Ο κ. Μηλιός του ΣΥΡΙΖΑ διαθέτει μια στοιχειώδη μαρξιστική παιδεία. Μαρξίζουσα, αν θέλετε, καθότι οι επιρροές του είναι αυτές του λεγόμενου «αριστερού ευρωκομμουνισμού». Εν πάση περιπτώσει, δεν είναι σαν τον πρόεδρό του που δε σκαμπάζει γρι. Οταν, λοιπόν, ο κ. Μηλιός δηλώνει στην κυριακάτικη του αγαπημένου του Συγκροτήματος Ψυχάρη (αγαπημένο του διότι είναι τακτικός αρθρογράφος) ότι «δεν είμαι οπαδός της λενινιστικής άποψης “θα συμμαχήσω ακόμη και με τον διάβολο για να γίνουμε κυβέρνηση’’. Αλλο επανάσταση, άλλο εκλογές», ξεπέφτει στο επίπεδο του κοινού προβοκάτορα. Ως πανεπιστημιακός γνωρίζει πως όταν παραπέμπεις σε μια άποψη οφείλεις να παραθέσεις και την πηγή, για να ελεγχθείς ως προς την ορθότητα της παραπομπής και της μεταφοράς των απόψεων που επικαλείσαι.
Για μας ήταν εξαρχής βέβαιο πως μια τέτοια άποψη δε συνάδει με το πνεύμα του έργου του Λένιν, το οποίο γνωρίζουμε κάλλιον του κ. Μηλιού και, κυρίως, το αποδεχόμαστε, χωρίς να έχουμε καμιά ανάγκη να το διαστρεβλώσουμε ή να το φέρουμε στα μέτρα μας. Παρά ταύτα, διατηρούσαμε μια επιφύλαξη, μήπως σε κάποιο από τα εκατοντάδες έργα του Λένιν υπάρχει αυτή η φράση, η οποία αποσπάστηκε βίαια από τα συμφραζόμενά της (όπως κατά κόρον γίνεται από τους αντιλενινιστές), για να υποδειχτεί ο Λένιν ως ένας κυνικός οπαδός του πολιτικού αμοραλισμού και του οπορτουνιστικού πραγματισμού. Είπαμε να το ψάξουμε, αλλά κάποιοι είχαν ψάξει το θέμα πριν από μας και έτσι στο διαδίκτυο κυκλοφορεί ευρέως η σχετική βιβλιογραφία.
«Πατέρας» της σχετικής φράσης είναι ο Μαρξ, ο οποίος τη χρησιμοποίησε για να υποστηρίξει το ακριβώς αντίθετο απ’ αυτό που αποδίδεται στη φράση. Σε επιστολή του στον εκδότη της New York Daily Tribune, με ημερομηνία 16 Νοέμβρη του 1852, έγραφε: «Στην πολιτική, ένας άνθρωπος μπορεί να συμμαχήσει, για ένα δεδομένο σκοπό, και με τον ίδιο το διάβολο, μόνο που θα πρέπει να βεβαιωθεί ότι εξαπατά τον διάβολο, αντί να εξαπατά ο διάβολος αυτόν». Και συνέχιζε θυμίζοντας ένα λατινικό ρητό: «Οσο για τον κύριο ο οποίος έχει αναλάβει εγκύρως να με αντικρούσει, τον παρακαλώ να θυμηθεί μια παλιά παροιμία: Amicus incommodus ab inimico non differt». Σε ελληνική μετάφραση από τα λατινικά: «Ο αταίριαστος φίλος δε διαφέρει από τον εχθρό»!
Δε νομίζουμε ότι χρειάζεται οποιαδήποτε ερμηνεία του μαρξικού λόγου. Με το γνωστό καυστικό ύφος του, τα είπε όλα μέσα σε λίγες λέξεις. Στηλίτευσε τον οπορτουνιστικό πρωτογονισμό του καιρού του, ο οποίος δε διαφέρει σε τίποτα από τον οπορτουνιστικό πρωτογονισμό του ΣΥΡΙΖΑ, αυτόν που υποτίθεται ότι στηλιτεύει ο Γ. Μηλιός. Και για να τελειώνουμε με τον περί ου ο λόγος από καθέδρας ψευδομαρξιστή, που γυαλίζει το μάτι του από τη δίψα για εξουσία, θα θυμίσουμε απλώς παλαιότερο σημείωμα της στήλης, στο οποίο δείξαμε ότι οι αριστερές καντρίλιες διάφορων Συριζαίων, είτε ανήκουν στην αντιπολίτευση της «αριστερής πλατφμόρμας» είτε στην προεδρική πλειοψηφία, όπως ο Γ. Μηλιός, αναφέρονται μόνο στο ζήτημα των πολιτικών συμμαχιών του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν έχουν κανένα πρόβλημα με τη διαχείριση των συμφερόντων του κεφαλαίου και την απόλυτη νομιμοφροσύνη έναντι της ΕΕ, έχουν όμως πρόβλημα με το μάζεμα στα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ προβεβλημένων Πασόκων και Δημαριτών, διότι θα κινδυνεύσουν οι ίδιοι να βρεθούν εκτός κοινοβουλευτικού νυμφώνος. Ο κ. Μηλιός δεν έχει κανένα πρόβλημα να χτίζει συμμαχίες με τα golden boys στο City του Λονδίνου, δε θέλει όμως να του κλέψουν την «ευκαιρία ζωής», τη βουλευτική έδρα, κάποιοι «σώγαμπροι» της τελευταίας στιγμής. Κοντολογίς, ο κ. Μηλιός δεν είναι φορέας κάποιου πολιτικού πουριτανισμού, αλλά ένας χυδαίος οπορτουνιστής που αγωνίζεται για το προσωπικό συμφέρον του μέσα σ’ ένα αστικό κόμμα.
Δικαίωμα, βέβαια, του κάθε Μηλιού είναι να δίνει τις εσωκομματικές του μάχες. Δε θα επιτρέψουμε, όμως, σε κανένα απ’ αυτά τα σκουπίδια του «ευρωκομμουνισμού», σ’ αυτό το καλοζωισμένο λουμπεναριό της αστικής διανόησης, σ’ αυτούς τους φορείς του πιο χυδαίου πολιτικού πραγματισμού, ν’ ανακατεύουν στους σκυλοκαυγάδες τους τον Λένιν, διαστρεβλώνοντας το πνεύμα και το γράμμα του θεωρητικού του έργου, το οποίο υπήρξε πάντοτε απόλυτα εναρμονισμένο με το πρακτικό πολιτικό του έργο.
Για να ξεκινήσουμε από το τελευταίο, από το πρακτικό πολιτικό έργο του Λένιν. Πότε ο Λένιν «συμμάχησε με το διάβολο», για την επανάσταση, όπως λέει ο Μηλιός; Οταν ο Λένιν επέστρεψε στην επαναστατημένη Ρωσία, τον Απρίλη του 1917, έφερε τα πάνω κάτω σε θεωρητικό και προγραμματικό επίπεδο. Διακήρυξε το τέλος της αστικής επανάστασης και την ανάγκη για άμεσο πέρασμα στην προλεταριακή επανάσταση. Οχι μόνο δεν μπήκε στην Προσωρινή Κυβέρνηση, στην οποία τον περίμενε μια εξέχουσα θέση (ο μενσεβίκος υπουργός Τσερετέλι ήταν απ’ αυτούς που τον υποδέχτηκαν στο σιδηροδρομικό σταθμό), αλλά της κήρυξε αμέσως τον πόλεμο. Γι’ αυτή του τη στάση λοιδορήθηκε, πολεμήθηκε, προβοκαρίστηκε, απειλήθηκε από τους… Συριζαίους της εποχής του[1], αλλά δεν έκανε πίσω, δε διεκδίκησε κάποια «κυβέρνηση της Αριστεράς» που θα διαχειριζόταν το αστικό καθεστώς, αλλά χάραξε την τακτική της επαναστατικής κυβέρνησης του προλεταριάτου και της αγροτιάς, η οποία έγινε πράξη μερικούς μήνες αργότερα, μετά τη νίκη της Σοσιαλιστικής Επανάστασης του Οκτώβρη. Ο μόνος «διάβολος» με τον οποίο συμμάχησε ο Λένιν ήταν οι μάζες των εξεγερμένων προλετάριων, αγροτών και στρατιωτών.
Ας επανέλθουμε, όμως, στη φράση που του αποδίδουν οι Συριζαίοι, είτε με θετικό πρόσημο (οι Τσιπραίοι) είτε με αρνητικό (οι διάφοροι Μηλιοί). Η σχετική αναφορά υπάρχει σε μια ομιλία του Λένιν στο V Συνέδριο του ΣΔΕΚΡ, που έγινε στο Λονδίνο τον Απρίλη-Μάη (με το παλιό ημερολόγιο) του 1907. Αξίζει τον κόπο να διαβάσει κανείς όλες τις ομιλίες του Λένιν σ’ αυτό το συνέδριο[2], γιατί το βασικό διακύβευμα της σύγκρουσης των μπολσεβίκων με τους μενσεβίκους και τους κεντριστές (τους εκπροσωπούσε ο Τρότσκι) ήταν το ζήτημα των συμμαχιών και συγκεκριμένα των συμμαχιών με τα φιλελεύθερα (αντιαπολυταρχικά) αστικά κόμματα. Η γραμμή των μπολσεβίκων, όπως την εισηγούνταν ο Λένιν, ήταν ενάντια στις κολλεγιές μ’ αυτά τα κόμματα.
Κάποια στιγμή, ενώ συζητούνταν ο απολογισμός της σοσιαλδημοκρατικής κοινοβουλευτικής ομάδας, κάποιοι, για να αποκρούσουν την κριτική του Λένιν ενάντια σε συνεργασίες με τα αστικά κόμματα στο κοινοβούλιο, πέταξαν τη φράση για συμμαχία με το διάβολο, αναφερόμενοι στον Μπέμπελ. Ο Λένιν μάλλον αγνοούσε την επιστολή του Μαρξ στη New York Daily Tribune, δε δυσκολεύτηκε όμως καθόλου να απαντήσει: «Θεωρώ ότι και οι διαπραγματεύσεις με τους ναρόντοβτσι δεν είναι τίποτε άλλο παρά εξίσου μάταιες προσπάθειες του οπορτουνισμού. Η υπεράσπισή τους με την προσφυγή στον Μπέμπελ είναι πολύ αδύνατη. Ο Μπέμπελ, λένε, είπε: αν το συμφέρον της υπόθεσης το απαιτήσει, θα συνάψουμε σχέσεις ακόμη και με τη μητέρα του διαβόλου. Ο Μπέμπελ έχει δίκιο, σύντροφοι: αν το συμφέρον της υπόθεσης το απαιτήσει, τότε φυσικά μπορείς να συνάψεις σχέσεις ακόμη και με τη γιαγιά του διαβόλου. Για ποια όμως υπόθεση αποδείχτηκαν απαραίτητες οι σχέσεις μας με τους ναρόντοβτσι; Για καμιά. Το όφελος απ’ αυτές είναι μηδέν. Βγαίνει το συμπέρασμα ότι ο Μπέμπελ τα είπε καλά, εσείς όμως τον καταλαβαίνετε άσχημα».
Ο Λένιν απέφυγε την ασαφή γενικολογία θέτοντας το ζήτημα συγκεκριμένα: με ποιον συνεργαζόμαστε και για ποιο λόγο; Λίγο πριν, στην ίδια ομιλία του είχε πει: «Το 1848 μας διδάσκει ότι δεν πρέπει να επιδιώκουμε συμμαχίες με την αστική δημοκρατία, αλλά ότι είναι ανάγκη να απελευθερώσουμε τα τελευταία σε βαθμό ανάπτυξης στρώματα των λαϊκών μαζών από την επιρροή της αστικής δημοκρατίας που δεν είναι ικανή ν’ αγωνιστεί ούτε και για τη δημοκρατία ακόμη». Αφού, δε, «καθάρισε» με τον… διάβολο, τη μητέρα του και τη γιαγιά του, μίλησε συγκεκριμένα για τις «περίεργες» συμμαχίες που οι μενσεβίκοι και ο Τρότσκι προσπαθούσαν να χτίσουν σε κοινοβουλευτικό επίπεδο: «Η ευθύνη της ομάδας μας της Δούμας είναι ότι διευκόλυνε την είσοδο στο κόμμα μας από τη σκαλίτσα της Δούμας ορισμένων φιλελεύθερων δημοσιολόγων συνεργατών της “Τοβάριστς’’, οι οποίοι ακριβώς δεν δουλεύουν στο κόμμα και είναι καταρχήν εχθρικά διατεθειμένοι απέναντι στο κόμμα».
Στον Λένιν, λοιπόν, δε θα βρεις ούτε σε θεωρητικό ούτε σε πρακτικό επίπεδο τον χυδαίο πραγματισμό και τον οπορτουνιστικό πρωτογονισμό του ΣΥΡΙΖΑ και όλων των ψευτοαριστερών και ψευτοεπαναστατικών ρευμάτων. Ο Λένιν και οι μπολσεβίκοι, όταν έκαναν πολιτικές συμμαχίες, δεν κατέφευγαν σε θολές γενικολογίες περί διαβόλων και τριβόλων, αλλά εξηγούσαν συγκεκριμένα με ποιους συμμαχούν, για ποιο λόγο και σε ποιο προγραμματικό πλαίσιο. Επειδή, δε, είχαν πάντοτε αταλάντευτο επαναστατικό προσανατολισμό, δεν τους προσέγγιζαν οι Λουμπουτέν γόβες της εποχής τους και εκείνοι που σαν τα ποντίκια εγκατέλειψαν το βυθιζόμενο σκάφος της σοσιαλδημοκρατίας, όπως συμβαίνει με τον ΣΥΡΙΖΑ. Οι Τζάκρες του 1917 δεν αναζητούσαν να τρυπώσουν στο μπολσεβίκικο κόμμα, αλλά συνασπίζονταν απέναντί του, γιατί ταξικά τους χώριζε άβυσσος.
Πέτρος Γιώτης
[1]. Β.Ι. Λένιν, Τα καθήκοντα του προλεταριάτου στην τωρινή επανάσταση, Απαντα, τ. 31, σ. 113-148.
[2]. Β.Ι. Λένιν, Το V Συνέδριο του ΣΔΕΚΡ, Απαντα, τ. 15, σ. 325-383 και Η στάση απέναντι στα αστικά κόμματα, ό.π., σ. 386-407.