. Στα λόγια ενός παλιού κατοίκου της Πλάκας, του χωριού που στέκει απέναντι από τη Σπιναλόγκα, συμπυκνώνεται με εξαιρετική ενάργεια η πραγματικότητα μιας «άλλου τύπου» Σπιναλόγκας που χτίζεται στο άλλοτε φτωχικό ψαροχώρι και νυν τουριστικό θέρετρο.
Ο διαχωρισμός και η «τάξη», που αυτός καθορίζει, δεν γίνονται πλέον με βάση την αρρώστεια: στη Σπιναλόγκα οι χανσενικοί, στην απέναντι μεριά της θάλασσας οι υγιείς. Η Σπιναλόγκα είναι πλέον άδεια από κατοίκους, αλλά στην απέναντι μεριά της θάλασσας, στην Πλάκα, με φόντο το νησί που εξακολουθεί να θυμίζει τι σημαίνει «τάξη», χτίζεται ένας άλλος κοινωνικός διαχωρισμός: από τη μια όσοι αντιστέκονται στο άγριο πλιάτσικο σε βάρος του περιβάλλοντος και της παράδοσης του τόπου και από την άλλοι εκείνοι που πρωταγωνιστούν στο πλιάτσικο. Μεγαλοκεφαλαιούχοι, με τους «μπροστινούς» τους και τους άθλιους «υπεργολάβους» τους και με τους τοπικούς «άρχοντες» σε ρόλους «γλάστρας». Οι πρώτοι στριμώχνονται στη γωνία, πιέζονται, αποστερούνται του δημόσιου χώρου που οι πρόγονοί τους και οι ίδιοι έχουν δημιουργήσει, ώστε ν' αναγκαστούν να εξοβελιστούν από τον τόπο όπου γεννήθηκαν και μεγάλωσαν.
Η νέα «τάξη», η νέα Σπιναλόγκα, μετατρέπει την ιστορική μνήμη σε τουριστική ατραξιόν, την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος σε πηγή άντλησης κέρδους, τους ανθρώπους σε υπηρέτες μιας «ανάπτυξης», η οποία υποθηκεύει το μέλλον του τόπου και των κατοίκων του. Το μόνο που λείπει μέχρι στιγμής είναι ο χωροφύλακας που στα χρόνια του λεπροκομείου επέβαλε την «τάξη» του διαχωρισμού. Ποιος ξέρει, όμως, μπορεί ο χωροφύλακας να κάνει την εμφάνισή του και για την εξασφάλιση της νέας «τάξης», αν ο εκμαυλισμός συνειδήσεων, η εξαγορά, οι διοικητικοί εκβιασμοί, το επιχειρηματικό παιχνίδι δεν καταφέρουν να κάνουν τη δουλειά τους.
Η Πλάκα δεν αποτελεί εξαίρεση. Δεν είναι μοναδικό φαινόμενο. Είναι ο κανόνας για όλες τις περιοχές της χώρας, στις οποίες υπάρχει τουριστικό «ενδιαφέρον». Η έρευνα που θα διαβάσετε στη συνέχεια εστιάζει στην Πλάκα και ανασκαλεύει λεπτομέρειες, συχνά «γαργαλιστικές», για να μιλήσει για τη νέα «τάξη» που δημιουργούν οι πλιατσικολόγοι της τουριστικής «ανάπτυξης» και οι πολιτικοί τους υπηρέτες. Είμαστε σίγουροι, ότι στη θέση της Πλάκας βρίσκονται δεκάδες (αν όχι εκατοντάδες) χωριά της Ελλάδας. Γι' αυτό και προσπαθήσουμε να κάνουμε κάποιες γενικεύσεις, όπου αυτό ήταν δυνατό. Περισσότερες γενικεύσεις, με βάση τις δικές του εμπειρίες και τη δική του γνώση, μπορεί να κάνει ο αναγνώστης, την κρίση του οποίου εμπιστευόμαστε.
Ευχαριστούμε τους ανθρώπους που βοήθησαν στο να γίνει αυτή η έρευνα και ελπίζουμε να βοηθήσει, έστω και ελάχιστα, τον αγώνα τους.
Aν πεις σ' ένα μορφωμένο ευρωπαίο, ιδιαίτερα Γάλλο, τη λέξη «Σπιναλόγκα», θα σου απαντήσει αμέσως «Ρεμουντάκης». Είναι σαν ν' ανταλλάσσεις μαζί του σύνθημα-παρασύνθημα, όπως ο σκοπός και ο εφοδεύων στις στρατιωτικές μονάδες. Οι μορφωμένοι ευρωπαίοι έμαθαν για τη Σπιναλόγκα από το εκπληκτικό κινηματογραφικό δοκίμιο που γύρισε ο το 1973. Ενα δοκίμιο που δεν φωτογράφισε την επιφάνεια για να πουλήσει εισιτήρια, αλλά έσκαψε σε βάθος και αναζήτησε την ουσία. Ενα σκληρό κινηματογραφικό αφήγημα, στο οποίο κυριαρχεί ο χειμαρρώδης καταγγελτικός λόγος του πρώην έγκλειστου της Σπιναλόγκας .
Η πλειοψηφία των Ελλήνων δεν γνωρίζει την ταινία του Πολέ. Ούτε έχει διαβάσει το που έγραψε ο το 1933 και κατασχέθηκε από την εισαγγελία αμέσως μόλις κυκλοφόρησε, ενώ στη συνέχεια ήταν ανάμεσα στα βιβλία που κάηκαν από τη δικτατορία του Μεταξά. Βλέπετε, και ο Πολέ και ο Κορνάρος μίλησαν τη γλώσσα της αλήθειας, ο καθένας με τα δικά του μέσα τέχνης. Δεν στρογγύλεψαν το λόγο τους, δεν λείαναν γωνίες, δεν ωραιοποίησαν καταστάσεις, δεν έντυσαν με ρομαντισμό τη βαρβαρότητα, δεν προσπάθησαν να εξάψουν φτηνά συναισθήματα για να «πουλήσουν».
Γράφει ο Κορνάρος για εκείνους που επισκέφτηκαν τη Σπιναλόγκα και υποτίθεται ότι ασχολήθηκαν με το θέμα: Τις ίδιες ακριβώς καταγγελίες κάνει ο χανσενικός Ρεμουντάκης στο ντοκιμαντέρ του Πολέ. Με λόγο πιο σκληρό και απ' αυτόν του Κορνάρου.
Η πλειοψηφία των Ελλήνων «έμαθε» για τη Σπιναλόγκα είτε διαβάζοντας το ανεκδιήγητο βιβλίο μιας πανέξυπνης εμπόρισσας από τη Γηραιά Αλβιώνα, ειδικευμένης στα εύπεπτα και ευπώλητα (best sellers) αναγνώσματα, είτε βλέποντας την ομώνυμη σαπουνόπερα («Το Νησί»), που έσπασε ταμεία πριν από μερικές τηλεοπτικές σεζόν σε ελληνικό κανάλι. Και η Πλάκα μετατρέπεται πλέον στη σύγχρονη Σπιναλόγκα, στην οποία δεν έχουν θέση όσοι δεν σκύβουν το κεφάλι στους μεγαλέμπορους του τουρισμού, όσοι δεν εντάσσονται ως υπεργολάβοι στη δούλεψή τους. Δεν έχουν θέση ούτε αυτοί, ούτε το νεκροταφείο τους, ούτε το παλιό σχολείο τους, ούτε το αρχονταρίκι της εκκλησιάς τους. Ολα πρέπει να ισοπεδωθούν, για να χτιστούν στις θέσεις τους φαραωνικά τερατουργήματα και κιτσάτοι ναοί του Κερδώου Ερμή.
Δεν έχουμε δει να υπάρχει οδός Θέμου Κορνάρου στον Αγιο Νικόλαο ή στην Ελούντα και δε νομίζουμε πως οι τοπικοί «άρχοντες» κάλεσαν ποτέ τον Ζαν-Ντανιέλ Πολέ για να τον τιμήσουν, μέχρι το 2004 που πέθανε στα 68 του χρόνια. Αντίθετα, η Βικτόρια Χίσλοπ τιμάται ανελλιπώς και απολαμβάνει τον ήλιο στην πισίνα της βιλάρας που έχει χτίσει στην περιοχή, όπως και οι κατασκευαστές της σαπουνόπερας «Το Νησί». O tempora o mores (ω καιροί, ω ήθη) θ' αναφωνούσε ενδεχομένως ο Ρεμουντάκης (πέθανε το 1978), βλέποντας τις καταγγελίες και τις προειδοποιήσεις του για την αισχρή εκμετάλλευση της ιστορίας της Σπιναλόγκας να επαληθεύονται για μια ακόμη φορά.
Πριν, λοιπόν, προχωρήσετε στην ανάγνωση αυτής της έρευνας, θα σας παρακαλούσαμε να αφιερώσετε τρία τέταρτα της ώρας για να δείτε το «L' Ordre» του Πολέ, που ευτυχώς υπάρχει στο διαδίκτυο με ελληνικό υποτιτλισμό (το πρώτο μέρος ). Σίγουρα θα δείτε με άλλο μάτι την έρευνα, όπως συνέβη και με τον συντάκτη της, ο οποίος άρχισε να βυθίζεται σ' αυτή χάρις σ' ένα καπρίτσιο της τύχης.
Το ψαροχώρι της Πλάκας ήταν ο επόμενος (μετά τον Αγιο Νικόλαο και την Ελούντα) σταθμός της βάρβαρης τουριστικής εκμετάλλευσης του Κόλπου του Μεραμπέλου, προς τα Δυτικά. Επηξε ο Αγιος Νικόλαος, έπηξε η Ελούντα, έφτασε και η ώρα της Πλάκας. Ο δράκος της καταστροφικής «ανάπτυξης» σέρνεται, πότε αργά και πότε γρήγορα, και προς τα Δυτικά, καταπίνοντας παραλίες, πλαγιές βουνών, μονοπάτια, παλιούς ημιονικούς δρόμους, διάσελα, τα πάντα, μετατρέποντάς τα σ' έναν τουριστικό πολτό, τον οποίο οι αρχιτέκτονες ντύνουν πλέον με τα τοπικά χρώματα, τάχαμου για να τον δέσουν αρμονικά με το περιβάλλον! Να σε κάψω Γιάννη, να σ' αλείψω λάδι να γειάνει…
Ο δασολόγος Μαθιός Φιλιππάκης, Ελουδιανός και πάντα ενεργός στα κοινά, περιγράφει με χειμαρρώδη λόγο τους αγώνες δεκαετιών που έδωσαν και εξακολουθούν να δίνουν λίγοι άνθρωποι ενάντια στο πλιάτσικο. Κάτι κατάφεραν να σώσουν. Εσωσαν την αλυκή της Ελούντας από το μπάζωμα για να κατασκευαστεί ποδοσφαιρικό γήπεδο! Και κατάφεραν να ξεκινήσουν το φαρδύ πλακόστρωτο πεζοδρόμιο από την Ελούντα προς την Πλάκα. Πρόκειται για ένα πραγματικό κομψοτέχνημα. Για έναν πεζόδρομο απίστευτης φυσικής ομορφιάς, δίπλα στο κύμα, που όμοιούς του δύσκολα βρίσκεις σε όλη την Ελλάδα. Κατασκευάζοντας αυτόν τον δημόσιο πεζόδρομο, έκοψαν παράλληλα τη φόρα των επιχειρηματιών του τουρισμού και άφησαν ελεύθερο το παραλιακό μέτωπο. Ακόμα και εκεί που διαμορφώθηκαν πλαζ ξενοδοχείων και μωλάκια για να τις προστατεύουν (το αν αυτές οι επεμβάσεις πάνω στον αιγιαλό έγιναν με άδειες και τι είδους άδειες είναι… «αλλουνού παπά βαγγέλιο»), το θαλάσσιο μέτωπο είναι ανοιχτό και η πρόσβαση στη θάλασσα ανεμπόδιστη.
Ο πεζόδρομος έφτασε μέχρι το Τσιφλίκι. Εκεί υψώθηκε ένα γιγάντιο STOP, λέει με πίκρα ο Φιλιππάκης. Από εκεί μέχρι την Πλάκα, τη μισή διαδρομή περίπου, ο πεζόδρομος δεν συνεχίστηκε. Σ' αυτό το κομμάτι, πριν ακόμη την εκτίναξη του τουριστικού ενδιαφέροντος για τη Σπιναλόγκα και την Πλάκα, επικράτησε ο νόμος του real estate και των μεγαλοξενοδόχων. Ας επιστρέψουμε, όμως, στην περιοχή της Πλάκας και στη δική της «ανάπτυξη».
Πριν υπάρξει «Το Νησί» (σε έντυπη και τηλεοπτική μορφή), η οικογένεια Σμπώκου έκανε την αρχή, χτίζοντας ένα φαραωνικό πεντάστερο ξενοδοχείο, που καταλαμβάνει την πλαγιά ενός ολόκληρου βουνού στο έμπα της Πλάκας. Η οικογένεια Σμπώκου, όπως λένε οι ντόπιοι, δεν επέδειξε επιθετικότητα και ιταμότητα έναντι των κατοίκων. Εκανε ό,τι έκανε προσπαθώντας να έχει νόμιμη κάλυψη και υποσχόμενη ότι οι εγκαταστάσεις της στη θάλασσα θα είναι ανοιχτές (αν είναι δυνατόν!).
Το best seller ανοσιούργημα της Χίσλοπ αύξησε το ευρωπαϊκό τουριστικό ενδιαφέρον για την περιοχή της Σπιναλόγκας και το ελληνικό σίριαλ έφερε στίφη εγχώριων επισκεπτών, που αναζητούν τα ίχνη που άφησαν στο πλακόστρωτο οι πρωταγωνιστές της σαπουνόπερας κι όταν ανακαλύπτουν κάτι γνώριμο φωνάζουν ο ένας στον άλλο: θυμάσαι αυτή ή την άλλη σκηνή; Η Σπιναλόγκα είναι πλέον ο δεύτερος σε επισκεψιμότητα αρχαιολογικός χώρος της Κρήτης, μετά την Κνωσσό! Αυτή η εκτίναξη του τουριστικού ρεύματος έφερε και τον απόλυτο αμοραλισμό. «Γαία πυρί μιχθήτω» είναι το σύνθημα που κυριαρχεί. Ενα σύνθημα που, όμως, δε θα μπορούσε να γίνει πράξη, αν δεν είχε την πλήρη υποστήριξη (εκφρασμένη είτε ενεργητικά είτε παθητικά) των τοπικών αρχών.
Παραλίες άρχισαν να μπαζώνονται για να τοποθετηθούν τραπεζοκαθίσματα. Οι λίγες προσβάσεις προς τη θάλασσα άρχισαν να κλείνονται. Ο κάθε επιχειρηματίας, ξεκινώντας από τους μεγάλους και φτάνοντας στους μικρούς, κάνει ό,τι θέλει. «Νύχτα έριχναν τσιμέντα και φύλαγαν τσίλιες με τα κινητά από τα Λενικά μέχρι την Ελούντα, για να ειδοποιήσουν αν έρχεται κανένας», μας είπε κάτοικος δείχνοντάς μας τις τσιμεντένιες προβλήτες που κατασκευάστηκαν. Μπορεί να κατασκευάστηκαν νύχτα (αν και δεν νομίζουμε ότι δούλεψαν μόνο νύχτα), όμως τις βλέπει κανείς και με το φως της μέρας. Και οι αρχές έχουν υποχρέωση να επεμβαίνουν και να γκρεμίζουν τις αυθαίρετες κατασκευές, επιβάλλοντας πρόστιμα. Ετσι δεν είναι; Στα χαρτιά έτσι είναι, στην πράξη όμως… νόμος είναι το κέρδος.
Αλλος κάτοικος μας είπε πως, παρά τις σχετικές συμφωνίες, και το τεράστιο ξενοδοχείο της οικογένειας Σμπώκου έχει καταστήσει πρακτικά ανέφικτη την πρόσβαση στην παραλία που έχει διαμορφώσει. Αυτό, όμως, είναι μια γενικότερη κατάσταση που τη βλέπει κανείς σε μεγάλα κομμάτια της παραλίας από την Ελούντα μέχρι την Πλάκα. Αγοράζουν εκτάσεις, χτίζουν ξενοδοχεία ή πολυτελείς βίλες (η ρωσική μπουρζουαζία κυριαρχεί πλέον στην περιοχή), σηκώνουν φράχτες που απαγορεύουν ακόμα και τη θέα προς τη θάλασσα και δεν τηρούν τις προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος για την ελεύθερη πρόσβαση στις παραλίες. Κάποιοι περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένοι άνθρωποι της περιοχής, που υψώνουν φωνή καταγγελίας και κάνουν κινήσεις και στο νομικό επίπεδο, απομονώνονται, λοιδορούνται, κατηγορούνται ως υπονομευτές της «ανάπτυξης».
Η Πλάκα δε θα μπορούσε ν' αποτελέσει εξαίρεση. Από τη στιγμή που άρχισε να επεκτείνεται προς τα εκεί το τουριστικό μέτωπο, άρχισε και η καταστροφή. Επικράτησε η αναρχία του πλιάτσικου. Αλλά, η ξαφνική εκτίναξη του τουριστικού ρεύματος, λόγω Χίσλοπ και «Νησιού», οδήγησε στο δόγμα «σοκ και δέος». Ολα πρέπει να γίνουν γρήγορα!
Οπως κάθε χωριό, έχει και η Πλάκα τον πολιτιστικό της σύλλογο. Με έτος ίδρυσης το 1981, ο «Σύλλογος Κατοίκων και Φίλων Πλάκας» αριθμεί 120 μέλη. Οπως μας λέει με υπερηφάνεια ο σημερινός του πρόεδρος, ο συνταξιούχος δάσκαλος Μανόλης Μπεμπελάκης, ο σύλλογος ανήκει σε δίκτυο τοπικών συλλόγων, με τους οποίους συνεργάζονται και οργανώνουν εκδηλώσεις, ενώ από την ίδρυσή του «τρέχει» διάφορα θέματα που απασχολούν το χωριό και την περιοχή, σε συνεργασία με τους συλλόγους και των άλλων χωριών της περιοχής, της Φουρνής, της Ελούντας, του Βρουχά κτλ. Εκτός των άλλων, συντήρησε και το παλιό μονοτάξιο σχολείο (δεν λειτουργεί πλέον) και οργανώνει σ' αυτό τις εκδηλώσεις του, ενώ δημιούργησε εκεί και σχολή χορού για τα παιδάκια των κατοίκων. Ο πρόεδρος μας είπε, επίσης, ότι ο σύλλογος δε δέχεται «χορηγίες», γιατί αυτές έχουν άλλους σκοπούς.
Ξαφνικά, όμως, εν έτει 2011, προέκυψε στην περιοχή ο «Πολιστικός Σύλλογος ΚΑΛΥΔΩΝ» (Καλυδών ήταν η αρχαία ονομασία της Σπιναλόγκας). Επικεφαλής του Συλλόγου είναι μια celebrity, επιχειρηματίας του real estate, ονόματι Τζίνα Ξανθάκη, γνωστή από τις κουτσομπολίστικες στήλες (αυτές που κατ' ευφημισμόν τις ονομάζουν lifestyle) για την προσωπική της σχέση με τον μεγαλοεπιχειρηματία Δημήτρη Κοντομηνά. Μια μικρή περιήγηση στο διαδίκτυο θα σας φέρει σε επαφή με απείρου κάλλους δημοσιεύματα, συνοδευόμενα και από τις απαραίτητες στο κοσμικό κουτσομπολιό φωτογραφίες (αξίζει τον κόπο, μολονότι πρέπει να σας προειδοποιήσουμε ότι θα δοκιμαστεί σκληρά η αισθητική σας – και όχι μόνο). Ενδεικτικά, μπορείτε να ανατρέξετε , , και .
Η «Καλυδών» δεν προέκυψε μέσα από διαδικασίες που αναπτύχθηκαν στην Πλάκα. Είναι κάτι που κατασκευάστηκε στην Αθήνα και φυτεύτηκε στην Πλάκα, όπως ακριβώς φυτεύονται και οι μεγάλες επιχειρήσεις του τουρισμού. Αλλωστε, είναι παρακολούθημα και εργαλείο αυτών των επιχειρήσεων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ιδρυτικά μέλη του συλλόγου, 34 τον αριθμό, μεταξύ των οποίων φιγουράρουν γνωστοί μεγαλοεπιχειρηματίες, μετά ή άνευ συζύγων, και άλλοι παράγοντες «της δημόσιας ζωής» (Δ. Κοντομηνάς, Θ. Βασιλάκης, Γ. Μαρίνος, Γ. Μπιρδιμίρης, Γ. Σπανός, Φ. Κοκοτός, Α. Σμπώκου κ.ά.). Μπορείτε να δείτε τα ονόματα στην ιστοσελίδα της «Καλυδώνος» () και είμαστε σίγουροι ότι θ' αναφωνήσετε, όπως συνέβη και μ' εμάς: «τι γυρεύει η αλεπού στο παζάρι;».
Αραγε, όλοι αυτοί οι επιχειρηματίες συγκινήθηκαν από το «βίπερ» της Χίσλοπ και αποφάσισαν να εργαστούν για την ανάπτυξη της Πλάκας και την ευημερία των κατοίκων της, όπως πληροφορούμαστε από κουτσομπολίστικες ιστοσελίδες ότι δήλωσε η πρόεδρος του συλλόγου; Γιατί τότε δεν πήγαν στον υπάρχοντα σύλλογο, να γίνουν μέλη του, να προσφέρουν τις ανιδιοτελείς χορηγίες τους (που γι' αυτούς θα ήταν ψίχουλα), να στηρίξουν τις προσπάθειες των κατοίκων να σώσουν τον τόπο τους από την ερήμωση; Τόσα χρόνια η Πλάκα ρήμαζε, παλιά σπίτια κατέρρεαν και μετατρέπονταν σε σωρούς από πέτρες και ξύλα, δημιουργώντας μια εκπληκτική αντίθεση με το σαγηνευτικό φυσικό τοπίο, αλλά όλοι αυτοί οι μεγαλόσχημοι κύριοι και κυρίες δεν έκαναν καμιά κίνηση. Η Πλάκα ήταν γι' αυτούς terra incognita, ενώ για τη Σπιναλόγκα «κάτι είχαν ακούσει».
Τους έπιασε ο πόνος για την Πλάκα ξαφνικά, όταν αυτή μπήκε στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη!
Η αλήθεια είναι πως όλοι (ή σχεδόν όλοι, για να μην… αδικήσουμε κανέναν) αυτοί οι επιχειρηματίες έχουν ξενοδοχεία στην περιοχή ή έχουν αγοράσει γη την εποχή που αυτή πουλιόταν «μπιρ παρά», με σκοπό τη μελλοντική τουριστική της «αξιοποίηση». Μπορεί να μην είχαν προβλέψει ότι η έκρηξη του τουριστικού ενδιαφέροντος θα έρχόταν τόσο ξαφνικά και τόσο γρήγορα, είχαν προβλέψει όμως πως αναγκαστικά η τουριστική «ανάπτυξη» θα έφτανε μέχρι την Πλάκα και φρόντισαν ν' αγοράσουν γη για μελλοντική κερδοσκοπία. Με γεια τους με χαρά τους, όχι όμως να εμφανίζονται και ως πρόμαχοι του πολιτισμού…
Και βέβαια, όλο αυτό το «τζετ σετ» δε θα μπορούσε ποτέ να συναγελαστεί με την «πλέμπα» του ιστορικού πολιτιστικού συλλόγου του χωριού. Εστησαν τη μαγαζάρα τους, με βιτρίνα τη γνωστή celebrity (η οποία ήδη είχε ξεκινήσει μπίζνα με την κατασκευή και πώληση πολυτελών βιλών στην περιοχή), και μετά άρχισαν να εγγράφουν στο σύλλογο και όσους από τους ντόπιους ήταν έτοιμοι να τους προσφέρουν «γην και ύδωρ». Δεν είναι τυχαίο ότι στην ιστοσελίδα του συλλόγου υπάρχει ξεχωριστή ενότητα με τα ονόματα των ιδρυτικών μελών και ξεχωριστή ενότητα με τα ονόματα των υπόλοιπων μελών (άλλοι 33 νοματαίοι, μεταξύ των οποίων ντόπιοι επιχειρηματίες).
Ούτε είναι τυχαίο πως, μολονότι το καταστατικό της «Καλυδώνος» αναφέρει ότι , στο κεφάλαιο «Επικοινωνία» του ιστότοπου του συλλόγου διαβάζουμε: info@kalidon.com»! Μήπως η κεντρική διεύθυνση του συλλόγου «στην περιοχή των ανακτόρων» (δανειζόμαστε τον… γεωγραφικό όρο από κουτσομπολίστικη ιστοσελίδα, που επιμένει στα παλιά μεγαλεία και απαξιοί να γράψει «στην περιοχή του Προεδρικού Μεγάρου») είναι η κατοικία του κ. Κοντομηνά;
Oποιος έχει στοιχειώδη κρίση μπορεί να καταλάβει πως πίσω απ’ αυτόν τον σύλλογο δεν βρίσκεται η αγάπη για την Πλάκα και τη Σπιναλόγκα, αλλά κρύβονται μπίζνες. Στα σπίτια και τους δρόμους της Πλάκας λέγονται πολλά. Αλλα ακούγονται λογικά, άλλα φαίνονται διογκωμένα, αν και με δόση αλήθειας. Τα στόματα ανοίγουν εύκολα, όμως οι κουβέντες είναι ψιθυριστές. Ολοι (πλην ελαχίστων) φοβούνται να βγουν μπροστά και να καταγγείλουν. Ειδικά οι επαγγελματίες και οι μεροκαματιάρηδες. Ο φόβος της σύγκρουσης με τους ισχυρούς έχει επιβάλει τη δική του «τάξη» στο χωριό. Η «Δραπετσώνα» φοβάται να συγκρουστεί με το «Κολωνάκι».
Από την άλλη, η «Δραπετσώνα» δεν γνωρίζει και πώς παίζεται το παιχνίδι της προπαγάνδας και της διαφήμισης (αυτό που κατ’ ευφημισμόν ονομάζεται «επικοινωνία»). Πώς, για παράδειγμα, βγήκε η φήμη ότι η περιβόητη Lady Gaga αγόρασε έκταση στην Πλάκα και θα χτίσει βίλα του ενός δισεκατομμυρίου (όσοι κάνουν αυτή τη δουλειά στο Χρηματιστήριο, σπέρνοντας φήμες για ν' ανεβάσουν τις τιμές, αποκαλούνται, ως γνωστόν, «παπαγαλάκια»), ενώ η ποπ σταρ δεν έχει αγοράσει τίποτα και απλά πέρασε κάποιες μέρες διακοπές στο πολυτελές ξενοδοχείο της οικογένειας Σμπώκου. Πώς η πρόεδρος της «Καλυδώνος» εμφανίζεται στις lifestyle ιστοσελίδες και έντυπα ως «CEO της IVV Ltd» (της εταιρίας της που κατασκευάζει τις βίλες στην Πλάκα), όταν αυτή η εταιρία δεν είναι παρά μια ΕΠΕ, η οποία -σύμφωνα με το νόμο- δεν έχει διευθύνοντα σύμβουλο. Ενας ντόπιος, σε διαδικτυακή ανάρτησή του, αναφέρει και άλλα ενδιαφέροντα πράγματα, που μπορείτε να διαβάσετε .
Εμείς δε θ' αναφερθούμε στα όσα ακούσαμε στην Πλάκα. Θ' αναφερθούμε σ' αυτά που βρήκαμε στην πολυήμερη έρευνα που κάναμε.
Σύμφωνα με τους ελληνικούς νόμους, 21 πολίτες μπορούν να ιδρύσουν σύλλογο. Ουδείς, λοιπόν, θ' ασχολούνταν με το σύλλογο των μπίζνεσμαν και μπιζνεσγούμαν της Πλάκας και αυτός θα βυθιζόταν στη γενική ανυποληψία, αν δεν είχε τη στήριξη των τοπικών αρχών. Στα ιδρυτικά μέλη του συλλόγου της κας Ξανθάκη και των μεγαλοεπιχειρηματιών φιγουράρει και ο δήμαρχος Αγίου Νικολάου (με τον «Καλλικράτη» ολόκληρη η περιοχή έχει περάσει στον εν λόγω Δήμο) Δημήτρης Κουνενάκης! Πολλοί κάτοικοι της Πλάκας και των γύρω περιοχών εκφράζουν την οργή τους για το γεγονός και μια απορία γεμάτη πολιτική αφέλεια: «Μα καλά, πήγε και γράφτηκε σ' ένα σύλλογο ανταγωνιστικό προς τον ιστορικό σύλλογο της Πλάκας και περιμένει να πάρει ψήφους;»! Οπως, όμως, σχολίασε ένας πιο «μπασμένος» στα πράγματα, όταν το μυρμήγκι συγκρούεται με τον ελέφαντα, δεν έχει καμιά ελπίδα κι αυτό το γνωρίζει καλά ο κ. Κουνενάκης. Οι ψήφοι της «Δραπετσώνας» της Πλάκας είναι ελάχιστοι για να γείρουν μια ζυγαριά, στον άλλο δίσκο της οποίας συνωστίζονται «πολλά λεφτά». Συνωστίζονται μεγαλοξενοδόχοι, εκπρόσωποι του real estate και μεγαλοεπιχειρηματίες που φιλοδοξούν να κάνουν τουριστικό πλιάτσικο στην περιοχή, βλέποντας ως μάννα εξ ουρανού την ξαφνική εκτίναξη του τουριστικού ενδιαφέροντος γι' αυτή. Ο δήμαρχος-μάνατζερ πάει με τον ελέφαντα και όχι με το μυρμήγκι.
Εμείς δεν δοκιμάσαμε καμιά έκπληξη. Ενας άνθρωπος που ξεκίνησε ως Κνίτης, έγινε στέλεχος του Περισσού, μετά πέρασε στον παλιό Συνασπισμό, μετά στο ΠΑΣΟΚ, μετά στο «ανεξάρτητος με στήριξη ΔΗΜΑΡ», ενώ τώρα φλερτάρει με τον ΣΥΡΙΖΑ, όπως λέγεται, μ' άλλα λόγια ένας πρωταθλητής του πολιτικού σαλταδορισμού, έχει αποκτήσει απόλυτη ανοσία σε «μικρόβια» που φέρουν ονόματα όπως «πολιτική ηθική», «κοινωνική ευαιθησία», «συνέπεια», «αξιοπρέπεια» κτλ. Στη «νέα τάξη» που έχει διαμορφωθεί στην περιοχή έχει επιλέξει το στρατόπεδο του «Κολωνακίου» και όχι της «Δραπετσώνας». Και το υπηρετεί πιστά, ακόμη κι αν πρέπει να μετατραπεί σε «γλάστρα» των celebrities και των αρπακτικών. Μπρος στα κάλλη τι 'ν' ο πόνος;
Ο Μαθιός Φιλιππάκης θυμάται μια δικαστική διαμάχη που είχε με την μετέπειτα πρόεδρο της «Καλυδώνος», όταν αυτή ξεκίνησε την επιχειρηματική της δραστηριότητα στην Πλάκα. Ως δασολόγος έχει ανοίξει εκατοντάδες χιλιόμετρα δασικών δρόμων στο νομό. Μεταξύ αυτών άνοιξε και έναν που περιβάλλει κυκλικά το βουνό που οριοθετεί προς τα Δυτικά τον κολπίσκο της Πλάκας. Μερικές εκατοντάδες μέτρα από την αφετηρία αυτού του δασικού δρόμου άρχισε να χτίζει τις υπερπολυτελείς βίλες της η IVV Ltd της κας Ξανθάκη. Και βέβαια, ένας δασικός δρόμος είναι δημόσιος και κατά συνέπεια ενοχλητικός για τους υποψήφιους αγοραστές των βιλών της κας Ξανθάκη (για να πάρετε μια ιδέα γι' αυτά τα κιτς δημιουργήματα του νεοπλουτισμού, που πληγώνουν βάναυσα το τοπίο και την ιστορική του μνήμη, μπορείτε να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα της εταιρίας ).
Η κα Ξανθάκη αποφάσισε να κλείσει το δασικό δρόμο και ο Μ. Φιλιππάκης θυμάται ότι χρειάστηκε να αυτοδικήσει για να σταματήσει τα μηχανήματα που δούλευαν πυρετωδώς. «Πήδηξα πάνω και το'ς επήρα τα κλειδιά», λέει με το χαρακτηριστικό ιδίωμα της περιοχής. Εγινε δίκη, η δασική υπηρεσία δεν εκπροσωπήθηκε και διεμήνυσε ότι «ο Φιλιππάκης δεν εκπροσωπεί την υπηρεσία» (!), ο ίδιος κατέθεσε ως πολίτης, η IVV Ltd έχασε τη δίκη, ο δασικός δρόμος παρέμεινε ανοιχτός, όπως ακριβώς είχε σχεδιαστεί και κατασκευαστεί.
Στο μέλλον, βέβαια, ουδείς ξέρει τι πρόκειται να γίνει, καθώς «χοντρά πορτοφόλια», μέλη της «Καλυδώνος», έχουν αγοράσει μεγάλες εκτάσεις πάνω στη διαδρομή του δασικού δρόμου. Ο δράκος της τουριστικής «ανάπτυξης» θα συνεχίσει να σέρνεται προς τα Δυτικά και να «καταπίνει» τις παρθένες εκτάσεις πάνω στην ακτογραμμή του Κόλπου του Μεραμπέλου…
Αυτή η πρώιμη «περιπέτεια» της κας Ξανθάκη με έναν έντιμο δημόσιο υπάλληλο και παράλληλα πολιτικά ενεργό στην περιοχή εξηγεί ίσως (εν μέρει ή εν όλω) και τη μετέπειτα δημιουργία του συλλόγου «Καλυδών». Εν τη ενώσει η ισχύς (ιδιαίτερα αν στην ένωση συμμετέχουν και οι τοπικοί «άρχοντες»). Πλέον, οι «ενοχλητικοί» σαν τον Φιλιππάκη τίθενται σε «αυτοδίκαιη αργία» και ξωπετάγονται από τις κρατικές υπηρεσίες, ενώ ο υπουργός «Περιβάλλοντος» διακηρύσσει:
(δηλώσεις Γ. Μανιάτη, 27.8.2013).
Eίπαμε, «γαία πυρί μιχθήτω είναι το σύνθημα» και η κρίση δημιουργεί ευνοϊκότερο περιβάλλον υλοποίησής του. Κάθε προσπάθεια προστασίας του περιβάλλοντος χαρακτηρίζεται «αντιπαραγωγική», «αντιαναπτυξιακή», «οπισθοδρομική» και «γραφειοκρατικό εμπόδιο».
Πριν συνεχίσετε την ανάγνωση του ρεπορτάζ, παρακαλούμε να δείτε ένα διαδικτυακό δημοσίευμα . H ιστοσελίδα VIPnews.gr (από τον τίτλο και μόνο μπορείτε να καταλάβετε περί τίνος πρόκειται) δημοσιεύει «ρεπορτάζ» και φωτογραφίες, στις οποίες δυο αιρετοί, ο περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης και ο δήμαρχος Αγίου Νικολάου Δ. Κουνενάκης, εγκαινιάζουν ένα πάρκο στην Πλάκα και καμαρώνουν σαν γύφτικα σκεπάρνια, φωτογραφιζόμενοι ως «γλάστρες» μιας κοσμικής κυρίας (βλέπε ). Εγκαινιάζουν ένα πάρκο που έγινε με τα λεφτά του ελληνικού λαού και επιτρέπουν στην εν λόγω κοσμική κυρία να τους διαπομπεύει σε τέτοιες ιστοσελίδες. Το γεγονός ότι το VIPnews.gr έχει βάλει το λογότυπό του πάνω στις φωτογραφίες αποκαλύπτει ότι τις πήρε «αποκλειστικά» και είναι εύκολο να καταλάβουμε ποια ήταν η πηγή της «αποκλειστικότητας».
Ασφαλώς, δεν διέφυγε της προσοχής σας το γεγονός ότι από τη συλλογή των «αποκλειστικών» φωτογραφιών του VIPnews.gr απουσιάζουν παντελώς οι κάτοικοι της Πλάκας και των γύρω περιοχών, που ήταν στα εγκαίνια. Υπάρχουν μόνο celebrities της νεόπλουτης ελληνικής μπουρζουαζίας και οι δύο αιρετοί! Ο tempora ο mores…
Πέρα από το προσωπικό ξεφτιλίκι των δύο πολιτικών, όμως, υπάρχει και ουσία, η οποία, πέραν των άλλων, αγγίζει και τα όρια του νόμου. Στο «ρεπορτάζ» διαβάζουμε ότι Φυσικά, καμιά τέτοια σύμπραξη δεν υπάρχει. Πρόκειται για δημόσιο έργο που κατασκευάστηκε εξ ολοκλήρου με κρατικά και κοινοτικά κονδύλια (ΕΣΠΑ), όπως μαρτυρά και η πινακίδα που είναι τοποθετημένη στο χώρο (βλέπε ). Μάλιστα, το έργο (εντελώς αντιαισθητικό, κατά τη γνώμη μας, αλλά δε θα το συζητήσουμε εδώ αυτό) μάλλον εγκαινιάστηκε χωρίς να έχει ολοκληρωθεί, γιατί τελείωσαν τα λεφτά. Ετσι, χάσκουν ακόμη κάποιοι γυμνοί τσιμεντένιοι όγκοι, χωρίς να έχει ολοκληρωθεί η κάλυψή τους με τη γνωστή σκούρα πέτρα της περιοχής. (Εκτός αν αποφάσισαν ότι θα 'χουν συνδυασμό τσιμέντου-πέτρας, για να προσβάλουν ακόμη πιο βάναυσα το τοπίο).
Η «Καλυδών», κατά τους ισχυρισμούς της, προσέφερε μια μικρή παιδική χαρά, η οποία τοποθετήθηκε εκ των υστέρων σε μια άκρη του πάρκου. Ούτε δέκα χιλιάρικα δεν πρέπει να κοστίζει αυτή η… ολίγη από παιδική χαρά (δυο κούνιες, ένας γύρος, μια μικρή τσουλήθρα και μια τραμπάλα, όπως μπορείτε να δείτε στη ), ποσό που καθένα από τα ιδρυτικά μέλη του συλλόγου «Καλυδών» ξοδεύει μόνο για λουλούδια σε μια βραδινή έξοδό του. Ασε που, καθώς το πάρκο έχει μετατραπεί σε πάρκινγκ (όπως μπορείτε να δείτε επίσης στη ), αυτό το πράγμα δεν μπορεί πλέον να ονομάζεται παιδική χαρά. Κι όμως, αυτό το ασήμαντο πράγμα βαφτίστηκε «σύμπραξη» στην κατασκευή ενός δημόσιου έργου και εξασφάλισε στη celebrity πρόεδρο προβολή ισότιμη μ' αυτή του περιφερειάρχη και του δημάρχου. Για να ακριβολογούμε, η προβολή της προέδρου της «Καλυδώνος» ήταν μεγαλύτερη των αιρετών, οι οποίοι εμφανίζονται ως απλοί υποστηρικτές των πρωτοβουλιών της, ενώ αφήνεται να εννοηθεί πως ό,τι γίνεται στην περιοχή γίνεται με την πρωτοβουλία του lifestyle συλλόγου.
Θα μπορούσε ενδεχομένως να πει κάποιος, ότι την πάτησαν οι αιρετοί «άρχοντες» και ότι δεν ευθύνονται αυτοί για όσα γράφουν οι κουτσομπολίστικες ιστοσελίδες. Ομως, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ο κ. Κουνενάκης, εκτός από δήμαρχος της περιοχής, είναι και ιδρυτικό μέλος της «Καλυδώνος», οπότε είναι συνυπεύθυνος για ό,τι κάνει το εν λόγω μαγαζί. Τα περί «σύμπραξης» δεν τα διέρρευσε κάποιος «άσχετος» στην κουτσομπολίστικη ιστοσελίδα. Είναι η επίσημη θέση της «Καλυδώνος», η οποία αναφέρεται φαρδιά πλατιά, στην ιστοσελίδα της: O,τι έγραψε το VIPnews αναγράφεται λέξη προς λέξη στην ιστοσελίδα του συλλόγου, συνοδευόμενο μάλιστα από τις ίδιες φωτογραφίες (πλην αυτών με τους άλλους celebrities, οι οποίες, για ευνόητους λόγους, διοχετεύτηκαν μόνο στην κουτσομπολίστικη ιστοσελίδα). Δείτε .
Και το ερώτημα είναι: πώς ο Δήμος και η Περιφέρεια επιτρέπουν σε ένα σύλλογο ιδιωτών να αυτοαναγορεύεται σε συμπράττοντα στην κατασκευή ενός δημόσιου έργου και να εκμεταλλεύεται την όποια διαφημιστική υπεραξία απ' αυτό το ψεύδος; Πέρα από το αναμφισβήτητο πολιτικό πρόβλημα που υπάρχει, μήπως υπάρχει και νομικό πρόβλημα;
Τα ίδια έγιναν και με την περιβόητη εγκατάσταση Τσόκλη στη Σπιναλόγκα, την οποία επίσης δε θέλουμε να σχολιάσουμε από εικαστική άποψη, αλλά να μείνουμε μόνο σε ό,τι σχετίζεται με τη δράση του νεότευκτου συλλόγου-μαγαζιού. Από τις επίσημες ανακοινώσεις γνωρίζουμε ότι η εγκατάσταση Τσόκλη υποστηριζόταν από το υπουργείο Πολιτισμού – Τουρισμού, την Περιφέρεια Κρήτης, τον Δήμο Αγίου Νικολάου, το Δημοτικό Μουσείο Κώστα Τσόκλη και τελούσε υπό την αιγίδα της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCO. Δείτε στο την παρουσίαση που έγινε στο Ηράκλειο. Δείτε στο επόμενο την παρουσίαση των εγκαινίων από κρητικό κανάλι. «Καλυδών» δεν υπάρχει πουθενά. Προσέξτε το βίντεο των εγκαινίων. Είναι μια τυπική κρατική εκδήλωση, με τους «δεκάρικους» του περιφερειάρχη και του δημάρχου, με την παρουσία της υπουργού Τουρισμού Ολγας Κεφαλογιάννη και βουλευτών της περιοχής. Η αφέντισσα της «Καλυδώνος» δεν φαίνεται πουθενά, το όνομα «Καλυδών» δεν ακούγεται ποτέ, ούτε στις ευχαριστίες προς όσους βοήθησαν για να γίνει η έκθεση.
Το VIPnews.gr, όμως, έχει άλλη άποψη και φιλοξενεί διαφορετικό «αποκλειστικό ρεπορτάζ» (δείτε το ). Σύμφωνα μ' αυτό, . Για την κουτσομπολίστικη ιστοσελίδα υπάρχουν μόνο ο Τσόκλης και η «Καλυδών»! Στις φωτογραφίες βλέπουμε διάφορους celebrities και, φυσικά, την πρόεδρο της «Καλυδώνος» να φωτογραφίζεται καμαρωτή και πάλι με τους Αρναουτάκη-Κουνενάκη, χωρίς να της ξεφεύγει ούτε η Κεφαλογιάννη.
Και πάλι δεν πρόκειται για παραμορφωτικό «ρεπορτάζ» μιας κουτσομπολίστικης ιστοσελίδας. Τα ίδια (με μια μικρή προσθήκη) αναγράφονται και στην ιστοσελίδα του συλλόγου «Καλυδών», στην οποία ακόμη και σήμερα διαβάζουμε: «(ολόκληρη τη σχετική καταχώρηση μπορείτε να τη διαβάσετε ). Αναρωτιέται κανείς αν η VIPnews.gr αντιγράφει την ιστοσελίδα της «Καλυδώνος» ή αν συμβαίνει το αντίθετο! Απλά είναι τα πράγματα, νομίζουμε. Το ίδιο χέρι γράφει τα «ρεπορτάζ» και βαριέται να τα διαφοροποιήσει λίγο για να μην είναι copy-paste (για ξεκάρφωμα, βρε αδερφέ).
Αλλη ιστοσελίδα… κοινωνικού προβληματισμού, όμως, η gossip-tv.gr, δεν είχε ανάλογου περιεχομένου «ρεπορτάζ» για την εγκατάσταση Τσόκλη. Υπό τον εύγλωττο τίτλο , αναφερόταν κυρίως σε άλλους celebrities, ενώ δεν είχε ούτε μια λέξη αφιερωμένη στην «Καλυδώνα» και την υποτιθέμενη χορηγία της. Η δε κεντρική φωτογραφία της ανάρτησης κάθε άλλο παρά κολάκευε την κα Ξανθάκη, για να το πούμε όσο γίνεται πιο κομψά (δείτε ). Ετσι, όμως, παίζεται το παιχνίδι σ' αυτά τα επίπεδα. Ανάλογα με το ποιους «ταΐζεις» έχεις και την προβολή. Ενίοτε δε, η προβολή είναι αρνητική και ισοδυναμεί με υπενθύμιση ότι τα γρανάζια κόλλησαν και θέλουν λάδωμα.
Επιμένουμε σε όλα αυτά τα αντιαισθητικά και απολίτιστα, γιατί μόνον έτσι θα φανεί καθαρά τι σχέση μπορεί να έχουν με τον πολιτισμό τέτοιοι άνθρωποι. Η σχέση τους με τον… πολιτισμό εξαντλείται σε συνεντεύξεις και δηλώσεις στην Espresso, στο VIPnews.gr και στο gossip-tv.gr. Θεωρούν, δε, ότι ανώτατη έκφραση του πολιτισμού είναι τα κοσμικά πάρτι.
Εάν επρόκειτο για τον συμπαθή Μητσάρα, που ψάχνει πού στήνονται κάμερες για να μπει κι αυτός στο πλάνο, θα χαμογελούσαμε με κατανόηση. Εδώ, όμως, πρόκειται για ένα ιδιωτικό μαγαζί (στο οποίο συμμετέχει και ο δήμαρχος Αγίου Νικολάου), το οποίο ιδιοποιείται με προκλητικό τρόπο έργα και εκδηλώσεις που γίνονται με κρατικό χρήμα. Πρώτα το πάρκο, μετά η εγκατάσταση Τσόκλη. Ποιος επιτρέπει αυτή την καπηλεία; Ο δήμαρχος πρώτος και καλύτερος και μετά οι υπόλοιποι τοπικοί και περιφερειακοί «άρχοντες».
Ο δήμαρχος ήταν στο πάνελ κατά την επίσημη παρουσίαση της «Καλυδώνος», ήταν ο πιλότος για την εισαγωγή του μαγαζιού στην τοπική κοινωνία και στα τοπικά δρώμενα. Διαβάζουμε σχετικά στην ιστοσελίδα του μαγαζιού: (ολόκληρη η σχετική ανακοίνωση ).
Για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό; Γοητεύτηκαν, άραγε, οι πολιτικοί παράγοντες από την… προσωπικότητα μιας celebrity; Δεν νομίζουμε ότι είναι θέμα γοητείας. Αλλοι είναι οι λόγοι και μπορεί να τους εικάσει ο καθένας, χωρίς τη δική μας βοήθεια.
Ας κλείσουμε αυτό το κεφάλαιο με κάτι ευτράπελο. Από τη σπουδαία ενημερωτική ιστοσελίδα… gossip-tv.gr, με ημερομηνία ανάρτησης 12 Αυγούστου 2013, πληροφορηθήκαμε τα εξής: .
Η λογική είναι η ίδια μ' αυτή διάφορων αστέρων της σκουπιδοτέχνης, που κάνουν αρπαχτές παριστάνοντας τους dj στα εγκαίνια καφετέριας-κλαμπ στην Ανω Ραχούλα. Η παρουσία των σκουπιδοαστέρων εξασφαλίζει στο μαγαζί πελατεία από τα χωριά ολόκληρης της επαρχίας και οι καλεσμένοι φεύγουν, έχοντας ενθυλακώσει ένα καλό «νυχτοκάματο» (συνήθως «μαύρα»). Ομως, το γνωστό ζεύγος των ξεκατινέ πρωινάδικων δεν ενεφανίσθη, απ' όσο μπορέσαμε να δούμε, στον κολυμβητικό αγώνα. Χάλασε κάπου η «δουλειά», ήταν απλώς ένα διαφημιστικό κολπάκι εν γνώσει όλων των μερών ή τους χρησιμοποίησε εν αγνοία τους η κα πρόεδρος; Ο αγώνας, πάντως, και από άποψη κοινού και από άποψη celebrities ήταν… κλάφτα Χαράλαμπε. Πήραν μέρος 55 κολυμβητές και κολυμβήτριες, ενώ μόλις καμιά εκατονπενηνταριά νοματαίοι, συγγενείς και φίλοι, τους περίμεναν στην ακτή για να χειροκροτήσουν την προσπάθειά τους. Φαίνεται πως το διαφημιστικό τρικ με τη δήθεν συμμετοχή του ζεύγους των τηλεπερσόνων, που υποτίθεται ότι θα κολυμπούσε κιόλας, δεν έπιασε και δεν έφερε κόσμο.
Η κα πρόεδρος, πάντως, είχε φροντίσει να καλέσει (με το αζημίωτο υποθέτουμε) τον επαγγελματία πρωταθλητή της κολύμβησης σε ανοιχτή θάλασσα Σπύρο Γιαννιώτη, που κι αυτός όμως δεν έφερε κόσμο στην εκδήλωση. Ο κ. Γιαννιώτης, πάντως, έκανε τη δουλειά του ως σωστός επαγγελματίας. Σφύριξε την έναρξη του αγώνα, έπεσε τελευταίος, κολύμπησε τα περίπου 1.800 μέτρα της διαδρομής χαλαρά και τερμάτισε, εκτός συναγωνισμού, καμιά εκατοστή μέτρα πριν από τον δεύτερο. Στη συνέχεια, την ώρα της απονομής, τοποθετήθηκε σε πλαστική καρέκλα δίπλα στην πρόεδρο, ενώ ο δήμαρχος Αγίου Νικολάου απέφυγε φανερά να καθήσει κοντά τους. Διάλεξε μια μακρινή γωνιά, έτσι που να βρίσκεται συνεχώς εκτός φωτογραφικού κάδρου. Φοβήθηκε μήπως κάποιο επεισόδιο που διάφοροι από τους κατοίκους της Πλάκας απειλούσαν τις προηγούμενες μέρες ότι θα κάνουν; 'Η ήθελε να αποφύγει τα ξεφτιλίκια στις κουτσομπολίστικες ιστοσελίδες, όπως τις δυο προηγούμενες φορές, έχοντας διαπιστώσει ότι του κάνουν ζημια; Η VIPnews.gr, πάντως, τον… εκδικήθηκε. Αναφέρεται μόνο στην παρουσία του, χωρίς καμιά φωτογραφία και χωρίς λέξη από τον «δεκάρικο» που εκφώνησε στο τέλος (δείτε ).
Κατά τη διάρκεια της απονομής των αναμνηστικών επαίνων σε όσους και όσες κολύμπησαν, μια δημοσιογράφος του lifestyle προσπαθούσε να εκφέρει σωστά τα ονόματα, προκαλώντας συνεχώς καγχασμούς από τους παρευρισκόμενους, καθώς βάφτιζε γυναίκες με ανδρικά ονόματα και το αντίστροφο (κορυφαία διοργάνωση!). Ετσι, αναγκάστηκε να την αντικαταστήσει αγιονικολιώτης γυμναστής, που γνώριζε προφανώς τους αθλητές. Κατάφεραν, τελοσπάντων, μετά πολλών κόπων και βασάνων, να ολοκληρώσουν το έργο, οπότε έφτασε η ώρα της απονομής κυπέλλων στους τρεις πρώτους καθεμιάς από τις τρεις κατηγορίες, τα οποία θα απένειμε ο πρωταθλητής Γιαννιώτης. Μόλις έφτασε η στιγμή, λοιπόν, σηκώθηκε και η κα πρόεδρος από την πλαστική καρέκλα και έσπευσε στη σκηνή, εκτοπίζοντας τη δημοσιογράφο του lifestyle που μέχρι εκείνη τη στιγμή έκανε τη γραμματειακή δουλειά, δίνοντας τους επαίνους σε κάποιον εκπρόσωπο του Λιμενικού, της Αστυνομίας και των τοπικών κοινοτικών συμβουλίων, για να τους παραδώσουν στους αγωνισθέντες. Πλέον, τη δουλειά της γραμματέως έκανε η Τζίνα Ξανθάκη, που τοποθετήθηκε ακριβώς πίσω από τον Σπ. Γιαννιώτη, ώστε κάθε τηλεοπτικό πλάνο και κάθε φωτογραφία του πρωταθλητή με τους νικητές να περιλαμβάνει και την ίδια. Η μόνη διαφορά από τον Μητσάρα είναι ότι αυτός κάνει την ίδια δουλειά… εξωθεσμικά.
Κανείς από τους απειλούντες Πλακιώτες δεν ενεφανίσθη να χαλάσει το κλίμα και η θλιβερή φιέστα ολοκληρώθηκε με έναν σύντομο «δεκάρικο» του δημάρχου, ο οποίος βράβευσε τον παγκόσμιο πρωταθλητή Γιαννιώτη και ανακοίνωσε ότι η Σπιναλόγκα θα φωτιστεί επί τρίωρο, ύστερα από σχετική άδεια που πάρθηκε μέσω της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού (αν ακούσαμε καλά). Πώς αποδόθηκε το γεγονός από τη VIPnews.gr;
Αυτή είναι άλλη μια… πονεμένη ιστορία. Τοποθετήθηκε φωτισμός στην περίμετρο της Σπιναλόγκας (μέσα στη θάλασσα) και πάνω στο νησί. Μόλις ολοκληρώθηκαν οι εργασίες, παρενέβη (και δικαίως) η Αρχαιολογική Υπηρεσία και ζήτησε να γίνουν και έργα πυρασφάλειας, γιατί τα φώτα πάνω στο νησί εγκυμονούν κινδύνους πυρκαγιάς και ανεπανόρθωτης καταστροφής του ιστορικού χώρου. Ετσι, απαγορεύτηκε να λειτουργήσει ο φωτισμός, μέχρι να λυθεί αυτό το ζήτημα. Για τους celebrities, όμως, αυτά είναι «γραφειοκρατικά προσκόμματα». Η φιέστα της «Καλυδώνος» και του δημάρχου (λογάριαζαν μεγάλα πράγματα, άλλο αν τους βγήκε φιάσκο) απαιτούσε τη Σπιναλόγκα φωτισμένη ως ντεκόρ! Μπήκαν έτσι τα μεγάλα μέσα, δόθηκε μια τρίωρη άδεια και ο δήμαρχος, αναγνωρίζοντας εμμέσως ότι όντως υπάρχει πρόβλημα πυρασφάλειας, διαβεβαίωσε ότι η Πυροσβεστική είναι σε επιφυλακή! Ξεφτιλίκια…
Επί τη ευκαιρία, να ρωτήσουμε το δήμαρχο, ως «άρχοντα» της περιοχής: οι άνθρωποι που δούλεψαν σκυλίσια για να ολοκληρωθεί το έργο του ηλεκτροφωτισμού, ιδιαίτερα στο δύσκολο κομμάτι της θάλασσας, πληρώθηκαν; Γιατί εμείς άλλα ακούσαμε από καϊκτσήδες στο λιμανάκι του χωριού. Ακούγοντάς τον να κομπάζει από μικροφώνου για τον ηλεκτροφωτισμό της Σπιναλόγκας «μας», αναρωτηθήκαμε αν στα νιάτα του, τότε που ήταν Κνίτης ντε, έτυχε ποτέ να διαβάσει κάποιους στίχους του Μπρεχτγραμμένους λες για κάποιους σαν και του λόγου του:
Θα μπορούσε να πει κάποιος πως όλ' αυτά είναι κοινωνικά αδιάφορα ή πως δεν μπορεί κανείς να κάνει τίποτα, αφού αφορούν κάποιους celebrities κι έναν επαρχιώτη δήμαρχο. Αντε και κάποιους που κάνουν μπίζνες με τον τουρισμό και έχουν τη δική τους άποψη για τον «πολιτισμό». Δεν είναι, όμως, έτσι. Παράλληλα με το κιτς, το πολιτιστικό σκουπιδαριό και τα καραγκιοζιλίκια, εξελίσσεται και μια προσπάθεια εκβιασμού όσων αντιδρούν στο «αναπτυξιακό» πλιάτσικο, έτσι που να εξαναγκαστούν είτε να υποταχτούν είτε να σηκωθούν και να φύγουν.
Οποιος πηγαίνει στην Πλάκα, το πρώτο που βλέπει είναι το νεκροταφείο του χωριού. Δεξιά, κάτω από το δρόμο, δίπλα στη θάλασσα, με το κύμα να σκάει στο μαντρότοιχό του. Ρωτήσαμε με απορία τον πρόεδρο του Συλλόγου Κατοίκων και Φίλων Πλάκας, γιατί το νεκροταφείο χτίστηκε πάνω στο κύμα. Μας εξήγησε, ότι ήταν το μόνο μέρος που μπορούσαν να χτίσουν το νεκροταφείο τους οι παλιοί κάτοικοι της Πλάκας, γιατί εκεί υπήρχε η μοναδική εκκλησιά, ηλικίας σήμερα περίπου τεσσάρων αιώνων. Μέχρι να χτίσουν, σχετικά πρόσφατα, μια καινούργια εκκλησιά, στη μέση του χωριού, αυτή η μικρή εκκλησιά στην ακροθαλασσιά ήταν η μοναδική, άρα στον περιβάλλοντα χώρο της έπρεπε να θάβονται και οι νεκροί.
Δεκαετίες τώρα, αυτό το μικρό και σεμνό νεκροταφείο, το πλημμυρισμένο στο πράσινο, όχι μόνο δεν ενόχλησε κανέναν, αλλά θεωρούνταν και ως ένα από τα σημεία αναφοράς του χωριού. Σε τελευταία ανάλυση, είναι κι αυτό ιστορικός τόπος, όσο κι αν στα μνήματά του δεν είναι θαμμένοι μεγαλόσχημοι και «επώνυμοι». Εχουν και οι ψαράδες και οι αγρότες της Πλάκας τη δική τους ιστορία, όπως οι κάτοικοι κάθε τόπου.
Πλέον, το νεκροταφείο «ενοχλεί». Δείτε τη και θα καταλάβετε ποιους ενοχλεί. To νεκροταφείο αποτελεί δυτικό όριο του παραλιακού μετώπου που εκμεταλλεύεται το φαραωνικό ξενοδοχείο της οικογένειας Σμπώκου. Οσο και να θέλουν να επεκταθούν, όποια σχέδια και να έχουν (αυτοί και άλλοι κεφαλαιούχοι που «επενδύουν» στην περιοχή) για τη διαμόρφωση ολόκληρης της παραλίας της Πλάκας, σκοντάφτουν στο νεκροταφείο. Αν φύγει από τη μέση το νεκροταφείο και ενσωματωθεί αρχιτεκτονικά το ιστορικό εκκλησάκι του, τότε η οικογένεια Σμπώκου θα μπορέσει να εκμεταλλευτεί όλη την έκταση μέχρι το πάρκο, ενσωματώνοντάς το και αυτό στα σχέδιά της (έχει άδεια για κατασκευή λιμανιού, με υπουργική απόφαση, αν και υπάρχει ομόφωνη αρνητική απόφαση από το δημοτικό συμβούλιο). Και σχέδια για την παραλία να μην υπάρχουν (λέμε τώρα), ένα φτωχικό νεκροταφείο ψαράδων και αγροτών θεωρείται «αντιαισθητικό» για τα μάτια των καλοταϊσμένων κώλων που ξεκουράζονται σ' αυτό το υπερπολυτελές ξενοδοχείο, στο οποίο ένα δίκλινο κοστίζει από 355 έως 970 ευρώ τη βραδιά!
Το σύνθημα δόθηκε, λοιπόν: ξεθάψτε τους νεκρούς. Κήρυκες γυρνούσαν στο χωριό και ψιθύριζαν στ' αυτιά των κατοίκων πως όποιος σηκώσει τον οικογενειακό του τάφο θα πάρει τρία χιλιάρικα! Οι γνωστοί «υπεργολάβοι» του… «Κολωνακίου» της Πλάκας δήλωναν έτοιμοι να το κάνουν. Αντέδρασαν, όμως, οι πολλοί. Το θεώρησαν ιεροσυλία να ξεπατώσουν το παλιό νεκροταφείο του χωριού τους, επειδή κάποιοι θέλουν να «αξιοποιήσουν» κάθε σπιθαμή αιγιαλού.
Με έκπληξη ακούσαμε ηλικιωμένους και βαθύτατα θρησκευόμενος ανθρώπους να καταφέρονται και κατά του μητροπολίτη, ο οποίος, όπως έλεγαν, τους είπε ότι το νεκροταφείο πρέπει να μεταφερθεί «απ' εκειά». Εκφράζουμε έκπληξη, γιατί ο Πέτρας και Χερρονήσου Νεκτάριος έχει καλή φήμη στους κατοίκους της περιοχής, θρησκευόμενους και μη. Είχε ταχθεί κατά του Χριστόδουλου και των «χρυσοπηγικών» την εποχή των συλλαλητηρίων για τις ταυτότητες, στηλίτευσε δημόσια τον Εφραίμ, έχει μιλήσει, όπως λένε, και κατά των νεοναζί. Μήπως η στάση που του καταμαρτυρούν οι πιστοί της Πλάκας έχει σχέση με το γεγονός ότι ο Νεκτάριος είναι υπεύθυνος της Εκκλησίας της Κρήτης για τον «θρησκευτικό τουρισμό», ενώ έχει εκπροσωπήσει και τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο σε διεθνές συνέδριο με θέμα ; Στην ενότητα «θρησκευτικός τουρισμός» το ισχυρό στοιχείο είναι το ουσιαστικό (τουρισμός) και όχι το επίθετο (θρησκευτικός).
Εν πάση περιπτώσει, με το καλό δεν κατάφεραν να πείσουν τους κατοίκους να ξεπατώσουν το νεκροταφείο τους, οπότε αποφάσισε ο δήμαρχος να το κάνει… διά της πολιορκίας. Οταν εγκαινιάστηκε το πάρκο, οι κάτοικοι διαπίστωσαν με οργή ότι στον παραλιακό χωματόδρομο που περνάει μπροστά από το πάρκο και οδηγεί στο νεκροταφείο είχαν τοποθετηθεί μπάρες! Νεκροφόρα δεν μπορούσε να πάει στο νεκροταφείο!
Η οργή ξεχείλισε. Οι πιο ψύχραιμοι προσέφυγαν στην Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου, που είναι υπεύθυνη για τον αιγιαλό. Οι πιο αψίκοροι δεν περίμεναν την απάντηση της ΚΥΔ. Μαζεύτηκαν, έκοψαν με τροχό τις μπάρες και τις εξαφάνισαν. Ακόμα υπάρχουν τα σημάδια από τις κομμένες μπάρες (). H KYΔ σωστά απαγόρευσε στο Δήμο να κάνει οποιαδήποτε επέμβαση στο δρόμο, αλλά όταν ο δήμαρχος έστειλε ντροπιασμένος τα συνεργεία να βγάλουν τις μπάρες, δεν βρήκαν τίποτα και οι άνθρωποι του Δήμου γύριζαν στο χωριό ρωτώντας πού τις είχαν πετάξει οι κάτοικοι.
Εκτοτε, με καθαρά προβοκατόρικο τρόπο, προσπαθούν να κολλήσουν στα μέλη του Συλλόγου Κατοίκων και Φίλων Πλάκας το βρόμικο χαρακτηρισμό των «βανδάλων», ισχυριζόμενοι ότι κατέστρεψαν και μια σειρά από τα φωτιστικά του πάρκου. Οι άνθρωποι εξοργίζονται όταν το ακούνε, γιατί αυτοί δεν έχουν τίποτα ενάντια στο πάρκο (πώς θα μπορούσαν, άλλωστε;). Οσο για τα κατεστραμμένα φωτιστικά, όλοι ξέρουν ότι είναι έργο «των κοπελιών» και είναι γενικό πρόβλημα στην περιοχή (και όχι μόνο). Μήπως μπορεί ο δήμαρχος να μας πει ποιος κατέστρεψε το φωτισμό της διαδρομής από τη μαρίνα μέχρι την Κιτροπλατεία στον Αγιο Νικόλαο και πλέον χρειάζεσαι φανάρι για να περπατήσεις εκεί τη νύχτα, όταν δεν έχει φεγγάρι; Μήπως μπορεί να μας πει ποιος κατέστρεψε το φωτισμό του αγάλματος που δώρισαν οι αγιονικολιώτες γλύπτες αδελφοί Δημητριάδη («Το κέρας της Αμάλθειας»), το οποίο εδώ και χρόνια στέκει σκοτεινό; Οι «βάνδαλοι» της Πλάκας κατέστρεψαν κι αυτά τα φώτα; Κι ο Δήμος τι κάνει για να συντηρήσει το φωτισμό; Ας αφήσουν, λοιπόν, τις προβοκατόρικες διαδόσεις κατά των κατοίκων της Πλάκας κι ας δουν πώς θα συντηρήσουν και θα προφυλάξουν το φωτισμό.
Οταν εν χορδαίς και οργάνοις ανακοινώθηκε η ίδρυση του συλλόγου «Καλυδών» (με τον δήμαρχο Αγίου Νικολάου στο πάνελ, όπως είδαμε), ανακοινώθηκε ταυτόχρονα και η κατασκευή «Μουσείου της Σπιναλόγκας». Τα σχετικά μπορείτε να τα διαβάσετε και ). Για μπίζνα πρόκειται, σαν κι αυτές που στήνει η Τράπεζα Πειραιώς σε διάφορες περιοχές της χώρας. Ιδιωτικά μουσεία, με εισιτήριο, καφετέρια, πωλητήριο αναμνηστικών κτλ. Με γεια τους και χαρά τους, θα 'λεγε κανείς. Επιχειρηματίες είναι, μπορεί να στήνουν και ιδιωτικά μουσεία. Ο Δήμος τι δουλειά έχει με τέτοιες μπίζνες;
Ομως, ακόμα κι αν το καταπιούμε αυτό, με τη λογική ότι «το κράτος πρέπει να βοηθά την ιδιωτική πρωτοβουλία στο αναπτυξιακό της έργο» (π.χ. να της χορηγεί οικόπεδα, να εντάσσει τα σχέδιά της στα διάφορα ΕΣΠΑ κτλ.), εν προκειμένω δεν έχουμε μόνο μνημόσυνο με ξένα κόλλυβα, αλλά και μια καθαρά φασιστικού χαρακτήρα προσπάθεια
Στο κέντρο του χωριού, στην αυλή του παλιού Δημοτικού Σχολείου, οι κάτοικοι της Πλάκας έχτισαν την καινούργια εκκλησιά τους. Το σχολείο δεν το πείραξαν. Το μετέτρεψαν σε αίθουσα εκδηλώσεων του συλλόγου τους. Στην απέναντι άκρη του προαύλιου, το οποίο και πλακόστρωσαν, έχτισαν ένα μικρό αρχονταρίκι, όπου μαζεύονται μετά τον εκκλησιασμό τους, πίνουν τον καφέ τους (τον οποίο φτιάχνουν μόνοι τους) και λένε καμιά κουβέντα. Γνωστά πράγματα, επιβιώσεις της παλιάς κοινοτικής παράδοσης, που μπορεί να τις συναντήσει κανείς σε κάθε χωριό.
Ερχεται, λοιπόν, η «Καλυδών», σε συνεργασία με το δήμαρχο, και θέλει να τους γκρεμίσει το σχολείο και το αρχονταρίκι για να φτιάξει το μουσείο-μπίζνα! Με ιταμότητα και θράσος χιλίων πιθήκων περιγράφουν το σχέδιό τους:
Ας ξεκινήσουμε από τα πραγματικά δεδομένα. Το παλιό σχολείο κάθε άλλο παρά σε ερειπιώδη κατάσταση είναι, όπως μπορείτε να δείτε στη . Οι κάτοικοι δεν διανοήθηκαν ποτέ να το γκρεμίσουν («θέλουν να γκρεμίσουν το σχολείο μας», λένε με οργή, αντιμετωπίζοντας το συγκεκριμένο σχέδιο ως ιεροσυλία), ενώ ο σύλλογός τους συγκεντρώνει χρήματα για να τοποθετήσει κεραμοσκεπή. Oσο για το αρχονταρίκι (), όχι μόνο δεν είναι «αμφιβόλου αισθητικής», αλλά είναι ένα σεμνό κτίσμα, φτιαγμένο σύμφωνα με την παράδοση της περιοχής. Ισως η σεμνότητα της κατασκευής του να μην ταιριάζει με το ογκώδες κιτς που εμπορεύονται τα μέλη της «Καλυδώνος». Οσο για τη λειτουργικότητα του χώρου, από πού κι ως πού τους πέφτει λόγος; Αφορά αυτούς που χρησιμοποιούν τα τρία κτίρια (εκκλησία – σχολείο – αρχονταρίκι), δηλαδή τους κατοίκους της Πλάκας, και όχι τους εισβολείς της τουριστικής μπίζνας.
Βάφτισαν το σχολείο «ερείπιο» και το αρχονταρίκι «αμφιβόλου αισθητικής» για να μπορέσουν να τα γκρεμίσουν και στο χώρο τους να κατασκευάσουν το ιδιωτικό μουσείο-μπίζνα, το οποίο –εκτός των άλλων- θα είναι ένα πραγματικά αντιαισθητικό κτίριο, φτιαγμένο σύμφωνα με τη φαραωνική αισθητική των ξενοδοχείων και βιλών της περιοχής (βλέπε τη μακέτα στη ). Είναι τέτοια η ιταμότητα που στο επιχειρηματικό τους σχέδιο υπάρχει μέριμνα ακόμα και για τον… καφέ των κατοίκων: Δηλαδή, θα μπορούν μετά την εκκλησία να περνάνε, να αγοράζουν καφέ από το κυλικείο του μουσείου, να τον πίνουν στα σβέλτα και μετά να πηγαίνουν στο καλό. Οχι να κάθονται εκεί με τις ώρες και να «κουτσομπολεύουν», όπως κάνουν τώρα στο υπάρχον αρχονταρίκι!
Δε θέλουμε να μιλήσουμε άλλο για την αισθητική, διότι υπάρχουν άλλοι αρμοδιότεροι να το κάνουν και πρέπει να το κάνουν. Εμείς αναφερόμαστε μόνο στην εισβολή του «πολιτισμού της μπίζνας», που προσπαθεί να ξωπετάξει τους κατοίκους ενός χωριού από τον δημόσιο χώρο που οι ίδιοι, με τα χέρια τους και το υστέρημά τους, δημιούργησαν. Οι Πλακιώτες έχτισαν μια καινούργια εκκλησιά, επενδεδυμένη με πέτρα, αλλά δεν διανοήθηκαν ποτέ να γκρεμίσουν το ιστορικό κτίριο του σχολείου τους. Τα δυο κτίρια, τρία με το μικρό αρχονταρίκι, στέκουν εκεί, σε μια ενότητα που εκφράζει την αισθητική και τον πολιτισμό των απλών ανθρώπων, των ψαράδων και των αγροτών της περιοχής (). Kαι το ερώτημα είναι: έχουν αυτοί οι άνθρωποι το δικαίωμα στο δημόσιο χώρο ή πρέπει να τους τον αρπάξουν με το ζόρι οι αχόρταγοι επιχειρηματίες του τουρισμού, με τη στήριξη των τοπικών αρχών; Τσιφλίκι του πατέρα τους είναι η πλατεία του χωριού και θέλουν να στήσουν εκεί τη μπίζνα τους; Γιατί δεν πάνε παραπέρα, σε κάποιον από τους δικούς τους ιδιωτικούς χώρους, στα ξενοδοχεία και τις βιλάρες τους;
Ρητορικά είναι, βέβαια, τα τελευταία ερωτήματα. Θέλουν να καταλάβουν και τον τελευταίο δημόσιο χώρο, για να εκτοπίσουν βίαια κάθε αντίθετη άποψη και να μετατρέψουν την Πλάκα σε μια μεγάλη τουριστική επιχείρηση. Μετά, θα έρθει και η σειρά της Σπιναλόγκας για «περαιτέρω αξιοποίηση». Ηδη, οι πρώτες κρούσεις για καλλιστεία (America’s Next Top Model) στο μαρτυρικό νησί έγιναν, αλλά ευτυχώς αντιστάθηκαν οι αρχαιολόγοι. Μέχρι πότε θα τα καταφέρνουν; Tο ερώτημα δεν είναι ρητορικό, καθώς η απορριπτική απόφαση πάρθηκε από το ΚΑΣ κατά πλειοψηφία, ενώ σε μερίδα των ΜΜΕ φιλοξενήθηκαν απόψεις σύμφωνα με τις οποίες οι αρχαιολόγοι είναι… οπισθοδρομικοί και δεν αντιλαμβάνονται την ανάγκη τουριστικής προβολής της χώρας μας! Ποιος ξέρει, ίσως η επόμενη πρόταση να έρθει μέσω… «Καλυδώνος».
Προς το παρόν, το σχέδιο της κατασκευής μουσείου-εμπορείου έχει παγώσει, καθώς προσέκρουσε στο ιδιοκτησιακό καθεστώς του οικοπέδου. Το οικόπεδο δεν είναι δημόσιο, αλλά κληροδοτήθηκε από μια οικογένεια, με τη δέσμευση ότι θα γίνει σχολείο. Υπάρχει και σχετική πινακίδα στον τοίχο του παλιού σχολείου. Οι κάτοικοι ενημέρωσαν την οικογένεια κι αυτή με τη σειρά της απαγόρευσε την κατεδάφιση του σχολείου και την αλλαγή των χρήσεων της πλατείας. Ακούσαμε από κατοίκους, ότι η «Καλυδών» επανέρχεται με νέα πρόταση, από το Ιδρυμα Νιάρχου αυτή τη φορά, όμως στην ιστοσελίδα της δεν είδαμε κάτι σχετικό, οπότε δεν μπορούμε και να σχολιάσουμε. Το μόνο για το οποίο είμαστε σίγουροι είναι πως αυτή τη στιγμή έχουμε μια αναγκαστική ανακωχή (λόγω του κληροδοτήματος), την οποία θα διαδεχτεί νέα επίθεση. Μόνο τον χρόνο δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε.
Η βιβλική ρήση ταιριάζει απόλυτα στη «διαχείριση απορριμμάτων» που εφαρμόζει στην Πλάκα ο Δήμος Αγίου Νικολάου, σε συνεργασία με (μαντέψτε!) τον σύλλογο «Καλυδών». Ο Δήμος μάζεψε τους κάδους των σκουπιδιών σε δυο σημεία, στην αρχή και στο τέλος του χωριού, σε απόσταση αναπνοής από σπίτια, αλλά μακριά από τις ταβέρνες, τα ξενοδοχεία και τις βίλες, και η «Καλυδών» τους έντυσε με ξύλινα πλαίσια, πάνω στα οποία έχει βάλει φαρδιά πλατιά την υπογραφή της ()! H πρώτη εντύπωση του επισκέπτη της Πλάκας, βιαστική και επιπόλαιη, είναι θετική: κάλυψαν όμορφα τους κάδους των σκουπιδιών. Μόλις πλησιάζεις στο χώρο, όμως, έρχεται η τάση εμετού και λιποθυμίας από την αποφορά των σκουπιδιών, που είναι φανερό ότι κατά το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος τους δεν είναι οικιακά σκουπίδια, αλλά υπολείμματα από ψαροταβέρνες.
Καθώς φωτογραφίζαμε τον «κεκονιαμένο τάφο» στο έμπα της Πλάκας, σταμάτησε δίπλα μας ένα αυτοκίνητο. «Τώρα φυσά και δεν ακούς τη μυρωδιά, άμα σταματήσει ο βοριάς ν’ ακούσεις ίντα γίνεται», μας είπε χαμογελαστά ο ηλιοκαμένος οδηγός, με τη βαριά λασιθιώτικη προφορά.
Το σπίτι που φαίνεται στην πάνω δεξιά γωνία της φωτογραφίας, σε απόσταση αναπνοής από τα… στολισμένα σκουπίδια, ανήκει στην οικογένεια της κυρίας Μαρίας Πρινιωτάκη. Χτυπήσαμε την πόρτα για να ρωτήσουμε σχετικά, η κυρία Μαρία μας κάλεσε μέσα, μας φίλεψε μ' εκείνον τον άδολο τρόπο που γνωρίζουν οι απλοί λαϊκοί άνθρωποι και με την κουβέντα μας πήρε η νύχτα. Δε θα γράψουμε όσα μας είπε η κυρία Μαρία στις ώρες που κράτησε η συζήτησή μας. Θα παραθέσουμε μόνο ένα δημόσιο έγγραφο: την καταγγελία της προς τις αρμόδιες αρχές, η οποία μολονότι υποβλήθηκε στις 10 Ιούλη, ακόμη δεν είχε λάβει απάντηση (τουλάχιστον μέχρι τις 20 Αυγούστου). Νομικά δεν έχουμε τη δυνατότητα συνυπογραφής, δημοσιογραφικά όμως συνυπογράφουμε αυτή την καταγγελία, γιατί διαπιστώσαμε με τα μάτια και τη μύτη μας πως ό,τι αναφέρει είναι αληθινό. Τα πάντα. Ακόμα και τις φάκες για τους ποντικούς, που έχει αγοράσει, μας έδειξε η κυρία Μαρία. Η καταγγελία είναι χειρόγραφη και εμείς διατηρούμε τη σύνταξη και την ορθογραφία της:
«
To επισυναπτόμενο έγγραφο του Συλλόγου Κατοίκων και Φίλων Πλάκας υπογράφεται από τον πρόεδρό του Μπεμπελάκη Μανόλη, απευθύνεται στην Υπηρεσία Καθαριότητας Δήμου Αγ. Νικολάου και αναφέρει μεταξύ άλλων:
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι πρόκειται για μια κλασική περίπτωση ωχαδερφισμού ενός Δήμου της περιφέρειας. Τόση βλακεία, όμως; Να φτιάξουν σημεία συγκέντρωσης και μεταφόρτωσης σκουπιδιών (όχι μόνο οικιακών, αλλά και από μια ντουζίνα ψαροταβέρνες και ουζερί) στο έμπα και το βγες ενός τουριστικού χωρού, δίπλα στα σπίτια των ανθρώπων; Κάποιο λάκο έχει η φάβα και δε δυσκολευτήκαμε καθόλου να τον βρούμε.
Εδώ και χρόνια υπήρχε άλλος χώρος συγκέντρωσης των σκουπιδιών και μεταφόρτωσής τους στο απορριμματοφόρο του Δήμου, που περνά συνήθως δυο φορές την εβδομάδα, όπως μας είπαν. Ο χώρος ήταν μακριά από το χωριό, σ' ένα πλάτωμα του δασικού δρόμου, στον οποίο αναφερθήκαμε σε άλλο σημείο της έρευνάς μας. Στον ίδιο δασικό δρόμο που έχουν μέτωπο οι τέσσερις πολυτελείς βίλες που χτίζει η κα Ξανθάκη, η μία εκ των οποίων έχει μάλλον πουληθεί. Τα σκουπίδια μάλλον δεν ενοχλούσαν τις βίλες, ήταν αρκετά μακριά, το απορριμματοφόρο όμως θα έπρεπε να περνά μπροστά απ' αυτές και να πατάει με το βάρος του το καινούργιο λιθόστρωτο με το οποίο έχει καλυφθεί ο δασικός δρόμος μπροστά από τις βίλες. Ετσι, βρέθηκε η λύση: τα σκουπίδια μεταφέρθηκαν στην αρχή και το τέλος του χωριού, σε απόσταση αναπνοής από σπίτια, βασανίζοντας με την αποφορά τους (και όχι μόνο) τους κατοίκους τους. Γι' αυτό και η «Καλυδών» έσπευσε να περιτυλίξει τις εστίες της αφόρητης μπόχας με το καλαίσθητο ξύλινο έπιπλο. Μ' ένα σμπάρο δυο τρυγόνια. Και το real estate της προέδρου εξυπηρετήθηκε και ο σύλλογος εμφανίστηκε σαν να… ομορφαίνει το χωριό! Ηταν η εύκολη λύση, η βολική και για την υπηρεσία καθαριότητας του Δήμου.
Ανεξάρτητα από τα παραπάνω, η τελική επιλογή τους, να φτιάξουν μικρές ενδιάμεσες χωματερές δίπλα στα σπίτια των ανθρώπων και να τις τυλίξουν με όμορφες ξύλινες κατασκευές, κρύβοντας μόνο την όψη και όχι τη μπόχα και την ανθυγιεινότητα, δείχνει και την αντίληψή τους για τον πολιτισμό. Αυτοί οι κάδοι αποτελούν το σήμα κατατεθέν εκείνων που αποτίουν σπονδές στα καψουροείδωλα της «νύχτας», που φωτογραφίζονται για τις κουτσομπολίστικες ιστοσελίδες και εφημερίδες, που παρασιτούν σε βάρος ενός ολόκληρου λαού και του τόπου του. Οι κάδοι-έπιπλα, αυτοί οι σύγχρονοι «κεκονιαμένοι τάφοι», αποτελούν τον πιο αδιάψευστο μάρτυρα για τα σχέδια που έχουν και για την Πλάκα και για τη Σπιναλόγκα.
Οσοι γνωρίσαμε την Πλάκα πριν εισβάλουν οι πλιατσικολόγοι της τουριστικής «ανάπτυξης», όσοι αγαπήσαμε το τοπίο της με τα πέτρινα σπίτια, τα γκρεμίσματα που κάποιοι άρχιζαν να τα ξαναχτίζουν, τα γαλαζοπράσινα νερά της και τη Σπιναλόγκα απέναντι να μας θυμίζει πως… «όπου ακούς “τάξη”, ανθρώπινο κρέας μυρίζει», δε θα την ξαναδούμε έτσι.
Δεν πρόκειται, όμως, για τη δικη μας αντίληψη για τον πολιτισμό ή για τις προσωπικές μας μνήμες. Πρόκειται για τη βιαιότητα με την οποία αντιμετωπίζονται κάποιοι άνθρωποι, οι οποίοι θέλουν να ζήσουν στον τόπο τους, χωρίς να είναι μάλιστα εχθρικοί στον τουρισμό, από τον οποίο εν μέρει ή εν όλω ζουν και οι δικές τους φαμίλιες ή φαμίλιες συγγενών τους. «Εγώ ήρθα εδώ για να μείνω», είπε η κα Ξανθάκη σ' έναν Πλακιώτη (στη διάθεση της εφημερίδας μας το όνομά του), όπως μας διηγήθηκε ο ίδιος. «Εγώ γεννήθηκα εδώ», της απάντησε. Κι είναι ένας άνθρωπος που μπήκε από μικρός στη βιοπάλη και παλεύει με τη θάλασσα για να ζήσει. Σ' αυτό το σύντομο διάλογο καθρεφτίζονται δυο αντιλήψεις, δυο πολιτισμοί, δυο κόσμοι. Καθρεφτίζεται η νέα «τάξη», η νέα Σπιναλόγκα, το «Κολωνάκι» και η «Δραπετσώνα».
«Για να γίνει κάτι, πρέπει να το ξεκινήσει κάποιος ξωτικός», μας είπε κάποιος άλλος. Δεν συμφωνούμε, γενικά, αλλά κατανοούμε το βάρος που έχει συσσωρευτεί πάνω σε λίγους ανθρώπους. Ενας «ξωτικός», λοιπόν, καταθέτει τη μικρή συμβολή του, με την ελπίδα ότι τη σκυτάλη θα πάρουν οι ντόπιοι. Οχι οι λιγοστοί Πλακιώτες, αλλά όλοι οι προοδευτικοί άνθρωποι της ευρύτερης περιοχής. Να αφεθούν οι κάτοικοι της Πλάκας να ορίσουν και να διαχειρίζονται το δημόσιο χώρο τους, να ελεγχθεί αυστηρά η νομιμότητα στα πάντα και, επιτέλους, να φύγει το σκουπιδομάνι έξω από τα σπίτια της κυρίας Μαρίας και των γειτόνων της.
