Γιατί χρειάστηκε πέντε μέρες το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών για ν' αντιδράσει στις εξαγγελίες Τσίπρα για διανομή μερίσματος από το υπερβάλλον «πρωτογενές πλεόνασμα»; Παρασκευή έκανε το διάγγελμα ο Τσίπρας, Τετάρτη αντέδρασαν ο Σόιμπλε και οι «άνθρωποί του», ο Ρέγκλινγκ (ESM) και ο Ντεϊσελμπλούμ (Eurogroup). Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν είχαν έλλειμμα ενημέρωσης. Απλά, άλλαξαν την τακτική τους και επέλεξαν να δώσουν ένα ακόμα σκληρό μάθημα στον Τσίπρα, ενόψει και της επίσκεψής του στη Γερμανία όπου θα είχε γεύμα εργασίας με τη Μέρκελ.
Η εκπρόσωπος της Μέρκελ είχε πει στους δημοσιογράφους ότι η ατζέντα των συζητήσεων της καγκελαρίου με τον Τσίπρα περιλαμβάνει το Κυπριακό και το Προσφυγικό και κάπου στο περιθώριο θα συζητηθεί και η πορεία του ελληνικού προγράμματος. Επειδή η προπαγάνδα του Μαξίμου επέμενε να μιλάει για «πολιτική διαπραγμάτευση» που θα έκανε ο Τσίπρας στο Βερολίνο, ανατέθηκε στον εκπρόσωπο για θέματα ευρωπαϊκής πολιτικής της κοινοβουλευτικής ομάδας της CDU/CSU, Μίχαελ Στίμπγκεν, να επαναλάβει τα ίδια: «Δεν ξέρω με τι ατζέντα έρχεται ο κ. Τσίπρας. Ξέρω όμως ότι η ατζέντα της γερμανικής κυβέρνησης περιλαμβάνει θέματα εξίσου σοβαρά, όπως η επιστροφή των προσφύγων στην Τουρκία με πολλά εμπόδια που θα μπορούσαν να λυθούν σε εθνικό επίπεδο. Και μετά έχουμε την ευκαιρία μετά από 42 χρόνια να δούμε την Κύπρο και πάλι ενωμένη, ο ρόλος της Ελλάδας, όπως και της Τουρκίας, είναι εξαιρετικά σημαντικός. Οσον αφορά πολιτικές αποφάσεις, δεν μπορώ να φανταστώ ότι θα μπορούσαν να σημαίνουν ανατροπή των συμφωνιών. Ο κ. Τσίπρας μπορεί να εκθέσει τις απόψεις του, αλλά οι αποφάσεις λαμβάνονται στο Eurogroup».
Υπ' αυτό το πρίσμα, μπορούμε να καταλάβουμε και το ετεροχρονισμένο μπαράζ αντιδράσεων της Τετάρτης. Πρωί-πρωί υπήρξαν δημοσιεύματα στον γερμανικό Τύπο, τα οποία λίγο αργότερα επιβεβαίωσε το υπουργείο Οικονομικών με γραπτή απάντησή του στη Deutsche Welle: «Ζητήθηκε από τους θεσμούς να εκτιμήσουν αν το κοινωνικό πακέτο (σ.σ. που εξήγγειλε ο Τσίπρας) είναι συμβατό με τα συμφωνηθέντα στο ελληνικό πρόγραμμα. Για να στεφθεί με επιτυχία το πρόγραμμα βοήθειας, είναι απολύτως απαραίτητο να μην αποφασίζονται μονομερώς μέτρα και να μην ακυρώνονται αποφάσεις». Ακολούθησε δήλωση του εκπροσώπου του ESM στο Bloomberg, σύμφωνα με την οποία «ο ESM ανέστειλε προσωρινά την απόφαση για το ελληνικό χρέος». Οπως σημείωνε το πρακτορείο, ο ESM περιμένει αξιολόγηση των θεσμών σχετικά με τα μέτρα που εξήγγειλε ο Τσίπρας. Το μπαράζ έκλεισε με τον εκπρόσωπο του Ντεϊσελμπλούμ, Μίχελ Ρέινς, να διαμηνύει μέσω twiiter: «Οι θεσμοί κατέληξαν ότι οι πράξεις της ελληνικής κυβέρνησης φαίνεται να μην είναι ευθυγραμμισμένες με τις συμφωνίες μας. Ορισμένα κράτη-μέλη (σ.σ. η Γερμανία δηλαδή) το βλέπουν επίσης έτσι και επομένως δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή ομοφωνία για την εφαρμογή των βραχυπρόθεσμων μέτρων για το χρέος. Περιμένουμε μια πλήρη έκθεση από τους θεσμούς τον Γενάρη».
Αυτή η τελευταία δήλωση ξεπερνούσε κάθε όριο ιταμότητας και αποικιοκρατικής συμπεριφοράς. Ενας απλός εκπρόσωπος απευθύνεται μ' αυτόν τον τρόπο σε μια τυπικά ανεξάρτητη χώρα, προεξοφλώντας μάλιστα την κρίση των «θεσμών», η οποία δεν είχε εκφραστεί. Μάλλον αυτό οδήγησε τους Γάλλους σε μια εξισορροπητική στάση, όπως φάνηκε πρώτα από τη δήλωση του Μοσκοβισί («στα μάτια μου οι όροι της συμφωνίας του Eurogroup δεν έχουν αλλάξει από τα μέτρα που αποφάσισε η κυβέρνηση του κ. Τσίπρα») και στη συνέχεια από τη φιλική δήλωση του Ολάντ, που λειτούργησε περισσότερο ως εκπρόσωπος της γαλλικής σοσιαλδημοκρατίας και λιγότερο ως πρόεδρος. Ο γάλλος υπουργός Οικονομικών Μισέλ Σαπέν, μάλιστα, φρόντισε να στείλει ένα αυστηρό μήνυμα στον Ντεϊσελμπλούμ, ότι δεν μπορεί να ενεργεί σαν εκπρόσωπος μόνο του Σόιμπλε, αγνοώντας τη Γαλλία. «Οι μεμονωμένες απόψεις δεν αποτελούν συλλογικές απόψεις του Eurogroup», δήλωσε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, προεξοφλώντας ότι «οι παρανοήσεις θα αρθούν το συντομότερο δυνατόν» και πως «τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους θα εφαρμοστούν». «Καμιά κυβέρνηση δεν έχει τηρήσει τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει όσο η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα», είπε ο Σαπέν, κρατώντας για τον εαυτό του το ρόλο του «καλού» μπάτσου (ο «κακός» μπάτσος είναι ως γνωστόν ο Σόιμπλε και δεν του καίγεται καρφάκι που παίζει αυτόν τον ρόλο).
Οι Τσιπραίοι πήραν το μήνυμα και… διατήρησαν την ψυχραιμία τους. Ο ίδιος ο Τσίπρας δήλωσε από τη Θεσσαλονίκη πως «όλα όσα πράττουμε είναι απολύτως μέσα στο πλαίσιο της συμφωνίας, την οποία εμείς τηρούμε και πρέπει να την τηρήσουν και οι εταίροι μας». Εκανε γαργάρα τα… ηρωικά που έλεγε την προηγουμένη στη Νίσυρο: «Δεν θα ρωτήσουμε κανέναν για να δώσουμε αυτά τα χρήματα σ' αυτούς που τα έχουν περισσότερο ανάγκη». Στον δε Σουλτς, που συνάντησε την επομένη στις Βρυξέλλες, είπε, σύμφωνα με ανακοίνωση του Μαξίμου: «Δικαίωμα της κυβέρνησης είναι τα μέτρα στήριξης της κοινωνίας που δεν παραβιάζουν το πρόγραμμα και δεν θέτουν σε κίνδυνο τους στόχους». Η δήλωση του Τσίπρα στις Βρυξέλλες ήταν σε ευθυγράμμιση με τη δήλωση που έκανε λίγο αργότερα ο Ολάντ, που είπε ότι δεν είναι δυνατόν «να υπάρχει απαίτηση για επιπλέον προσπάθειες από την Ελλάδα ή να αποτρέψουν την κυβέρνηση να πάρει κυρίαρχες αποφάσεις εντός του πλαισίου των δεσμεύσεων που έχει λάβει εδώ στις Βρυξέλλες προκειμένου να βρεθεί μία λύση για το μέλλον της Ελλάδας».
Ο Τσακαλώτος ήταν ακόμα πιο… ψύχραιμος: «Θεωρούμε, και θα το εξηγήσουμε σε όποιον μας ρωτήσει, ότι είναι εντός του μνημονιακού πλαισίου. Και νομίζω πως όταν θα δοθούν οι απαραίτητες εξηγήσεις θα το κατανοήσουν». Πρέπει να λειτούργησαν και τα παρασκηνιακά κανάλια, γι' αυτό και άνθρωπος του Γιούνκερ φρόντισε να δηλώσει στις Βρυξέλλες ότι η απόφαση του ESM είναι άνευ πρακτικής σημασίας, γιατί τα λεγόμενα βραχυπρόθεσμα μέτρα δε θα εφαρμόζονταν αμέσως, οπότε υπάρχει χρόνος για να γίνουν οι απαραίτητες ρυθμίσεις.
Οι διαπραγματεύσεις με το κουαρτέτο/τρόικα στο Χίλτον συνεχίστηκαν κανονικότατα, χωρίς την παραμικρή διασάλευση της ατζέντας. Κι ο Τσακαλώτος συνέχισε να εκδίδει λακωνικά non paper για την πρόοδο που σημειώνεται σ' αυτές τις συζητήσεις. Ακόμα και τα εργασιακά, που παρουσιάζονταν σαν το αγκάθι της δεύτερης αξιολόγησης, παραπέμφθηκαν στα τεχνικά κλιμάκια, σύμφωνα με ένα από τα non paper του Τσακαλώτου. Συμφώνησαν στα βασικά ή απλά σπρώχνουν τη συμφωνία πιο πίσω;
Μια μέρα μετά, είχαμε τη λύση του… δράματος. Το κουαρτέτο διέρρευσε τη θέση του, σύμφωνα με την οποία το φιλανθρωπικό βοήθημα του Τσίπρα δε δημιουργεί πρόβλημα στο «πρωτογενές πλεόνασμα» του 2016. Θα δημιουργούσε, όμως, το 2017 και το 2018. Ομως, η σχετική διάταξη κάνει λόγο για εφάπαξ βοήθημα και μάλιστα στην αιτιολογική της έκθεση τονίζεται ότι το βοήθημα θα είναι «αποκλειστικά για το έτος 2016».
Ισοπαλία μεταξύ Τσίπρα και Σόιμπλε; Οχι βέβαια. Ενα τέτοιο συμπέρασμα θα παίξει η προπαγάνδα των Τσιπραίων, εκμεταλλευόμενη και τη γκάφα του Μητσοτάκη, που έσπασε τα μούτρα του από τις μετάνοιες στους ιμπεριαλιστές, όμως η πραγματικότητα δείχνει άλλα. Η τρόικα είναι αυτή που αποφάσισε για τη συμβατότητα του φιλανθρωπικού βοηθήματος που έδωσε ο Τσίπρας. Και ο ESM θα αποφασίσει την ενεργοποίηση των βραχυπρόθεσμων μέτρων κάνοντας μνεία στην εισήγηση της τρόικας.
Από την άλλη, ο Τσίπρας έκανε μεν ένα σόου σκληρής διαπραγμάτευσης, αλλά τα καύσιμά του τελείωσαν. Ακόμα και το φιλανθρωπικό βοήθημα, που είναι απόλυτα συμβατό με τη μνημονιακή πολιτική (όπως ήταν και το «κοινωνικό μέρισμα» του Σαμαρά το 2014) χρειάστηκε να φτύσει αίμα για να το δώσει. Οτιδήποτε εγείρει από τώρα και μετά θα βλέπει απέναντί του «τροχονόμους» που θα του δείχνουν την τρόικα και το ΔΝΤ, που θα παραμείνει σε κάθε περίπτωση (έστω και ως σύμβουλος των ευρωπαίων ιμπεριαλιστών) στο «πρόγραμμα». Θυμόμαστε τον Σαμαρά, τον Οκτώβρη του 2014, να εκλιπαρεί μια ψιλοθετική δήλωση της Μέρκελ, κι αυτή να απαντά ότι τα ζητήματα αυτά ο Σαμαράς πρέπει να τα δει με την τρόικα (σε συνέντευξη Τύπου γινόταν αυτός ο διάλογος). Δεν μπορεί, λοιπόν, ο Τσίπρας να προσβλέπει σε κάτι καλύτερο.
Στον Σουλτς ο Τσίπρας κατέθεσε την πρόταση για «πρωτογενές πλεόνασμα» μετά το 2018 2,5%+1% (το 1% να πάει για ανάπτυξη) και το Μαξίμου (όχι ο Σουλτς) διέρρευσε ότι αυτός «σε πολύ θετικό κλίμα συμφώνησε ότι θα μπορούσε να βρεθεί λύση με την πρόταση για πρωτογενή πλεονάσματα 2,5% +1%». Ομως ο Σουλτς δεν παίζει κανένα ρόλο (γι' αυτό και παρατάει το Ευρωκοινοβούλιο επιστρέφοντας στη γερμανική πολιτική σκηνή), ενώ η Μέρκελ δεν είναι Σουλτς. Αυτή θα υπενθυμίσει στον Τσίπρα τι υπέγραψε ο Τσακαλώτος στο Eurogroup πριν από μερικές μέρες (στις 5 Δεκέμβρη): «Το Eurogroup επανέλαβε ότι ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ που θα επιτευχθεί έως το 2018 θα πρέπει να διατηρηθεί μεσοπρόθεσμα. Επαναλάβαμε επίσης τη σημασία μιας δημοσιονομικής πορείας που θα είναι ευθυγραμμισμένη με τις δημοσιονομικές δεσμεύσεις στο πλαίσιο της ΕΕ. Προκειμένου να διασφαλιστεί η συμμόρφωση με τους δημοσιονομικούς στόχους σε μια βιώσιμη βάση μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, οι ελληνικές αρχές δεσμεύονται να συμφωνήσουν με τους θεσμούς σε έναν μηχανισμό και διαρθρωτικά μέτρα που θα διασφαλίσουν αυτόν τον στόχο». Τα υπόλοιπα είναι για εσωτερική κατανάλωση.
