Ο ναρκισσισμός του δημιουργού, το πάμπτωχο φιλοσοφικό υπόβαθρο, η εκκωφαντική κενότητα ιδεών, όλ` αυτά αποκαλύπτονται –με θεαματικό αλήθεια τρόπο– στην ταινία αυτή του αμερικανού Τέρενς Μάλικ, που απέσπασε το φετινό χρυσό φοίνικα στις Κάνες, προς επίρρωση μιας ακόμα αλήθειας: της κενοδοξίας, ματαιοδοξίας και σκοπιμότητας που πάμπολλες φορές είναι η πεμπτουσία αυτών των φεστιβάλ.
«Το δένδρο της ζωής» είναι ο αποτυχημένος συνδυασμός της ιστορίας μιας αμερικανικής οικογένειας στο Τέξας του ‘50 με τα κοσμολογικά, οντολογικά και θρησκευτικά ερωτήματα που ταλανίζουν την ανθρώπινη ύπαρξη. Μετά από μια φλύαρη περιπλάνηση σε εικόνες εξαιρετικής ομορφιάς σχετικές με τη γέννηση του σύμπαντος και της ζωής, που θυμίζουν τα καλύτερα ντοκιμαντέρ του είδους, οι προσχηματικοί ήρωες οδηγούνται στη μεταφυσική αποκάλυψη του θείου και τις αφόρητες κοινοτοπίες για την αιώνια αξία της αγάπης (δηλαδή ο Κισλόφσκι σε ακόμα χειρότερη εκδοχή.) Τη θέση των ψαλμωδιών των παπάδων παίρνει η κλασική μουσική και του επουράνιου παράδεισου οι υποβλητικές βραχώδεις εκτάσεις της Γιούτα(;). Το επιμύθιο το είπαμε: αγαπάτε αλλήλους!!! Οποίος τσαρλατανισμός σ` αυτόν τον αλληλοσπαρασσόμενο κόσμο!
Βλέποντας αυτή την ταινία δεν μπορείς να μην αναλογιστείς την πολύ κακή σχέση που έχουν οι Αμερικανοί με τη φιλοσοφία, σχέση που έχει ανάγκη από ένα σωρό ψιμύθια, αλλά και πάλι δεν καταφέρνει να περάσει ούτε σαν αμπελοφιλοσοφία. Ερχονται στιγμές που απλώς σου έρχεται να καγχάσεις, ενώ την ίδια στιγμή ο πιο επιεικής χαρακτηρισμός που μπορείς να δώσεις σ’ αυτή την ταινία είναι ότι πρόκειται για σινεμά των αισθήσεων. Πραγματικά, ο τρόπος που ο Μάλικ κινηματογραφεί τη φύση ή τους ουρανοξύστες των μεγαλουπόλεων είναι μοναδικός. Οταν, όμως, πίσω απ’ αυτή την εντυπωσιακή βιτρίνα αναζητήσεις κάτι πιο ουσιώδες, βρίσκεσαι αντιμέτωπος με το απόλυτο κενό, αν όχι με την ανοησία. Μπροστά σ` αυτή τη στομφώδη αερολογία, όπου ο Μάλικ επιδεικνύει τελικά με επιτυχία μόνο την κινηματογραφική του δεινότητα, ξεχνάς κάθε κανόνα του σαβουάρ βιβρ και αναλογίζεσαι το ειρωνικό δίστιχο: «Στον καθρέφτη μου κοιτιέμαι κι από μόνος μου αγαπιέμαι»!
Ελένη Σταματίου
