Μεταφορά του ομώνυμου θεατρικού έργου (1959) του Ζαν Ανούιγ στον κινηματογράφο (1962), σε μια επική παραγωγή που ένωσε στην οθόνη δυο από τους μεγαλύτερους ηθοποιούς της εποχής, τον Ρίτσαρντ Μπάρτον και τον Πίτερ Ο` Τουλ. Η ταινία επιχειρεί την αναπαράσταση ενός τμήματος των μεσαιωνικών χρόνων και συγκεκριμένα του 12ου αιώνα, όταν στο θρόνο της Αγγλίας βρέθηκε ο Ερρίκος ο Β`, καθώς και τη σύγκρουσή του με τον Τόμας Μπέκετ, αρχιεπίσκοπο του Καντέρμπουρι.
Παρότι το κείμενο του Ζαν Ανούιγ δίνει μεγάλη έμφαση στην προσωπικότητα, την ψυχοσύνθεση, τις εσωτερικές συγκρούσεις και τη σχέση αγάπης-μίσους των δύο κεντρικών ηρώων, όμως δεν παραλείπει να καυτηριάσει τις εξοντωτικές διαμάχες για την εξουσία, τις ίντριγκες, τη διαφθορά, τη διαπλοκή, τη δολιότητα της διπλωματίας και κυρίως την άθλια συμπόρευση της Εκκλησίας με τις μηχανορραφίες του επίσημου κράτους, έτσι ώστε ο θεατής να προσλαμβάνει μια ικανοποιητική εικόνα των τεκταινομένων τη σκοτεινή εκείνη περίοδο. Σ` αυτό λοιπόν το γεμάτο ένταση και ανατροπές κείμενο, μπορεί να μην περισσεύει ο υλισμός, δεδομένου ότι η έμφαση στην αναζήτηση της πίστης και του θείου αποτελούν την άλλη όψη της τιμής, της θυσίας και της συνείδησης, όμως περισσεύουν οι οξυδερκείς διάλογοι και τα καυστικά σχόλια πάνω στις σχέσεις των ανθρώπων της εξουσίας. Εχει κανείς τη θλιβερή αίσθηση ότι μετά από τόσους αιώνες τίποτα σχεδόν δεν έχει αλλάξει όσον αφορά το σημαίνοντα ρόλο της Εκκλησίας στη ζωή των τότε φέουδων και των σύγχρονων κρατών.
Επίσης, στο θεατρικό έργο του Ανούιγ εξαίρεται, πιθανόν υπερβολικά, η προσωπικότητα του Μπέκετ, την ίδια στιγμή που τονίζεται, επίσης πιθανόν υπέρ του δέοντος, η φαυλότητα, η ποταπότητα και ο πρωτογονισμός του Ερρίκου του Β`. Είναι όμως αυτός ο Ερρίκος ο Β` που πρώτος στον κόσμο καθιέρωσε τους ενόρκους στο δικαστικό σύστημα και αναμόρφωσε τη νομοθεσία της χώρας του.
Επίσης, η προσωρινή έστω σύγκρουσή του με την Εκκλησία, η προσπάθεια φορολόγησής της και η μείωση των εξουσιών της είχε εξ αντικειμένου μια προοδευτική κατεύθυνση.
Κατανοώντας λοιπόν τις δραματουργικές ανάγκες ενός θεατρικού έργου, δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε αυτές τις σημαντικές ιστορικές πτυχές. Αυτό δεν μειώνει την αξία του, ούτε και την αξία αυτής της σημαντικής ταινίας που διατηρεί το διαχρονικό της ενδιαφέρον, καθώς πάνω απ` όλα είναι μια σπουδή στη φύση της εξουσίας αλλά και την ανθρώπινη φύση. Οι ερμηνείες των δυο τεράστιων ηθοποιών της είναι ένας ακόμη λόγος για να τη δείτε.
Ελένη Σταματίου
