Η περίπτωση του μέχρι προχθές εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Ιωάννη Τέντε, ο οποίος παραιτήθηκε ένα μήνα πριν τη συνταξιοδότησή του, για να τοποθετηθεί εθνικός συντονιστής κατά της διαφθοράς, με τις ευλογίες και των τριών εταίρων της συγκυβέρνησης, προσφέρεται για ένα σχόλιο σχετικά με τη σχέση προσώπων και αξιωμάτων στην κρατική πολιτική της αστικής δημοκρατίας.
Είχαμε την ευκαιρία να μελετήσουμε τον Τέντε ως δικαστή τους μήνες που διήρκεσε η δεύτερη δίκη του ΕΛΑ, καθώς ήταν πρόεδρος του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων που για πρώτη φορά εξέδωσε μια απόφαση απαλλακτική για κατηγορούμενους που κατηγορούνταν για «τρομοκρατία». Η απόφαση, βέβαια, ήταν κατά πλειοψηφία. Ο πρόεδρος Τέντες μειοψήφισε. Κι όχι μόνο μειοψήφισε, αλλά φρόντισε να γράψει μια μειοψηφούσα γνώμη με αριστοτεχνικούς νομικισμούς, προσφέροντας έτσι «έτοιμο φαγητό» στο δικαστήριο του δεύτερου βαθμού που θα ακολουθούσε (τελικά, με οριακή πλειοψηφία απαλλακτικό ήταν και το δευτεροβάθμιο δικαστήριο).
Ανθρωπος ιδιαίτερης ευφυΐας, ουσιαστικής μόρφωσης (όχι ημιμαθής και επιδειξιομανής, όπως ο Μαργαρίτης στη δίκη της 17Ν), μ’ ένα βιτριολικό χιούμορ, χαμηλών τόνων, ιδιαιτέρως ευγενής, ο Τέντες διεξήγαγε μια δικονομικά άψογη δίκη, η οποία βοήθησε τους δυο συναδέλφους του δικαστές να καταλήξουν στην απαλλακτική τους απόφαση. Ο ίδιος, όμως, ψήφισε υπέρ της καταδίκης και συγκρότησε μια νομικίστικη επιχειρηματολογία, όπως είπαμε.
Πανεπιστημιακός αριστερών πεποιθήσεων, που τύχαινε να γνωρίζει προσωπικά τον Τέντε, μας είχε μιλήσει με τα καλύτερα λόγια γι’ αυτόν, περιγράφοντας έναν δικαστή κατά κάποιο τρόπο αριστερόστροφο στις προσωπικές του απόψεις. Η τελική του τοποθέτηση στη συγκεκριμένη δίκη, όμως, έδειξε ότι ο Τέντες τις προσωπικές του απόψεις τις έχει για το σπίτι του και τις φιλικές του παρέες. Στο δικαστικό σώμα υπήρξε πάντοτε ένας αυστηρός επαγγελματίας με φιλοδοξία ανέλιξης μέχρι την κορυφή. Η μόρφωσή του και η εν γένει προσωπικότητά του είμαστε σίγουροι ότι τον έφεραν σε θέση υπεροχής έναντι των αντιπάλων του. Ηξερε ποια είναι τα καθήκοντά του ως στελέχους του αστικού δικαστικού μηχανισμού και πώς να διεκπεραιώσει αυτά τα καθήκοντα σύμφωνα με τις απαιτήσεις του συστήματος, αλλά με μια ευρωπαϊκή φινέτσα.
Ο Ι. Τέντες, που λέγεται ότι δεν ήταν δεξιός πολιτικά, μπήκε στο δικαστικό σώμα το 1973 (επί χούντας, δηλαδή), ανελίχτηκε ομαλότατα με όλες τις κυβερνήσεις και –μολονότι ήταν δικαστής και όχι εισαγγελέας– τοποθετήθηκε στην εισαγγελία του Αρείου Πάγου από τον δεξιότατο (συμπατριώτη του Κερκυραίο, όμως) Ν. Δένδια. Ηταν η περίοδος που η καταρρέουσα κυβέρνηση Καραμανλή έψαχνε ένα πρόσωπο που θα ξέπλενε το ανώτατο εισαγγελικό πόστο από το άγος του Σανιδά, του προκατόχου του Τέντε ο οποίος είχε ξεσηκώσει σάλο με τη συμπεριφορά του στο χειρισμό των διάφορων σκανδάλων.
Ο «ευπατρίδης» Τέντες είχε δώσει όλα τα εχέγγυα και ενώ δεν έκανε τίποτα διαφορετικό απ’ αυτά που έκανε ο Σανιδάς, κατάφερε με το χαμηλότονο στιλ και την ευρωπαϊκή φινέτσα του να μην απασχολεί αρνητικά την επικαιρότητα. Αυτό ήταν και το μεγάλο του προσόν, που οδήγησε στην επιλογή του για το νέο θεσμικό πόστο. Δεν έχει την πολιτική χυδαιότητα ενός Σανιδά ή ενός Κόκκινου, αλλά μπορεί να κάνει τη δουλειά εξίσου καλά μ’ αυτούς. Ιδανικός συνδυασμός.
Επιμύθιον: να μη βλέπουμε τα προσωπικά χαρακτηριστικά των ανθρώπων που υπηρετούν κορυφαίες θεσμικές λειτουργίες του συστήματος, αλλά να βλέπουμε τη λειτουργία των θεσμών που αυτά τα πρόσωπα υπηρετούν.
Π.Γ.
