Την περασμένη βδομάδα, η αρμόδια ευρωπαϊκή επιτροπή αποφάσισε την αναστολή χρηματοδότησης του επιχειρησιακού προγράμματος «Υγεία-Πρόνοια» έως ότου διευ-θετηθεί το ζήτημα της βιωσιμότητας των δομών ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης. Είχε προηγηθεί έγγραφο του Συνηγόρου του Πολίτη προς το υπουργείο Υγείας, έπειτα από την αναφορά του Δικτύου Φορέων Δομών Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης (της συνδικαλιστικής ένωσης των αφεντικών) για το έλλειμμα των 26 εκατ. ευρώ, που αφορά στη λειτουργία των 140 ξενώνων και οικοτροφείων (δομών αποασυλοποίησης), στα οποία φιλοξενούνται 2.100 άνθρωποι με ψυχικό πόνο και απασχολούνται 2.300 εργαζόμενοι. Για το τρέχον έτος απαιτούνται 109 εκατ. ευρώ και θα διατεθούν μόλις 40 εκατ., με αποτέλεσμα την κατάρρευση του προγράμματος και το κλείσιμο των δομών. Ηδη, τρεις δομές που προσφέρουν υπηρεσίες σε εφήβους ανέστειλαν τη λειτουργία τους, ενώ οι εργαζόμενοι έχουν να πληρωθούν εδώ και μήνες.
Αυτή είναι σήμερα η εικόνα της αποασυλοποίησης που υποτίθεται ότι θα παράσερνε –άμα τη εφαρμογή της– σε ριζικό μετασχηματισμό του ψυχιατρείου και εν τέλει στην κατάργησή του ως αντιεπιστημονικού και απάνθρωπου θεσμού.
Σήμερα, το 65% των ασθενών στα δημόσια ψυχιατρεία «νοσηλεύεται» με εισαγγελική εντολή, οι μηχανικές καθηλώσεις βασιλεύουν ως «θεραπευτικά μέτρα ψυχιατρικής πρακτικής», υπέρογκα χρέη και χιλιάδες κενές οργανικές θέσεις συνθέτουν μια εικόνα διάλυσης. Παράλληλα, στις κοινοτικές δομές αποασυλοποίησης οι εκατοντάδες απολύσεις και εξαναγκασμοί σε παραίτηση, τα αμέτρητα περιστατικά ασυλικής νοοτροπίας, οι καταγγελίες για αδιαφανή διαχείριση και οικονομικές ατασθαλίες των «ημετέρων» συμπληρώνουν το τοπίο της εγκατάλειψης και της ανυπαρξίας υπηρεσιών ψυχικής υγείας που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του λαού.
Είκοσι και πλέον χρόνια από τις αποκαλύψεις για τη φρίκη και την κόλαση των ψυχιατρικών ασύλων, τους τόπους εγκλεισμού έχουν διαδεχθεί μικρά διάσπαρτα άσυλα (δομές αποασυλοποίησης, ιδιωτικές κλινικές), καθώς η τομεοποίηση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας σε επίπεδο πρωτοβάθμιας φροντίδας και η ένταξη της ψυχικής υγείας στο δημόσιο γενικό σύστημα υγείας έμειναν στα χαρτιά και στις μεγαλόστομες διακηρύξεις. Οι φαρμακευτικές εταιρίες, σε άριστη συνεργασία με το ψυχιατρικό κατεστημένο, κερδοσκοπούν αδιάκοπα με την κυριαρχία των ψυχοφαρμάκων ως θεραπείας. Η εμπορευματοποίηση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας ολοένα και γιγαντώνεται, με αποτέλεσμα οι άποροι ψυχικά ασθενείς να βρεθούν στα παγκάκια και τις πλατείες ή να ξαναγυρίσουν στα ψυχιατρικά άσυλα.
Το επόμενο διάστημα αναμένονται κινητοποιήσεις των εργαζομένων στο χώρο, που απαιτούν την άμεση ένταξη των δομών αποασυλοποίησης στο δημόσιο, την απόδοση των δεδουλευμένων και την ουσιαστική κάλυψη των αναγκών ψυχικής υγείας του λαού.
