Πίσω από τα αστραφτερά χαμόγελα κρύβεται πάντα ο άγριος ανταγωνισμός. Αυτό δεν μπόρεσε να κρυφτεί όσα χαμόγελα κι αν αντάλλαξαν ο αμερικάνος πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα με τον κινέζο ομόλογό του Χου Τζιντάο, κατά την επίσκεψη του πρώτου στο Πεκίνο.
Ο Ομπάμα επιχείρησε να «στριμώξει» το Πεκίνο στο ζήτημα της νομισματικής ισοτιμίας δολαρίου-γιουάν, μήπως και κατορθώσει να πετύχει ανατίμηση του δεύτερου ώστε να βελτιωθεί η θέση των αμερικάνικων εμπορευμάτων έναντι των κινέζικων και να μειωθεί το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με την Κίνα, αλλά μάταια. Ο Χου δεν σήκωνε μύγα στο σπαθί του, κάνοντας το αμερικάνικο οικονομικό περιοδικό Business Week να αναφωνεί: «Ο Χου δεν μίλησε καθόλου στο λόγο του για τη “συναλλαγματική φιλελευθεροποίηση”. Κι αν ακόμα οι πρόσφατες φήμες στην αγορά για μία πιθανή εφάπαξ ανατίμηση του κινέζικου νομίσματος αποδειχτεί σωστή, είναι απίθανο να είναι αρκετή για να επηρεάσει σοβαρά το εμπορικό έλλειμμα» (Business Week, 17/11/09).
Τι στο διάολο, όμως, είναι αυτή η «συναλλαγματική φιλελευθεροποίηση» που ζητά ο Ομπάμα και αρνείται πεισματικά ο Χου; Η δυνατότητα να ανατιμηθεί το γιουάν, η ισοτιμία του οποίου με το αμερικάνικο δολάριο έχει «κλειδωθεί» στα 6.83 γιουάν ανά δολάριο από τον Ιούλη του 2008. Μ’ αυτό τον τρόπο απάντησε η Κίνα στα προστατευτικά μέτρα που έχουν πάρει οι Αμερικάνοι για να συγκρατήσουν την αύξηση της ζήτησης των κινέζικων προϊόντων στη χώρα τους (όπως σωλήνες, ελαστικά αυτοκινήτων κ.ά.). Αν ανατιμηθεί το γιουάν, τα κινέζικα προϊόντα στην Αμερική θα γίνουν ακριβότερα και τα αμερικάνικα στην Κίνα φτηνότερα. Αυτό θα δώσει ώθηση στην αύξηση των αμερικάνικων εξαγωγών στην Κίνα και τη μείωση των εισαγωγών από την Κίνα. Δεδομένου ότι το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με την Κίνα έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια (μόνο τους τελευταίους μήνες έπεσε λόγω της κρίσης) και η Κίνα έχει γίνει πιστώτρια χώρα στις ΗΠΑ (κατέχοντας μια τεράστια αξία αμερικάνικων ομολόγων που πλησιάζει τα 800 δισ. δολάρια, δηλαδή κοντά στο 6% του ετήσιου αμερικάνικου ΑΕΠ), μια ανατίμηση του γιουάν έναντι του δολαρίου θα ήταν ό,τι πρέπει για τους Αμερικάνους.
Σημειώστε ότι βρισκόμαστε σε μια περίοδο που οι Κινέζοι τους παίρνουν τις αγορές στη νοτιοανατολική Ασία, φτάνοντας στο σημείο πέρσι η Κίνα να γίνει ο τρίτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος των χωρών του ASEAN (Ενωση Χωρών Νοτιοανατολικής Ασίας) μετά την Ιαπωνία και την ΕΕ, εκτοπίζοντας τις ΗΠΑ που για δεκαετίες κατείχαν την τρίτη θέση. Το ποσοστό των εμπορικών συναλλαγών των χωρών του ASEAN με την Κίνα πενταπλασιάστηκε μέσα σε 15 χρόνια (από 2% το 1993 σε 11.3% το 2008), τη στιγμή που έπεσε αισθητά με τις ΗΠΑ (από 17% σε 10.6%).
Στο τελικό ανακοινωθέν των δύο προέδρων δεν έγινε καμία αναφορά πάνω στο ζήτημα των συναλλαγματικών ισοτιμιών, παρά μόνο τα δύο μέρη «αναγνώρισαν» τη «σπουδαιότητα του ανοιχτού εμπορίου» και «δεσμεύτηκαν» να «πολεμήσουν τον προστατευτισμό σε όλες του τις μορφές». Η Κίνα εμφανίστηκε επίσης πρόθυμη να συμβάλλει στον «αντιτρομοκρατικό» αγώνα (με τη μορφή της ανταλλαγής πληροφοριών και τίποτα περισσότερο), ενώ στο ζήτημα του Ιράν οι δυο πλευρές επανέλαβαν ότι υποστηρίζουν την ειρηνική χρήση των πυρηνικών, χωρίς να κάνουν καμία αναφορά σε οποιαδήποτε μέτρα εναντίον της χώρας αυτής. Γι’ αυτό και το Business Week σημείωσε ότι η επίσκεψη Ομπάμα στην Κίνα απέδωσε μικρή πρόοδο στις μεταξύ τους σχέσεις κι ότι για αρκετά χρόνια ακόμα οι σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας θα συνοδεύονται από συνεργασία αλλά και τριβές.
Σε ένα κόσμο που οι αγορές είναι καθορισμένες και περιορίζονται από την παγκόσμια οικονομική κρίση, ο ανταγωνισμός των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων θα οξύνεται, ακόμα κι αν εμφανίζεται κάτω από το πέπλο της αμοιβαίας συνεργασίας.
