Με την ίδρυση του Διεθνούς Πανεπιστήμιου της Ελλάδας (ΔΙΠΑΕ), βάσει νόμου που ψηφίστηκε στο τέλος του Αυγούστου από τη βουλή, η κυβέρνηση πετυχαίνει ταυτόχρονα δυο στόχους: Να δημιουργήσει από τη μια ένα πανεπιστήμιο, που τύποις θα είναι δημόσιο, θα λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, θα αντιμετωπίζει τους φοιτητές ως πελάτες και θα έχει όλα τα χαρακτηριστικά των προδιαγραφών που θέτει η Μπολόνια. Και από την άλλη να προσελκύει πνευματικό κεφάλαιο από τα μεσοαστικά στρώματα των γειτονικών βαλκανικών χωρών ή κάποιων χωρών της Μεσογείου, μέσω του οποίου ο ελληνικός καπιταλισμός ευελπιστεί να επηρεάσει προς όφελός του και τις πολιτικοοικονομικές σχέσεις με αυτές τις χώρες. Αλλωστε είναι καιρός τώρα που διεκδικεί για την αφεντιά του το ρόλο του βαλκάνιου χωροφύλακα, ενώ τα τελευταία χρόνια προσπαθεί να ροκανίσει κι αυτός λιγάκι από την πίτα των αγορών των χωρών της Βαλκανικής.
Η διάσταση αυτή ομολογήθηκε πολλές φορές κατά τη σχετική συζήτηση στη βουλή από πολλούς βουλευτές, τόσο της ΝΔ όσο και του ΠΑΣΟΚ, άλλοτε ανοιχτά και άλλοτε συγκαλυμμένα. Χαρακτηριστικός ήταν ο λόγος του Μάξιμου Χαρακόπουλου, κυβερνητικού βουλευτή: «Με την ίδρυση του ΔΙΠΑΕ έχει την ευκαιρία -η Ελλάδα- μαζί με γνώσεις, να μεταλαμπαδεύσει αρχές, συνείδηση και ιδανικά. Εχει τη δυνατότητα να οικοδομήσει συμμαχίες, να ανοίξει νέους δρόμους, οικονομικών και άλλων συνεργασιών, αφού θα μπορεί να υπολογίζει στο επιστημονικό δυναμικό που θα μορφωθεί εδώ και θα γυρίσει να προσφέρει στον τόπο του», δήλωσε.
Ως προς τον πρώτο στόχο της ίδρυσης του Διεθνούς Πανεπιστήμιου, που θα έχει διοικητική έδρα τη Θεσσαλονίκη, έχουμε να παρατηρήσουμε τα εξής: Το ΔΙΠΑΕ θα αποτελέσει όχημα για τη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα, παρά τη συνταγματική απαγόρευση. Γι’ αυτό επιλέχτηκε η φόρμουλα του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου, που τελεί υπό την εποπτεία του κράτους, που όμως οι φοιτητές του, προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί, καταβάλλουν δίδακτρα (άρθρο 5, παράγραφος 6). Γι’ αυτό και πολλοί κυβερνητικοί βουλευτές αναφέρθηκαν με θετικά σχόλια στο σημείο αυτό, θεωρώντας -δικαίως- το ΔΙΠΑΕ πρόκριμα για τα «μη κρατικά-μη κερδοσκοπικά» πανεπιστήμια.
Ετσι, λοιπόν, και θεσμικά πια η Ελλάδα εμπορεύεται υπηρεσίες ανώτατης εκπαίδευσης, ταιριάζοντας το βήμα της με αυτό που επιτάσσει ο Κοινός Ευρωπαϊκός Χώρος Ανώτατης Εκπαίδευσης.
Οι φοιτητές-πελάτες, σύμφωνα με το νόμο, θα είναι «ιδίως αλλοδαποί», που υποχρεούνται, εκτός των σχετικών τίτλων (δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για τους προπτυχιακούς, ή ισότιμου ή αντίστοιχου των ελληνικών ΑΕΙ τίτλου σπουδών του εξωτερικού για τους μεταπτυχιακούς) να είναι μόνιμοι κάτοικοι του εξωτερικού τα τελευταία έξι (6) χρόνια πριν από το χρόνο υποβολής της υποψηφιότητας. Ο νόμος υπονοεί ότι αναφέρεται και στους έλληνες της ομογένειας, όμως αυτή η αόριστη και θολή διατύπωση «ιδίως αλλοδαποί», αφήνει στην πραγματικότητα πολλά ερωτηματικά σχετικά με τις μελλοντικές προθέσεις και εφαρμογές κατά περίσταση. Υπάρχει δηλαδή περίπτωση να εγγράφονται περιστασιακά και ημεδαποί; Και αν ναι, το πτυχίο τους θα είναι ισότιμο των ελληνικών πτυχίων; Και πού πάει η ισότητα των πολιτών έναντι του νόμου(εισαγωγή με πανελλαδικές και μη);
Ολα τα χαρακτηριστικά του Διεθνούς Πανεπιστήμιου, η δομή και λειτουργία του, παραπέμπουν κυρίως σε «κολέγιο», κατά τα αμερικάνικα πρότυπα και τα πρότυπα που χαράζει η Μπολόνια.
Οι φοιτητές-πελάτες επιλέγονται κατόπιν υποβολής αίτησής τους. Προεδρικό διάταγμα που θα εκδοθεί θα καθορίσει τα κριτήρια για την αξιολόγηση των αιτήσεων και την επιλογή των υποψηφίων. Εάν ο αριθμός των ενδιαφερόμενων είναι μεγαλύτερος από τον αριθμό των διαθέσιμων θέσεων (που καθορίζονται με απόφαση του υπουργού Παιδείας), ο νόμος ορίζει ότι η επιλογή γίνεται κατόπιν αξιολόγησης των αιτήσεων που διενεργείται με ευθύνη του Κοσμήτορα της κάθε Σχολής. Δηλαδή τελικά αποφασίζει ο Κοσμήτορας. Με ποια κριτήρια άραγε;
Οι σπουδές στο Διεθνές Πανεπιστήμιο δεν έχουν ακαδημαϊκά χαρακτηριστικά. Το ΔΙΠΑΕ αποτελείται από τρεις Σχολές, τη Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών, τη Σχολή Οικονομίας και Διοίκησης και τη Σχολή Επιστημών Τεχνολογίας, που όμως παρέχουν προγράμματα σπουδών, για καθένα από τα οποία ορίζεται ένας ακαδημαϊκός υπεύθυνος. Δεν υπάρχουν δηλαδή Τμήματα, σπουδές οργανωμένες σ’ ένα επιστημονικά οριοθετημένο επιστημονικό αντικείμενο, παρά μόνο Προγράμματα Σπουδών. Η δομή αυτή είναι σε απόλυτη σύμπνοια με την καθιέρωση των Διδακτικών Μονάδων και του Συμπληρώματος Διπλώματος. Οπως έχουμε επανειλημμένα γράψει η δομή αυτή οδηγεί σε κατάργηση του ενιαίου πτυχίου και σε ατομικά πτυχία-άθροισμα τυχαίων διδακτικών μονάδων, που καταργούν την εσωτερική ενότητα κάθε επιστήμης και έχουν μπούσουλα τις περιστασιακές ανάγκες της αγοράς.
Με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται από το υπουργείο Παιδείας, κατόπιν γνώμης (όχι απαραίτητα σύμφωνης) της Συγκλήτου του Διεθνούς Πανεπιστήμιου, μπορεί να ιδρύονται, να καταργούνται, να κατατέμνονται, να αλλάζουν γνωστικό αντικείμενο ή και να μετανομάζονται σχολές ή προγράμματα σπουδών του. Με δυο λόγια δεν υπάρχει ακαδημαϊκή αυτοτέλεια.
Ο νόμος προβλέπει πως το ΔΙΠΑΕ έχει 45 μέλη ΔΕΠ, ενώ η μελέτη που είχαν υποβάλει αρχικά τα Πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης και Μακεδονίας προέβλεπε 240 μέλη ΔΕΠ, σαν ελάχιστο αριθμό, αναγκαίο για να τεκμηριωθεί μια σοβαρή επιστημονική διαδικασία. Και μόνο η παράμετρος αυτή προδιαθέτει αρνητικά και οδηγεί στο ασφαλές συμπέρασμα ότι θ’ ακολουθηθεί κι εδώ η πεπατημένη των συμβασιούχων. Αλλωστε και αυτό είναι ένα μέτρο που ελαχιστοποιεί το κόστος και συνεπώς αξιολογείται θετικά απ’ όλους τους εμπνευστές και θιασώτες του επιχειρηματικού πανεπιστήμιου.
Η εκπαίδευση από απόσταση, τα προγράμματα σπουδών της οποίας δεν επιτρέπεται να υπερβαίνουν σε αριθμό το 20% εκείνων της εκπαίδευσης με παρακολούθηση και η διδασκαλία των μαθημάτων στην αγγλική γλώσσα είναι δυο ακόμη στοιχεία του ΔΙΠΑΕ. Και έχουν να κάνουν με τον ευτελισμό της εκπαιδευτικής διαδικασίας, στο πλαίσιο του φθηνού και ευέλικτου εκπαιδευτικού συστήματος, που ακολουθείται στις ΗΠΑ και αποτελεί δρομολογημένο στόχο και στην ΕΕ, ειδικά μετά τη Μπολόνια και με την επιβολή των πολιτισμικών προτύπων και της κουλτούρας της υπερδύναμης.
Κοντολογίς το πολυδιαφημισμένο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδας δεν είναι Πανεπιστήμιο, με την έννοια που έχουμε συνηθίσει να αποδίδουμε στο θεσμό αυτό και έτσι όπως διαμορφώθηκε αυτός ιστορικά στο έδαφος της Ευρώπης.
Γι’ αυτό ΝΔ και ΠΑΣΟΚ ομονόησαν επί της αρχής και ψήφισαν το σχετικό νόμο, αφού σ’ αυτό παίρνει σάρκα και οστά το «μη κρατικό-μη κερδοσκοπικό» πανεπιστήμιο, ενώ υπολανθάνει το πανεπιστήμιο στο πνεύμα της Διακήρυξης της Μπολόνιας. Λογικό, λοιπόν, ήταν η αντιπαράθεσή τους στη βουλή να επικεντρωθεί στο ποιος είχε αρχικά την έμπνευση για την ίδρυση του ΔΙΠΑΕ.
Γιούλα Γκεσούλη