Το προσχέδιο του νέου θεσμικού πλαισίου για τη δημιουργία Εθνικού Δικτύου Διά Βίου Μάθησης παρουσίασε στους «κοινωνικούς εταίρους» η Αννα Διαμαντοπούλου στις 4 του Δεκέμβρη, συνοδεύοντάς το με μπόλικη σάλτσα και ταρατα- τζούμ, ότι έτσι και πραγματοποιηθεί αυτό, το σύνθημα «πρώτα ο μαθητής, πρώτα ο εργαζόμενος» και «η παροχή, μέσω της Διά Βίου Μάθησης, του δημόσιου αγαθού της Παιδείας σε όλους τους πολίτες» θα γίνουν πράξη και οι πολίτες θα έχουν τη δυνατότητα, σε όλη τους τη ζωή, να ανανεώνουν τις γνώσεις τους και τις δεξιότητές τους.
Εχουμε πολλές φορές σημειώσει ότι η Διά Βίου Μάθηση (ΔΒΜ) δεν έχει καμιά σχέση με αυτό που φαντάζεται ίσως κάποιος αδαής ακού-γοντας τον βαρύγδουπο τίτλο, ότι δηλαδή η ΔΒΜ εξυπηρετεί το δικαίωμα κάθε ανθρώπου να μορφώνεται διαρκώς, να κατακτά τα επιτεύ-γματα της επιστήμης, του πολιτισμού, των κοινωνικών επιστημών. Αντίθετα έχει να κάνει με την αμορφωσιά, με τη διαιώνιση δηλαδή της δημιουργίας μισομορφωμένων- μισοειδικευμένων ανθρώπων μιας χρήσης (που «παράγονται» καταρχάς από το εκπαιδευτικό σύστημα), οι οποίοι έχουν αποδεχτεί ότι δεν θα έχουν εξασφαλισμένη εργασία και εργασιακά δικαιώματα και ότι για να επιβιώσουν πρέπει να αλλάζουν συνεχώς επάγγελμα, με τα μεσοδιαστήματα που ξεπετάγονται στο καναβάτσο της ανεργίας να γίνονται όλο και μεγαλύτερα.
Η ιστορία των προγραμμάτων κατάρτισης των εργαζόμενων στην Ελλάδα επιβεβαιώνει το παραπάνω συμπέρασμα. Τα προγράμματα κατάρτισης δεν έπαιξαν κανένα ρόλο στην αύξηση της απασχόλησης και οι λόγοι που οδηγούσαν τους ανέργους σε αυτά ήταν ότι έπαιρναν κάποια μόρια χρήσιμα για κάποιο διορισμό τους στο μέλλον και μια πενιχρότατη αμοιβή. Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξε έρευνα της ΜΕΤΡΟΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ, που έγινε για λογαριασμό του υπουργείου Εργασίας για την περίοδο 1996-2001, σε δείγμα 800 εργαζόμενων. Παρόλα αυτά τα προγράμματα κατάρτισης, μαζί με την πολιτική επιδότησης θέσεων εργασίας και τα stage συνεχίστηκαν εντατικά μέχρι το 2004, απ’ όλες τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, γιατί αποτελούσαν φύλλο συκής για τη συγκάλυψη της ανεργίας, μιας και από τη μια οι μετέχοντες στα προγράμματα κατάρτισης θεωρούνται μη ενεργός πληθυσμός, ενώ από την άλλη απεδείχθησαν και μιας πρώτης τάξεως πηγή κονόμας των απανταχού λαμόγιων. Η φάμπρικα της κατάρτισης σε ιδεολογικό επίπεδο μετέφερε την ευθύνη της ανεργίας στις πλάτες του ίδιου του εργαζόμενου (ο εργαζόμενος αισθανόταν ότι δεν έχει τις απαραίτητες γνώσεις για να εξασφαλίσει τη δουλειά του και συνεπώς ήταν υπεύθυνος για την ανεργία του) και θόλωνε το τοπίο που ήδη έχει γίνει καθεστώς και αφορά στην υποβάθμιση των πανεπιστημιακών σπουδών, στον κατακερματισμό τους στην κατεύθυνση της απόλυτης εξειδίκευσης και στις στρατιές των άνεργων κατόχων πανεπιστημιακών πτυχίων. Σε πρακτικό δε επίπεδο δικαιολογούσε τα εξευτελιστικά μεροκάματα (αφού οι εργαζόμενοι δεν διαθέτουν δήθεν τις απαιτούμενες από την αγορά γνώσεις και δεξιότητες δεν έχουν το δικαίωμα να διεκδικήσουν και καλύτερο μισθό) και την άλωση των εργασιακών δικαιωμάτων. Ολη αυτή η παραφιλολογία και καταιγιστική προπαγάνδα συνεχίζονταν και συνεχίζεται, ενώ είναι γνωστό ότι η μεταφορά γνώσης και δεξιοτήτων στις μηχανές αύξησε την ανάγκη για «χέρια», για εργαζόμενους δηλαδή με γνώσεις και δεξιότητες που αποχτιούνται πολύ γρήγορα και γρήγορα χάνονται και μείωσε τις ανάγκες για στελέχη της παραγωγής. Είναι γνωστό επίσης ότι στα εργοστάσια και στους χώρους δουλειάς έχει ουσιαστικά καταργηθεί η «ειδικότητα» και ο εργαζόμενος γίνεται διαρκώς μπαλαντέρ στα διάφορα πόστα, ώστε να μη χάνεται ούτε λεπτό και να ξεζουμίζεται στο έπακρον από τον κεφαλαιοκράτη, του οποίου το διευθυντικό δικαίωμα ειδικά στην εποχή μας της κρίσης, της απειλής της ανεργίας, της μπαχαλοποίησης των εργασιακών σχέσεων, έχει κυριολεκτικά απογειωθεί.
Με τη σειρά της, η ΝΔ, έριξε βάρος στην κατάρτιση και γιγάντωσε τα stage, ενώ συρρίκνωσε την επιδότηση θέσεων εργασίας.
Η κατάργηση των stage, σε συνδυασμό με την επιλογή της πολιτικής όλο και λιγότερων προσλήψεων (οι συνεχείς απολύσεις από τους καπιταλιστές θεωρούνται δεδομένες, γι’ αυτό και η κυβέρνηση επέλεξε να μην ακολουθήσει την πολιτική των επιδοτήσεων θέσεων εργασίας), οδήγησαν την κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου στην αναβάθμιση των προγραμμάτων κατάρτισης, ώστε να μειωθεί με τρόπο ταχυδακτυλουργικό το ποσοστό ανεργίας. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά, ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε έκθεσή της το Νοέμβρη του 2009 εκτιμά ότι το 2010-2011 θα έχουμε επιπλέον 7,5 εκατομμύρια ανέργους στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Εξ ου και η μεταφορά των σχετικών αρμοδιοτήτων στο υπουργείο Παιδείας και η μετονομασία του σε υπουργείο Παιδείας και Δια Βίου Μάθησης, καθώς και η προετοιμασία του νέου θεσμικού πλαισίου. Η ιστορία αυτή, βέβαια, έχει και μια άλλη, πολύ σημαντική πλευρά: ο αχταρμάς που δημιουργείται από το ανακάτεμα της Παιδείας με την επαγγελματική κατάρτιση μεγαλώνει τις γκρίζες ζώνες γύρω από ό,τι αποκαλείται Παιδεία και μόρφωση, κάνει τα όριά τους δυσδιάκριτα και δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες ώστε το αστικό κράτος να μειώνει τις δαπάνες για την Παιδεία και να ξεφορτώνεται τη μεγάλη πίεση που του ασκεί η εργαζόμενη κοινωνία για πανεπιστημιακή μόρφωση και το κεφάλαιο να βρίσκει φθηνό και ευέλικτο εργατικό δυναμικό.
Οι κατευθύνσεις
Το νέο Εθνικό Δίκτυο Διά Βίου Μάθησης βάζει στο ίδιο τσουβάλι τα πανεπιστημιακά πτυχία και τα «πτυχία» από κάθε είδους μαγαζιά, που δραστηριοποιούνται στον τομέα της «μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης», τυπικής, μη τυπικής και άτυπης, καθώς και τα παντός είδους «πιστοποιητικά» και «βεβαιώσεις», που αποχτιούνται από τη φάμπρικα των γνωστών «σεμιναρίων», «επιμορφώσεων» και τα ρέστα. Το πνεύμα της κακόφημης Μπολόνια, που αναφέρεται σε συλλογή πιστωτικών μονάδων από κάθε είδους εκπαίδευση και κατάρτιση (τυπική, δια βίου μάθηση, άτυπη, κ.λπ.) είναι και εδώ παρών. Ολα τούτα θα συνιστούν το προφίλ του εργαζόμενου (Europass, Ατομικό Μητρώο ΔΒΜ) και το διαβατήριό του για την αγορά εργασίας. Στο νέο θεσμικό πλαίσιο αναβαθμισμένο ρόλο θα έχουν οι «κοινωνικοί εταίροι», δηλαδή κυρίως οι καπιταλιστές.
Για τους σκοπούς αυτούς προβλέπεται:
• Η επανασυγκρότηση της Γενικής Γραμματείας Διά Βίου Μάθησης και η αναβάθμιση του ρόλου των κοινωνικών εταίρων στην Εθνική Επιτροπή Διά Βίου Μάθησης.
• Στο Εθνικό Δίκτυο Διά Βίου Μάθησης να συμμετέχουν οι κοινωνικοί εταίροι, σε όλες τις φάσεις σχεδιασμού, εφαρμογής και αξιολόγησης των δραστηριοτήτων του. Βασικές λειτουργίες του είναι η δημιουργία ενιαίου εθνικού πλαισίου αξιολόγησης και πιστοποίησης για όλες τις μορφές εκπαίδευσης και κατάρτισης ενηλίκων (δημόσιων, ιδιωτικών και κοινωνικών –τυπικών, μη τυπικών και άτυπων), η συγκρότηση ενιαίου εθνικού πλαισίου αναγνώρισης επαγγελματικών προσόντων και πιστοποίησης γνώσεων, δεξιοτήτων, ικανοτήτων, η συστηματοποίηση της ανίχνευσης των αναγκών εργασίας, κ.λπ.
• Να συγκροτηθεί μέσα στο 2010 Εθνικό Πλαίσιο Επαγγελματικών Προσόντων, με το οποίο θα συνδεθούν όλες οι μορφές τυπικής, μη τυπικής και άτυπης μάθησης. Τα προσόντα που θα αποκτούν οι πολίτες μέσω της ΔΒΜ θα καταγράφονται σε εθνικούς περιγραφικούς δείκτες και θα κατατάσσονται σε επίπεδα, λαμβάνοντας υπόψη τα 8 επίπεδα του Ευρωπαϊκού Πλαισίου. Το Εθνικό Πλαίσιο Επαγγελματικών Προσόντων θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση στις 25 Φεβρουαρίου 2010.
• Να οργανωθεί το Europass και το Ατομικό Μητρώο ΔΒΜ, προκειμένου η συμμετοχή κάθε πολίτη στη ΔΒΜ να αναγνωρίζεται και να προσμετράται.
• Το ΕΚΕΠΙΣ (Εθνικό Κέντρο Πιστοποίησης Δομών Συνεχιζόμενης Κατάρτισης) να αποκτήσει νέο διευ-ρυμένο ρόλο. Θα είναι ο Εθνικός Επιτελικός φορέας πιστοποίησης όλων των παρόχων εκπαίδευσης και κατάρτισης (ΙΕΚ, ΚΕΚ, ΚΕΣ, «κολέγια», γενικά το σύνολο της μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης).
• Να εκσυγχρονιστεί το Εθνικό Σύστημα Σύνδεσης Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης με την Απασχόληση (ΕΣΣΕΕΚΑ)
• Να εξεταστεί ο νέος ρόλος του ΟΕΕΚ και να δοθεί έμφαση στον Επαγγελματικό Προσανατολισμό από το Γυμνάσιο/Λύκειο.
Τα κολέγια κάτω από το χαλί
Η υπουργός Παιδείας προσπαθεί να υποβαθμίσει το θέμα των κολεγίων, για ευνόητους λόγους, φοβού-μενη αναθέρμανση ενός μαζικού, μαχητικού φοιτητικού κινήματος. Γι’ αυτό επιμένει να τα ονοματίζει Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών και να διατυμπανίζει ότι ανήκουν στη «μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση» και ότι τα μαγαζιά αυτά θα πιστοποιούνται και αδειοδοτούνται μέσα από το Εθνικό Δίκτυο Διά Βίου Μάθησης. Καταβάλλει προσπάθειες να κρύψει κάτω απ’ το χαλί το γεγονός ότι αυτά δίνουν «πτυχία», που χορηγούνται με την ευθύνη και τη σφραγίδα των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων, με τα οποία «συνεργάζονται» και συνεπώς η ψωροκώσταινα είναι υποχρεωμένη να τα αναγνωρίσει στην ουσία ως τριτοβάθμια πανεπιστημιακά ιδρύματα, αφού έτσι διατάσσει το ευρωπαϊκό κεφάλαιο μέσω της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Δικαστήριου.
Η Διαμαντοπούλου παπαγαλίζει διαρκώς ότι η Ευρωπαϊκή Οδηγία αφορά στην αναγνώριση επαγγελματικών δικαιωμάτων και όχι ακαδημαϊκών προσόντων, πτυχίων και διπλωμάτων. Ομως είναι ηλίου φαεινότερον ότι η αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων οδηγεί απευθείας στην αναγνώριση των «πτυχίων» και στην ισοτιμία τους με αυτά των ελληνικών Πανεπιστημίων και ΤΕΙ (τα ακαδημαϊκά προσόντα ενδιαφέρουν μια μικρή μερίδα που ενδιαφέρεται για μεταπτυχιακές σπουδές και ακαδημαϊκή καριέρα). Περιττό, λοιπόν, το θέατρο. Αλλωστε κοντός ψαλμός αλληλούια, αφού το ΠΔ, που ενσωματώνει την ευρωπαϊκή Οδηγία στο εθνικό δίκαιο βρίσκεται, σύμφωνα με δήλωση της Διαμαντοπούλου, στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Γιούλα Γκεσούλη