Το think tank του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) , το Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), δημοσίευσε έρευνα με τίτλο «Κρίση, δημογραφικές μεταβολές και επιπτώσεις στην εκπαίδευση». Η έρευνα «διερευνά τις επιπτώσεις της κρίσης που ξέσπασε το 2009 και της δημοσιονομικής προσαρμογής που ακολούθησε στη λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος» και διατυπώνει προτάσεις που κάθε άλλο παρά «ουδέτερες» ιδεολογικά και πολιτικά είναι.
Τα κίνητρα του δήθεν «ανεξάρτητου» αυτού Οργανισμού εκφράζουν τα συμφέροντα του κεφαλαίου και συνεπώς οι προτάσεις του συνιστούν τις κατευθύνσεις της στρατηγικής του κεφαλαίου (εγχώριου και διεθνούς) για μια εκπαίδευση φθηνή, ευέλικτη, «αποδοτική» για τα συμφέροντα του κεφαλαίου, υποταγμένη στην καπιταλιστική αγορά, υπό συνεχή και αυστηρή εποπτεία.
Τα στοιχεία που απαριθμούνται δείχνουν τις τεράστιες επιπτώσεις της καπιταλιστικής κρίσης στη δημόσια εκπαίδευση και τους ανθρώπους της. Μαθητικός πληθυσμός, εκπαιδευτικοί, σχολικές μονάδες συρρικνώθηκαν και η κατάσταση διαγράφεται απελπιστική για τα επόμενα χρόνια. Οι προτάσεις, βεβαίως, δεν είναι γενναιόδωρες. Οι καπιταλιστές θεωρούν ότι τα προβλήματα (μειωμένες δαπάνες, εκπαιδευτικό προσωπικό, κ.λπ.) είναι προβλήματα διαχείρισης από την εξουσία και προτείνουν το παραπέρα βάθεμα των αντιδραστικών σχεδιασμών στην εκπαίδευση, που είτε ήδη εφαρμόζονται είτε βρίσκονται «στα σκαριά», στο πλαίσιο των «καλών πρακτικών» της ΕΕ και των όσων υποστηρίζονται από τον ΟΟΣΑ.
♦
Οι αποχωρήσεις εκπαιδευτικών λόγω συνταξιοδότησης, η συνεχιζόμενη αδιοριστία και τα απανωτά μέτρα, όπως οι καταργήσεις-συγχωνεύσεις τμημάτων και σχολείων, οι διπλές και τριπλές αναθέσεις μαθημάτων, η κατάργηση ολιγομελών τμημάτων, η κατάργηση του υπεύθυνου δάσκαλου για το ολοήμερο πρόγραμμα, η αύξηση του διδακτικού ωραρίου, κ.λπ. έκαναν το θαύμα τους.
♦
Το εκπαιδευτικό κίνημα πάλεψε και επέβαλε τη μείωση των μαθητών ανά τμήμα. Στη συνέχεια, ο αριθμός παγιώθηκε στο 1/25, με περιθώριο αύξησης +10% των μαθητών. Η πρακτική της αύξησης του αριθμού των μαθητών πήρε διαστάσεις την περίοδο της κρίσης, ιδιαίτερα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Τα πολυπληθή τμήματα δίνουν το στίγμα στα μεγάλα αστικά κέντρα, ενώ οι καταργήσεις σχολείων και τμημάτων στην απομακρυσμένη επαρχία και η μεταφορά των μαθητών σε κεντρικότερα σχολεία (με όλα τα προβλήματα) συνέβαλε σε αυτό. Υπενθυμίζουμε ότι το εκπαιδευτικό κίνημα, που παλεύει για ένα καλύτερο δημόσιο σχολείο και προτάσσει το συμφέρον των μικρών παιδιών, ζητά τη μείωση των μαθητών ανά τμήμα σε 1/20 και στα Νηπιαγωγεία και τις μικρές τάξεις σε 1/15.
Οι διαχειριστές του συστήματος, οι καπιταλιστές, η ΕΕ και ο ΟΟΣΑ, όμως, στις μελέτες τους, που στόχο έχουν να παρουσιάσουν μια στρεβλή εικόνα και εξ αυτής να πράξουν όπως συμφέρει στο σύστημα και στον περιορισμό των δαπανών, συνεχίζουν να εξάγουν «δεδομένα» παίρνοντας το μέσο όρο των μαθητών ανά εκπαιδευτικό στο σύνολο της επικράτειας, παραβλέποντας τις ιδιομορφίες της Ελλάδας και ταυτίζοντας τα δεδομένα της με τα δεδομένα των χωρών της ΕΕ που και ανεπτυγμένες καπιταλιστικά είναι και διαφορετικό γεωφυσικό σχηματισμό διαθέτουν. Τέτοιο σκοπό υπηρετεί και το συμπέρασμα της μελέτης του ΙΟΒΕ: .
Επειτα από τέτοια «ανάλυση», φυσικό είναι να ακολουθήσουν και τα αντίστοιχα συμπεράσματα:
Το πώς εννοούν οι καπιταλιστές την «αξιοποίηση και διαχείριση» των εκπαιδευτικών, των σχολικών μονάδων και των προγραμμάτων σπουδών θα το δούμε στη συνέχεια.
♦
Εχουμε δηλαδή τη δραματική αύξηση του αριθμού των αναπληρωτών, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για την εκπαιδευτική διαδικασία, τη δυσαναπλήρωση και καθυστέρηση κάλυψης των κενών, αλλά και τις ζωές και τις οικογένειες αυτών των εκπαιδευτικών, που γυρνούν σε όλη την Ελλάδα υπηρετώντας το δημόσιο σχολείο, με πενιχρότατους μισθούς, με αβέβαιο μέλλον, όντας όμηροι μιας ανάλγητης πολιτικής.
♦
Η εξαφάνιση από τον εκπαιδευτικό χάρτη 1.844 σχολείων μέσα σε μια πενταετία αποκαλείται «εξορθολογισμός» από τον ΙΟΒΕ.
♦
Η κρίση έπληξε με βιαιότητα την εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα, την πλήρωσαν όμως και τα μεσαία στρώματα, τα τέκνα των οποίων κατευθύνονται και στα ιδιωτικά σχολεία. Οι σχολάρχες προκειμένου να ελαχιστοποιήσουν τη ζημιά στα κέρδη τους μείωσαν το εκπαιδευτικό προσωπικό τους.
♦ .
♦ Η μελέτη του ΙΟΒΕ προβλέπει ότι, σε περίπτωση που συνεχιστεί η ίδια εικόνα,
Σύμφωνα με τους καπιταλιστές, όλα εξαρτώνται από τη συμπεριφορά («αδράνεια, προσαρμογή, ευρωπαϊκή σύγκλιση». Η τελευταία προκρίνεται ως η ενδεδειγμένη λύση) που θα επιδείξουν οι διαχειριστές του συστήματος που ασκούν την κρατική εκπαιδευτική πολιτική και διαμορφώνουν τις επιλογές και τις κατευθύνσεις. Διαφορετικά, η μελέτη προβλέπει ότι .
♦ Και τον αριθμό εισακτέων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση έχουν βάλει στο στόχαστρο οι καπιταλιστές. Προβλέπουν: .
Για τους καπιταλιστές, οι ανάγκες της μέγιστης κερδοφορίας τους και της καπιταλιστικής αγοράς κρίνουν και καθορίζουν τα πάντα και όχι οι πραγματικές ανάγκες της δημόσιας εκπαίδευσης και της εργαζόμενης κοινωνίας.
♦ Με δεδομένα την ανεργία, την υποαπασχόληση και ετεροαπασχόληση των αποφοίτων ανώτατης εκπαίδευσης και την .
♦ Ο καημός όλων των κυβερνώντων διαχρονικά, αλλά και των καπιταλιστών είναι πως στην Ελλάδα οι νέοι δεν προτιμούν – στο βαθμό που όλοι αυτοί επιθυμούν – τη λεγόμενη τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση, γι’ αυτό και συχνά-πυκνά τη φτιασιδώνουν για να μειώσουν την τάση της νεολαίας της ελληνικής εργαζόμενης κοινωνίας για πανεπιστημιακές σπουδές, που διαμορφώνει απαιτητικές συνειδήσεις και συμπεριφορές (εν δυνάμει «στρατός της κοινωνικής ανατροπής»). Με βαθύτατη, λοιπόν, λύπη η μελέτη του ΙΟΒΕ προβλέπει: .
Ως λύση το think tank του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών προκρίνει «την ευρωπαϊκή σύγκλιση». Γιατί, λέει, «όπως δείχνουν , παρά την πολυετή προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής που ακολούθησε το ξέσπασμα της κρίσης, τη μείωση του αριθμού των εκπαιδευτικών και την αύξηση της αναλογίας εκπαιδευτικών-μαθητών, που σημειώθηκε μετά το 2010, ».
Ποια είναι αυτά τα «σημαντικά περιθώρια» κατά τον ΙΟΒΕ;
♦ .
♦ Η διεύρυνση των περιθωρίων για αλλαγές: α) σε κατηγορίες (αποζημιώσεις προσωπικού, λειτουργικές δαπάνες, κτιριακές, εργαστηριακές και ψηφιακές υποδομές, δαπάνες πρόνοιας και κοινωνικής στήριξης) συνολικά και σε κάθε εκπαιδευτική βαθμίδα ξεχωριστά, β) στις διαφορετικές εκπαιδευτικές βαθμίδες.
Δηλαδή, θεωρείται δεδομένη η πενιχρότατη κρατική δαπάνη για τη δημόσια εκπαίδευση και προτείνεται ανασχεδιασμός στην κατανομή της στις διάφορες κατηγορίες και στις ξεχωριστές εκπαιδευτικές βαθμίδες. Την πολιτική αυτή θα πληρώσουν σκληρά οι εργαζόμενοι (αποζημιώσεις προσωπικού), οι λειτουργικές δαπάνες, η υλικοτεχνική υποδομή, κ.ά., αλλά και οι εκπαιδευτικές βαθμίδες, η κάθε μία χωριστά.
♦ Ανάδειξη της αντιμετώπισης της υπογεννητικότητας ως κορυφαίας εθνικής προτεραιότητας και διαμόρφωση μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής με στόχο την πολύπλευρη στήριξη της οικογένειας.
Οι καπιταλιστές αφού ψελλίζουν κάποιες αοριστίες για «πολύπλευρη στήριξη της οικογένειας… πέρα από την φορολογική αντιμετώπιση και των οικογενειακών επιδομάτων και τη στήριξη της μητρότητας» για να θολώσουν τα νερά και να επιδείξουν δήθεν ευαισθησία, τη στιγμή που στηρίζουν τη φορομπηξία σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων και τα οικογενειακά επιδόματα-φιλοδωρήματα, μπαίνουν στο ψητό. Προτείνουν μεταξύ άλλων: α) ενίσχυση και άμεση εφαρμογή της επέκτασης της υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης και της λειτουργίας της στο σύνολο της χώρας, , β) ενίσχυση της για την εφαρμογή της επέκτασης της υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης, γ) ενίσχυση των βρεφονηπιακών και παιδικών σταθμών και στήριξη της συμμετοχής σε αυτούς για όλους, δ) .
Η «άμεση εφαρμογή και επέκταση της υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης» (διετές Νηπιαγωγείο) θα επιτευχθεί κατά τους καπιταλιστές με και . Κοντολογίς, ο ΙΟΒΕ προτείνει την πολιτική των «vouchers» (κουπόνια) για την επιλογή νηπιαγωγείου δημόσιου ή ιδιωτικού, που θα μπορεί να ανήκει και στους δήμους. Προτείνει επίσης τη «λειτουργική προσαρμογή των σχολικών κτιρίων» με μπαλώματα και όχι την κατασκευή νέων σύγχρονων διδακτηρίων, καθώς και τη συνεχή αξιολόγηση των «υπηρεσιών» (μεταξύ αυτών και οι εκπαιδευτικοί) από «ανεξάρτητο φορέα».
♦ Διαμόρφωση μιας μακροπρόθεσμης εθνικής στρατηγικής για την εκπαίδευση, στη διαμόρφωση και την υλοποίησή της.
Η κακόφημη αποκέντρωση, που απαλλάσσει το αστικό κράτος από τις υποχρεώσεις του απέναντι στην εργαζόμενη κοινωνία και φορτώνει τα βάρη στις πλάτες της, με όχημα τους χρεοκοπημένους και φορομπήχτες δήμους, αποτελεί κατεύθυνση της «μακροπρόθεσμης εθνικής στρατηγικής για την εκπαίδευση». Μέσω της αποκέντρωσης, ελαχιστοποιείται η κρατική δαπάνη για τη δημόσια εκπαίδευση, εκχωρούνται αρμοδιότητες στους δημαρχαίους και στο εκπαιδευτικό γίγνεσθαι έχουν λόγο οι ιδιώτες, η λεγόμενη «τοπική κοινωνία», οι καπιταλιστές και ανοίγει διάπλατα το παράθυρο της ιδιωτικοποίησής της.
♦ Βελτίωση της του εκπαιδευτικού προσωπικού, του δικτύου σχολικών υποδομών και του σχολικού προγράμματος, με: (σ.σ.: επιλεκτικά αναφέρουμε) α) , και με διασφάλιση των εργασιακών σχέσεων των εκπαιδευτικών, καθώς και των διαδικασιών του κεντρικού κράτους (Α.Σ.Ε.Π., Α.ΔΙ.Π.Π.Δ.Ε.), β) καθορισμός ελάχιστου ορίου μαθητών ανά τμήμα (π.χ. ) στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, με καθορισμό συγκεκριμένων και στοχευμένων εξαιρέσεων για ειδικές κοινωνικές και/ή γεωγραφικές συνθήκες με στόχο τη διασφάλιση ίσων ευκαιριών στην εκπαίδευση για όλους, γ) καθορισμός ελάχιστου ορίου μαθητών και τμημάτων , δ) , ε) ημερήσιων και ωρολογίων προγραμμάτων λειτουργίας σχολικών μονάδων με βάση , στ) στην προσαρμογή μέρους του σχολικού προγράμματος και για την οικοδόμηση της …, η) σχεδιασμός πολιτικής για , λαμβάνοντας υπόψη πέρα από τις δημογραφικές επιπτώσεις και τη διαφαινόμενη συρρίκνωση του εκπαιδευτικού συστήματος, τις στον αριθμό των εκπαιδευτικών που θα αποχωρήσουν τα προσεχή χρόνια, ι) ολοκληρωμένη στρατηγική για την ενίσχυση της ελκυστικότητας και της συμμετοχής μαθητών στη δευτεροβάθμια επαγγελματική εκπαίδευση π.χ. με τη ίδρυση και λειτουργία ενός για εκπαίδευση σε τεχνολογικά νέες ειδικότητες και τη .
Τί να πρωτοσημειώσουμε; Την αποκέντρωση και ανάθεση της διαχείρισης του προσωπικού της εκπαίδευσης στις περιφέρειες και τους μεγάλους δήμους; Την αξιολόγησή του και τον πειθαρχικό του έλεγχο από «ανεξάρτητες αρχές»; Την αύξηση του αριθμού των μαθητών ανά τμήμα στο μέσο όρο της ΕΕ; Την αύξηση του αριθμού των μαθητών και των τμημάτων ανά σχολική μονάδα, με έμφαση στις αστικές και ημιαστικές περιοχές; Την αύξηση του διδακτικού ωραρίου, μέσω της «σύγκλισης διδακτικού και εργασιακού ωραρίου με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης»; Την τροποποίηση αναλυτικών και ωρολόγιων προγραμμάτων με βάση «καλές πρακτικές» της ΕΕ; Την «αυτονομία και ευελιξία» που θα επιτρέπουν την προσαρμογή του προγράμματος κάθε σχολείου στις ανάγκες της «τοπικής κοινωνίας», τις παρεμβάσεις των επιχειρήσεων στο δημόσιο σχολείο με το αζημίωτο και θα οδηγούν σε κατηγοριοποιήσεις σχολείων, μαθητών και εκπαιδευτικών; Τις «στοχευμένες προσλήψεις», που σηματοδοτούν διορισμούς με το σταγονόμετρο; Τα «πρότυπα επαγγελματικά σχολεία» (σ.σ.: είναι και πρόταση της ΝΔ), που θα αποτελούν μια νέα ελκυστική βιτρίνα, θα σηματοδοτούν τη δήθεν νέα αναβάθμιση και θα δημιουργηθούν από την εξοικονόμηση δαπανών που θα προκύψει από το λουκέτο άλλων σχολείων; Πραγματικά πολυ-εφευρέτες αυτοί οι καπιταλιστές.
♦ Αναδιάρθρωση της ανώτατης εκπαίδευσης και διαμόρφωση μακροπρόθεσμης στρατηγικής και για την επερχόμενη μείωση του αριθμού ημεδαπών φοιτητών, με: α) αναδιάρθρωση και ανασχεδιασμό της εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών ειδικοτήτων στα πανεπιστήμια, , λαμβάνοντας υπόψη τη μείωση της απασχόλησης στον κλάδο της δημόσιας και ιδιωτικής εκπαίδευσης και τις μελλοντικές ανάγκες για εκπαιδευτικούς, β) αναπροσανατολισμός των προγραμμάτων , γ) .
Δεν είμαστε σίγουροι για το πρώτο μέτρο που προτείνεται, όμως, αυτός ο «δεύτερος κύκλος» μας παραπέμπει σε πιστοποιητικό παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας που θα παρέχεται μετά από φοίτηση σε ανεξάρτητο πρόγραμμα από αυτό του προγράμματος σπουδών των λεγόμενων καθηγητικών σχολών και θα έχει παραμέτρους που θα περιορίζουν τον αριθμό των κατόχων του.
Το δεύτερο μέτρο αναφέρεται στην προσέλκυση φοιτητών-πελατών από το εξωτερικό με διαμόρφωση και των προπτυχιακών σπουδών και το τρίτο μέτρο αναφέρεται καθαρά στον περιορισμό του αριθμού των εισακτέων στα ΑΕΙ και της σχεδιασμένης κατεύθυνσής τους σε σχολές και τμήματα που απαιτούν οι περιστασιακές ανάγκες της καπιταλιστικής αγοράς εργασίας.
Γιούλα Γκεσούλη