Προετοιμάζοντας το έδαφος για την προώθηση του αντιασφαλιστικού νομοσχέδιου, ο υπουργός Εργασίας Α. Λοβέρδος έστειλε στον πρόεδρο της Βουλής το πόρισμα της «Επιτροπής ειδικών για το Ασφαλιστικό» μαζί μ’ ένα δικό του εφτασέλιδο κείμενο με τίτλο «Η αλλαγή του ελληνικού ασφαλιστικού συστήματος», ζητώντας να συγκαλέσει την αρμόδια Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής, προκειμένου να διεξαχθεί η «διαβούλευση» που προβλέπεται από τον κανονισμό.
Μ’ αυτό το κείμενο ο Λοβέρδος πήγε σε μια ακόμη συνεδρίαση της Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων (την περασμένη Τετάρτη, 24.3.10), τη σύγκληση της οποίας ζητά συχνά-πυκνά, για να έχει ένα άλλοθι «διαλόγου» και να δημιουργεί κλίμα, παρέα με τη ΝΔ και το ΛΑΟΣ. Επικαλούμενος, λοιπόν, τις 12 προτάσεις της ΝΔ, οι οποίες «κινούνται σε θετική κατεύθυνση» και δημιουργούν «πάρα πολύ μεγάλες δυνατότητες συγκλίσεων» και τις «πάρα πολύ μεγάλες συγκλίσεις με τον κύριο Καρατζαφέρη και το ΛΑΟΣ», κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «έχει διαμορφωθεί στην Ελληνική Βουλή μια τεράστια πολιτική πλειοψηφία, η οποία επιτρέπει στις Ελληνίδες και στους Ελληνες τους οποίους αντιπροσωπεύουμε να ξεκινήσουν την επίλυση ενός από τα μεγάλα θέματά τους»! Αφού συμφωνούν ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ΛΑΟΣ, σημαίνει ότι συμφωνεί η μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού, γι’ αυτό οι υπόλοιποι καλά θα κάνουν να το βουλώσουν! Αυτό λέει ο Λοβέρδος και, όπως καταλαβαίνετε, απάντηση μπορεί να πάρει μόνο στους δρόμους, όχι με άσφαιρες διαμαρτυρίες, αλλά με πολύ σκληρό ταξικό αγώνα.
Το κείμενο Λοβέρδου, βέβαια, δεν έχει καμιά σχέση με νομοσχέδιο. Ομως, ακόμη και μέσα από τις γενικολογίες φαίνεται καθαρά ο σαρωτικός χαρακτήρας του νομοσχέδιου που έχει ετοιμάσει το υπουργείο Εργασίας. Δεν μιλάμε για επίθεση σε κάποιους επιμέρους τομείς, αλλά για μια γενική επίθεση, που θα σαρώσει τον ίδιο τον πυρήνα της κοινωνικής ασφάλισης.
Πρέπει επίσης να σημειωθεί, ότι η συγκεκριμένη διαδικασία (άρθρο 36 παρ. 7 του Κανονισμού της Βουλής), θεσπίστηκε από τη ΝΔ τον Ιούνη του 2008 και είναι μια διαδικασία αβανταρίσματος της κυβέρνησης. Οι υπουργοί δεν έχουν την υποχρέωση να καταθέτουν έστω ένα προσχέδιο νόμου, αλλά απλώς «να περιγράφουν το γενικό πλαίσιο της νομοθετικής πρωτοβουλίας». Ετσι, οι υπουργοί φτιάχνουν ένα προπαγανδιστικό κείμενο, καθορίζουν την ατζέντα της συζήτησης και τα παπαγαλάκια έχουν «υλικό» για να γράψουν, ενώ όταν έρχονται τα νομοσχέδια το προπαγανδιστικό πλαίσιο είναι ήδη διαμορφωμένο και εξασφαλισμένο. Είναι πραγματικά απορίας άξιο γιατί συμμετέχουν σ’ αυτό το καραγκιοζιλίκι το ΚΚΕ και ο ΣΥΡΙΖΑ, που υποτίθεται ότι είναι… καθολικώς αντιπολιτευόμενοι (και αυτή τη φορά ήταν παρόντες οι βουλευτές τους και έλαβαν το λόγο). Η θεσμολαγνεία έχει και τις… βλαβερές της συνέπειες.
Η πρόθεση της κυβέρνησης διατυπώνεται καθαρά από την αρχή στο κείμενο του Λοβέρδου: «Με το σύνολο των αλλαγών που προωθούμε στόχευσή μας είναι το 2030 το επίπεδο της συνολικής κρατικής χρηματοδότησης να παραμείνει σταθερό, όπως ήταν το 2008, δηλαδή στο 4,8% του ΑΕΠ». Το μόνο που ενδιαφέρει τον υπουργό Εργασίας είναι αυτό. Τα υπόλοιπα δεν παίζουν κανένα ρόλο. Τα κλεμμένα αποθεματικά των Ταμείων, ας πού-με. Η λαίλαπα της εισφοροδιαφυγής και της εισφοροκλοπής. Η αλματώδης αύξηση της ανεργίας και των «ευέλικτων» μορφών απασχόλησης, που αφαιρούν πόρους από τα Ταμεία. Με μειωμένα τα έσοδα και σταθερή σε επίπεδα 2008 (ως ποσοστό του ΑΕΠ και όχι σε απόλυτα μεγέθη) την κρατική χρηματοδότηση, ποια λύση υπάρχει; Η μείωση των δαπανών της ασφάλισης, που δεν μπορεί να γίνει παρά μέσω της μείωσης των συντάξεων και της αύξησης των ορίων ηλικίας, καθώς και της μεταφοράς του μεγαλύτερου μέρους των δαπανών υγείας στις τσέπες των ασφαλισμένων.
Ως μία από τις αλλαγές άμεσης εφαρμογής ο Λοβέρδος αναφέρει την αύξηση του μέσου όρου ηλικίας συνταξιοδότησης κατά 2 χρόνια. Κουτοπόνηρα γράφει ότι αυτό θα επιτευχθεί μέσω της απαγόρευσης των προγραμμάτων εθελούσιας εξόδου. Ομως, οι εθελούσιες έξοδοι αφορούσαν ελάχιστες χιλιάδες εργαζόμενους και δεν μπορούν να ανεβάσουν κατά 2 χρόνια το μέσο όρο ηλικίας συνταξιοδότησης. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την κατάργηση περιπτώσεων πρόωρης συνταξιοδότησης που αφορούν εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους. Πρώτα στη λίστα είναι τα Βαρέα και Ανθυγιεινά, ακολουθούν οι γυναίκες στο δημόσιο που έχουν πρωτοασφαλιστεί πριν από το 1993 και η 35ετία με την 37ετία. Αυτά είναι που θα χτυπηθούν. Οι εθελούσιες έξοδοι είναι απλά ο καπνός παραλλαγής.
Σε ό,τι αφορά το νέο σύστημα, που κατά τα λεγόμενα του Λοβέρδου θα ισχύσει από την 1.1.2018, πυρήνας του θα είναι ο λεγόμενος «λογιστικός διαχωρισμός προνοιακών παροχών και κατά κυριολεξία συντάξεων». Από πού κι ως πού υπάρχουν προνοιακές παροχές σε οποιαδήποτε σύνταξη εργαζόμενου; Δηλαδή, ο εργαζόμενος με 13 (παλιότερα) και 15 (τώρα) χρόνια δουλειάς, που παίρνει την κατώτερη σύνταξη-πείνας του ΙΚΑ, πρέπει να αισθάνεται και ευγνώμων γιατί του δίνουν ελεημοσύνη; Αυτοί που ακόμα και τώρα ορκίζονται υποκριτικά στην «τριμερή χρηματοδότηση» της κοινωνικής ασφάλισης, μας λένε τώρα ότι η όποια κρατική συμμετοχή (που ποτέ δεν υπήρξε πλήρης, χωρίς να λογαριάζουμε την καταλήστευση των Ταμείων) είναι προνοιακή παροχή (φιλανθρωπικό βοήθημα, δηλαδή) και πλέον το κράτος θα χρηματοδοτεί μόνο τη «βασική σύνταξη», την οποία όμως δεν θα τη δικαιούνται όλοι, αλλά μόνο όσοι πληρούν κάποια εισοδηματικά κριτήρια. Δηλαδή, όποιος δικαιού-ται «ανταποδοτική σύνταξη» ή όποιος έχει κάποιο άλλο εισόδημα (π.χ. νοικιάζει ένα διαμέρισμα) δεν θα παίρνει τη «βασική σύνταξη», η οποία θα έχει τη μορφή της σημερινής «σύνταξης ανασφάλιστων πόλεων» και του σημερινού ΕΚΑΣ (βοήθημα που δίνεται σε ένα ελάχιστο ποσοστό χαμηλοσυνταξιούχων).
Η λεγόμενη «ανταποδοτική σύνταξη» θα είναι μια καθαρά ατομική υπόθεση, χωρίς κανένα στοιχείο συλλογικότητας και αλληλεγγύης. Κάθε εργαζόμενος θα παίρνει μια σύνταξη ανάλογα με τις συνολικές α-σφαλιστικές εισφορές που έχει πληρώσει. Οπως γίνεται με τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες, δηλαδή. Μια σύνταξη που, όπως γράφει ο Λοβέρδος, «θα καθορίζεται με όρους τιμαριθμικούς και με συνυπολογισμό των δυνατοτήτων του Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης». Χωρίς αποθεματικά (τα οποία έχουν καταληστευθεί, δεν τα «έφαγαν» οι ασφαλισμένοι), χωρίς καθόλου κρατική συμμετοχή, με εισφοροδιαφυγή και εισφοροκλοπή, με αυξημένη ανεργία, με μεγάλο ποσοστό να εργάζεται «ελαστικά», τι συντάξεις θα μπορούν να δίνουν τα Ταμεία; Χειρότερες και από τις άθλιες που δίνουν σήμερα.
Ο Λοβέρδος το είπε καθαρά στην Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής, αναφερόμενος στο διαχωρισμό «προνοιακής» και «ανταποδοτικής» σύνταξης: «Αυτή είναι η μεγάλη αλλαγή για όποιον καταλαβαίνει και ξέρει να κάνει τους σχετικούς υπολογισμούς. Από δω θα βρει το σύστημα τα χρήματα που χρειάζεται, για να μείνει το 2030 στο 4,8% (του ΑΕΠ)». Δεν μιλάμε, λοιπόν, για κάποιες μικρές ή μεγαλύτερες περικοπές στις συντάξεις, αλλά για ένα γενικό πετσόκομμα, για μια καθολική εξαθλίωση όλων των συντάξεων, που θα τείνουν προς το επίπεδο της σημερινής κατώτερης σύνταξης του ΙΚΑ. Για να πάρεις κάτι παραπάνω, θα πρέπει να δουλεύεις μέχρι τα 70. Αν βρίσκεις δουλειά, βέβαια, κάτι που για τον ιδιωτικό τομέα είναι όχι δύσκολο αλλά αδύνατο.
Στο κείμενό του ο Λοβέρδος περιγράφει γενικόλογα και το μηχανισμό σαρώματος των συντάξεων. Σημειώνει ότι, πέρα από το χρόνο υπολογισμού, που θα είναι στην αρχή η 10ετία ή 15ετία (για λόγους τεχνικούς και μόνο) και στη συνέχεια «το σύνολο του εργασιακού βίου», οι συντελεστές ανταπόδοσης θα είναι κλιμακωνόμενοι «από τα 15 έως τα 40 χρόνια». Η 35ετία δίνει τη θέση της στην 40ετία, χωρίς να υπάρχει προς τα πάνω όριο ηλικίας. Οι συντελεστές αυτοί θα φτιαχτούν έτσι που να μην αγνοούν «την οικονομική κατάσταση των Φ.Κ.Α. και το γεγονός ότι το σύστημα πρέπει να είναι βιώσιμο». Θα βάλλουν, δηλαδή, συντελεστές αναπλήρωσης που θα είναι χαμηλοί τα πρώτα χρόνια και θα αυξάνονται τα χρόνια μεταξύ 35 και 40, για ν’ αναγκάζεται ο εργαζόμενος να μένει στη δουλειά ακόμα και μέχρι τα 70, μπας και πάρει πέντε δεκάρες παραπάνω. Αλλιώς η σύνταξη δεν θα του φτάνει για να ζήσει. Στην Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων ο Λοβέρδος το είπε ξεκάθαρα: «Πρέπει, βέβαια, να πούμε για να αποφύγουμε παρεξηγήσεις, ότι οι συντελεστές θα προσδιοριστούν με κριτήριο την ευνόηση εκείνου ο οποίος παραμένει στη δουλειά του και μετά τη συμπλήρωση της 35ετίας ή της 37ετίας».
Η 35ετία ή 37ετία, όμως, αφορά μόνο τους εργαζόμενους στο στενό και ευρύτερο δημόσιο τομέα, που μπορεί να ελπίζουν σε κάποια «ανταποδοτική» σύνταξη, μετά από 40 χρόνια δουλειάς. Στον ιδιωτικό τομέα η 35ετία ή 37ετία αποτελεί άπιαστο όνειρο (ας μην αρχίσουμε να περιπτωσιολογούμε μιλώντας για μια… ελαχιστότατη μειοψηφία εργαζόμενων που μπορούν να πιάσουν τόσα χρόνια ασφάλισης). Επομένως, η θέσπιση τόσο χαμηλών συντελεστών αναπλήρωσης (ή ανταπόδοσης, όπως τους λένε τώρα) θα οδηγεί σε συντάξεις μπροστά στις οποίες τα σημερινά κατώτερα επίπεδα του ΙΚΑ θα φαντάζουν πλουσιοπάροχα!
Ας σημειωθεί ότι οι προθέσεις για γενική εξαθλίωση των συντάξεων φαίνεται και από το γεγονός ότι πουθενά δεν προσδιορίζεται, ενδεικτικά έ-στω, το ύψος της «προνοιακής σύνταξης». Αποφεύγουν να μιλήσουν ακόμα και για τη σημερινή σύνταξη του ΟΓΑ (360 ευρώ), στην οποία αναφέρονταν παλιότερα. Προφανώς, ακόμα και αυτό το επίπεδο τούς φαίνεται… ψηλό!
Η επιτροπή των «ειδικών», μολονότι τοποθετήθηκε μόνο επί της αρχής υπέρ του διαχωρισμού «προνοιακής» και «ανταποδοτικής σύνταξης», πετώντας το μπαλάκι της συγκεκριμένης ρύθμισης στον υπουργό (γεγονός που τον ενόχλησε, αλλά το κατάπιε), με κυνικό τρόπο γράφει στο πόρισμά της ότι δεν είναι απαραίτητο να αυξηθούν τα γενικά όρια συνταξιοδότησης, αν το σύστημα είναι τέτοιο που εξωθεί τον εργαζόμενο να μένει στη δουλειά και μετά τα 65. Αν απομονωθεί το «ανταποδοτικό» κομμάτι της σύνταξης –γράφουν στο πόρισμά τους– «είναι δυνατόν να μεταφερθεί στο ίδιο το άτομο το βάρος (ευθύνη) των επιλογών, των συμβιβασμών ανάμεσα στην εργασία και τη σύνταξη. Ο ασφαλισμένος θα μπορεί να αποφασίσει μόνος του τη στιγμή της συνταξιοδότησής του». Αν η σύνταξη που παίρνεις είναι μικρότερη κι από τη σημερινή του ΟΓΑ, τότε θέλοντας και μη θα μείνεις στη δουλειά όσο αντέχεις (και όσο σε δέχονται στον ιδιωτικό τομέα), μπας και με το μεγαλύτερο ποσοστό αναπλήρωσης των τελευταίων χρόνων πάρεις κάτι παραπάνω. «Η ελευθερία αυτή προσωπικής επιλογής του χρόνου συνταξιοδότησης –γράφει η Επιτροπή– συνοδεύεται με την επιλογή του επιπέδου διαβίωσης του ασφαλισμένου ως ηλικιωμένου»! Αν πρόκειται να πεθάνεις της πείνας, τότε θα επιλέξεις να μείνεις στη δουλειά. Αν έχεις καμιά καβάτζα, τότε μπορεί και να φύγεις στα 65 (για πιο πριν δεν το συζητάμε). Οπως δεν συζητάμε ότι μπορεί να υπάρξουν εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα (πλην ελάχιστων εξαιρέσεων, όπως προείπαμε) που στα 65 να έχουν 40 πλήρη χρόνια ασφάλισης. Ολοι θα σπρώχνονται σε δουλειά μέχρι και τα 70, γιατί αλλιώς θα λιμοκτονήσουν ως συνταξιούχοι.
Ενας άλλος όρος για να πετύχει τους στόχους του αυτό το νέο σύστημα, είναι η επί της ουσίας ενοποίηση όλων των Ταμείων και όχι μόνο η διοικητική ενοποίηση που έκανε η Πετραλιά. Η επιτροπή των «ειδικών» δίνει μεγάλο βάρος σ’ αυτό το σημείο. Στόχος είναι να δημιουργηθούν τρία Ταμεία (μισθωτοί, αυταπασχολούμενοι, αγρότες) για τους ασφαλισμένους των οποίων θα ισχύουν κοινοί κανόνες συνταξιοδότησης. Για το Ταμείο των μισθωτών θα πάρουν Ταμεία με ελλείμματα και Ταμεία με πλεονάσματα, θα τα ανακατέψουν, θα βγάλουν ένα μέσο όρο που θα είναι κοντά στο μηδέν (για να μην πούμε αρνητικός) και έτσι από την αρχή όλες οι συντάξεις θα υποστούν βίαιη μείωση. Σκεφτείτε μόνο ότι θα περάσουν στο ενιαίο Ταμείο τους δημόσιους υπάλληλους, χωρίς δεκάρα αποθεματικών, αφού ως τώρα δεν έχουν Ταμείο.
Αυτή η κατεύθυνση έχει υιοθετηθεί από την κυβέρνηση, όπως αποκάλυψε ο Λοβέρδος στην Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων. Επειδή η τελική ενοποίηση σε τρία Ταμεία τοποθετείται «σε βάθος δεκαετίας», η κυβέρνηση θα ρίξει το βάρος στην «ενοποίηση των λειτουργιών». «Εάν παραμένουν χωριστές οι λειτουργίες, χωριστή η διαχείριση των αποθεματικών, χωριστός ο υπολογισμός της σύνταξης –όπως είναι σήμερα– η ενοποίηση είναι αιματηρή μάχη», είπε ο Λοβέρδος, για να καταλήξει με νόημα: «Οταν οι λειτουργίες είναι ίδιες, η ενοποίηση προκύπτει μόνη της». Τι σημαίνει ίδιες λειτουργίες; Εξίσωση του τρόπου υπολογισμού της σύνταξης και των ορίων συνταξιοδότησης.
Σε ένα εξαθλιωμένο από την αρχή Ταμείο, οι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα θα βρε- θούν σε κατάσταση χειρότερη από τη σημερινή του ΙΚΑ, αφού αυτοί έχουν τους χαμηλότερους μισθούς και το μικρότερο συνολικό χρόνο ασφάλισης. Δεν θα έχουμε εξίσωση προς τα σημερινά κατώτερα επίπεδα, αλλά βίαιη μετατόπιση όλων προς τα κάτω.
Η αστική τάξη βάζει το ζήτημα της Κοινωνικής Ασφάλισης συνολικά. Χτυπά πλέον τον πυρήνα της, την ίδια την ουσία της, εξαφανίζει όποιο κοινωνικό στοιχείο είχε απομείνει. Η εργατική τάξη θα εξακολουθήσει να αμύνεται ασύντακτα, αποσπασματικά, κλαδικά διασπασμένη, χωρίς όραμα, χωρίς στόχους, χωρίς σαφές και συνολικό πλαίσιο διεκδίκησης. Τώρα πιο επιτακτικά από χθες πρέπει να διεκδικηθεί: πλήρης ασφάλιση για όλους και πλήρης χρηματοδότησή της από τους καπιταλιστές και το κράτος τους. Τίποτα λιγότερο απ’ αυτό.