Mέχρι τώρα στο Λίντο, ένα από τα νησάκια που περιβάλλουν τη Βενετία, κυκλοφορούσαν μόνο τουρίστες και την εποχή που διεξάγεται εκεί το διάσημο Φεστιβάλ Κινηματογράφου κυκλοφορούν διασημότητες του σινεμά απ’ όλο τον κόσμο. Χτες, το Λίντο γέμισε από διαδηλωτές που ζητούσαν από το κυρίως τμήμα του Φεστιβάλ και τα παράλληλα τμήματά του («Venice Days» και «International Critics’ Week») να πάρουν θέση, καταγγέλλοντας τη γενοκτονία που διαπράττουν οι σιωναζιστές στην Παλαιστίνη.
Είχε προηγηθεί (λίγες μέρες) μια ανοιχτή επιστολή που υπέγραψαν πάνω από 1.500 ιταλοί και διεθνείς σκηνοθέτες, ηθοποιοί, σεναριογράφοι, τεχνικοί, δημοσιογράφοι και άλλοι εργαζόμενοι στον κινηματογράφο και τα μίντια. Υπό τον τίτλο Venice4Palestine (V4P), οι υπογράφοντες ζήτησαν από τους υπεύθυνους της Μπιενάλε να κάνουν το Φεστιβάλ «πιο θαρραλέο και ξεκάθαρο στην καταδίκη της συνεχιζόμενης γενοκτονίας στη Γάζα και της εθνοκάθαρσης σε όλη την Παλαιστίνη, που διαπράττονται από την ισραηλινή κυβέρνηση και το στρατό».
Ανάμεσα στους υπογράφοντες ήταν οι βετεράνοι σκηνοθέτες Μάρκο Μπελόκιο και Κεν Λόουτς, κινηματογραφικοί δημιουργοί όπως ο Ματέο Γκαρόνε, ο Αμπελ Φεράρα, η Λάουρα Μοράντε, οι βραβευμένοι Παλαιστίνιοι Αραμπ και Τάρζαν Νάσερ, η Βαλέρια Γκολίνο και η Φιορέλα Μανόια, οι αδελφές Αλις (σκηνοθέτιδα) και Αλμπα (ηθοποιός) Ροργουότσερ, η Σελίν Σκιάμα, η Οντρι Ντιουάν, η μακεδόνισσα σκηνοθέτις Τεόνα Στρούγκαρ Μίτεφσκα και πάρα πολλοί άλλοι και άλλες.
Η επιστολή των ανθρώπων του κινηματογράφου και των μίντια
Προς το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας,
Προς το Venice Days,
Προς το International Critics’ Week,
Και προς όλους τους εργαζόμενους στον κινηματογράφο, τον πολιτισμό και τα μέσα ενημέρωσης,
«Σταματήστε τα ρολόγια, σβήστε τ’ αστέρια».
Το βάρος είναι πλέον πολύ μεγάλο για να συνεχίσουμε σαν να μη συμβαίνει τίποτα. Εδώ και σχεδόν δύο χρόνια, εικόνες που κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει έρχονται από τη Λωρίδα της Γάζας και τη Δυτική Οχθη. Αδύναμοι παρακολουθούμε τη φρίκη μιας γενοκτονίας που εκτυλίσσεται από το κράτος του Ισραήλ στην Παλαιστίνη. Κανείς δεν θα μπορέσει ποτέ να πει: «Δεν ήξερα, δεν μπορούσα να φανταστώ, δεν μπορούσα να πιστέψω».
Τα έχουμε δει όλα.
Συνεχίζουμε να τα βλέπουμε όλα.
Κι όμως, καθώς τα φώτα στρέφονται στο Φεστιβάλ Βενετίας, κινδυνεύουμε να δούμε ακόμη μία μεγάλη διοργάνωση να μένει αδιάφορη μπροστά σε αυτή την ανθρώπινη, πολιτική και ηθική τραγωδία. «The show must go on», μας λένε, ενώ μας προτρέπουν να αποστρέψουμε το βλέμμα, σαν να μην έχει ο «κόσμος του κινηματογράφου» καμία σχέση με τον «πραγματικό κόσμο».
Κι όμως, ακριβώς μέσα από εκείνες τις εικόνες, καταγεγραμμένες από συναδέλφους μας, ίσως και από φίλους, μάθαμε για τη γενοκτονία, για τις βίαιες – ακόμα και δολοφονικές – επιθέσεις σε σκηνοθέτες και κινηματογραφικά συνεργεία στη Δυτική Οχθη, για τη συλλογική τιμωρία που επιβλήθηκε στον παλαιστινιακό λαό και για όλα τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διαπράττουν η ισραηλινή κυβέρνηση και ο στρατός. Εικόνες που έχουν ήδη κοστίσει τη ζωή σε σχεδόν 250 παλαιστίνιους εργαζόμενους των μέσων ενημέρωσης.
Η Μπιενάλε και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας υποτίθεται ότι γιορτάζουν τη δύναμη της τέχνης ως μέσου μεταμόρφωσης, μαρτυρίας, αναπαράστασης του ανθρώπινου βιώματος και καλλιέργειας κριτικής συνείδησης. Ακριβώς αυτό είναι που καθιστά την τέχνη ένα εξαιρετικό όχημα στοχασμού, συμμετοχής και αντίστασης.
Απέναντι στις πρόσφατες χλιαρές, ασαφείς ή – ακόμα χειρότερα – βολικές δηλώσεις από θεσμούς εξουσίας, ενημέρωσης και πολιτισμού, παίρνουμε καθαρή και αδιαπραγμάτευτη θέση: έχει έρθει η ώρα όχι μόνο για ενσυναίσθηση, αλλά και για ευθύνη. Η γλώσσα και η σημειολογία, οι λέξεις και οι εικόνες δεν είναι δευτερεύοντα στοιχεία. Για όσους πιστεύουν στην τέχνη, είναι ένας θεμελιώδης και αναγκαίος τρόπος αντίστασης. Αν δεν ήταν έτσι, τότε θα έπρεπε να παραδεχτούμε ότι το να είσαι σήμερα κινηματογραφιστής ή δημοσιογράφος έχει πάψει να έχει νόημα.
Για τον λόγο αυτό, εμείς – ακτιβιστές και εργαζόμενοι στον κινηματογράφο, στα μέσα και στην ενημέρωση – πιστεύουμε πως, έστω για μια φορά, η παράσταση πρέπει να σταματήσει: οφείλουμε να διακόψουμε τη ροή της αδιαφορίας και να ανοίξουμε δρόμο προς την επίγνωση. Ζητούμε, λοιπόν, από τη Μπιενάλε, το Φεστιβάλ, το Venice Days και το Critics’ Week να πάρουν ξεκάθαρη θέση και να στηρίξουν τα αιτήματά μας. Διακηρύσσουμε επίσης την ανάγκη να διατεθούν χώροι όπου θα μπορούν να φιλοξενηθούν διαφορετικές αφηγήσεις για την Παλαιστίνη.
Απευθυνόμαστε σε όλους όσοι μπορούν και θέλουν να κάνουν τη διαφορά σε οποιοδήποτε επίπεδο. Στη Βενετία όλα τα φώτα θα είναι στραμμένα στον κινηματογραφικό κόσμο: έχουμε όλοι το καθήκον να ενισχύσουμε τις ιστορίες και τις φωνές εκείνων που σφαγιάζονται, συχνά με τη συνένοχη αδιαφορία της Δύσης.
Καλούμε όλα τα μέλη του πολιτιστικού και ενημερωτικού χώρου να αξιοποιήσουν τη δημοσιότητά τους και κάθε διαθέσιμο μέσο κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ για να δημιουργήσουν ένα σταθερό υπόβαθρο συζητήσεων και δράσεων που θα υπερασπίζονται την αλήθεια για την εθνοκάθαρση, το απαρτχάιντ, την παράνομη κατοχή των παλαιστινιακών εδαφών, τον αποικιοκρατισμό και όλα τα άλλα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διαπράττει το Ισραήλ εδώ και δεκαετίες, όχι μόνο μετά την 7η Οκτώβρη.
Προσκαλούμε τους ανθρώπους του κινηματογράφου να φανταστούν, να συντονίσουν και να υλοποιήσουν μαζί, κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ, δράσεις που θα δώσουν φωνή στην κριτική απέναντι στις φιλοσιωνιστικές κυβερνητικές πολιτικές: μια διαμαρτυρία εκφρασμένη μέσα από τη δημιουργικότητα, αξιοποιώντας τις καλλιτεχνικές, επικοινωνιακές και οργανωτικές μας δεξιότητες.
Ως καλλιτέχνες και λάτρεις της τέχνης, ως επαγγελματίες του χώρου και φίλοι του κινηματογράφου, ως διοργανωτές και δημοσιογράφοι, είμαστε η ζωντανή καρδιά αυτού του Φεστιβάλ και επαναλαμβάνουμε με σθένος ότι δεν θα γίνουμε συνένοχοι, δεν θα μείνουμε σιωπηλοί, δεν θα αποστρέψουμε το βλέμμα, δεν θα υποκύψουμε στο αίσθημα της αδυναμίας ούτε στη λογική της εξουσίας.
Η εποχή που ζούμε και η ευθύνη μας ως ανθρώπινα όντα το απαιτούν. Δεν υπάρχει κινηματογράφος χωρίς ανθρωπιά.
Ας διασφαλίσουμε ότι αυτή η διοργάνωση θα έχει ουσιαστικές αξίες και δεν θα μετατραπεί ξανά σε μια θλιβερή και ρηχή επίδειξη ματαιοδοξίας.
Ας το κάνουμε όλοι μαζί με θάρρος, με ακεραιότητα.
Free Palestine!
Η Μπιενάλε απάντησε ότι η ίδια και το Φεστιβάλ της Βενετίας «υπήρξαν πάντα, σε όλη την ιστορία τους, χώροι ανοιχτής συζήτησης και ευαισθησίας απέναντι σε όλα τα πιο πιεστικά ζητήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία και ο κόσμος. Απόδειξη αυτού είναι, πρωτίστως, τα έργα που παρουσιάζονται». Κρύφτηκαν πίσω από το γεγονός ότι η ταινία της Τυνήσιας Κάουθερ Μπιν Χάνια, Η Φωνή της Χιντ Ρατζάμπ (The Voice of Hind Rajab), που αναφέρεται στη δολοφονία από το σιωναζιστικό στρατό ενός πεντάχρονου κοριτσιού στη Γάζα (στην ταινία έχουν μπει πλέον ως εκτελεστικοί παραγωγοί οι οσκαρικοί Μπραντ Πιτ, Χοακίν Φίνιξ, Αλφόνσο Κουαρόν, Τζόναθαν Γκλέιζερ και Ρούνι Μάρα), θα προβληθεί φέτος σε διαγωνιστικό τμήμα της Βενετίας. Κάτι τέτοια είναι το άλλοθί τους.
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του φεστιβάλ, Αλμπέρτο Μπαρμπέρα, όταν ρωτήθηκε σε συνέντευξη Τύπου την Τετάρτη, αν είναι έτοιμος να αποκλείσει σιωνιστές, δήλωσε: «Μας έχουν ζητήσει να απορρίψουμε προσκλήσεις σε καλλιτέχνες, δεν θα το κάνουμε αυτό – αν θέλουν να βρίσκονται στο φεστιβάλ, θα είναι εδώ»!
Και ως γνήσιος οπορτουνιστής έσπευσε να συμπληρώσει: «Από την άλλη, ποτέ δεν διστάσαμε να δηλώσουμε ξεκάθαρα τη βαθιά μας λύπη και τον πόνο μας για όσα συμβαίνουν στη Γάζα και στην Παλαιστίνη. Ο θάνατος αμάχων και ιδιαίτερα παιδιών, που είναι θύματα, οι παράπλευρες απώλειες ενός πολέμου που κανείς μέχρι στιγμής δεν έχει καταφέρει να τερματίσει. Νομίζω πως δεν υπάρχει καμία αμφιβολία σχετικά με τη θέση της Μπιενάλε πάνω σε αυτό το ζήτημα».
Κρατώντας μια αισχρή ποντιοπιλατική στάση, ο ελληνοαμερικανός σκηνοθέτης Αλεξάντερ Πέιν, που είναι φέτος πρόεδρος της κριτικής επιτροπής, όταν του ζητήθηκε να πάρει θέση, είπε: «Είμαι εδώ για να κρίνω και να μιλήσω για τον κινηματογράφο. Οι πολιτικές μου απόψεις, είμαι βέβαιος, συμφωνούν με τις απόψεις πολλών από εσάς. Ομως χρειάζομαι χρόνο για να το σκεφτώ, ώστε να δώσω μια μετρημένη απάντηση»!