O 35χρονος «αριστερός» αστός πολιτικός Γκαμπριέλ Μπόριτς αναλαμβάνει την πολιτική εκπροσώπηση της χιλιανής κεφαλαιοκρατίας για την ερχόμενη τετραετία. Σύμφωνα με τα τελικά αποτελέσματα, συγκέντρωσε σχεδόν το 56% των ψήφων στον δεύτερο εκλογικό γύρο, καταγράφοντας συντριπτική νίκη ενάντια στον ακροδεξιό φιλοχουντικό Χοσέ Αντόνιο Καστ, που υποστηρίχτηκε από το σύνολο των δυνάμεων της παραδοσιακής Δεξιάς της χώρας.
Ο Μπόριτς, νικώντας τον υποψήφιο του «Κ»Κ Χιλής, πέρασε στο δεύτερο γύρο συσπειρώνοντας υπό την ηγεσία του τις «αριστερές» κοινοβουλευτικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένου και του «Κ»Κ. Το ποσοστό της αποχής έφτασε το δυσθεώρητο 45%, αν και διάφοροι πολιτικοί αναλυτές ισχυρίζονται ότι η συμμετοχή έφτασε σε επίπεδο ρεκόρ αφότου η ψήφος έπαψε να είναι υποχρεωτική, το 2012. Στον πρώτο γύρο των εκλογών η συμμετοχή δεν ξεπέρασε το 45%.
Παρά το νεαρό της ηλικίας του, ο Μπόριτς έχει αρκετά χρόνια στην αστική πολιτική. Το 2011, νικώντας την υποψήφιο του «Κ»Κ, ανέλαβε την προεδρία της Ομοσπονδίας Φοιτητών της Χιλής, του ανώτατου επίσημου φοιτητικού συνδικαλιστικού οργάνου της χώρας, ενώ το 2013 εκλέχτηκε βουλευτής με την Αυτόνομη Αριστερά. Τρία χρόνια αργότερα, ίδρυσε το Κίνημα των Αυτόνομων με το οποίο εκλέγονταν βουλευτής μέχρι τις τελευταίες εκλογές. Το 2019 καβάλησε το αυθόρμητο ξέσπασμα του λαού της Χιλής (βλ. https://eksegersi.gr/diethni/εικόνες-από-το-μέλλον-μας/) με αιτήματα που αφορούσαν συνταγματικές αλλαγές για τη διασφάλιση και τη βελτίωση του συστήματος δημόσιας υγείας και εκπαίδευσης, την αύξηση των κατώτατων μισθών και το πέρασμα του συνταξιοδοτικού συστήματος στο Δημόσιο, κεφαλοποιώντας το εκλογικά στις πρόσφατες εκλογές.
Μόλις το λαϊκό κίνημα άρχισε να κάνει καμπή, ανέλαβε τη βρώμικη δουλειά να βγάλει τον Πινιέρα από το αδιέξοδο τείνοντάς του χείρα βοηθείας. Χωρίς καν να συμβουλευτεί τους συμμάχους του, προχώρησε σε συμφωνία με το κόμμα του για να εκλεγεί μια Συντακτική Συνέλευση που θα αλλάξει το χουντικό Σύνταγμα, τη στιγμή που ο Πινιέρα ήταν εξαιρετικά στριμωγμένος από το κίνημα που -αν και αποδυναμωμένο και με τα λιγότερο συνειδητά τμήματα του να ταλαντεύονται- βρισκόταν στο δρόμο και διεκδικούσε, αντιμετωπίζοντας στα ίσα τις δολοφονικές ορδές των χιλιανών καραμπινιέρων. Η κίνηση αυτή τον έφερε σε αντιπαράθεση με το «Κ»Κ, ενώ μεγάλα τμήματα των διαδηλωτών τον κατήγγειλαν ως προδότη.
Ο Μπόριτς, ως τυπικός αστός πολιτικάντης, δεν φοβάται να αλλάξει πορεία. Στους σχεδόν επτά μήνες προεκλογικής εκστρατείας μετάλλαξε τη ρητορική του από αυτή του «ριζοσπάστη» που έπαιξε ηγετικό ρόλο στο φοιητικό κίνημα του 2011 ενάντια στην τότε κυβέρνηση Πινιέρα, απαιτώντας «δημόσια εκπαίδευση, ελευθερία και αξιοπρέπεια», σε αυτή ενός μεστωμένου σοσιαλδημοκράτη. Παράλληλα, έπαιξε αποτελεσματικά με τη σημειολογία της δημόσιας εικόνας του, φορώντας κοστούμι χωρίς γραβάτα και σηκώνοντας τα μανίκια ώστε να φαίνονται τα τατουάζ του, ενώ δε δίστασε να δηλώσει δημοσίως ότι πάσχει από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή κάτι που τον ανάγκασε να νοσηλευτεί σε ψυχιατρική κλινική για να την αντιμετωπίσει. Αντικατέστησε έτσι την εικόνα ενός αποστειρωμένου αστού πολιτικού με αυτή ενός που δεν φοβάται να δείξει τα «τρωτά» του σημεία, με λίγα λόγια ενός καθημερινού ανθρώπου.
Σύμφωνα με τις προεκλογικές του διακηρύξεις, ο ίδιος σκοπεύει να προωθήσει μείζονα φορολογική μεταρρύθμιση, ώστε -όπως υπόσχεται- να συνεισφέρουν αυτό που τους αναλογεί οι πλουσιότεροι Χιλιανοί, το 1% του πληθυσμού που έχει στην κατοχή του το 26,5% του πλούτου, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ΟΗΕ. Εχει εξαγγείλει επίσης καλύτερη πρόσβαση στην υγεία και στην παιδεία και το πέρασμα του συνταξιοδοτικού από τους ιδιώτες καπιταλιστές στο κράτος, κάτι που αποτελούσε κεντρικό αίτημα της εξέγερσης του 2019.
Απευθυνόμενος σε πλήθος δεκάδων χιλιάδων υποστηρικτών του, που πήγαν να ακούσουν την επινίκια ομιλία του, δεσμεύτηκε για περισσότερα κοινωνικά δικαιώματα, σημειώνοντας με νόημα ότι η κυβέρνηση του θα παραμείνει «δημοσιονομικά υπεύθυνη», και δήλωσε ότι θα εναντιωθεί στο άνοιγμα μεταλλείων που καταστρέφουν το περιβάλλον, ανάμεσά τους το έργο Dominga, αξίας 2,5 δισ. δολαρίων, για την εξόρυξη χαλκού και χρυσού. Η Χιλή είναι πρώτη στην παγκόσμια κατάταξη σε εξόρυξη χαλκού, υλικό που χρησιμοποιείται ως αγωγός ρεύματος σε όλες τις ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές. Είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν το χιλιανό κεφάλαιο θα συναινέσει στο να παύσει ένα τέτοιο έργο μόνο και μόνο για να τηρήσει ο Μπόριτς τις προεκλογικές του δεσμεύσεις. Εξάλλου δεν είναι ο πρώτος φέρελπις σοσιαλδημοκράτης πολιτικός που θα περάσει από τη διαδικασία της βίαιης «ωρίμανσης», έχοντας αναλάβει την πολιτική διαχείριση σε μια χώρα που το ΑΕΠ της ξεπερνά αυτό της Ελλάδας.
Η νίκη του Μπόριτς σκόρπισε χαρά στους ψηφοφόρους του. «Είμαι ευτυχής διότι θα έχουμε πολλές αλλαγές που θα βοηθήσουν το λαό και την εργατική τάξη, τους ξεχασμένους σε αυτή τη χώρα», είπε ο Λουίς Αστόργα, 58 ετών, εργάτης οικοδομών που βγήκε για να πανηγυρίσει. «Αυτός ο αγώνας κρατάει πάρα πολλά χρόνια, τον έδωσαν οι γονείς μας, οι παππούδες μας, και θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε ενάντια σε όλα όσα αντιπροσωπεύει ο Καστ στη Χιλή», είπε η Ντανιέλα, σερβιτόρα, 27 ετών. «Είμαστε εμείς, οι νέοι, που πρέπει να προχωρήσουμε τα πράγματα. Τον πιστεύω, πιστεύω αυτά που λέει», πρόσθεσε, αναφερόμενη στον Μπόριτς. «Τα καταφέραμε!» είπε με δάκρυα στα μάτια η Πάολα Φερνάντες σφίγγοντας στην αγκαλιά της την κόρη της. «Κλαίω από χαρά. Νικήσαμε τον φασισμό, είναι σαν να ξαναγεννήθηκα. Θα γυρίσω στο σπίτι, θα πάρω αγκαλιά τα παιδιά μου και θα πιω», είπε η Τζένι Ενρίκες, 45 χρόνων, εργαζόμενη σε φαρμακείο. «Οι νέοι κατάλαβαν πως τα πράγματα έπρεπε να αλλάξουν και ότι ένας υποψήφιος όπως ο Χοσέ Καστ ήταν πολύ επικίνδυνος. Οι νέοι βγήκαν στον δρόμο και έδειξαν πως έχουν αιτήματα που πρέπει να ικανοποιηθούν», είπε ο Πέδρο Καρμπαγέδα, 19χρονος φοιτητής Νομικής. Η Λουκρέσια Κορνέχο, 72 ετών, εργαζόμενη σε ραφείο, είπε πως θέλει ο Μπόριτς να κάνει πράξη τις δεσμεύσεις του να μειώσει τις ανισότητες στην εκπαίδευση, στην υγεία, στις συντάξεις. «Αυτό που θέλω να δω είναι ισότητα, δικαιοσύνη στην παιδεία, στην υγεία, στους μισθούς, στις συντάξεις. Θέλω αληθινή αλλαγή».
Αυτός ο κόσμος ήταν που πύκνωσε τα μπλοκ των διαδηλώσεων το 2019. Αποχωρώντας από το δρόμο και εναποθέτοντας τις ελπίδες του στο εκλογικό αποτέλεσμα, το μόνο σίγουρο είναι ότι θα απογοητευτεί διπλά όταν αυτές διαψευστούν, που είναι το μόνο βέβαιο. Παρολαυτά, η Χιλή δεν είναι Βολιβία ή Βενεζουέλα από οικονομική άποψη, ενώ το προλεταριάτο της χώρας είναι πιθανό να μην αρκεστεί σε μια οριακή προνοιακή πολιτική που θα λειάνει κάπως τις πιο κραυγαλέες κοινωνικές ανισότητες.
Ο Μιγκέλ Ανχελ Λόπες, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Χιλής, προειδοποιεί πως ο Μπόριτς έχει μπροστά του μια δύσκολη θητεία και θα χρειαστεί να διαπραγματευτεί με την αντιπολίτευση, καθώς στο Κογκρέσο καμία πλευρά δεν έχει την πλειοψηφία.
Το 2020 ο χιλιανός καπιταλισμός σημείωσε ύφεση, με το ΑΕΠ να συρρικνώνεται κατά 5,8%, ενώ το 2021 αναμένεται να είναι μικρότερο του 2019. Λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι η πανδημία θα συνεχιστεί και το 2022, ενώ ο προϋπολογισμός του 2022 θα είναι μειωμένος κατά 22,5% σε σχέση με το 2021, τα περιθώρια για κοινωνικές δαπάνες είναι εξαιρετικά στενά. Συνεπώς, ο Μπόριτς ανέλαβε τη διαχείριση του κράτους σε μια περίοδο που ο χιλιανός καπιταλισμός βρίσκεται σε ύφεση λόγω της πανδημίας. Η κοινωνική πολιτική που διακηρύσσει ότι θα ακολουθήσει και έχει ως στόχο να αποφευχθούν τα χειρότερα για το σύστημα, αν υπάρξει, θα είναι οριακή και υπό το βάρος της λαϊκής εξέγερσης του 2019. Δεν αποκλείεται, μόλις συναντήσει τα δύσκολα τους επόμενους μήνες, να πάει σε εκλογές μέσα στο 2022, με πρόσχημα την ψήφιση του νέου συντάγματος, αν δεν θέλει να πουλήσει φτηνά το πολιτικό του τομάρι.
Τα ΜΜΕ που πρόσκεινται στον ΣΥΡΙΖΑ έσπευσαν να θριαμβολογήσουν για τη νίκη Μπόριτς, ενώ ο Τσίπρας του έστειλε συγχαρητήρια μέσω του επίσημου λογαριασμού του στο Twitter. Φαίνεται ότι βλέπει σε αυτόν κάτι από τον ίδιο. Και δεν πέφτει έξω. Παράλληλα, χαρακτηρίζουν την εκλογή Μπόριτς σαν συντριπτικό πλήγμα στο νεοφιλελευθερισμό, «ξεχνώντας» φυσικά να σημειώσουν ότι ο Μπόριτς δεν είναι ο πρώτος σοσιαλδημοκράτης υποψήφιος που αναλαμβάνει την πολιτική διαχείριση της χώρας. Πριν από τον απελθέντα Πινιέρα και για δυο τετραετίες, την περίοδο 2006-2010 και 2014-2018, τη διακυβέρνηση της χώρας είχε αναλάβει η Μισέλ Μπατσελέ, του Σοσιαλιστικού Κόμματος Χιλής, χωρίς να διαταράξει στο ελάχιστο το νεοφιλελεύθερο μοντέλο διαχείρισης του χιλιανού καπιταλισμού. Αν ο Μπόριτς πράξει διαφορετικά και ικανοποιήσει κάποιες από τις προσδοκίες του χιλιανού λαού, αυτό θα γίνει μόνο υπό το βάρος των διεκδικήσεων του λαϊκού κινήματος της χώρας, από τον φόβο της αστικής τάξης μπροστά στο ενδεχόμενο μια νέας εξέγερσης.