«Εχουμε διάφορες επιλογές να κάνουμε. Η πρώτη είναι εάν θέλουμε να επικεντρώσουμε την προσοχή μας στον πραγματικό κόσμο, ή προτιμούμε να μείνουμε στις αφηρημένες συζητήσεις κατάλληλες για κάποιο σεμινάριο. Υποθέστε ότι επιλέγουμε την πρώτη περίπτωση. Τότε υπάρχει μια ακόμα επιλογή: να ψηφίσουμε Μπους ή να αναζητήσουμε τους τρόπους πως θα εμποδίσουμε την επανεκλογή του… Είναι ζήτημα κρίσης, σίγουρα, αλλά η δική μου είναι ότι αυτοί που ζητούν την επανεκλογή Μπους κάνουν ένα πολύ σοβαρό λάθος. Οι άνθρωποι γύρω του πολύ πιθανόν να προκαλέσουν πολύ σοβαρά, ίσως ανεπανόρθωτα, πλήγματα, εάν τους δοθεί μια ακόμα εντολή. Τα κινήματα των Ακτιβιστών, εάν δεν είναι καθόλου σοβαρά, δε δίνουν σημασία στο ποια κλίκα του κόμματος της αγοράς θα αναλάβει καθήκοντα, όμως συνεχίζουν την καθημερινή τους δουλειά, για την οποία οι εκλογές είναι μια παραπλάνηση που όμως δε μπορούμε να αγνοήσουμε. Οπως η ανατολή του ηλίου, υπάρχουν. Υπάρχουν επίσης ζητήματα τακτικής. Αυτοί που προτιμούν να αδιαφορούν για τον πραγματικό κόσμο υποσκάπτουν κάθε ελπίδα να πλησιάσουν οποιοδήποτε λαϊκό εκλογικό σώμα. Λίγοι πιθανόν να δώσουν σημασία σε κάποιον που τους πλησιάζει λέγοντας, δυνατά και καθαρά: “Δε με ενδιαφέρει εάν θα έχεις μια ελάχιστη πιθανότητα να λάβεις ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ή να βοηθηθεί η ηλικιωμένη μητέρα σου ή εάν θα υπάρχει ένα φυσικό περιβάλλον μέσα στο οποίο τα παιδιά σου ίσως να έχουν μια αξιοπρεπή ζωή ή ένα κόσμο που τα παιδιά ίσως ξεφύγουν απ’ την καταστροφή σαν αποτέλεσμα της βίας που εμπνεύστηκαν οι Ράμσφελντ-Γούλφοβιτς-Τσένι κτλ”… Επομένως αυτοί που προτιμούν να αγνοήσουν τον πραγματικό κόσμο λένε επίσης: “Παρακαλώ α-γνοήστε με”. Και θα το πετύχουν αυτό το αποτέλεσμα».
Νόαμ Τσόμσκι, 25/3/2004, https://blog.zmag.org/ttt/archives/000026.html#more).
Μπους εναντίον Κέρι. Συντήρηση εναντίον προόδου; ‘Η μάλλον άκρατος νεοφιλελευθερισμός εναντίον εκλογικευμένου; Μια ολόκληρη φιλολογία αναπτύσσεται γύρω απ’ τις αμερικάνικες εκλογές της ερχόμενης Τρίτης. Τις «πιο κρίσιμες» από κάθε άλλη φορά. Από καραμπινάτους νεοφιλελεύθερους μέχρι προοδευτικούς της δεκάρας, όλοι παίρνουν θέσεις «μάχης».
Το «μικρότερο κακό»…
Το πόπολο βομβαρδίζεται από «αναλύσεις», όπως αυτή που παραθέτουμε στην αρχή, του δηλωμένου «αναρχικού» Τσόμσκι που δε μασάει τα λόγια του: παλέψτε να πέσει ο Μπους, διαφορετικά θα περιθωριοποιηθείτε! Ενα ολόκληρο αντιπολεμικό κίνημα σέρνεται σ’ αυτή την άποψη. Μια άποψη που τείνει ν’ αποτελέσει «αξίωμα» στο σύγχρονο κόσμο. Καλά τα όλα όσα λέμε στις συζητήσεις μεταξύ μας, αλλά ο ρεαλισμός μας επιβάλει μια και μόνη επιλογή. Αυτή του «μικρότερου κακού».
Σημάδι των καιρών σίγουρα. Η εποχή, με τις συνεχείς ήττες των μαζικών κινημάτων, εμποδίζει να φυτρώσουν τα βλαστάρια της αντίστασης, ακόμα και στη σκέψη, ακόμα και στην αποστροφή της κάλπης. Αντ’ αυτών, φουντώνουν τα δηλητηριώδη αγκάθια. Η ελευθερία επιλογής, στην οποία υποτίθεται ότι βασίζεται η σημερινή κοινωνία, καταλήγει στο πασίγνωστο δίπολο: Σκύλλα ή Χάρυβδη; Οι «προοδευτικοί» δεν διστάζουν να επιλέξουν και να καλέσουν τους λαούς να κάνουν το ίδιο. Δεν τους κοστίζει και τίποτα. Αν η ζωή αποδείξει το αντίθετο αυτοί προειδοποίησαν: μιλούν για μια ελάχιστη πιθανότητα. Μια ελάχιστη πιθανότητα (κάτι σαν το λόττο ή το τζόκερ) να δουν οι κολασμένοι φως απ’ το κελί της ζωής τους. Γι’ αυτή αξίζει να υποστηρίξουν τον «Δημοκρατικό» Κέρι, άσχετα αν η παράταξή του στήριξε τον Μπους στο Ιράκ, το βούλωσε για το αίσχος του «Γκουαντανάμο» και ο ίδιος δηλώνει φανατικός εχθρός της Παλαιστινιακής Ιντιφάντα δίνοντας αμέριστη συμπαράσταση στον χασάπη Σαρόν και χαρακτηρίζοντας «τρομοκρατικές» τις παλαιστινιακές οργανώσεις, ενώ υποστηρίζει τον αγώνα κατά της «τρομοκρατίας», υπόσχεται μόνο κάποιες «βελτιώσεις» στον Patriot Act (τον «αντιτρομοκρατικό» νόμο του Μπους), αρνείται ακόμα και να κυρώσει τη συμφωνία του Κιότο για το περιβάλλον (κάτι που έκανε ακόμα κι ο Πούτιν).
Ομως υπόσχεται πολλά. Υπόσχεται να αποσύρει τα αμερικάνικα στρατεύματα απ’ το Ιράκ μέσα σε… τέσσερα χρόνια αντικαθιστώντας τα με Νατοϊκά υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ (αν εντοπίσετε τη διαφορά, παρακαλώ ενημερώστε και μας τους αδαείς), υπόσχεται να μην προχωρήσει την «αντιπυραυλική» ασπίδα, να δώσει περισσότερα χρήματα στους φτωχούς καταργώντας τις φοροαπαλλαγές του Μπους για τους πλούσιους, να δημιουργήσει 10 εκατομμύρια θέσεις εργασίας μέχρι το 2009, να, να, να… Ισως αυτά είναι αρκετά για κάποιους σαν τον κ. Τσόμσκι για να παραβλέψουν την αντιδραστικότητα του Κέρι και τη στήριξη που παρείχε το κόμμα του στον Μπους, όταν μπούκαρε στο Ιράκ. Είπαμε, όμως, εδώ παίζουμε ζάρια. Ψηφίστε Κέρι, μήπως και σπάσει ο διάολος το ποδάρι του και πέσουν μερικά ψίχουλα παραπάνω. Γιατί οι άνθρωποι του Μπους είναι… επικίνδυνοι.
…για λιγότερο «τσαμπουκά»
Ο «αναρχικός» Τσόμσκι υπονοεί μάλιστα ότι ο πόλεμος στο Ιράκ δεν οφείλεται στις ανάγκες του αμερικάνικου κεφαλαίου να αποκτήσει τον απόλυτο έλεγχο του πετρελαίου στη Μέση Ανατολή (σε μια εποχή βαθιάς οικονομικής κρίσης του αμερικάνικου καπιταλισμού), αλλά σε διαστροφή κάποιων επικίνδυνων ακροδεξιών κύκλων. Αποψη που άλλοι υποστηρίζουν πιο κυνικά. Οπως ο αξιότιμος κύριος Τζόζεφ Στίγκλιτζ, καθηγητής του πανεπιστημίου Κολούμπια και πρώην πρόεδρος των οικονομικών συμβούλων του Κλίντον, που σε δισέλιδη συνέντευξή του στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» (25/10) υποστήριξε ότι ο πόλεμος στο Ιράκ δεν είχε να κάνει με το πετρέλαιο, αλλά «με ένα λάθος προσανατολισμό της διάθεσης των ΗΠΑ να δείξουν την ισχύ τους στον υπόλοιπο κόσμο»!
Πόσο εύκολα μπορεί να εκτοξεύσει κανείς την πιο μεγάλη παπάρα, όταν καλύπτεται πίσω απ’ την ιδιότητα του καθηγητή ή του ειδικού! Το ότι το πετρέλαιο παραμένει η κύρια πηγή ενέργειας της παγκόσμιας οικονομίας (και θα παραμείνει για πολλά χρόνια ακόμα), το ότι οι ΗΠΑ αναγκάζονται να εισάγουν το 50% των πετρελαϊκών αναγκών τους απ’ το εξωτερικό, το ότι το Ιράκ κατατάσσεται δεύτερο στα παγκόσμια αποθέματα πετρελαίου, το ότι το κόστος εξόρυξης του πετρελαίου στη Μέση Ανατολή είναι το φθηνότερο παγκόσμια (με μεγάλη διαφορά απ’ την Κασπία ή τη Βόρεια Θάλασσα), όλα αυτά είναι… ασήμαντες λεπτομέρειες. Το ζήτημα είναι ότι οι ΗΠΑ ήθελαν να κάνουν «τσαμπουκά», όπως «το μεγάλο αγόρι έπρεπε να δείξει στα υπόλοιπα αγόρια ότι μπορεί να δείρει όποιον του κάνει κέφι» (τα λόγια είναι του κυρίου καθηγητή), γι’ αυτό και διάλεξαν το Ιράκ. Ομως το Ιράκ δεν ήταν μόνο επιλογή του Μπους.
Μια από τα ίδια στο εξωτερικό…
Ο κύριος καθηγητής ξέρει σίγουρα ποιος διατηρούσε το εμπάργκο τη δωδεκαετία μέχρι το νέο πόλεμο του Κόλπου ή τις ζώνες απαγόρευσης πτήσεων, που αποτελούσαν καθημερινό πεδίο βολής για τα αμερικάνικα βομβαρδιστικά χρόνια ολόκληρα. Εκτός απ’ τον Μπους μήπως ήταν κι ο Κλίντον;
Θα είχε ιδιαίτερη αξία να θυμηθούμε πόσες φορές επί Κλίντον γινόταν λόγος για επικείμενη επίθεση στο Ιράκ. Δυστυχώς ο χώρος της εφημερίδας δε μας επιτρέπει να επεκταθούμε ιδιαίτερα. Θα θυμίσουμε, όμως, ότι οι βόμβες που «έλουσαν» τη Βαγδάτη (χωρίς την έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ) στα μέσα του Δεκέμβρη του 1998 δεν ήταν απ’ τον χασάπη Μπους αλλά απ’ τον «δημοκράτη» Κλίντον, αμέσως μετά την επίσκεψή του στην Παλαιστίνη. Η κυβέρνηση των «Δημοκρατικών» προετοίμαζε για χρόνια το έδαφος. Οι «Ρεπουμπλικάνοι» έδρασαν όταν βρήκαν ευκαιρία. Οπως έκαναν οι προκάτοχοί τους με τον πόλεμο στο Βιετνάμ. Ο «προοδευτικός» Κένεντι έστειλε τους πρώτους 12.000 στρατιωτικούς συμβούλους μέχρι το τέλος του 1962, για να στρώσει το έδαφος να μπουκάρουν 500.000 μέσα στην επόμενη πενταετία, επί Νίξον. Μήπως, όμως, η επίθεση στη Γιουγκοσλαβία ή η επέμβαση στη Σομαλία δεν έγινε επί «Δημοκρατικών»;
…και στο εσωτερικό
Αλλά και στην εσωτερική πολιτική οι εκάστοτε μονομάχοι διαφέρουν όσο κι οι κολόνιες τους. Εδώ και πολλά χρόνια, η πολιτική διαφορά μεταξύ των «Δημοκρατικών» και των «Ρεπουμπλικάνων» εστιάζεται κυρίως στο προσωπικό ίματζ των ηγετών τους παρά στα προγράμματά τους. Γι’ αυτό και προκαλούν την απάθεια του αμερικάνικου λαού που στη συντριπτική του πλειοψηφία επιλέγει την αποχή που φτάνει στα τεράστια επίπεδα της τάξης του 70%. Οι κυβερνήσεις μπορεί να άλλαζαν, αλλά η κοινωνική ανισότητα αυξανόταν στις ΗΠΑ τόσο με τους «Ρεπουμπλικάνους» όσο και με τους «Δημοκρατικούς». Και μαζί μ’ αυτή αυξανόταν και η ανασφάλιστη εργασία, η φτώχεια και η μερική απασχόληση που έκρυβε την πραγματική ανεργία. Ας μην ξεχνάμε ότι η δεύτερη τετραετία Κλίντον ήταν καταστροφική για την αμερικάνικη εργατική τάξη.
Υπάρχει διέξοδος στις εκλογές;
Οι αμερικάνικες εκλογές, όσο «κρίσιμες» κι αν παρουσιάζονται, κανείς δεν πιστεύει ότι θα φέρουν κάποια ουσιαστική αλλαγή στην αμερικάνικη πολιτική. Αυτό υποστηρίζουν όλοι οι αναλυτές που σέβονται τον εαυτό τους. Γιατί η Ιστορία έχει αποδείξει ότι οι αδήριτες ανάγκες του αμερικάνικου κεφαλαίου είναι αυτές που καθορίζουν την πολιτική των κυβερνήσεών του, που στη σημερινή εποχή είναι πλήρως υποταγμένες στις μονοπωλιακές ενώσεις των καπιταλιστών, συνδεδεμένες με χίλια δυο ορατά και αόρατα νήματα μαζί τους. Οι διαφοροποιήσεις ως προς την τακτική γίνονται όλο και πιο δυσδιάκριτες και έχουν να κάνουν με δευτερεύοντα ζητήματα και όχι με το μέλλον των λαών ή την καλυτέρευση της θέσης των καταπιεσμένων μέσα στην κοινωνία.
Οσο οι λαοί αναζητούν το «μικρότερο κακό», σέρνονται πίσω απ’ το άρμα των δυναστών τους, που ξέρουν πολύ καλά να χειρίζονται τέτοιες συμπεριφορές. Η εποχή μας όμως δεν χωράει άλλες αυταπάτες, γιατί κανείς απ’ τους δυνάστες ούτε θέλει ούτε μπορεί να υποσχεθεί ένα καλύτερο μέλλον, ούτε έστω και κάποια ελπίδα για καλύτερο μέλλον. Ουδείς δικαιούται να αδιαφορεί για την καλυτέρευση της θέσης των καταπιεσμένων ακόμα και μέσα στο σάπιο σύστημα που ζούμε. Ομως η καλυτέρευση της θέσης τους δεν ήρθε ποτέ μέσα απ’ τις εκλογές αλλά μέσα από τον ίδιο τους τον αγώνα. Οταν αποφάσισαν να πάρουν αυτή την υπόθεση στα χέρια τους και να διεκδικήσουν αυτά που δικαιούνται όχι στις κάλπες αλλά στους δρόμους.
Οποιος κι αν εκλεγεί, επομένως, μικρή σημασία έχει τελικά, αν η αμερικάνικη εργατική τάξη συνεχίσει να μένει στη γωνία, περιμένοντας κάποια κυβέρνηση να βγάλει μερικά απ’ τα βαρίδια που κυρτώνουν την πλάτη της.
Κώστας Βάρλας