Ο δρόμος για την τριτοβάθμια εκπαίδευση περνά, για τα παιδιά των φτωχών λαϊκών στρωμάτων, μέσα από τις συμπληγάδες πέτρες των πανελλαδικών εξετάσεων. Γι’ αυτούς ειδικά, είναι ένας δρόμος γεμάτος αγκάθια, εμπόδια και απογοητεύσεις.
Οι φετινές πανελλαδικές εξετάσεις ολοκληρώθηκαν την Παρασκευή 10 Ιούνη για τα Γενικά Λύκεια (την Παρασκευή 17 Ιούνη για τα ΕΠΑΛ) και οι βαθμολογίες των υποψηφίων μαζί με τα στατιστικά στοιχεία όλων των μαθημάτων, ανακοινώθηκαν την Τρίτη 28 Ιούνη.
Ολο αυτό το διάστημα, δημοσιογράφοι-απολογητές του συστήματος, ψυχολόγοι και πανεπιστημιακοί που έχουν χάσει κάθε επαφή με τα λαϊκά στρώματα, έπαιρναν σβάρνα τα κανάλια και προσπαθούσαν να μας πείσουν ότι στις πανελλαδικές εξετάσεις δεν κρίνεται το μέλλον των υποψηφίων, πως οι ευκαιρίες που θα παρουσιαστούν στη ζωή είναι πολλές και ότι μια πιθανή αποτυχία σε αυτές δεν θα φέρει και την καταστροφή του κόσμου. Για τα δικά τους παιδιά, βέβαια, κάνουν ό,τι μπορούν για να πετύχουν στις πανελλαδικές, στέλνοντάς τα στα καλύτερα ιδιωτικά σχολεία, ενισχύοντάς τα με φροντιστήρια και ιδιαίτερα μαθήματα και αν παρολαυτά δεν τα καταφέρουν, έχουν έτοιμη τη θέση σε κάποιο πανεπιστημιακό ίδρυμα του εξωτερικού.
Από κοντά φυσικά και αστοί πολιτικάντηδες, που δήθεν αφουγκράζονται την αγωνία και το άγχος των μαθητών, διαγκωνίζονταν στο ποιος θα γράψει το πιο μελιστάλακτο και αγαπησιάρικο μήνυμα προς τους μαθητές στα μέσα κονωνικής δικτύωσης:
Αυτή που φυσικά το τερμάτισε είναι η Νίκη Κεραμέως. Η υπουργός που υπονομεύει διαρκώς το δημόσιο σχολείο και το Πανεπιστήμιο, λειτουργώντας ιδανικά ως εκπρόσωπος του σχολαρχών και των κολλεγιαρχών, που σαρώνει τα εργασιακά δικαιώματα των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων και μετατρέπει το Λύκειο σε ναρκοπέδιο για τους μαθητές με τις ατελείωτες εξετάσεις, φόρεσε το καλύτερο χαμόγελό της και τους έστειλε μήνυμα και ευχές για επιτυχία.
Γιατί λέμε ότι αυτά τα μηνύματα αποτελούν πρόκληση και φτύσιμο για τα παιδιά της εργαζόμενης κοινωνίας;
Μα κάθε λαϊκή οικογένεια γνωρίζει ότι η μοναδική ευκαιρία για πανεπιστημιακές σπουδές (και όλα τα υπόλοιπα πλεονεκτήματα που φέρνουν αυτές ως αποτέλεσμα) έρχεται μέσα από την επιτυχία στις πανελλαδικές εξετάσεις για την εισαγωγή στο δημόσιο πανεπιστήμιο. Γι’ αυτό και στερείται τα πάντα, ειδικά από τη στιγμή που τα παιδιά της περνούν τις πύλες του Λυκείου, προκειμένου να στηρίξει με τοπικά φροντιστήρια τη μορφωτική τους προσπάθεια.
Οι σπουδές σε πανεπιστήμια του εξωτερικού είναι μόνο γι’ αυτούς που έχουν χοντρό πορτοφόλι.
Μεγάλος πονοκέφαλος της αστικής τάξης και του πολιτικού της προσωπικού, εδώ και δεκαετίες, είναι η ιστορικά διαμορφωμένη δυναμική τάση της νεολαίας της εργαζόμενης κοινωνίας για πανεπιστημιακή μόρφωση.
Μέσα στο δημόσιο πανεπιστήμιο οι νέοι χτίζουν προσωπικότητες που κατέχουν γνώσεις, δεξιότητες, αυξημένη κρίση της κοινωνικο-οικονομικής και πολιτικής πραγματικότητας (με τη σχετική έννοια που αυτά πραγματώνονται στο πλαίσιο του καπιταλισμού), πολλαπλασιάζουν στον μέγιστο βαθμό τις ευκαιρίες για επαγγελματική αποκατάσταση και κάνουν όνειρα για μια ζωή πιο άνετη από αυτήν των γονιών τους.
Γι’ αυτούς τους λόγους αποτελούν εν δυνάμει στρώμα που υπό προϋποθέσεις μπορεί να διεκδικεί καλύτερους μισθούς και εργασιακές σχέσεις, ενώ κατά περιόδους, όταν ειδικά πιέζεται οικονομικά ή περιορίζονται οι πολιτικές ελευθερίες του, παρουσιάζει πολύ έντονη επαναστατικότητα.
Εχουν βαλθεί, λοιπόν, όλοι οι διαχειριστές της εξουσίας για λογαριασμό της μπουρζουαζίας, να ανακόψουν αυτήν την τάση για σπουδές. Είτε θεσμοθετώντας έντονους ταξικούς φραγμούς, τόσο στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (ειδικά στο Λύκειο, πρόσφατα με την Τράπεζα Θεμάτων) όσο και κατά την εισαγωγή (με την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής) και τη φοίτηση στα ΑΕΙ, είτε λουστράροντας και ξανα-λουστράροντας τη λεγόμενη τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση, με στόχο να στρέψουν σε αυτήν ειδικά την τεράστια πλειοψηφία των παιδιών της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων.
Ολες οι προσπάθειες ως τώρα δεν είχαν τα αναμενόμενα για το σύστημα αποτελέσματα, καθώς η νεολαία (μαθητική ή φοιτητική), όταν συνειδητοποιούσε το πρόβλημα, τη στέρηση δηλαδή του δικαιώματός της στη μόρφωση, ακύρωνε με δυναμικούς αγώνες όλες τις αντιδραστικές ρυθμίσεις.
Ωστόσο, για την ώρα η εργαζόμενη κοινωνία δείχνει ζαλισμένη από τα απανωτά χτυπήματα, ενώ η νεολαία της δεν μπόρεσε να αποτρέψει την εφαρμογή των αντιεκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων (Τράπεζα Θεμάτων στην Α΄ και Β΄ Λυκείου, Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής, μείωση του αριθμού των εισακτέων τις τελευταίες δύο χρονιές, ειδικά δε φέτος κατά 9.000 κ.ά).
Οι επιπτώσεις των αντιεκπαιδευτικών ρυθμίσεων «επί του πεδίου»
Ας δούμε τώρα πώς διαμορφώνονται οι μέσοι όροι των επιδόσεων των υποψηφίων ΓΕΛ σε όλα τα μαθήματα στις φετινές εξετάσεις, ανά επιστημονικό πεδίο, οι αντίστοιχοι μέσοι όροι της περσινής χρονιάς καθώς και ο υπολογισμός της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (Ε.Β.Ε.) τόσο με τον χαμηλότερο προβλεπόμενο συντελεστή (0,8) όσο και με τον υψηλότερο (1,2).
Σημειώνεται ότι στο 1ο επιστημονικό πεδίο, τη χρονιά 2020-2021 οι υποψήφιοι εξετάστηκαν στην Κοινωνιολογία, ενώ φέτος αυτή αντικαταστάθηκε από τα Λατινικά, γιατί όπως είπε και ο υπουργός Μπουμπούκος, «η κοινωνιολογία είναι ένα μάθημα που κάνει τα παιδιά αριστερά».
Οι μέσοι όροι ανά μάθημα που σημειώνονται στην 2η στήλη κάθε πίνακα προσεγγίζουν τους πραγματικούς μέσους όρους που γνωρίζει μόνο το υπουργείο Παιδείας, μιας και είναι το μόνο που έχει στη διάθεσή του τους βαθμούς όλων των υποψηφίων σε όλη την επικράτεια. Εμείς υπολογίσαμε τους μέσους όρους με βάση τα στατιστικά στοιχεία που δημοσιεύει το ΥΠΑΙΘ, στα οποία δίνεται ο αριθμός των υποψηφίων που κατέγραψαν επιδόσεις μέσα σε κάποιες κλάσεις (δηλαδή από 0 έως 5, από 5 έως 10, από 10 έως 11, από 11 έως 12, . . . , από 19 έως 20), αντιστοιχίζοντας σε κάθε υποψήφιο της κλάσης την κεντρική τιμή της κλάσης (π.χ. σε κάθε υποψήφιο της κλάσης 0 έως 5 αντιστοιχίσαμε τον βαθμό 2,5 κ.ο.κ.).
Στην 3η στήλη κάθε πίνακα φαίνεται η Ε.Β.Ε. που προέκυψε τελικά με τους υπολογισμούς που έκανε το υπουργείο από τους βαθμούς όλων των υποψηφίων, ενώ στην 4η στήλη φαίνονται οι εκτιμώμενοι μέσοι όροι ανά μάθημα για τη φετινή χρονιά καθώς και οι εκτιμώμενες Ε.Β.Ε. Παρατηρούμε ωστόσο, ότι δεν υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στις Ε.Β.Ε. (ελάχιστη και μέγιστη) που μπορεί να υπολογίσει ο καθένας μας, από στις πραγματικές Ε.Β.Ε. που ανακοινώνει τελικά το υπουργείο Παιδείας.
Με μια πρώτη ματιά στους παραπάνω πίνακες διαπιστώνουμε ότι για τη φετινή χρονιά, η ΕΒΕ είναι χαμηλότερη στο 2ο και 3ο επιστημονικό πεδίο (θετικών-τεχνολογικών και σπουδών υγείας), ενώ είναι μεγαλύτερη για το 1ο και 4ο επιστημονικό πεδίο (ανθρωπιστικών και σπουδών οικονομίας-πληροφορικής) με πολύ μικρές ωστόσο διαφορές από πέρσι.
Υπενθυμίζουμε ότι σύμφωνα με το νόμο Κεραμέως (4777/17-2-2021, άρθρο 4Β), προϋπόθεση για να συμμετάσχει κάποιος υποψήφιος στη διαδικασία επιλογής για τις σχολές και τα τμήματα των Πανεπιστημίων είναι η επίτευξη στις πανελλαδικές εξετάσεις βαθμολογικής επίδοσης ίσης ή μεγαλύτερης από την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής ανά σχολή ή τμήμα ή εισαγωγική κατεύθυνση.
Κοντολογίς, για να αποκτήσει απλά κάποιος υποψήφιος δικαίωμα συμπλήρωσης του μηχανογραφικού δελτίου, θα πρέπει οπωσδήποτε να έχει σημειώσει βαθμολογική επίδοση τουλάχιστον ίση με την χαμηλότερη ΕΒΕ (δηλαδή αυτή με συντελεστή το 0,8).
Σημειώνουμε ότι το σχολικό έτος 2020-2021 είχαμε την παρακάτω κατανομή στους υποψηφίους των ΓΕΛ:
Δηλαδή το 33,16% (το 1/3) των υποψηφίων ΓΕΛ έμειναν εκτός τμημάτων (ΑΕΙ, ΑΣΠΑΙΤΕ-ΑΣΤΕ, Στρατός-Αστυνομία-Λιμενικό-ΑΕΝ), κάτι που λίγο πολύ αναμένεται να συμβεί και φέτος. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι περίπου το 1/3 των υποψηφίων δεν θα μπορέσει να δηλώσει καμία σχολή και θα πάρει την άγουσα για τα ΙΕΚ.
Επιπλέον, υπολογίζεται ότι μόνο το 1/3 περίπου των υποψηφίων θα έχει τη δυνατότητα να δηλώσει οποιαδήποτε σχολή επιθυμεί στο μηχανογραφικό δελτίο (δηλαδή ο μέσος όρος των τεσσάρων μαθημάτων ξεπερνά και την μέγιστη Ε.Β.Ε. του πεδίου). Το τελευταίο 1/3 που απομένει είναι εκείνο που θα μπορέσει να δηλώσει σχολές μεσαίου και χαμηλού ενδιαφέροντος.
Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα σε ορισμένες σχολές να μείνουν αρκετές θέσεις κενές, όπως για παράδειγμα συνέβη πέρσι με το τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών στην Ξάνθη, στο οποίο δεν εισήχθη κανένας υποψήφιος.
Εκείνο το οποίο πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι σημασία δεν έχει εάν οι βάσεις φέτος πέσουν λίγο χαμηλότερα ή του χρόνου ανέβουν ένα σκαλί παραπάνω, αν οι υποψήφιοι έγραψαν κάπως χειρότερα σε ένα μάθημα ή καλύτερα σε κάποιο άλλο, αν αυτοί που πέφτουν κάτω από τη βάση είναι περισσότεροι ή λιγότεροι, αφού οι επιδόσεις έχουν να κάνουν με το βαθμό διαβαθμισμένης δυσκολίας των θεμάτων, με τις «τορπίλες» δηλαδή που θέτουν οι θεματοδότες, προκειμένου να πετύχουν το διαμοιρασμό των υποψηφίων σε «άριστους, μέτριους ή κακούς».
Σημασία έχει αυτός καθαυτός ο ταξικός φραγμός των πανελλαδικών εξετάσεων, που συντηρείται και μέσω του ιδεολογήματος ότι «δεν είναι όλοι ικανοί να σπουδάσουν», την ίδια στιγμή που ανθίζουν και πριμοδοτούνται τα κολλέγια (τα ισοτιμούν στην ουσία με τα πανεπιστήμια) -για την εισαγωγή στα οποία δεν απαιτείται καμιά «αριστεία», πέρα από τη δυνατότητα της «τσέπης» των οικογενειών- και τα ξένα πανεπιστήμια για τους γόνους της μεσαίας και μεγάλης αστικής τάξης.
Σημασία έχει ότι επιπλέον ισχυροί «κόφτες», όπως η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής παραμένουν -προς το παρόν- αλώβητοι και παγιώνεται η εφαρμογή τους (τουλάχιστον από την παρούσα κυβέρνηση. Οι επόμενες αστικές κυβερνήσεις θα εφεύρουν άλλα «φίλτρα», για να ενισχύσουν την τοξικότητα του ταξικού φραγμού των πανελλαδικών εξετάσεων).
Μα πάνω απ’ όλα σημασία έχει το ίδιο το περιεχόμενο του αστικού σχολείου, που διαμορφώνει προσωπικότητες με ρηχές γνώσεις μιας χρήσης, χωρίς κρίση και πλατιούς ορίζοντες. Περιεχόμενο που έχει διαφοροποιημένες επιπτώσεις στους μαθητές, στη μορφωτική και εκπαιδευτική τους διαδρομή, ανάλογα με την ταξική τους προέλευση, με το κοινωνικό-οικονομικό-μορφωτικό στρώμα από το οποίο προέρχονται.
ΥΓ. Ο τίτλος προέκυψε από παράφραση ατάκας του Βασίλη Αυλωνίτη σε κωμωδία με τίτλο «Ο Λεφτάς».
Γ.Ρ.