Στην καπιταλιστική κρίση των ΗΠΑ έχουμε αναφερθεί σε προηγούμενα σημειώματα και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε καθώς το μέλλον της αμερικάνικης οικονομίας μόνο ευοίωνο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Το τελευταίο διάστημα η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από την ψήφιση της αύξησης του ορίου του δημόσιου χρέους των ΗΠΑ. Το όριο έχει την έννοια ότι η υπέρβασή του θα οδηγήσει σε μια στάση πληρωμών του αμερικανικού δημοσίου, η οποία θα πυροδοτήσει με τη σειρά της χρεοκοπία της αμερικάνικης οικονομίας.
Το αμερικάνικο χρέος έχει φτάσει το επίπεδο των 31,4 τρισ. δολαρίων (4ο τρίμηνο του 2022), ποσό που διπλασιάστηκε σε μια δεκαετία (16,4 τρισ. δολάρια το τέταρτο τρίμηνο του 2012). Τους «καιρούς» της ποσοτικής χαλάρωσης και των μηδενικών επιτοκίων ο δανεισμός του αμερικάνικου κράτους για τη χρηματοδότηση του δημόσιου ελλείματος ήταν σχεδόν τζάμπα. Εξάλλου, όπως μας πληροφορούσαν τότε, ο φτηνός δανεισμός θα παρουσιαζόταν σαν σηματοδότης για τον εύκολο δανεισμό των τραπεζών από τις κεφαλαιαγορές, οι οποίες με αυτόν τον τρόπο θα ενθαρρύνονταν να δανείσουν τις επιχειρήσεις ώστε να δημιουργηθεί οικονομική ανάπτυξη. Το πώς αυτό πραγματοποιήθηκε το είδαμε στις περιπτώσεις των SVB, Credit Suisse, Silvergate και εσχάτως First Republic. Αυτή η «σπειρωτή» κίνηση οδήγησε σε πληθωρισμό και μπήκαμε στους καιρούς της ποσοτικής σύσφιξης και των υψηλών επιτοκίων, που κάνουν τον δανεισμό για την εξυπηρέτηση του χρέους πανάκριβο.
Οπότε ποια είναι η λύση που θα ακολουθήσει το αμερικάνικο κράτος; Δεν χρειάζεται να βουτήξει κανείς σε εγχειρίδια και τόμους οικονομικής ανάλυσης. Αρκεί να παρακολουθήσει τους θαμώνες ενός καφενείου. Υπάρχει πάντα ένα ποσοστό θαμώνων που φεύγοντας φωνάζει στον ιδιοκτήτη «γράφτα», χωρίς το χέρι να πλησιάζει καν την τσέπη. Ερχόμενοι στην περίπτωση του αμερικάνικου κράτους, ο «βερεσές» μεταφράζεται σε αύξηση του ορίου του δημόσιου χρέους. Από το 1960 το αμερικάνικο κράτος έχει φωνάξει «γράφτα» 78 φορές, με πιο πρόσφατη το 2021 και πιο (δήθεν) δραματική το 2011 επί Ομπάμα, όταν το σχετικό ψήφισμα έγινε δύο μέρες πριν από την εκπνοή της προθεσμίας. Δυο μέρες αργότερα τα χρηματιστήρια σημείωσσαν βουτιά και η Standard & Poor υποβάθμισε το αξιόχρεο των ΗΠΑ από ΑΑΑ σε ΑΑ+. Και αφού το όριο θεσπίστηκε στα 14 τρισ. δολάρια (για να έχουμε και τη μεγάλη εικόνα), η ζωή συνεχίστηκε.
Ακριβώς οι ίδιες σκηνές παίζονται το τελευταίο δίμηνο. Οι Ρεπουμπλικανοί δεν συναινούν στην επέκταση του ορίου, ζορίζοντας τον Μπάιντεν, ο οποίος κυνηγά την προθεσμία της 1ης Ιουνίου. Μόνο που τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά. Το αμερικάνικο ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 1,1% για το 1ο τρίμηνο του 2023, όταν η αντίστοιχη αύξηση για το 4ο τρίμηνο του 2022 ήταν στο 2,6%, γεγονός που ανησυχεί τους αμερικάνους οικονομολόγους. Σύμφωνα με τους New York Times, οι επενδύσεις των επιχειρήσεων σε εξοπλισμό κατέγραψαν τη μεγαλύτερη μείωση (7,3%) σε σχέση με τα πανδημικά επίπεδα και τα lockdowns. Αντίστοιχα πρόσημα υπήρξαν και σε άλλες μεταβλητές της αμερικανικής οικονομίας, όπως ο κατασκευαστικός, ο στεγαστικός και ο βιομηχανικός κλάδος. Αν προστεθεί η αποδυνάμωση των ΗΠΑ στο ιμπεριαλιστικό στερέωμα, όπου πολλές χώρες -όπως η Ινδία- εγκαταλείπουν κλιμακωτά το δολάριο ως κύριο νόμισμα στις εμπορικές τους συναλλαγές και έχουμε αποθεματοποίηση χρυσού με το γρηγορότερο ρυθμό από το 1987, γίνεται κατανοητή η κραυγή απελπισίας της υπουργού Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν, η οποία δήλωσε πως «η αμερικάνικη οικονομία κρέμεται από μία κλωστή».
Δεν τρέφουμε αμφιβολίες πως τα δύο αμερικάνικα κόμματα «θα υποχωρήσουν μπροστά στο εθνικό συμφέρον». Είναι όμως μια ακόμα ευκαιρία να σημειώσουμε πόσο εργαλειακά χρησιμοποιείται το χρέος ανάλογα με την περίσταση: αν είσαι μια ιμπεριαλιστική υπερδύναμη, το χρέος δεν είναι παρά ένα νούμερο που με έναν νόμο μπορεί να αλλάζει και πάμε παρακάτω. Αν, από την άλλη, είσαι έρμαιο ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, ακολουθείς τις δημοσιοοικονομικές επιταγές των «εταίρων» σου (μέχρι το 2060 και βλέπουμε), αφού πρώτα έχεις φροντίσει να ξεπουλήσεις ό,τι πλούτο διαθέτεις.