Σήμερα οι αρχαιολόγοι απεργούν. Ο λόγος; Στη Βουλή ψηφίζεται ένα νομοσχέδιο των Μητσοτάκη-Μενδώνη που αλλάζει άρδην τη μουσειακή πολιτική της χώρας. Αιφνιδιαστικά, χωρίς να προηγηθεί κανένας διάλογος, λίγο πριν από τις εκλογές (για να προλάβει ο Μητσοτάκης να διορίσει διοικήσεις), τα πέντε μεγαλύτερα Μουσεία της χώρας αποκόπτονται από το σώμα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και μετατρέπονται σε ΝΠΔΔ.
Πρόκειται για το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο και το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, που από την ίδρυσή τους και μέχρι τώρα λειτουργούσαν ως Ειδικές Περιφερειακές Υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού (ΥΠΠΟΑ). Είναι χαρακτηριστικό πως στην ίδια την αιτιολογική έκθεση του νομοσχέδιου δεν αναφέρεται ούτε ένας λόγος για τη μετατροπή των πέντε Μουσείων σε ΝΠΔΔ. Ούτε ένας.
Στην πραγματικότητα, επιχειρούν να αποσπάσουν τα Μουσεία από τον έλεγχο που ασκούνταν από τις υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ και να τα μετατρέψουν τις επιχειρήσεις που θα τις διαχειρίζονται διορισμένοι γενικοί διευθυντές και διορισμένα ΔΣ. Σαράντα άνθρωποι, που θα επιλέγονται από τον υπουργό Πολιτισμού «μεταξύ προσωπικοτήτων με συμβολή στον επαγγελματικό ή κοινωνικό χώρο αυτών», θα δρουν εν κρυπτώ με τις πλάτες της εκάστοτε κυβέρνησης, θα διαχειρίζονται αμύθυτης αξίας αρχαιολογικούς και πολιτιστικούς θησαυρούς με λογική «αγοράς», θα κάνουν μπίζνες με τα εισιτήρια, με τα πάρκινγκ, με τα εκθετήρια, θα κάνουν σκοτεινές συναλλαγές με ιδιώτες αρχαιοκάπηλους και με ιδιωτικά Μουσεία στο εξωτερικό κτλ. κτλ. Θα μπορούν ακόμη και να ιδρύουν παραρτήματα των Μουσείων στο εξωτερικό!
Τα έσοδα των Μουσείων-ΝΠΔΔ δεν θα αποδίδονται πλέον στον ΟΔΑΠ, αλλά κάθε Μουσείο θα λειτουργεί ως ξεχωριστή επιχείρηση. Αυτό θα δημιουργήσει οικονομική «τρύπα» στα υπόλοιπα Μουσεία της χώρας, που θα εγκαταλειφθούν στην τύχη τους ως «μη αποδοτικά». Αυτή είναι η αντίληψη της κυβέρνησης Μητσοτάκη για τον μορφωτικό, εκπολιτιστικό και επιστημονικό ρόλο των Μουσείων. Από την 1.11.2023 καταργούνται από τον Οργανισμό του ΥΠΠΟΑ 735 κενές οργανικές θέσεις, αντί να πληρωθούν με νέους εργαζόμενους για να λειτουργήσουν καλύτερα τα Μουσεία και οι άλλες υπηρεεσίες.
Οπως σωστά τονίζει ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ), «με τη σημερινή τους μορφή τα Μουσεία αυτά έχουν προσφέρει επιστημονικό, μορφωτικό, εκπαιδευτικό, ψυχαγωγικό έργο και πρωτοποριακές δράσεις που αναγνωρίζεται από πολίτες και επιστήμονες στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ασύγκριτα μεγαλύτερο από το αντίστοιχο των ιδιωτικών Μουσείων, αλλά και του Μουσείου της Ακρόπολης, που –δυστυχώς– λειτουργεί εδώ και χρόνια με κυβερνητικά διορισμένο ΔΣ. Τα πέντε μεγάλα δημόσια Μουσεία δεν χρειάζονται «ημέτερους» που θα τα απομυζούν. Χρειάζονται τόνωση του δημόσιου χαρακτήρα, πραγματική ενίσχυσή τους με οικονομικούς πόρους και μόνιμο προσωπικό, για να επεκτείνουν το έργο τους. Η κυβέρνηση το γνωρίζει πολύ καλά, αφού επιλέγει εδώ και καιρό να τα απαξιώσει χωρίς πόρους και προσωπικό, για να μπορέσει να προχωρήσει στην έμμεση ιδιωτικοποίησή τους».
Ο ΣΕΑ, απαντώντας στην ψευδολογία της Μενδώνη που προσπαθεί να πείσει ότι τα Μουσεία, όπως λειτουργούν σήμερα, δεν ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες και τάσεις προβολής της πολιτιστικής κληρονομιάς και δε διαθέτουν το εξειδικευμένο προσωπικό, τις υποδομές και τη δυναμική που θα ήθελε η κοινωνία, παραθέτει μια σειρά (ρητορικά) ερωτήματα:
ΞΕΡΑΤΕ ΟΤΙ:
- Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο ιδρύθηκε το 1829 στην Αίγινα και λειτουργεί από τότε ως κρατική υπηρεσία, που συμμετείχε στη μοίρα και τις περιπέτειες του ελληνικού έθνους (απόκρυψη αρχαίων, Κατοχή, Δεκεμβριανά);
- Το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης είναι το μοναδικό Μουσείο στη χώρα που έχει βραβευτεί ως το καλύτερο Μουσείο από το Συμβούλιο της Ευρώπης;
- Στα δημόσια Μουσεία έχουν οργανωθεί οι «νύχτες στο Μουσείο», με μαθητές να κοιμούνται το βράδυ ανάμεσα σε αγάλματα και εκθέματα, με τη φροντίδα του προσωπικού των Μουσείων και χωρίς καμία επιβάρυνση του δημοσίου;
- Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης έχει πραγματοποιήσει μέσα σε μια δεκαετία (2010-2020) 89 περιοδικές εκθέσεις;
- Στο ίδιο διάστημα το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης έχει εκδώσει 19 εκπαιδευτικά έντυπα και 43 διαφορετικούς επιστημονικούς καταλόγους εκθέσεων και τόμους για το κοινό;
- Στο πλαίσιο της έκθεσης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου «Αμέτρητες Οψεις του Ωραίου» δημιουργήθηκαν από εταιρεία καλλυντικών, σε συνεργασία με το επιστημονικό προσωπικό του Μουσείου, τρία αρώματα βασισμένα σε πληροφορίες από πινακίδες Γραμμικής Γραφής Β και αρχαίους συγγραφείς όπως ο Θεόφραστος;
- Η περιοδική έκθεση για το ναυάγιο των Αντικυθήρων, που διοργάνωσε το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, χωρίς κανένα επιπλέον κόστος για το ελληνικό δημόσιο, είχε τόση επιτυχία που πήρε παράταση και μετά ταξίδεψε στη Βασιλεία της Ελβετίας και στο Πεκίνο της Κίνας;
- Τα πέντε μεγάλα Μουσεία έχουν πραγματοποιήσει μεγάλα προγράμματα ανακαίνισης και επανεκθέσεων, απορροφώντας εκατομμύρια ευρώ από τα κοινοτικά κονδύλια, με την εργασία του προσωπικού του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού;
- Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου είναι πλήρως προσβάσιμο σε ΑμεΑ, διαθέτει σύγχρονα συστήματα ασφαλείας και ελέγχου των επισκεπτών, σύστημα αυτόματης απινίδωσης (AED), δωρεάν ενημερωτικά φυλλάδια σε εννέα γλώσσες και σε Braille στην ελληνική και την αγγλική γλώσσα, δωρεάν εφαρμογή ψηφιακής και ακουστικής ξενάγησης και απτική συλλογή για επισκέπτες και προβλήματα όρασης;
- Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο έχει ψηφιακή περιήγηση των Συλλογών του και υλοποιεί έργο Ψηφιακής Αναβάθμισης με δεκάδες δράσεις προσιτές για όλους τους πολίτες;
- Οι κήποι του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, που αποτελούν μια όαση στο κέντρο της Αθήνας, είναι ανοιχτοί σε όλους τους πολίτες για να περπατήσουν ή να αναπαυτούν, ενώ παράλληλα σε αυτούς διοργανώνονται εκθέσεις σύγχρονης τέχνης, συναυλίες και άλλες εκδηλώσεις;
- Τα Μουσεία προσφέρουν επιστημονικό, ερευνητικό, μορφωτικό, εκπαιδευτικό, ψυχαγωγικό έργο και πρωτοποριακές δράσεις που αναγνωρίζεται από πολίτες και επιστήμονες στην Ελλάδα και το εξωτερικό;
- Σε αντίθεση με όσα ισχυρίζεται η κυβέρνηση, η Ελλάδα πρωτοπορεί στις μουσειακές σπουδές διεθνώς με τη συμβολή των δημόσιων Μουσείων;
- Το προσωπικό των πέντε δημόσιων Μουσείων πραγματοποιεί κάθε μέρα εκπαιδευτικά προγράμματα δωρεάν σε χιλιάδες μαθητές;
- 487 προσωπικότητες από 26 χώρες του κόσμου (μέλη Ακαδημιών, πανεπιστημιακοί καθηγητές, ερευνητές στα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα του κόσμου), καθώς και όλοι οι αρχαιολόγοι των Κρατικών Μουσείων του Βερολίνου απέστειλαν επιστολές στον Πρωθυπουργό ζητώντας του να μην περάσει αυτό το νομοσχέδιο και τονίζοντας ότι η αποκοπή των μεγάλων Μουσείων «θα είχε τα πλέον ανεπιθύμητα επακόλουθα για το μέλλον των μουσείων και την αρχαιολογική δραστηριότητα στην Ελλάδα»;
- Τα Μουσεία μας συμμετέχουν με εκθέματα-δάνεια σε κάθε έκθεση, αφιερωμένη στην ελληνική αρχαιότητα, που οργανώνεται στο εξωτερικό;
- Το κόστος λειτουργίας των νεοδιορισμένων διοικητικών συμβουλίων, των Γενικών Διευθυντών και των έμμισθων δικηγόρων, που θα αποκτήσουν τα πέντε μεγάλα μουσεία με ευλογίες της Κυβέρνησης θα κοστίσουν τουλάχιστον 500.000 € το χρόνο και θα τα πληρώσουμε όλοι;
Η Μενδώνη τα γνωρίζει καλά όλ’ αυτά και τα κρύβει, αερολογώντας πρόστυχα περί «εκσυγχρονισμού». Τα Μουσεία, όπως λειτουργούν σήμερα, και στις σύγχρονες ανάγκες και τάσεις προβολής της πολιτιστικής κληρονομιάς ανταποκρίνονται και εξειδικευμένο προσωπικό διαθέτουν και τις υποδομές και τη δυναμική για να προσφέρουν έργο προς όφελος της κοινωνίας. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν ενδιαφέρεται γι’ αυτά, αλλά για το πώς θα μετατρέψει τα Μουσείς σε επχειρήσεις για κερδοσκοπία και για σκοτεινές συναλλαγές με ιδιώτες, αρχαιοκάπηλους (π.χ. Συλλογή Στερν, κρυφά παζάρια του ίδιου του Μητσοτάκη με το Βρετανικό Μουσείο) και μπίζνεσμεν.
ΥΓ. Σε εκδήλωση σωματείων του ΥΠΠΟΑ προ ημερών, η συριζαία Σία Αναγνωστοπούλου είπε μεταξύ άλλων: «Για να είμαστε ξεκάθαροι: το Μουσείο της Ακρόπολης ήταν στο σχεδιασμό και είναι στον προγραμματισμό του ΣΥΡΙΖΑ να ακολουθήσει τη διοικητική μορφή που έχουν σήμερα και τα άλλα μεγάλα μουσεία. Δεν προλάβαμε να το υλοποιήσουμε. Ο ΣΥΡΙΖΑ με κανέναν τρόπο δεν συνέβαλε στο να είναι ΝΠΔΔ το Μουσείο της Ακρόπολης». Τεσσεράμισι χρόνια στην εξουσία, δεν… προκάνατε να αλλάξατε το καθεστώς του Μουσείου της Ακρόπολης, κυρία Σία; Μαλλί ξάνατε ή φτιάχνατε τραχανά και χυλοπίτες; Στο ΥΠΠΟΑ δεν είχατε ν’ ασχοληθείτε με την τρόικα και τα οικονομικά. Και η αλλαγή του καθεστώτος του Μουσείου της Ακρόπολης από ΝΠΔΔ σε περιφερειακή υπηρεσία του ΥΠΠΟΑ, όπως είναι όλα τα υπόλοιπα Μουσεία, μπορούσε κάλλιστα να γίνει. Δεν το κάνατε, γιατί δε θέλατε να τα χαλάσετε με κάποιους «ισχυρούς». Αφήστε, λοιπόν, το παραμύθι σας, γιατί δεν πείθει κανέναν, εκτός από κάποια δικά σας κομματόσκυλα.
