Με γενικότητες και αοριστίες περιέγραψε ο Γ. Παπανδρέου στις προγραμματικές δηλώσεις την πολιτική της κυβέρνησης για την Παιδεία. Πλην, όμως, κατέστησε σαφές ότι η Παιδεία είναι το όχημα για να αναπαράγεται ο «μερικός» άνθρωπος, ο υποταγμένος εργαζόμενος της απόλυτης δεξιότητας, της προσαρμοζόμενης στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της καπιταλιστικής αγοράς. Εκεί ακριβώς παρέπεμπε η αναφορά του στην Παιδεία που «είναι στον πυρήνα του αναπτυξιακού μοντέλου» «διαμορφώνοντας νέες δεξιότητες, εργαλεία, επαγγέλματα, αντιλήψεις για την πράσινη ανάπτυξη, νοοτροπίες για τη διακυβέρνηση της χώρας». Θέλοντας να δώσει το στίγμα της πολιτικής του, ο Παπανδρέου έκανε ιδιαίτερη αναφορά στην προώθηση της αξιολόγησης, την οποία συνέδεσε, όχι τυχαία, με την «επιβράβευση», δηλαδή την οποιαδήποτε εξέλιξη μαθητών-εκπαιδευτικών, αλλά και τον μισθό των εκπαιδευτικών και στην προώθηση της «επιμόρφωσης», με πυρήνα τις «ανάγκες» της σχολικής μονάδας, που θα χρησιμοποιηθεί σαν το τυρί για να αποδεχτούν οι εκπαιδευτικοί τη φάκα του επιθεωρητισμού, που τώρα κομψά αποκαλείται «αξιολόγηση».
Φυσικά για τους μισθούς των εκπαιδευτικών, ο πρωθυπουργός δεν ανέλαβε καμιά δέσμευση, παρόλο που τα στελέχη του κόμματός του στη Διδασκαλική Ομοσπονδία (Μπράτης-πρόεδρος και σία) έκαναν σημαία στη μεγάλη απεργία του 2006 τα 1400 ευρώ καθαρά στον νεοδιόριστο εκπαιδευτικό και διέφυγε το θέμα με ένα «θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να στηρίξουμε το εισόδημα του εκπαιδευτικού», στέλνοντας το μήνυμα στους εκπαιδευτικούς να αρκεστούν στα ψίχουλα της γενικότερης εισοδηματικής πολιτικής. Για τα Πανεπιστήμια, ο Παπανδρέου είχε να πει περισσότερα, καθότι η ανώτατη εκπαίδευση είναι στο μάτι του κυκλώνα της πολιτικής σε όλη την Ευρωπαϊκή Ενωση. Διεμήνυσε πως θα υπάρξει «νέο απλό θεσμικό πλαίσιο, με κατοχύρωση της αυτοτέλειας των ιδρυμάτων, με λογοδοσία και προγραμματισμό». Στην ουσία, δηλαδή, περιέγραψε ένα νομοθετικό πλαίσιο, που στον πυρήνα του δεν θα διαφέρει από το νόμο-πλαίσιο της ΝΔ, αφού θα περιέχει τις βασικές συνιστώσες του νόμου Γιαννάκου, την αξιολόγηση και τους συμπεφωνημένους με το κράτος πολυετείς προγραμματισμούς. Η έμφαση στην «αυτοτέλεια» και στο «απλό θεσμικό πλαίσιο» είναι η καλυμμένη προσπάθεια του κράτους να πάρει αποστάσεις από τις υποχρεώσεις του απέναντι στα ιδρύματα. Είναι η λειψή κρατική χρηματοδότηση και η επιβίωση των Πανεπιστημίων μέσω ιδίων πόρων, είναι η μείωση των εισαγόμενων στα Πανεπιστήμια φοιτητών, είναι η αποφασιστική παρέμβαση των Πανεπιστημίων στο «ποιόν» των υποψήφιων φοιτητών τους, μέσω της καθιέρωσης ειδικών κριτηρίων, που θα σημάνει την ένταση των ταξικών φραγμών, είναι η ανάληψη δράσης για την καταπάτηση του ασύλου (βλέπε πρόταση ΚΙΠΑΝ προς τη Σύγκλητο του ΑΠΘ), κ.λπ. Την προσαρμογή στη Διακήρυξη της Μπολόνια επιβεβαίωσε έμμεσα ο Παπανδρέου, αναφέροντας ότι «στόχος είναι να προσελκύει (το Πανεπιστήμιο) ξένους φοιτητές και να έχει έσοδα από τη διεθνή αυτή παρουσία». Η περίφημη «κινητικότητα» των φοιτητών (με το αζημίωτο φυσικά για τα ιδρύματα και για το κράτος που τους υποδέχεται (δίδακτρα), γεγονός που θα ανοίξει την όρεξη για επέκταση της «συμμετοχής» των φοιτητών-πελατών στο κόστος σπουδών] δε μπορεί, βεβαίως, να γίνει χωρίς τη «σύγκλιση» των πανεπιστημιακών συστημάτων, χωρίς την «αντιστοίχηση» των σπουδών, που σημαίνει καθιέρωση κύκλων σπουδών, αποτίμηση των σπουδών σε πιστωτικές μονάδες και αξιολόγηση. Θέλοντας να κερδίσει εντυπώσεις, ο Παπανδρέου επανέλαβε στις προγραμματικές δηλώσεις το «στόχο» της αύξησης της κρατικής χρηματοδότησης στο 5% του ΑΕΠ (ποιο ΑΕΠ, όταν είναι γνωστό ότι αυτό έχει κάνει βουτιά) ως το τέλος της τετραετίας, που πολύ εύκολα και γρήγορα μπορεί να γίνει φύλλο και φτερό, αφού η «καμένη γη» περιγράφεται ήδη με μελανά χρώματα και άρχισαν τα όργανα από την ΕΕ. Αλλά και το 2% για την έρευνα, ο Παπανδρέου μας έκανε σαφές πώς το εννοεί: ως «συνολική επένδυση, με αυξημένη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα», δηλαδή με ευρύτατη συμμετοχή των επιχειρήσεων, προς όφελος των οποίων, για τη μεγιστοποίηση των καπιταλιστικών κερδών, θα πραγματοποιείται η έρευνα.
Με δεσποτικό ύφος «σιδηράς κυρίας» η νέα υπουργός Παιδείας, Αννα Διαμαντοπούλου, ανέλαβε να εξειδικεύσει τις προγραμματικές δηλώσεις. Οσοι πίστεψαν την «ελπίδα» που τους πρόσφερε προεκλογικά το ΠΑΣΟΚ, έπεσαν σε βαριά κατάθλιψη ακούγοντάς την να δηλώνει με ύφος που δε σηκώνει κουβέντα πως:
♦ «Θα δώσουμε τη μάχη για το σχολείο της προσπάθειας, το σχολείο της αξιολόγησης, το σχολείο της επιβράβευσης», πως «αξιολόγηση, επιβράβευση, επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, είναι ένα τρίπτυχο που διέπει τη σχέση μας μαζί τους. Και βεβαίως αξιοπρεπής αμοιβή και κίνητρα στους εκπαιδευτικούς, είναι το κομβικό στοιχείο της πολιτικής μας». Η νέα κυβέρνηση και το υπουργείο Παιδείας, κάνουν κυρίαρχο στοιχείο της πολιτικής τους στην Παιδεία -και αυτό το τόνισε με έμφαση πολλές φορές η Διαμαντοπούλου στην πρώτη συνάντησή της με τη ΔΟΕ- την αξιολόγηση και τη σύνδεσή της με το μισθό. Σε κάθε περίπτωση, τα παραπάνω ακούγονται ως τρομοκρατικό μήνυμα και η ζωή θα δείξει αν θα επιχειρήσουν τελικά να εφαρμόσουν ένα νόμο που έμεινε ανενεργός 12 χρόνια τώρα (οι ρυθμίσεις για την αξιολόγηση περιλαμβάνονται στη «μεταρρύθμιση Αρσένη»), αφού ξυπνάει άγριες μνήμες επιθεωρητισμού και που ούτε η ΝΔ δεν τόλμησε να ενεργοποιήσει.
♦ Η κυρίαρχη κατεύθυνση θα είναι το «ανοικτό σχολείο, μεταφορικά και κυριολεκτικά. Ανοικτό στην κοινωνία, με συμμετοχή εκπαιδευτικών, γονέων και τοπικών φορέων, με συγκεκριμένους στόχους ανά σχολείο εκπαιδευτικού έργου, με αξιολόγηση και λογοδοσία». Προμηνύεται, λοιπόν, ακόμα πιο αθρόα είσοδος των επιχειρήσεων στα σχολεία (πειράματα σαν αυτά της «ευέλικτης ζώνης» ήταν μόνο τα ορεκτικά), των τοπικών αρχόντων, κ.λπ., που θα διαμορφώνουν σε ένα βαθμό το αναλυτικό πρόγραμμα, αναλαμβάνοντας τη διδασκαλία ιδι-αίτερων γνωστικών αντικειμένων και δεξιοτήτων, ώστε να προετοιμάζεται κατάλληλα το εργατικό δυναμικό της περιοχής τους. Στη συνάντηση με τη ΔΟΕ, η Διαμαντοπούλου, έκανε λόγο για σχολείο με δυνατότητα ευελιξίας στο 10-15% του προγράμματος για αρχή, στο πλαίσιο του ενιαίου εθνικού προγράμματος. Ο βασικός πυρήνας θα καθορίζεται κεντρικά από το υπουργείο, ώστε να μην αμφισβητείται στο ελάχιστο ο ρόλος του σχολείου στον καπιταλισμό και οι κυρίαρχοι «εθνικοί στόχοι». Η κατηγοριοποίηση των σχολικών μονάδων είναι εμφανής και τη χαριστική βολή θα δίνει η «λογοδοσία» τους, δηλαδή η αξιολόγησή τους με κριτήρια αγοράς.
♦ «Ο εκπαιδευτικός χρόνος που χάνεται θα αναπληρώνεται σε κάθε περίπτωση». Προφανώς, η δήλωση δεν αφορά την υποχρέωση του υπουργείου Παιδείας να καλύπτει έγκαιρα και με το παραπάνω τα χιλιάδες κενά, (υπολογίζονται σε 5.000), που στην πραγματικότητα είναι πολύ παραπάνω, αν πάρουμε υπόψη τις πραγματικές ανάγκες των σχολείων. Αφορά κυρίως τους μαθητές, στους οποίους αποστέλλεται τρομοκρατικό μήνυμα, σε περίπτωση που διανοηθούν να κατέβουν σε αγώνες και καταλήψεις.
♦ «Απόλυτη δέσμευση είναι το ολοήμερο σχολείο, με μόνιμο προσωπικό για όλα τα βασικά μαθήματα»! Εκτός από την εμμονή στη διατήρηση και επέκταση ενός θεσμού, που στην ουσία είναι ολοήμερο παιδοφυλακτήριο και αποτελεί φθηνή λύση για το κεφάλαιο προσαρμογής του σχολείου στις εργασιακές σχέσεις-λάστιχο των γονιών, εδώ έχει σημασία να δούμε και την αναφορά στο μόνιμο προσωπικό «για όλα τα βασικά μαθήματα» και τη σκόπιμη παράλειψη για το τι θα γίνει με τα άλλα. Πρόκειται σαφώς για καλυμμένη διατήρηση της ωρομισθίας, της χειρότερης μορφής εργασίας στην εκπαίδευση, που σημειωτέον καθιέρωσε το ΠΑΣΟΚ. Υπογραμμίζουμε ότι δέσμευση για κατάργηση της ωρομισθίας αρνήθηκε να αναλάβει η Διαμαντοπούλου στη συνάντηση με τη ΔΟΕ, παρόλο που το θέμα τέθηκε. Τα περί «ενιαίου προγράμματος» στα ολοήμερα σχολεία, επιτρέψτε μας να τα ακούμε βερεσέ, αφού προϋποθέτουν αύξηση της χρηματοδότησης για προσλήψεις εκπαιδευτικού προσωπικού (προφανώς θα παραμένουν στο σχολείο όλα τα παιδιά σε όλη τη διάρκεια λειτουργίας του ολοήμερου) και γενική αλλαγή στα αναλυτικά προγράμματα. Θα μείνουν, λοιπόν, οι εντυπώσεις της «πιλοτικής εφαρμογής», όπως και στο παρελθόν, και στο δια ταύτα θα διαιωνίζεται το παιδοφυλακτήριο.
♦ «Στόχευση είναι η «προσχολική εκπαίδευση για όλα τα παιδιά άνω των τριών ετών»! Δεν είναι, προφανώς, τυχαία, η απουσία αναφοράς στη διετή υποχρεωτικότητα, μιας και είναι ήδη κατοχυρωμένη νομοθετικά η μονοετής υποχρεωτικότητα (ανεξάρτητα από τις εγκυκλίους της προηγούμενης κυβέρνησης, που συνεχώς την υπονόμευαν, δίνοντας μεγάλο κομμάτι της πίτας στους παιδικούς σταθμούς). Τα φίδια πρέπει να ζώσουν τους νηπιαγωγούς, τους γονείς, ιδιαίτερα αν θυμηθούν τη σχετική αναφορά στις «15 δεσμεύσεις για την παιδεία» του ΠΑΣΟΚ όταν ήταν στην αντιπολίτευση. Σύμφωνα με αυτή «το ΠΑΣΟΚ εγγυάται την προσχολική εκπαίδευση για όλα τα παιδιά άνω των 3 ετών, στηρίζοντας την ανάπτυξη των δημόσιων νηπιαγωγείων ή ακόμα και συμπληρώνοντας ένα σημαντικό μέρος του κόστους που πληρώνει η ελληνική οικογένεια σήμερα σε ιδιωτικά νηπιαγωγεία». Τα ιδιωτικά νηπιαγωγεία, οι παιδικοί σταθμοί δήμων και ιδιωτών είναι μια έτοιμη υποδομή, της οποίας το ΠΑΣΟΚ θα κάνει χρήση, με την επιδότηση των γονέων με ένα μέρος μόνο του κόστους φοίτησης των νηπίων! Ούτε, λοιπόν, αποκλειστικά δημόσιες υποδομές, ούτε πλήρης κάλυψη του κόστους της διετούς φοίτησης από το κράτος!
♦ «Πιστοποιείται το εθνικό απολυτήριο, μετά από γενικές και αντικειμενικές εξετάσεις, ενώ πάμε σε αλλαγές στη Β΄ και Γ΄ Λυκείου», «σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με βάση το εθνικό απολυτήριο σε συνεργασία με τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα». Η Διαμαντοπούλου έβγαλε ήδη το πόρισμα του διαλόγου-φάρσα (η πρώτη φάση του θα ολοκληρωθεί στο τέλος Νοέμβρη). Η επιστροφή σε ένα σύστημα-παραλλαγή της μεταρρύθμισης Αρσένη, με αποφασιστική, όμως, εμπλοκή των Πανεπιστημίων στην επιλογή των φοιτητών θα είναι το «αναμορφωμένο» Λύκειο και η αλλαγή στο σύστημα πρόσβασης. Πανελλαδικές εξετάσεις σε όλες τις τάξεις του Λυκείου σε 8-9 μαθήματα για την απόκτηση του εθνικού απολυτήριου, επιλογή από τα Πανεπιστήμια με κριτήρια και συντελεστές που θα θέτουν τα ίδια, εγγραφή σε Πανεπιστήμιο ή Σχολή και όχι σε Τμήμα και από κει και πέρα και άλλα φίλτρα για την επιλογή συγκεκριμένου Τμήματος.
♦ Το «Τεχνολογικό και Επαγγελματικό Λύκειο είναι κυρίαρχη προτεραιότητα». Διατήρηση, συνεπώς, του σχολείου των δυο τύπων και «αναμόρφωση» της λεγόμενης τεχνικοεπαγγελματικής εκπαίδευσης, δηλαδή νέο φτιασίδωμα για να ξεγελούν τις ελπίδες τους τα παιδιά των φτωχών λαϊκών στρωμάτων και να αποσπάται σημαντικό κομμάτι των δυνητικά υποψήφιων για τα Πανεπιστήμια, που θα ρίχνεται απευθείας στην παραγωγή.
Η Διαμαντοπούλου επανέλαβε επίσης την απόφαση για «πάγωμα» των αδειών λειτουργίας των κολεγίων, ώστε να διατηρηθούν τα προσχήματα με την εκ νέου αξιολόγηση των αιτήσεων για άδεια λειτουργίας, και εξέταση του ζητήματος στο πλαίσιο της συνολικής αντιμετώπισης του θέματος της ενσωμάτωσης της ευρωπαϊκής οδηγίας, για την αναγνώριση των επαγγελματικών δικαιωμάτων (και συνεπώς των πτυχίων) των απόφοιτων των κολεγίων. Ούτε σκέψη για λουκέτο στα κολέγια και ανυπακοή στους ευρωπαίους εταίρους.
Και βέβαια έκανε ιδιαίτερη αναφορά και στη «δια βίου μάθηση», αφού αυτή αποτελεί το μότο για την κοινωνική νομιμοποίηση της εργασιακής περιπλάνησης, της ανασφάλειας και της θεωρίας της «απασχολησιμότητας».
Γιούλα Γκεσούλη