Καθώς ο παγκόσμιος καπιταλισμός βυθίζεται σε μια κρίση, το βάθος και οι συνέπειες της οποίας δε μπορούν να εκτιμηθούν με ακρίβεια από κανένα οικονομικό think tank, πληθαίνουν οι φωνές κατά του «καπιταλισμού-καζίνο» και των «άπληστων χρηματιστών», στους οποίους φορτώνονται οι ευθύνες, προκειμένου να βγει αλώβητος ο καπιταλισμός ως σύστημα.
Ταυτόχρονα, η κριτική που ασκείται παίρνει και πολιτική διάσταση. Κριτικάρεται ο νεοφιλελευθερισμός ως μοντέλο διαχείρισης των αστικών συστημάτων. Η σοσιαλδημοκρατία, όντας στην αντιπολίτευση στην πλειοψηφία των καπιταλιστικών χωρών, προσπαθεί να ανανεωθεί, ξεχνώντας πως η ίδια διαχειρίστηκε τα κράτη επί σειρά ετών και υπηρέτησε με ζήλο τα νεοφιλελεύ-θερα δόγματα, ακόμα και όταν δεν τα υποστήριζε προπαγανδιστικά. Το παράδειγμα της ΕΕ είναι το πιο χαρακτηριστικό. Οι βάσεις του εγχειρήματος μπήκαν την περίοδο μιας αγαστής συνεργασίας σοσιαλδημοκρατών-χριστιανοδημοκρατών και ολοκληρώθηκαν πάλι με το ίδιο πολιτικό δίπολο στην εξουσία. Μιτεράν-Κολ ήταν η πρώτη εκδοχή, Σιράκ-Σρέντερ η τελευταία.
Υπάρχουν, όμως, και εκείνοι που δεν διαχειρίστηκαν την εξουσία (αν και βρίσκονταν πάντοτε στις παρυφές της), σαν το δικό μας ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ, που μιλούν για «κρίση του νεοφιλελεύθερου μοντέλου», αντιπροτείνοντας μια διαχείριση με κοινωνική ευαισθησία, άφθονο κρατικό παρεμβατισμό και άσκηση ελέγχου στις αγορές. Αυτοί οι τελευταίοι εμφανίζονται σαν να έχουν ανακαλύψει το μαγικό ραβδί που θα απαλλάξει τον καπιταλισμό από τις κρίσεις του και θα δημιουργήσει ένα νέο οικονομικό μίγμα και μια νέα κοινωνική ισορροπία, στο πλαίσιο των οποίων ο καπιταλισμός δεν θα είναι άγριος και επιθετικός, αλλά περιορισμένος σε τρόπο ώστε να εξυπηρετεί τη λαϊκή ευημερία.
Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι η σημερινή κρίση είναι ταυτόχρονα και κρίση του νεοφιλελευθερισμού και των ιδεολογημάτων του. Πρώτα και κύρια, όμως, είναι κρίση του καπιταλισμού. Ιδια κι απαράλλαχτη όπως όλες οι προηγούμενες ως προς το μηχανισμό που την προκάλεσε, διαφορετική ως προς τις εκδηλώσεις της (όπως συμβαίνει με όλα τα κοινωνικά φαινόμενα). Στο κάτω-κάτω, τι είναι ο νεοφιλελευθερισμός και τι είναι αυτό που ονομάζουν «καπιταλισμό-καζίνο»; Είναι κάποιο εξάμβλωμα, κάποια παρέκκλιση από τους υγιείς νόμους εξέλιξης του καπιταλισμού; Αυτό που ονομάζουν «καπιταλισμό-καζίνο» είναι η φυσική εξέλιξη του μονοπωλιακού καπιταλισμού (όχι κάποιο καινούργιο στάδιο, αλλά η γενίκευσή του σε παγκόσμιο επίπεδο) και ο νεοφιλελευθερισμός είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος διαχείρισης. Γι’ αυτό, άλλωστε τον υπηρέτησαν εξίσου πιστά σοσιαλδημοκράτες και χριστιανοδημοκράτες.
Τώρα που το σύστημα κλυδωνίζεται, χωρίς όμως ν’ αντιμετωπίζει τα μανιασμένα κύματα της ταξικής πάλης του προλεταριάτου, η σοσιαλδημοκρατία, αναβαπτιζόμενη στην αντιπολιτευτική κολυμβήθρα, προβάλλει και πάλι ως αξιόπιστη λύση πολιτικής διαχείρισης, υποσχόμενη ότι μόνον αυτή μπορεί να κρατήσει το προλεταριάτο σε παθητικό ρόλο, χωρίς να χρειαστεί το κεφάλαιο να κάνει ιδιαίτερες παραχωρήσεις. Οσοι ακολουθούν ιδεολογικά τη σοσιαλδημοκρατία, εμφανιζόμενοι πολιτικά ως ειλικρινής και αξιόπιστη εκδοχή της (βλέπε ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ), ανεξάρτητα από το δικό τους πολιτικό μέλλον, εξυπηρετούν τον καπιταλισμό ως σύστημα. Διότι συσκοτίζουν τις αιτίες της κρίσης, καθηλώνουν τους εργαζόμενους με υποσχέσεις χρηστής διαχείρισης και υψώνουν τείχη για να κρύψουν τη μόνη κατεύθυνση που είναι προς όφελος του προλεταριάτου, την κατεύθυνση της κοινωνικής επανάστασης.
Π.Γ.
