Ενα χρόνο από σήμερα, στις 26 Ιούνη του 2013, η Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Σωφρονιστικού Συστήματος παρέδωσε στη Βουλή έναν τόμο 115 σελίδων, στον οποίο περιλάμβανε μια πρόταση-σχέδιο για το Νέο Σωφρονιστικό Κώδικα.
Η Επιτροπή αποτελούνταν από 13 βουλευτές όλων των κομμάτων και η απόφασή της ήταν ομόφωνη! Είναι σπανιότατο φαινόμενο η ομοφωνία στη Βουλή, αλλά η συγκεκριμένη Επιτροπή κατάφερε μέσα σε δέκα μήνες να καταλήξει σ’ ένα σχέδιο Σωφρονιστικού Κώδικα, μετά από 22 συνεδριάσεις, στη διάρκεια των οποίων ακροάστηκε πολλούς θεσμικούς παράγοντες και αφού μέλη της πραγματοποίησαν επισκέψεις σε 13 φυλακές, όπου συνομίλησαν με τις διοικήσεις, τους κρατούμενους και το προσωπικό.
Θα περίμενε κανείς, αυτή η ομόφωνα (από εκπροσώπους όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων) ψηφισμένη πρόταση-σχέδιο να γίνει σύντομα νόμος του κράτους, για να ‘χουν να καμαρώνουν και οι κυβερνώντες ότι, επιτέλους, σε ένα θέμα κατάφεραν να αποσπάσουν τη συναίνεση ολόκληρης της αντιπολίτευσης.
Ενα χρόνο μετά, όμως, αυτή η πρόταση-σχέδιο πετιέται στα σκουπίδια και στη θέση της μπαίνει το φασιστονομοσχέδιο του Αθανασίου, που χωρίζει τους κρατούμενους ανάλογα με το αδίκημα για το οποίο έχουν καταδικαστεί, δημιουργεί τα κολαστήρια τύπου Γ για τους πολιτικούς κρατούμενους και τους «απείθαρχους» ποινικούς κρατούμενους και θεσπίζει μια σειρά ακόμη εφιαλτικά μέτρα (απαγόρευση αδειών, κόψιμο μεροκάματων κτλ.).
Η μη επιστροφή στη φυλακή του Χριστόδουλου Ξηρού ήταν μόνο το πρόσχημα. Μη επιστροφές αδειούχων κρα- τούμενων υπήρχαν και πριν (στις εκθέσεις που έκαναν τα μέλη της Επιτροπής της Βουλής σε φυλακές καταγράφεται ένα ποσοστό μη επιστροφής κρατούμενων μετά από άδεια). Επίσης, είχαν γίνει δύο θεαματικές αποδράσεις με ελικόπτερο. Και βέβαια, η Επιτροπή της Βουλής γνώριζε πολύ καλά πως και το 2009, επί κυβέρνησης Καραμανλή είχε ψηφιστεί νόμος που θέσπιζε φυλακές τύπου Α, Β και Γ (έμεινε ανενεργός γιατί δεν εκδόθηκε η υπουργική απόφαση για την ίδρυση των φυλακών τύπου Γ). Παρά ταύτα, η Επιτροπή αγνόησε τις κραυγές που ακού-γονταν μετά από κάθε απόδραση, θεώρησε προφανώς αναχρονιστικό (ο πιο επιεικής χαρακτηρισμός, που θα μπορούσαν να τον δώσουν οι δεξιοί-μέλη της Επιτροπής) και κατέληξε σε μια πρόταση-σχέδιο σε αστοφιλελεύθερη κατεύ-θυνση, παίρνοντας υπόψη την ευρωπαϊκή πείρα, την πείρα δικηγόρων και θεωρητικών του σωφρονιστικού δικαίου, τους οποίους ακροάστηκε, αλλά και αυτά που κατέθεσαν εκείνοι που ζουν τις φυλακές από μέσα (κρατούμενοι και ανθρωποφύλακες).
Παραθέτουμε μερικά σημεία από το σχέδιο Σωφρονιστικού Κώδικα στο οποίο κατέληξε η Επιτροπή.
– Αρθρο 3: Απαγορεύεται κάθε διακριτική μεταχείριση κρατούμενων, ενώ ειδική μεταχείριση επιτρέπεται «όταν δικαιολογείται από την νομική ή πραγματική κατάστασή τους» και «εφόσον γίνεται υπέρ του κρατουμένου και για την εξυπηρέτηση των ειδικών αναγκών που απορρέουν από την κατάσταση στην οποία ευρίσκεται».
– Αρθρο 11: Από νομική άποψη οι κρατούμενοι διακρίνονται σε υπόδικους, κατάδικους, οφειλέτες, αλλοδαπούς υπό απέλαση και υπό έκδοση ή παράβαση. Δεν υπάρχει διαχωρισμός ανάλογα με το αδίκημα. Προβλέπεται, όμως, η μεταχείριση κρατουμένων που «κατηγορούνται ή έχουν καταδικαστεί για την οργάνωση αποδράσεων και άλλων αξιόποινων πράξεων, που προβλέπονται από την εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία περί εγκληματικών και τρομοκρατικών οργανώσεων» να γίνεται με απόφαση του Γενικού Συμβουλίου Κράτησης.
– Αρθρο 17: «Τα καταστήματα κράτησης διακρίνονται σε α) Γενικά, β) Ειδικά και γ) Θεραπευτικά». Δεν υπάρχει, δηλαδή, διαχωρισμός σε φυλακές τύπου Α, Β και Γ. Ολοι οι κρατούμενοι κρατούνται στα «Γενικά», οι ασθενείς και εξαρτημένοι στα «Θεραπευτικά» και όσοι έχουν ευνοϊκότερο καθεστώς κράτησης στα «Ειδικά», που είναι οι αγροτικές φυλακές, η ΚΑΥΦ, οι φυλακές νέων και τα κέντρα ημιελεύθερης κράτησης.
– Αρθρο 19: Για τα πειθαρχεία προβλέπεται ότι «δεν διαφέρουν σε τίποτα από τους άλλους γενικούς χώρους και δεν αλλοιώνεται σε τίποτα το status των κρατουμένων σε αυτά».
– Αρθρο 44: Προβλέπονται μεροκάματα και πόσο μετράνε στο χρόνο κράτησης.
– Αρθρο 50: Προβλέπονται καθημερινά επισκεπτήρια διάρκειας το λιγότερο μιας ώρας, τα οποία γίνονται «σε ειδικό κατάλληλο χώρο του καταστήματος, στον οποίο υπάρχει μόνο οπτικός έλεγχος». Το σημαντικότερο: «Κάθε κρατούμενος δικαιούται να δέχεται μία φορά το δεκαπενθήμερο επισκέψεις του/της συζύγου ή συντρόφου του/της ή/και συγγενών α’ βαθμού, διάρκειας το λιγότερο δύο ωρών, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο του καταστήματος που να διασφαλίζει τον ιδιωτικό χαρακτήρα της συνάντησης και στον οποίο δεν υπάρχει οπτικός έλεγχος».
– Αρθρο 51: «Κάθε κρατούμενος διαθέτει το προσωπικό του laptop εφόσον το επιθυμεί και το χρησιμοποιεί όπως ο εσωτερικός κανονισμός ορίζει και χωρίς πρόσβαση στο διαδίκτυο».
– Αρθρα 52-56: Προβλέπονται τακτικές άδειες, έκτακτες άδειες, εκπαιδευτικές άδειες.
– Αρθρα 57-58: Παίρνει σάρκα και οστά η ημιελεύθερη διαβίωση, η οποία «εκτίεται στα αγροτικά καταστήματα κράτησης, στην Κεντρική Αποθήκη Υλικού Φυλακών ή στα τμήματα και χώρους των λοιπών καταστημάτων κράτησης που διατίθενται για κρατουμένους οι οποίοι λαμβάνουν τακτικές και εκπαιδευτικές άδειες». Αδεια για ημιελεύθερη διαβίωση παίρνει ο κατάδικος μετά τη λήξη της δεύτερης άδειάς του και εφόσον έχει προστατευόμενα μέλη στην οικογένειά του ή σπουδάζει ή έχει εξασφαλίσει εργασία εκτός φυλακής ή αποδέχεται να εργαστεί σε θέση εργασίας που του υποδεικνύεται ή επιθυμεί να προσφέρει εργασία χωρίς αμοιβή για κοινωφελείς σκοπούς.
Αυτή η πρόταση-σχέδιο δεν συνιστά κάτι το επαναστατικό. Δεν αλλάζει το χαρακτήρα του λεγόμενου σωφρονιστικού συστήματος του αστικού κράτους. Γι’ αυτό, άλλωστε, και την ψήφισαν και οι βουλευτές της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ. Είναι, όμως, ένα μικρό βήμα μπροστά, που θα μπορούσε να βελτιώσει κάπως την τραγική κατάσταση στις φυλακές. Ομως, Σαμαράς, Βενιζέλος και Αθανασίου την πέταξαν στα σκουπίδια και στη θέση της έβαλαν το έκτρωμα με τις φυλακές τύπου Γ.
Αυτή τη στιγμή, περισσότεροι από 4.000 κρατούμενοι στις φυλακές της χώρας έχουν κατέβει σε απεργία πείνας (από τη Δευτέρα). Οι φυλακές βράζουν. Αν θέλουν να αποφύγουν τα χειρότερα, δεν έχουν παρά να θεσπίσουν αυτό το σχέδιο Σωφρονιστικού Κώδικα, που ομόφωνα συνέταξαν και ψήφισαν οι βουλευτές τους. Ακόμη και βουλευτές, που συμμετείχαν στην Επιτροπή που συνέταξε την πρόταση-σχέδιο (π.χ. Τζάκρη) επεσήμαναν αυτό το γεγονός και προέτρεψαν την κυβέρνηση να νομοθετήσει την ομόφωνη πρόταση-σχέδιο της Επιτροπής. Ομως, ο Αθανασίου, ένας σκληρός ακροδεξιός πολιτικός, φαίνεται πως διεκπεραιώνει την εντολή των Σαμαρά-Βενιζέλου να υλοποιήσει την ακροδεξιά ατζέντα μ’ αυτό το τερατούργημα.
