται από έναν καλλιτέχνη που θεωρείται από τους κορυφαίους στο είδος του στην Ευρώπη και θα μπορούσε να επιλέξει κι αυτός τη γραμμή του πασιφισμού, τη γραμμή της καταδίκης της βίας «απ’ όπου κι αν προέρχεται», τη γραμμή του μικροαστού διανοούμενου που προσκυνά τον κυρίαρχο πολιτικό λόγο.
Π.Γ.
