ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟΝ ΤΖΙΓΚΑ ΒΕΡΤΟΦ
Παρασκευή 20/2/2015
Ο ΕΝΔΕΚΑΤΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
(Odinnadcatyj, Σοβιετική Eνωση, 1928, 52’)
Σενάριο, Σκηνοθεσία: Τζίγκα Βερτόφ
Φωτογραφία: Μιχαήλ Κάουφμαν
Βοηθός σκηνοθέτη: Ελισαβέτα Σβίλοβα
Παραγωγή: VUFKU (Κίεβο)
Η ταινία Ο Ενδέκατος Χρόνος, γυρισμένη για τον εορτασμό της δέκατης επετείου της Οκτωβριανής Επανάστασης του 1917, σηματοδοτεί την έναρξη της δεύτερης δεκαετίας της Σοβιετικής Ενωσης, παρουσιάζοντας τα κατορθώματα στον τομέα των κατασκευών και την εξέλιξη της σοβιετικής τεχνολογίας. Ο ίδιος ο Βερτόφ αναφέρει ότι η ταινία χρησιμοποιεί «τη γλώσσα του ματιού», καθώς και τη «σοσιαλιστική γλώσσα», δείχνοντας τα επιτεύγματα του σοβιετικού κράτους στον ενδέκατο χρόνο του. Γυρισμένη στην Ουκρανία, με πλάνα από τον ποταμό Δνείπερο και τις προσπάθειες κατασκευής των γιγάντιων υδροηλεκτρικών σταθμών στην περιοχή, έργων-ορόσημων για τον εξηλεκτρισμό της σοσιαλιστικής χώρας (ως «εργατική εξουσία συν εξηλεκτρισμός» είχε παροιμιωδώς ορίσει ο Λένιν το σοσιαλισμό στα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια), η ταινία καταγράφει τη μεγάλη μάχη για την εκβιομηχάνιση της Σοβιετικής Ενωσης, με τον Βερτόφ να συνδέει το θέμα της εργασίας με την υπεράσπιση του οράματος των εργατών και τη διεθνή αλληλεγγύη.
ΕΝΘΟΥΣΙΑΣΜΟΣ: Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΟΥ ΝΤΟΝΜΠΑΣ
(Entuziazm: Simfoniya Donbassa, Σοβιετική Ενωση, 1931, 65’)
Σενάριο, Σκηνοθεσία: Τζίγκα Βερτόφ
Φωτογραφία: Μπόρις Ζέιτλιν
Hχος: Πέτερ Στρο
Βοηθός σκηνοθέτη, Μοντάζ: Ελισαβέτα Σβίλοβα
Παραγωγή: UKRAINFILM
Η τελευταία «ουκρανική» ταινία του Βερτόφ και ταυτόχρονα η πρώτη του ταινία με ήχο, ο Ενθουσιασμός γυρίστηκε κατά την πυρετώδη περίοδο του πρώτου πενταετούς πλάνου της ΕΣΣΔ, στα ορυχεία και τα εργοστάσια της ανατολικής Ουκρανίας, σε μια περίοδο που η κολεκτιβοποίηση βρισκόταν στα αρχικά της στάδια. Με μια ιδιαίτερα ευρηματική χρήση του ήχου, ο Ενθουσιασμός ξεκινά με τον κούκο του ρολογιού να χτυπά, ένα ήχο-αναφορά στο μακρινό πλέον τσαρικό παρελθόν της Ρωσίας. Μια νεαρή γυναίκα ακούει με ακουστικά μια εκπομπή συμφωνικής μουσικής. Ενα κοντράστ συναισθημάτων και καταστάσεων παρουσιάζεται με την απεικόνιση των θρησκευτικών συνηθειών του παρελθόντος και την αντικατάσταση μετέπειτα του σταυρού στην κορυφή της εκκλησίας με τη σοβιετική σημαία. Το παλιό έχει δώσει τη θέση του στο νέο, με τον Βερτόφ να συνθέτει επιβλητικές εικόνες που γίνονται ωδή στη σοσιαλιστική εκβιομηχάνιση. Ο σιδηρόδρομος εμφανίζεται ως συνδετικός ιστός, για τη μεταφορά πρώτων υλών στα εργοστάσια και από τα εργοστάσια για την τροφοδότηση των αγροτικών περιοχών. Η ταινία υμνήθηκε από καλλιτέχνες όπως ο Τσάρλι Τσάπλιν, έπειτα ξεχάστηκε, ώσπου ανακαλύφθηκε ξανά από την κινηματογραφική πρωτοπορία της δεκαετίας του ’60.
